Cơ hội và thách thức của ASEAN giữa các nước lớn

Căng thẳng trong các mối quan hệ Mỹ – Trung, Mỹ – Nga ngày càng nghiêm trọng với những phát biểu không khoan nhượng từ tất cả các phía. Một cuộc “Chiến tranh Lạnh” về kinh tế giữa Mỹ và Trung Quốc hay Mỹ – Nga đang ngày càng trở nên hiện hữu và khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương, mà trong đó là ASEAN, có thể sẽ trở thành sân khấu chính diễn ra các cuộc tranh giành ảnh hưởng giữa các cường quốc kinh tế, quân sự trên thế giới.

Cuộc khủng hoảng lớn có thể đến bất cứ lúc nào

Châu Á Thái Bình Dương nói chung, Khu vực Đông Nam Á nói riêng hoàn toàn có thể sẽ chìm trong vòng xoáy của cuộc thương chiến đang không ngừng lan rộng ra giữa cường quốc kinh tế tài chính số 1 và số 2 quốc tế. Tầm tác động ảnh hưởng của đại chiến này dự báo sẽ lớn tới mức cả hai cường quốc rơi vào đại suy thoái và khủng hoảng, tiếp đó … tạo ra một cuộc khủng hoảng kinh tế ở quy mô toàn thế giới, trật tự quốc tế hoàn toàn có thể đổi khác …
Việc quyết tâm theo đuổi những kế hoạch, sáng tạo độc đáo quy mô toàn thế giới của hai cường quốc kinh tế tài chính số 1 quốc tế đã khiến ” phản ứng phụ ” của kế hoạch tương lai quốc tế đang được vẽ lại theo những gì diễn ra dọc những “ con đường ” và sách lược dài hơi này. Đang có hai tầm nhìn, hai cách hành xử và hai kế hoạch đối nghịch nhau … khiến những nước nằm trong khu vực ” đứng ngồi ” không yên .
Tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN vừa diễn ra, chưa khi nào sự đối nghịch lộ rõ như vậy và chưa khi nào Khu vực Đông Nam Á đứng trước tình thế nguy khốn như lúc bấy giờ. Trong cuộc họp thượng đỉnh APEC 2018 vừa kết thúc mà không ra được công bố chung, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence đã đẩy cao cuộc tiến công của Mỹ chống lại Trung Quốc bằng những công bố can đảm và mạnh mẽ tương quan tới những chủ trương mà nước này đang thực thi trên quốc tế .
Đáp lại công bố của phía Mỹ, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã tìm cách trấn an những nước, đồng thời không quên lôi kéo “ liên minh ” là những nước chịu hậu quả từ chủ trương bảo lãnh thương mại của Mỹ ; nhấn mạnh vấn đề, cần đoàn kết chống lại chủ nghĩa bảo lãnh, bảo vệ những quy tắc đã giúp điều hành quản lý nền thương mại toàn thế giới .
Hậu quả của sự cạnh tranh đối đầu này đang thôi thúc nhanh hơn tiến trình cả hai cường quốc tiến tới một cuộc đại suy thoái và khủng hoảng hoàn toàn có thể diễn ra trong thời hạn ngắn và làm lây lan ” virus ” khủng hoảng kinh tế tới những vương quốc trong khu vực, mà Khu vực Đông Nam Á sẽ là khu vực tiên phong chịu hậu quả nặng nề .

Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence tại APEC 2018. Ảnh: Yahoo.

Các chuyên viên kinh tế tài chính cảnh báo nhắc nhở, nền kinh tế tài chính Mỹ sẽ khởi đầu “ hụt hơi ” từ giữa năm 2019 và hoàn toàn có thể rơi vào suy thoái và khủng hoảng trong năm 2020, thời gian Mỹ thực thi cuộc bầu cử tổng thống. Một bài viết trên tờ Washington Post ngày 18-11 cho biết hơn 30 % số những chuyên viên kinh tế tài chính số 1 được hỏi Dự kiến rằng kinh tế tài chính Mỹ sẽ mở màn suy thoái và khủng hoảng vào năm 2020 .
Tỷ phú góp vốn đầu tư Ray Dalio, người từng dự báo đúng mực cuộc khủng hoảng cục bộ kinh tế tài chính năm 2008 dự báo năng lực suy thoái và khủng hoảng kinh tế tài chính trước thềm bầu cử Tổng thống Mỹ tiếp nối là tương đối cao, khoảng chừng 70 %. ” Chúng ta sẽ có một cuộc khủng hoảng cục bộ kinh tế tài chính “, triệu phú góp vốn đầu tư Ray Dalio đưa ra nhận xét .
Và như vậy, một khi Mỹ rơi vào khủng hoảng cục bộ trong toàn cảnh cuộc chiến thương mại được đẩy lên cao trào, sự rối loạn sẽ khởi đầu. Khi đó, Khu vực Đông Nam Á sẽ mắc kẹt giữa sự cạnh tranh đối đầu ” tệ hại ” Mỹ – Trung Quốc. Cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ, ông Hank Paulson, đã cảnh báo nhắc nhở về một “ tấm màn sắt kinh tế tài chính ” mà chính quyền sở tại Tổng thống Donald Trump tạo ra đang gây chia rẽ quốc tế .
Nhìn lại lịch sử vẻ vang từ thập niên 1990, Khu vực Đông Nam Á đã luôn cố gắng nỗ lực tránh mặt tình thế phải sống sót trong thế kẹt giữa sự cạnh tranh đối đầu của những cường quốc. Nhưng, sự va chạm giữa những sách lược của hai cường quốc khiến thực trạng mắc kẹt “ chủ trương ” của hai cường quốc đã và đang khiến nhiều vương quốc ở Khu vực Đông Nam Á lúng túng, chao đảo .
Đương nhiên, những vương quốc Khu vực Đông Nam Á phải sẵn sàng chuẩn bị cho cuộc khủng hoảng cục bộ kinh tế tài chính tiếp theo, mà rất hoàn toàn có thể diễn sẽ ra trong thời hạn ngắn, nếu như hai cường quốc kinh tế tài chính này không tìm ra lối thoát cho những cuộc va chạm .
ASEAN luôn gắn bó với cả hai cường quốc, không hề bỏ bên nọ, chọn bên kia. Tuyên bố của những nhà chỉ huy của cả hai phía thực sự là đáng quan ngại, bởi nó cho thấy một game show địa chính trị với tổng cầu bằng không đang sẵn sàng chuẩn bị diễn ra tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương và Khu vực Đông Nam Á nói riêng .

Không chỉ là kinh tế…

Trong khi sự chú ý quan tâm tập trung chuyên sâu hầu hết vào những cuộc cuộc chiến tranh giữa hai nền kinh tế tài chính lớn nhất quốc tế thì hai vương quốc này vẫn đang liên tục tăng cường sự hiện hữu về quân sự chiến lược của mình và lan rộng ra tác động ảnh hưởng ở khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương, trong đó tập trung chuyên sâu lớn vào khu vực Khu vực Đông Nam Á. Trung Quốc đang làm điều này một cách tinh xảo hơn bằng việc góp vốn đầu tư hạ tầng lớn vào hàng chục vương quốc trải qua Sáng kiến “ Vành đai và Con đường ” ( BRI ) .
Việc tăng cường kiến thiết xây dựng những cảng biển ở Ấn Độ Dương và Khu vực Đông Nam Á là tín hiệu rõ ràng nhất của việc Trung Quốc có dự tính thiết kế xây dựng sức mạnh hàng hải của mình .

Trong khi đó, Mỹ đang thực hiện việc này một cách công khai hơn bằng cách xây dựng các liên minh để kiềm chế Trung Quốc và xây dựng chiến lược mới ở khu vực do Mỹ dẫn đầu. Vào tuần trước, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence đã thông báo rằng Mỹ sẽ xây dựng một căn cứ hải quân ở Papua New Guinea.

Phát biểu bên lề Hội nghị thượng đỉnh APEC 2018 tại Port Moresby, ông Pence nói rằng Mỹ sẽ hợp tác với nước Australia trong việc tăng trưởng địa thế căn cứ thủy quân Lombrum trên hòn đảo Manus “ để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và quyền tự do hàng hải so với những hòn đảo ở Thái Bình Dương ” .
ASEAN từng có một công cụ hiệu suất cao để sống sót trong cuộc Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ và Liên Xô trước đây : đó là Hiệp định Hòa bình, Tự do và Trung lập ( ZOPFAN ) được ký kết tại Kuala Lumpur năm 1971 với 5 thành viên khởi đầu gồm Indonesia, Malaysia, Philippines, Nước Singapore và Đất nước xinh đẹp Thái Lan. Các vương quốc khác gia nhập ASEAN sau đó đã tự động hóa công nhận thỏa thuận hợp tác này .
ZOPFAN không chỉ giúp hướng dẫn việc tự do lưu thông hàng hải so với những tàu thuyền qua vùng biển của thời kỳ đó mà còn trở thành tài liệu tìm hiểu thêm cho những hiệp định và thỏa thuận hợp tác trong tương lai nhằm mục đích thôi thúc bảo mật an ninh và không thay đổi khu vực, kể cả Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác ( TAC ) được ký kết tại Bangkok năm 1976 và Hiệp ước Khu vực Khu vực Đông Nam Á phi hạt nhân ( SEA-NWFZ ) cũng được ký kết tại Bangkok năm 1995 .
Sự tăng trưởng ngày càng tăng những địa thế căn cứ quân sự chiến lược của Mỹ hay Trung Quốc ở khu vực đã cho thấy mức độ nguy hại tiềm tàng trong tương lai so với ASEAN. ASEAN cần có phản ứng kịp thời không chỉ để bảo vệ đường biên giới riêng của mình mà còn phải bảo vệ tự do và không thay đổi cho hàng loạt khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Bởi không chỉ có sự cạnh tranh đối đầu Trung – Mỹ, thực tiễn, Nga cũng hoàn toàn có thể sẽ phải đương đầu với những thách thức mới, bắt nguồn từ những giải pháp trừng phạt của Mỹ. Các giải pháp trừng phạt của Mỹ hoàn toàn có thể lan rộng ra khoanh vùng phạm vi, đẩy cuộc xung đột giữa Moscow và Washington lan sang khu vực Khu vực Đông Nam Á .
Sự cạnh tranh đối đầu kế hoạch, những stress gần đây giữa những nước lớn ở khu vực, đặc biệt quan trọng là giữa Mỹ và Trung Quốc và Mỹ – Nga đã cho thấy một yên cầu bức thiết so với ASEAN trong việc tiếp cận yếu tố này một cách ngặt nghèo hơn, cần có những giải pháp đồng điệu, hiệu suất cao để góp thêm phần duy trì độc lập, bảo mật an ninh và không thay đổi của khu vực .

ASEAN không thể “ngồi” nhìn cuộc chiến

Đối đầu Mỹ – Trung là ngữ cảnh không hề thoải mái và dễ chịu so với một khu vực tăng trưởng kinh tế tài chính trong đó có nhiều vương quốc nhờ vào nhiều vào xuất khẩu. Các nền kinh tế tài chính nhỏ hơn trong khu vực đã nhìn thấy hậu quả và những nước này đã nỗ lực để cân đối giữa quan hệ với Trung Quốc và Mỹ. Họ muốn tiếp cận với nền kinh tế tài chính đang tăng trưởng nóng của Trung Quốc nhưng cùng lúc đó vẫn cần đến Mỹ để xử lý 1 số ít yếu tố trong khu vực. Đây là một trong thực tiễn. Đặc biệt là những nước trong khối ASEAN, nơi đang quy tụ quyền lợi kế hoạch mà hầu hết những nền kinh tế tài chính lớn nhất quốc tế đều muốn có .
Trong khi nền kinh tế tài chính quốc tế liên tục lan rộng ra, tác động ảnh hưởng từ trộn lẫn về kinh tế tài chính, địa kế hoạch và công nghệ tiên tiến hoàn toàn có thể rình rập đe dọa đến thành quả và quyền lợi của ASEAN. Để sống sót, những thành viên của khối phải đưa ra những quyết định hành động quan trọng về vai trò của hội đồng trong những yếu tố khu vực. Nếu lựa chọn đúng đắn, ASEAN hoàn toàn có thể biến thách thức thành cơ hội cho một tương lai tăng trưởng vững chắc. Những thành quả vượt bậc của ASEAN trong 5 thập niên qua hầu hết nhờ vào nỗ lực của những thành viên .

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tham dự APEC 2018. Ảnh: Nikkei Asian Review.

Đồng thời, khu vực cũng hưởng lợi từ cấu trúc toàn thế giới thời hậu Chiến tranh Thế giới II để thôi thúc góp vốn đầu tư và xuất khẩu. Nền tảng toàn thế giới đang đổi khác thâm thúy. Lợi ích từ thương mại tự do và rộng mở bị hoài nghi, những forum đa phương bị thách thức, những thế lực địa chính trị mới đang trỗi dậy và kinh tế tài chính toàn thế giới liên tục nghiêng nhiều hơn về những thị trường mới nổi. Tất cả kéo theo những tầm nhìn mới, đôi lúc trái ngược nhau về cách tổ chức triển khai và quản lý và vận hành trật tự quốc tế .
Các chuyên viên nhận định và đánh giá, ASEAN phải có lời nói can đảm và mạnh mẽ hơn nếu muốn quốc tế ủng hộ quyền lợi của mình. Nhiều nhà quan sát quan ngại những thế lực bên ngoài gây tổn hại đến sự đồng thuận trong khối bằng cách ngày càng tăng tác động ảnh hưởng lên từng thành viên trải qua góp vốn đầu tư, thương mại và nhiều yếu tố khác. Nếu đánh mất sự kết nối, ASEAN sẽ không còn năng lực xử lý tranh chấp và định hình những nguyên tắc ứng xử quốc tế .
Có quan điểm cho rằng căng thẳng mệt mỏi thương mại giữa hai cường quốc kinh tế tài chính số 1 quốc tế nhiều năng lực sẽ gây tổn thương cho khối. Vì vậy, chắc như đinh ASEAN chăm sóc tới việc bảo vệ một môi trường tự nhiên thương mại toàn thế giới lành mạnh với cam kết cho một mạng lưới hệ thống mở, minh bạch và tuân theo luật lệ. Đồng thời, đây là thời gian quan trọng so với những nước ASEAN mở màn tâm lý thâm thúy hơn về thị trường trong nước chứ không phải là thị trường bên ngoài hay toàn thế giới .
Trong toàn cảnh bức tranh mậu dịch toàn thế giới đang đối lập sự cạnh tranh đối đầu giữa hai phe phái chính, ASEAN sẽ phải tích cực phối hợp để tái không thay đổi và tránh những rủi ro đáng tiếc của cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung .
Cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung khó hoàn toàn có thể được xử lý trong thời gian ngắn và những nền kinh tế tài chính mở ở ASEAN sẽ chịu ảnh hưởng tác động từ những xích míc này. Vì lẽ đó, những nền kinh tế tài chính trong khu vực cần cởi mở với góp vốn đầu tư và nhanh gọn thôi thúc việc hoàn thành xong những thỏa thuận hợp tác thương mại như Hiệp định Đối tác tổng lực khu vực ( RCEP ) và Hiệp định Đối tác tổng lực và văn minh xuyên Thái Bình Dương ( CPTPP ) để sớm củng cố lập trường duy trì thương mại cởi mở .
Trong cuộc tuy nhiên đấu giữa hai người khổng lồ, không riêng gì có ” nguy “, mà cơ hội là rất lớn. Thực tế cho thấy, những cường quốc đều muốn ngày càng tăng tác động ảnh hưởng kinh tế tài chính và chính trị tại khu vực thuộc loại năng động nhất quốc tế, với khoảng chừng 650 triệu người tiêu dùng. Những thách thức liên tục của một môi trường tự nhiên kinh tế tài chính đang biến hóa không phải là mới so với khu vực ASEAN .

Khu vực này đã từng hứng chịu hai cú sốc do cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 và năm 1997.  Tuy hiện nay đứng trước nhiều rủi ro từ mối đe dọa của chủ nghĩa bảo hộ nhưng các nước ASEAN cũng đã rút được nhiều kinh nghiệm từ hai lần trải qua khủng hoảng.

Rõ ràng, những cảnh báo nhắc nhở về trật tự quốc tế mới hậu Chiến tranh Thế giới thứ 2 không giảm xuống khi thực trạng căng thẳng mệt mỏi thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc không được tháo ngòi. ” Hiệu ứng domino ” hoàn toàn có thể Open bất kể khi nào. Thủ tướng Mahathir, một chỉ huy kỳ cựu trong khu vực cho rằng Mỹ là “ một cường quốc thuộc địa ” tận dụng “ sức ép kinh tế tài chính để hù dọa người khác ” .
Theo ông, nếu không biến hóa và cuộc tuy nhiên đấu tới hồi cực điểm sẽ khiến trật tự quốc tế có những đổi khác mang tính bước ngoặt. Điều này gây bất lợi cho ASEAN.
Không có ai ngoài cuộc trong trận quyết đấu của hai nền kinh tế tài chính lớn nhất này. “ Mùa đông băng giá lê dài ”, hay “ tấm màn sắt kinh tế tài chính ” là từ ngữ nhiều tờ báo chỉ quan hệ Mỹ – Trung sẽ làm đổi khác trật tự kinh tế tài chính quốc tế. Nếu cục diện này được hình thành sẽ không chỉ giáng đòn nặng nề vào kinh tế tài chính Trung Quốc, mà những nền kinh tế tài chính phụ thuộc vào Mỹ cũng như Trung Quốc và những nước nhỏ hơn như ASEAN cũng sẽ đương đầu với thách thức nghiêm trọng nhất kể từ sau hai cuộc khủng hoảng cục bộ cách đây đúng chu kỳ luân hồi 10 năm .

Source: https://vh2.com.vn
Category: Cơ Hội