Học thuyết giá trị thặng dư và giá trị của nó trong nền kinh tế tri thức

TÓM TẮT:

Học thuyết giá trị thặng dư là một trong ba đóng góp to lớn của C.Mác đối với lịch sử xã hội loài người. Trong xu thế kinh tế thế giới dịch chuyển theo hướng từ nền kinh tế công nghiệp sang nền kinh tế tri thức, học thuyết giá trị thặng dư vẫn giữ nguyên giá trị. Bài viết tóm tắt những luận điểm cơ bản của C.Mác về học thuyết giá trị thặng dư và làm rõ những đặc điểm nổi bật của nền kinh tế tri thức, trên cơ sở đó góp phần khẳng định giá trị của học thuyết giá trị thặng dư đối với sự phát triển của nhân loại nói chung và trong nền kinh tế tri thức nói riêng.

Từ khoá: Giá trị thặng dư (GTTD), nền kinh tế tri thức, C.Mác.

1. Vài nét sơ lược về học thuyết giá trị thặng dư và nền kinh tế tri thức

1.1. Học thuyết giá trị thặng dư

Học thuyết giá trị thặng dư được hình thành trên cơ sở học thuyết giá trị – lao động mà trực tiếp là việc phát hiện ra tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa. Việc phát hiện ra tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa có ý nghĩa to lớn về mặt lý luận, đem đến cho lý thuyết giá trị – lao động một cơ sở khoa học thực sự.

Bạn đang đọc: Học thuyết giá trị thặng dư và giá trị của nó trong nền kinh tế tri thức

Khi nghiên cứu học thuyết giá trị thặng dư, C.Mác chỉ rõ giá trị thặng dư là lao động không công của công nhân cho nhà tư bản chỉ được tạo ra trong quá trình sản xuất nhờ tính chất đặc biệt của loại hàng hoá sức lao động. Đồng thời C.Mác khẳng định rằng: Sản xuất ra giá trị thặng dư – quy luật kinh tế tuyệt đối của chủ nghĩa tư bản. Quy luật giá trị thặng dư đòi hỏi sản xuất giá trị thặng dư ngày càng nhiều cho các nhà tư bản bằng cách tăng cường bóc lột lao động làm thuê trên cơ sở mở rộng sản xuất và phát triển kỹ thuật. C. Mác chỉ ra có hai phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối và tương đối, đồng thời chỉ ra sản xuất giá trị thặng dư siêu ngạch là hình thức biến tướng của sản xuất giá trị thặng dư tương đối.

Quy luật giá trị thặng dư là quy luật kinh tế tài chính cơ bản của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa, vì : Quy luật này không những vạch rõ mục tiêu của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa là sản xuất giá trị và giá trị thặng dư mà còn vạch rõ phương pháp mà những nhà tư bản sử dụng để lê dài ngày lao động, tăng cường mức độ lao động và tăng hiệu suất lao động để tăng cường bóc lột công nhân làm thuê .
Quy luật giá trị thặng dư sinh ra cùng với sự sinh ra của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, sống sót và phát huy tính năng cùng với sự sống sót và hoạt động của nền kinh tế tài chính tư bản chủ nghĩa .
Quy luật giá trị thặng dư chi phối những quy luật kinh tế tài chính khác, như : Quy luật doanh thu, quy luật doanh thu trung bình, quy luật doanh thu siêu ngạch, …
Quy luật này quyết định hành động hàng loạt quy trình phát sinh, tăng trưởng của chủ nghĩa tư bản, đồng thời đây cũng là nguyên do làm cho xích míc cơ bản và nói chung hàng loạt xích míc của xã hội tư bản ngày càng thâm thúy, tất yếu dẫn đến sự sụp đổ của chủ nghĩa tư bản .
Như vậy, thoạt nhìn, việc mua và bán sức lao động cũng giống như mua và bán những sản phẩm & hàng hóa thường thì khác, nhưng ẩn sau quan hệ “ thuận mua vừa bán ” đó là sự bóc lột phức tạp của nhà tư bản so với người công nhân. Do đó, “ sản xuất giá trị thặng dư ” chỉ là sự bóc lột lao động không công của công nhân một cách phức tạp của nhà tư bản .

1.2. Nền kinh tế tri thức

Theo tổ chức triển khai hợp tác và tăng trưởng quốc tế : Nền kinh tế tri thức là nền kinh tế tài chính trong đó sự sản sinh ra, phổ cập và sử dụng tri thức giữ vai trò quyết định hành động nhất so với sự tăng trưởng kinh tế tài chính, tạo ra của cải, nâng cao chất lượng đời sống .
Nền kinh tế tri thức có những đặc thù cơ bản sau :
Trong nền kinh tế tri thức, tri thức trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp ; cơ cấu tổ chức nền kinh tế tri thức có sự đổi khác thâm thúy theo hướng những ngành kinh tế tài chính dựa vào tri thức ngày càng tăng và chiếm lợi thế ; công nghệ thông tin được ứng dụng thoáng đãng trong mọi nghành ; nguồn nhân lực nhanh gọn được tri thức hóa ; mọi hoạt động giải trí trong nền kinh tế tri thức đều tương quan đến yếu tố toàn thế giới hóa kinh tế tài chính .
Trong nền kinh tế tri thức, một ngành được coi là ngành kinh tế tri thức khi hàm lượng giá trị do tri thức mang lại chiếm khoảng chừng 70 % tổng giá trị của ngành đó. Tương ứng, một nền kinh tế tài chính được coi là nền kinh tế tri thức khi tổng sản phẩm những ngành kinh tế tri thức chiếm khoảng chừng 70 % tổng sản phẩm trong nước. Từ sự di dời kinh tế tài chính quốc tế như trên, nghiên cứu và điều tra học thuyết giá trị thặng dư của C. Mác mang giá trị lý luận và thực tiễn .

2. Giá trị của học thuyết giá trị thặng dư trong nền kinh tế tri thức

Nền kinh tế tài chính quốc tế lúc bấy giờ đang có xu thế di dời từ nền kinh tế tài chính công nghiệp sang nền kinh tế tri thức. Tại thời gian C. Mác phát hiện ra học thuyết giá trị thặng dư, đối tượng người dùng kinh tế tài chính tập trung chuyên sâu hướng đến là nguyên vật liệu, tăng trưởng kinh tế tài chính hầu hết do nguyên vật liệu mang lại. Hiện nay, nền kinh tế tài chính quốc tế di dời sang tăng trưởng kinh tế tri thức, đối tượng người dùng kinh tế tri thức, chất xám, tăng trưởng kinh tế tài chính hầu hết do tư bản vô hình dung mang lại. Mặc dù kinh tế tài chính quốc tế nói chung và kinh tế tài chính những nước tư bản chủ nghĩa nói riêng đã có nhiều đổi khác, tuy nhiên sự biến hóa đó không làm mất đi giá trị của học thuyết giá trị thặng dư của C.Mác mà ngược lại, học thuyết giá trị thặng dư càng cần được nghiên cứu và điều tra sâu hơn nữa để vận dụng vào từng điều kiện kèm theo thực tiễn của quốc gia và từ đó lựa chọn những bước tiến tương thích .
Giá trị học thuyết giá trị thặng dư vẫn còn nguyên giá trị bởi những luận giải sau :
Thứ nhất : Bản chất của chủ nghĩa tư bản vẫn không đổi khác .
Hiện nay, những nước tư bản chủ nghĩa đã và đang đạt những thành tựu điển hình nổi bật về kinh tế tài chính. Họ luôn luôn là những nước đi đầu trong việc ứng dụng những thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến hiện đại đồng thời là những vương quốc đi đầu trong quy trình di dời sang nền kinh tế tri thức. Phù hợp với xu thế kinh tế tài chính này, chủ nghĩa tư bản hiện đã có nhiều đổi khác đáng kể về quan hệ chiếm hữu, về vai trò của người lao động trong doanh nghiệp ( người lao động trở thành những cổ đông đồng sở hữu về tư liệu sản xuất ). Đặc biệt, trong nền kinh tế tri thức, vai trò của người lao động ngày càng được coi trọng, những sáng tạo độc đáo kinh nghiệm tay nghề, những ý tưởng khoa học của người lao động được chủ tư bản nhìn nhận cao và có những phản hồi về mặt quyền lợi tương thích. Do đó, tỉ lệ người lao động đứng vào hàng ngũ trung lưu ngày càng phần đông và chiếm 50 % trong cơ cấu tổ chức dân số .
Mặc dù có những đổi khác đáng kể như vậy, nhưng sự biến hóa bộc lộ bên ngoài không tạo ra sự đổi khác về mặt thực chất của chủ nghĩa tư bản. Quan hệ kinh tế tài chính của chủ nghĩa tư bản vẫn dựa trên cơ sở là hình thức chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản xuất. Người lao động mặc dầu được là cổ đông đồng sở hữu về tư liệu sản xuất với nhà tư bản nhưng 99 % CP thuộc trong tay giai cấp tư bản. Cán cân quyền lực tối cao kinh tế tài chính vẫn nghiêng về giai cấp tư sản. Mặt khác, với tư cách là cổ đông đồng sở hữu về tư liệu sản xuất, người công nhân lại thao tác trên niềm tin “ làm cho mình ” với nhiệt huyết hăng say, hiệu suất và hiệu suất cao tăng lên. Như vậy, việc người lao động trở thành cổ đông đồng sở hữu tư liệu sản xuất thực ra không phải do nhà tư bản tự nguyện mà đó là một trong những giải pháp để chủ nghĩa tư bản thích nghi với những đổi khác của nền kinh tế tài chính quốc tế .
Giai cấp tư sản dưới danh nghĩa bán 1 % CP cho người lao động, họ đã thực thi được mục tiêu “ bỏ con săn sắt, bắt con cá rô ”, họ chia tỉ lệ 1 % giá trị thặng dư cho người lao động, nhận về 99 % lao động không công do công nhân làm ra đồng thời kèm theo đó là sự chăm sóc, ý thức thái độ lao động hết mình của người lao động. Đáng chú ý quan tâm là trong nền kinh tế tri thức, yếu tố quan trọng nhất mang lại nguồn lượng giá trị thặng dư lớn cho nền kinh tế tài chính tư bản không phải là tư bản hữu hình, mà là tư bản vô hình dung sống sót trong sản phẩm & hàng hóa sức lao động. Những người lao động ở đây là người lao động có tri thức và trình độ, là những người chủ sở hữu kinh tế tài chính tiềm năng – tiềm năng về trình độ, về tri thức khoa học. Những tiềm năng kinh tế tài chính này chỉ hoàn toàn có thể được phát huy trong điều kiện kèm theo được chăm sóc và tạo điều kiện kèm theo phát huy sức phát minh sáng tạo .

Trang 146 trong quyển sách “Chủ nghĩa tư bản ngày nay: mâu thuẫn nội tại, xu thế, triển vọng” viết: “Ở Mỹ, kết quả tính toán cho thấy: 1% gia tăng chi phí lao động đưa lại sản lượng gấp ba lần so với việc tăng 1% vốn”. Nhà tư bản ưu ái, coi trọng và trả lương cao cho người lao động có trình độ thực chất họ đang đầu tư vào yếu tố tạo nên lượng giá trị thặng dư vô tận cho mình. Sự thay đổi này thực chất là thay đổi hình thức bóc lột giá trị thặng dư của nhà tư bản đối với người lao động. Chuyển bóc lột lao động từ hao phí lao động chân tay sang bóc lột hàm lượng tri thức, chất xám, gia tăng khối lượng giá trị thặng dư từ lao động của người công nhân nhưng lại có được sự quan tâm và nhiệt huyết của họ, đồng thời xóa mờ mâu thuẫn giữa hai giai cấp đối kháng này.

Xem thêm: Toyota Corolla Cross 2022: Giá xe & đánh giá thông số kỹ thuật

Thứ hai : Xét về chất, giải pháp sản xuất giá trị thặng dư siêu ngạch là động lực để tăng trưởng kinh tế tài chính theo hướng kinh tế tri thức. Để theo đuổi giá trị thặng dư siêu ngạch, nhà tư bản góp vốn đầu tư vào nghiên cứu và điều tra khoa học công nghệ tiên tiến và ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến vào quy trình sản xuất .
Trong nội dung học thuyết giá trị thặng dư, C.Mác đã nghiên cứu và phân tích rõ về chiêu thức sản xuất giá trị thặng dư siêu ngạch là phần giá trị thặng dư thu được do tăng hiệu suất lao động riêng biệt, làm cho lượng giá trị riêng biệt của sản phẩm & hàng hóa thấp hơn giá trị thị trường của nó. Dù xét trong từng trường hợp, giá trị thặng dư siêu ngạch là một hiện tượng kỳ lạ trong thời điểm tạm thời, nhưng nó lại là một hiện tượng kỳ lạ liên tục, tiếp tục khi xét trong hàng loạt xã hội. Với mức giá trị thặng dư lớn và liên tục từ giải pháp sản xuất giá trị thặng dư siêu ngạch, những nhà tư bản không ngừng nâng cấp cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất, tăng hiệu suất lao động nhằm mục đích hạ giá trị sản phẩm & hàng hóa .
Với khát vọng tăng lượng giá trị thặng dư, những nhà tư bản không ngừng góp vốn đầu tư nghiên cứu và điều tra và ứng dụng khoa học kỹ thuật, đồng thời họ chuyển hướng đối tượng người dùng kinh tế tài chính của mình sang góp vốn đầu tư tư bản vô hình dung là tri thức, là chất xám có sẵn trong người lao động. Bởi giá trị thu được từ nguồn nguyên vật liệu có sẵn trong trự nhiên là hữu hạn, nhưng lượng giá trị có được từ hàm lượng tri thức của người lao động là vô hạn, càng khai thác càng phát huy giá trị. Bàn về vấn đền này trong tác phẩm Chủ nghĩa tư bản ngày này : xích míc nội tại, xu thế, triển vọng, tác giả Đỗ Lộc Diệp viết : “ Việc chuyển hóa nhanh khoa học công nghệ tiên tiến thành sức sản xuất xã hội vừa yên cầu có một số lượng lớn những nhà khoa học, vừa yên cầu phải có một đội ngũ phần đông nhân viên cấp dưới kỹ thuật có trình độ tri thức tương đối cao và những người lao động tay nghề cao. Điều đó yên cầu sự nghiệp giáo dục, tu dưỡng nhân tài tăng trưởng tương ứng. Sau cuộc chiến tranh, những nước tư bản tăng trưởng nói chung đều rất coi trọng công tác làm việc giáo dục ” .
Như vậy, quy đổi nền kinh tế tài chính từ công nghiệp sang nền kinh tế tri thức không làm mất đi giá trị của học thuyết giá trị thặng dư của C.Mác mà thậm chí còn, tiềm năng của những nhà tư bản khi chuyển đối tượng người tiêu dùng kinh tế tài chính sang góp vốn đầu tư những loại sản phẩm & hàng hóa chiếm hàm lượng tri thức cao cũng đều Giao hàng nhu yếu tìm kiếm giá trị thặng dư và doanh thu siêu ngạch .
Thứ ba : Nghiên cứu học thuyết giá trị thặng dư có ý nghĩa to lớn so với nước ta trong quy trình kiến thiết xây dựng và tăng trưởng kinh tế tài chính theo hướng kinh tế tri thức .
Tại Hội thảo “ Vai trò của doanh nghiệp trong tăng trưởng kinh tế tri thức ở Nước Ta ” ( TP.HN, ngày 31/3/2015 ) những nhà nghiên cứu đã chứng minh và khẳng định : “ Nước Ta cần ưu tiên tăng trưởng nền kinh tế tri thức như một điều kiện kèm theo sống còn trong quốc tế đang hoạt động rất mau lẹ. Kinh tế tri thức còn là điều kiện kèm theo để Nước Ta sống sót, cạnh tranh đối đầu và thoát khỏi cái rốn nghèo của khu vực vốn đeo đuổi lâu nay. Việt Nam chưa có nền kinh tế tri thức hay đơn cử hơn là chỉ một vài doanh nghiệp, ngành đã và đang đi sâu vào kinh tế tri thức bằng cách đi tắt đón đầu và ngang bằng với trình độ của quốc tế, như : điện tử viễn thông, hóa dược và vật tư thiết kế xây dựng ” .
Học thuyết giá trị thặng dư có ý nghĩa to lớn về mặt lịch sử vẻ vang phản ánh xích míc cơ bản giữa giai cấp tư sản và giai cấp vô sản trong chủ nghĩa tư bản, vạch rõ tính tất yếu của sự sinh ra một xã hội mới sửa chữa thay thế cho chủ nghĩa tư bản. Ở Nước Ta trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội lúc bấy giờ, học thuyết này có ý nghĩa hiện thực to lớn cho quy trình tăng trưởng kinh tế tài chính hướng đến nền kinh tế tri thức. Cần vận dụng học thuyết một cách mưu trí, phát minh sáng tạo nhưng bảo vệ tính khoa học tương thích với điều kiện kèm theo thực tiễn của Nước Ta .
Nghiên cứu học thuyết giá trị thặng dư của C.Mác trong điều kiện kèm theo tăng trưởng kinh tế tài chính hướng đến kinh tế tri thức của nước ta lúc bấy giờ, chỉ rõ :
Muốn tối ưu hóa doanh thu, Nước Ta cần thực thi chiêu thức sản xuất giá trị thặng dư siêu ngạch. Hiện nay, trong xu thế chung của quốc tế là chuyển dời kinh tế tài chính công nghiệp sang kinh tế tri thức, cần nhận thức rõ chiêu thức đem lại giá trị thặng dư và doanh thu cao là tìm kiếm giá trị thặng dư nhờ vận dụng khoa học kỹ thuật, hiện đại hóa sản xuất, hạ giá tiền mẫu sản phẩm. Muốn làm được điều đó, Nước Ta cần xử lý tốt mối quan hệ giữa khoa học, công nghệ tiên tiến và tri thức. Xác định rõ sự tăng trưởng của khoa học, công nghệ tiên tiến là điều kiện kèm theo cơ bản để hình thành và tăng trưởng kinh tế tri thức .
Cần góp vốn đầu tư hơn nữa cho khoa công nghệ tiên tiến, chú trọng công tác làm việc giáo dục, triển khai chủ trương lôi cuốn người lao động có trình độ cao, tránh rủi ro tiềm ẩn chảy máu chất xám, … Hoàn thiện mạng lưới hệ thống pháp lý về quyền sở hữu trí tuệ tương thích với Nước Ta lúc bấy giờ, bảo vệ quyền lợi của nước mua công nghệ tiên tiến, đồng thời khuyến khích sự phát minh sáng tạo từ trong nước .
Xuất phát điểm của Nước Ta thấp hơn so với những nước khác trong khu vực và trên quốc tế, do đó Nước Ta cần triển khai chiến dịch “ đi tắt, đón đầu ”, học tập những thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến và kinh nghiệm tay nghề quản trị tiên tiến và phát triển của những nước trên quốc tế nhằm mục đích nâng cao hiệu suất cao hoạt động giải trí sản xuất – kinh doanh thương mại .

3. Kết luận

Trong khuynh hướng tăng trưởng kinh tế tri thức lúc bấy giờ, học thuyết giá trị thặng dư của C.Mác vẫn giữ nguyên giá trị, tất cả chúng ta cần khai thác học thuyết giá trị thặng dư với tư cách là một mạng lưới hệ thống lý luận đa dạng chủng loại và thâm thúy về kinh tế thị trường nhằm mục đích vận dụng vào công cuộc kiến thiết xây dựng và tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội trong nền kinh tế tri thức. Học thuyết giá trị thặng dư của C.Mác luôn là cơ sở lý luận cho sự vận dụng vào quy trình tăng trưởng nền kinh tế thị trường xu thế xã hội chủ nghĩa ở nước ta lúc bấy giờ .

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Bộ Giáo dục và đào tạo (2006), Giáo trình Kinh tế chính trị Mác- Lênin, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
2. Đỗ Lộc Diệp, (2003), Chủ nghĩa tư bản đầu thế kỷ XXI, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
3. Đỗ Lộc Diệp(2003), Chủ nghĩa tư bản ngày nay: mâu thuẫn nội tại, xu thế, triển vọng, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.

The surplus value theory and its values in the knowledge economy

 Master. Nguyen Thi Anh Khuyen

Faculty of Law, University of Quang Binh

ABSTRACT:

Xem thêm: Thông tư 30/2022/TT-BTC hướng dẫn cơ chế tài chính thực hiện Đề án Nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên, cán bộ giáo dục đại học

The surplus value theory is one of Karl Marx’s three major contributions to the history. During the shift from the industrial economy towards the knowledge economy, the surplus value theory still has its values. The article summarizes the basic points of the surplus value theory and clarifies the characteristics of the knowledge economy. This article is expected to contribute to affirming the role of the theory in the development of human society in general and in the knowledge economy in particular .

Keywords: Surplus value, knowledge economy, Karl Marx.

[Tạp chí Công Thương – Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 16, tháng 7 năm 2020]

Source: https://vh2.com.vn
Category : Đánh Giá