Người Việt cổ sử dụng đồ đồng phổ biến từ khi nào?

Xuất hiện nhiều công cụ hợp kim

Văn hóa Đồng Đậu ( 1.500 – 1.000 TCN ) là nền văn hóa truyền thống thuộc thời kỳ đồ đồng ở Nước Ta cách thời nay khoảng 3.000 năm, sau văn hóa truyền thống Phùng Nguyên, trước văn hóa truyền thống Gò Mun .

Di tích khảo cổ học Đồng Đậu nằm tại gò Đồng Đậu thuộc thôn Đông (thị trấn Yên Lạc, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc), cách Hà Nội khoảng 60km về phía Tây Bắc. Di tích này được phát hiện lần đầu vào năm 1962, từ đó đã có nhiều lần khảo sát và khai quật lớn của các cơ quan khoa học chuyên ngành Trung ương.

Bạn đang đọc: Người Việt cổ sử dụng đồ đồng phổ biến từ khi nào?

Qua hiệu quả điều tra và nghiên cứu, qua nhiều tài liệu đã được công bố, di tích lịch sử khảo cổ học Đồng Đậu đã bao hàm trong đó ba quy trình tiến độ văn hóa truyền thống khảo cổ một cách liên tục là : Giai đoạn sớm – thuộc văn hóa truyền thống Phùng Nguyên, quá trình giữa – Văn hóa Đồng Đậu và quy trình tiến độ muộn – Văn hóa Gò Mun và có niên đại tuyệt đối là 3360 năm cách ngày này và lê dài trong khoảng từ thế kỷ XV trên thế kỷ III TCN .
Đối chiếu với thư tịch và truyền thuyết thần thoại, di tích lịch sử khảo cổ học Đồng Đậu trong thời kỳ dựng nước của Hùng Vương, về mặt khoảng trống di tích lịch sử nằm trong vùng đất Phong Châu xưa được xem là vùng địa phận gốc của các vua Hùng .
Di tích khảo cổ học Đồng Đậu có tầng văn hóa truyền thống rất dày ( có chỗ 6 m ) với hàng nghìn tiêu bản hiện vật đã phát hiện qua các kỳ khai thác khảo cổ, chiếm số lượng nhiều nhất là mảnh gốm, bộc lộ sự cực kỳ phong phú và đa dạng về mô hình, phong phú về mẫu mã và mô típ hoa văn trang trí .
Nhìn chung gốm Đồng Đậu đã biểu lộ sự tăng trưởng một cách liên tục của ba tiến trình văn hóa truyền thống nổi bật từ Phùng Nguyên – Đồng Đậu – Gò Mun. Về mô hình và chiêu thức tạo hoa văn đều giống nhau, chỉ khác nhau ở phong thái, sự biến thể của một số ít họa tiết trang trí và có đổi khác về tỷ suất của 1 số ít hoa văn mà thôi. Chất liệu nung vẫn là đất sét pha cát, càng về các tầng văn hóa truyền thống càng muộn, tỷ suất pha cát càng nhiều và độ nung càng cao dần …
Các hiện vật đồ đá được phát hiện nhiều, gồm có các mô hình : công cụ sản xuất, vũ khí, đồ trang sức đẹp. Để làm ra dụng cụ, người Đồng Đậu đã sử dụng khá phong phú về vật liệu, nhưng tập trung chuyên sâu đa phần là đá Xpilit có độ rắn chắc cao. Hay như dùng đá Neephrit có đặc tính mềm dẻo, nhiều sắc tố, dễ gia công chế tác đồ trang sức đẹp .
Con người quá trình này cũng đã sử dụng thành thạo các yếu tố kỹ thuật khá tinh xảo như ghè, đẽo, cưa, mài, khoan, tiện … chứng tỏ kinh nghiệm tay nghề của người Đồng Đậu đã khá thành thạo nên hoàn toàn có thể phỏng đoán nghề chế tác đá hoàn toàn có thể đã trở thành một nghề bên cạnh nghề trồng lúa .
Các hiện vật đồng thau được phát hiện không nhiều, nhưng khá nhiều mô hình gồm : công cụ sản xuất, vũ khí, dụng cụ săn bắn … vật liệu chính là hợp kim đồng thiếc, ngoài những còn có thêm tỷ suất của kẽm, nhôm, silic, sắt, chì … tùy theo tính năng, công dụng của mẫu sản phẩm mà người thợ pha chế tỷ suất kim loại tổng hợp cho tương thích và đã biết dùng khuôn để tạo hình mẫu sản phẩm .
Số lượng các hiện vật bằng xương, sừng, khá nhiều và cũng phong phú và đa dạng, phong phú về mô hình, kỹ thuật chế tác : sử dụng chiêu thức cưa gọt, mài là hầu hết, đa phần sử dụng xương sừng của các loại thú lớn, sản xuất vũ khí hoặc dụng cụ săn bắn .
Qua nghiên cứu và điều tra, nghiên cứu và phân tích, ta hoàn toàn có thể đoán định rằng : Vào khoảng cuối thời kỳ đồ đá mới, một bộ phận dân cư dần tách khỏi đời sống săn bắn, hái lượm, tiến dần về đồng bằng. Họ từ hái lượm tự nhiên đã từ từ phát hiện ra hạt lúa và nghề trồng lúa nước trở thành đa phần trong đời sống .
Đồng thời 1 số ít nghề thủ công bằng tay cũng được hình thành và tăng trưởng đáng kể, nhất là nghề làm gốm để tạo ra các đồ đựng, đun nấu, Giao hàng hoạt động và sinh hoạt … Nghề đá tạo ra các công cụ sản xuất, vũ khí đồ trang sức đẹp … và nghề luyện kim đúc đồng tuy mới sinh ra nhưng tham gia không nhỏ vào đời sống xã hội và nó sẽ làm biến hóa cả bộ mặt xã hội và đời sống của người nguyên thủy .

Công cụ, vũ khí bằng đồng thau chiếm trên 50% 

Xem thêm: Cơ hội và thách thức của doanh nghiệp quân đội trong chuyển đổi số

Nếu như ở các quá trình trước, đồ đồng tìm thấy khá ít thì ở tiến trình Gò Mun, di vật đồ đồng được tìm thấy thông dụng. Văn hóa Gò Mun ước đạt trong khoảng thời hạn từ năm 1.000 – năm 700 TCN, thuộc cuối thời kỳ đồ đồng. Nền văn hóa truyền thống này được đặt theo tên của khu vực mà vào năm 1961, các nhà khảo cổ học đã khai thác được nhiều di chỉ của nền văn hóa truyền thống này, gò Mun, xã Tứ Xã, huyện Phong Châu, tỉnh Phú Thọ. Thời kỳ này, người Việt cổ đã có những chuyển biến rõ ràng về một xã hội phức tạp và phong phú, thôi thúc việc sinh ra nhà nước sơ khai của người Việt .
Giai đoạn này còn ghi nhận sự tăng trưởng của nghề luyện kim đồng thau so với các quá trình trước. Đồ đồng trong văn hóa truyền thống Gò Mun khá phong phú và đa dạng, gồm nhiều mô hình khác nhau. Nguyên liệu hầu hết là đồng và thiếc trong thành phần kim loại tổng hợp. Ngoài ra còn có một số ít tạp chất khác. Do kỹ thuật luyện đồng của người Gò Mun chưa cao, chưa phân hủy được những chất có công dụng ăn mòn và ôxy hóa nên nhiều hiện vật bị hỏng, gỉ và thường mềm hơn so với hiện vật đồng của văn hóa truyền thống Đông Sơn .

Tượng đồng thuộc văn hóa Gò Mun.

Cách chế tác đồ đồng chủ yếu là đúc bằng khuôn hai mang đối với hiện vật có kích cỡ lớn, cấu tạo phức tạp, nhiều chi tiết như: rìu, giáo, lao, mũi tên, tượng, nhạc… và sử dụng kỹ thuật gia công nguội, giũa đối với hiện vật nhỏ, đơn giản như: lưỡi câu, lao mũi nhọn nhỏ, kéo thành sợi.

Những mẫu sản phẩm bằng đồng của người Gò Mun do chính bàn tay, khối óc của họ tạo ra. Điều đó đã được vật chứng bằng sự xuất hiện của những khuôn đúc bằng đá, bằng đất sét, nồi nấu, bát rót và lò luyện tìm thấy trong tầng văn hóa truyền thống với nơi cư trú mà họ để lại .
Trong tiến trình văn hóa truyền thống Gò Mun, mô hình công cụ đồng đã khởi đầu đa dạng hóa. Nhiều mô hình mới xuất hiện và tính năng được xác lập rõ ràng. Chính việc không thay đổi mẫu mã đã dẫn đến việc sử dụng chuyên hóa tính năng công cụ, mang lại hiệu suất cao cao trong sản xuất và chiến đấu. Song dù sao người Gò Mun vẫn chưa thể đạt tới trình độ điêu luyện về kỹ thuật, phong phú nhiều mẫu mã về mô hình và nhất là về nghệ thuật và thẩm mỹ trang trí, như trên đồ đồng văn hóa Đông Sơn .
Hầu hết những công cụ và vũ khí bằng đồng của người Gò Mun : rìu, liềm, giáo, mũi tên, lao, búa … đều có họng, chuôi, hoặc khâu để lắp cán. Đây là những công cụ cơ bản nhất đóng vai trò quan trọng trong đời sống sản xuất, săn bắt và bảo vệ đời sống của dân cư Gò Mun thời bấy giờ .
Đến tiến trình Gò Mun, công cụ và vũ khí đồng thau đã chiếm tỷ suất trên 50 % tổng số công cụ và vũ khí, với các loại mũi tên, mũi nhọn, lưỡi câu, dao, giáo, dây, kim, giũa, dùi, đục. Loại rìu lưỡi xéo đã xuất hiện dưới dạng hoàn hảo với mũi rìu hơi chúc và lưỡi hơi cong. Đồ đồng thau Gò Mun đã được sử dụng vào sản xuất nông nghiệp : những lưỡi hái đã được phát hiện ; những chiếc rìu cũng đã được sử dụng như những nông cụ. Đồng thau cũng được dùng làm đồ trang sức đẹp : vòng tay được uốn bằng những dây đồng .
Kỹ thuật chế tác đá đang ở trên bước đường suy thoái và khủng hoảng. Đó là do sự đa dạng chủng loại và sự tăng trưởng của nghề luyện kim đồng thau. Những lưỡi hái bằng đồng thau phát hiện được ở nhiều nơi nói lên sự tăng trưởng và triển khai xong của nông nghiệp trồng lúa. Hợp kim đồng thau để đúc hái có 89 % đồng và 0,1 % thiếc với những vết chì. Loại hái Gò Mun có lưỡi cong, có gờ ở giữa, họng tra cán hình chóp cụt là có hình dáng hoàn thành xong và tân tiến hơn cả .

Lần đầu tiên những mũi tên đồng thau xuất hiện, với loại hình đa dạng và số lượng nhiều, đòi hỏi những tiến bộ về kỹ thuật và cũng đòi hỏi phải có một khối lượng nguyên liệu lớn để đáp ứng đủ nhu cầu, vì mũi tên một lần bắn đi là mất “một đi không trở lại”. Truyền thống giỏi cung nỏ của người Việt cổ khiến quân thù xâm lược ở buổi đầu công nguyên phải khiếp sợ và khâm phục, vốn đã có một gốc rễ lâu bền từ giai đoạn Gò Mun này.

Xem thêm: Top 20 công ty cơ hội và thách thức đà nẵng mới nhất 2022

Từ những di vật khảo cổ, các nhà khảo cổ học nhận định và đánh giá con người quá trình Gò Mun sống bằng nghề làm ruộng trồng lúa nước là chính, đồng thời họ cũng là những người chăn nuôi, săn bắn, đánh cá. Đây là một cung cách làm ăn tân tiến, cũng là cách làm ăn của mọi dân cư ở những vùng TT nông nghiệp của quốc tế cổ đại .
( còn tiếp )

Source: https://vh2.com.vn
Category : Cơ Hội