BÀI GIẢNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

Ngày đăng: 29/04/2014, 09:58

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC TS. Trương Thanh Cảnh Khoa Môi Trường Trường Đại Học Khoa Học Tự Nhiên TP. HCM Tel: 0903744071/8122402 Email: [email protected] 2 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Amazom.com. 2007. How to write and public a scientific paper (Phương pháp viết và xuất bản một bài báo khoa học) 2. Vũ Cao Đàm, 1999. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học, Nhà Xuất bản KHKT. 3. Miead, R. and R.N. Curnow. 2003. Statistical methods in agriculture and experimental biology. Phương pháp thống kê tromg sinh học và nông nghiệp. 4. Phạm Viết Vượng, 2000. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học. Nhà Xuất bản ĐHQG Hà Nội. 5. Nguyễn Van Uyển, Ngô Kế Sương, Trần Hạnh Phúc, Ngô Hồng Nhân và Nguyễn Tiến Thắng. 1994. Công nghệ sinh học và một số ứng dụng tại Việt nam 6. Nguyễn Van Uyển và Nguyễn Tiến Thắng. 2001. Những kiến thức cơ bản về công nghệ sinh học. 7. Wikipedia, 2007. Scientific method (Phương pháp khoa học) 3 THÔNG TIN MÔN HỌC Chương Nội dung TS tiết LT TH Phần 1. Đại cương về khoa học và nghiên cứu khoa học 12 12 Chương 1 Khoa họcvà tầm quan trọng của nghiên cứu khoa học 3 Chương 2 Lý thuyết về phương pháp khoa học và nghiên cứu khoa học 9 Phần 2 Thực hiện một nghiên cứu khoa học 27 12 15 Chương 3 Xác đònh chủ đề nghiên cứu và chẩn bò nghiên cứu 6 Chương 4 Nghiên cứu lý luận tổng quan về đề tài 3 Chương 5 Xây dựng giả thuyết khoa học 3 Chương 6 Thực nghiệm để kiểm tra giả thuyết 9 Chương 7 Xử lý số liệu và biện kuận kết quả nghiên cứu 6 Phần 3. Phương pháp viết một báo cáo khoa học, luận văn và xuất bản bài báo 6 3 3 Chương 8 Các bước thực hiện một báo cáo khoa hocï, luận văn tốt nghiệp và xuất bản bài báo khoa học 6 3 3 Tổng cộng 45 27 18 4 MỤC TIÊU CỦA MÔN HỌC – Môn học phương pháp nghiên cứu khoa học nhằm cung cấp cho sinh viên những kiến thức cơ bản về các phương pháp khoa học và các các bước kỹ thuật tiến hành một nghiên cứu khoa học hướng tới phát tri n ể tinh th n khoa học của sinh viên, các khía c nh đđ o ầ ạ ạ đđ c c a m t ng i làm nghiên cưu.ứ ủ ộ ườ – Thông qua các bài gi ng lý thuy t, các th o lu n ả ế ả ậ ở l p và th c hiện các ch ng trình nghiên c u nh, ớ ự ươ ứ ỏ giúp cho sinh viên gi i quy t những vấn đề th ng ả ế ườ g p trong quá trình th c hi n một nghiên c u khoa ặ ự ệ ứ h c. ọ – Chương trình sẽ được đònh hướng áp dụng trực tiếp cho ngành công nghệ sinh học. 5 PHẦN 1 ĐẠI CƯƠNG VỀ KHOA HỌC VÀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC 6 Chương 1. KHOA HỌC VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA KHOA HỌC 1.1.1.Khoa học là gì? Ý kiến của các bạn? Khoa học là một hình thái ý thức xã hội phản ảnh hiện thực khách quan, tạo ra hệ thống chân lý về thế giới. – Khoa học phản ánh sự tồn tại của thế giới bằng các phương thức và công cụ đặc biệt. – Mục đích cuối cùng của khoa học là giải thích thế giới và phát triển thế giới nhằm đáp ứng cuộc sống ngày càng cao của loài người. – Là hệ thống trí thức về thế giới khách quan. – Thực tiễn cuộc sống là nguồn gốc, tiêu chuẩn của khoa học. – Khoa học có tính độc lập rất cao – Phát triển thế giới là động lực của khoa học. – Tư tưởng khoa học thường đi trước thời đại 8 Theo quan điểm triết học: Khoa học là một hệ thống trí thức về tự nhiên, về xã hội và tư duy, về những quy luật phát triển khách quan của tự nhiên, xã hội và tư duy. Hệ thống trí thức này được hình thành trong lòch sử và không ngừng phát triển trên cơ sở thực tiễn xã hội. 9 Dửụựi giaực ủoọ thửùc teỏ: Khoa hc l mt dóy gn kt cỏc hc thuyt v cỏc quan nim c hỡnh thnh t s quan sỏt v thớ nghim, cú th dn n cỏc quan sỏt hay thớ nghim khỏc sõu hn. Vỡ vy, Khoa hc cú th núi l quỏ trỡnh tỡm kim nhng li gii hoc nguyờn nhõn ca nhng s kin, v nh vy, nú c nh ngha bng chớnh phng phỏp ca nú: phng phỏp khoa hc Ngun: Conant, J. B(1), 1951: Understanding Science: An Historical Approach. New Haven, CT: Yale University Press, 1951 10 1.1.2. M c ủớch c a khoa h c Mc ớch ca Khoa hc Khỏm phỏ cỏc quy lut Phỏt trin cỏc hc thuyt Y kieỏn cuỷa caực baùn? […]… Phân biệt phương pháp khoa học dùng trong nghiên cứu hay phương pháp luận “Các phương pháp khoa học dùng trong nghiên cứu khác nhau về cơ bản với Phương pháp luận: Nghiên cứu các phương pháp khoa học Mục tiêu của phương pháp luận là “xây dựng, cải tiến những thủ tục và tiêu chuẩn trong việc thực hiện nghiên cứu khoa học – Phương pháp nghiên cứu: Giải pháp cụ thể… đại học 27 Chương 2 PHƯƠNG PHÁP KHOA HỌC 2.1.1 Phương pháp khoa học là gì? Ý kiến của các bạn? – Khoa học đã bắt đầu với sự quan sát tự nhiên [1] và bằng niềm tin rằng các hiện tượng được quan sát có thể được giải thích [2] thơng qua một ý niệm trừu tượng gọi là “tính khoa. .. 21 Phân loại phương Pháp luận Nghiên cứu thực nghiệm Nghiên cứu lý thuyết Theo khả năng ứng dụng Nghiên cứu cơ bản Nghiên cứu ứng dụng Theo địa điểm thực hiện Nghiên cứu ở viện, trường Nghiên cứu trong cơng nghiệp 22 Nghiên cứu thực nghiệm và nghiên cứu lý thuyết Nghiên cứu thực nghiệm – Là những nghiên cứu và quan sát, được thực hiện bằng các phương tiện,… 1.2 Nghiên cứu khoa học là một hoạt động sáng tạo của các nhà khoa học nhằm nhận thức thế giới, tạo ra hệ thống trí thức có giá trò để sử dụng vào cải tạo thế giới Bản chất Chủ thể Nghiên cứu khoa học Hoạt động sáng tạo Nhà khoa học Mục đích Khám phá cái mới Phương pháp ? Sản phẩm hệ thống thơng tin, Giá trị Phục vụ con người 19 Nghiên cứu khoa học: … tài ngun 1.1.4 Tính chất của khoa học • Thảo luận về các tính chất của Khoa học – Khoa học là thực tiễn – Khoa học là mục tiêu – Khoa học là tự hồn thiện – Khoa học là tiến bộ – Khoa học là sự khám phá – Khoa học là sự “keo kiệt” (parsimony) * Ngun tắc của tính keo kiệt trong khoa học = dùng sự giải thích đơn giản nhất để giải thích các hiện tượng Khoa học liên quan đến các học thuyết (còn cơng nghệ thì… được nghiên cứu Học thuyết hay định luật này sẽ được dùng để dự đốn các kết quả khác – Kết quả mới sẽ được kiểm tra lại bằng các kiểm chứng thực nghiệm 24 Nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ứng dụng – Đây là một sự phân loại chung diễn tả mục đích của chương trình nghiên cứu – Nghiên cứu cơ bản là các nghiên cứu mà đó các nhà nghiên cứu thực hiện các điều tra để khám phá chức năng của tự nhiên – Nghiên cứu. .. diện để đảm bảo quy trình được đã được sử dụng một cách hợp lý 32 Vậy phương pháp khoa học là gì ? Phương pháp khoa học là một quá trình sử dụng thí nghiệm để khám phá những quan sát và trả lới các câu hỏi Các nhà khoa học sử dụng các phương pháp khoa học để tìm những mối quan hệ nhân – quả trong tự nhiên Nói cách khác là người nghiên cứu thiết kế thí nghiệm để làm thế nào khi thay đổi một yếu tố thí… hiện từ các nghiên cứu cơ bản vào cơng nghệ đề tạo ra những sản phẩm đáp ứng nhu cầu của xã hội – Nghiên cứu hiện thực của của tự nhiên là hoạt động tất yếu bởi vì thực tề đã cho thấy những khám phá khoa học, là nền tảng hữu ích cho sự phát triển, trước sau gì cũng sẽ đạt được 25 Nghiên cứu ở Viện, Trường và nghiên cứu trong cơng nghiệp Khuynh hướng: – Nghiên cứu cơ bản trường đại học – Nghiên cứu ứng… Nghiên cứu khoa học là một phần tổng hợp sự tiến bộ của xã hội lồi người Những kết quả của nó mang lại những lợi ích lớn lao, ví dụ như tia X, khoa học máy tính, y học, v.v Nhưng đơi khi những nghiên cứu có thể là nguồn gốc hay tạo điều kiện cho việc phát sinh những thảm hoạ của nhân loại (ví dụ như phát minh ra phản ứng hạt nhân) – Tuy nhiên, khơng thể phủ nhận nghiên cứu đặc biệt là nghiên cứu khoa. .. thực hiện các nội dung nghiên cứu * Một cơng nghệ (techniques) là một sự thực hiện liên tục kết nối các hành động * Một cơng cụ (tool) là một dụng cụ, bằng vật thể hay quan niệm nhận thức Ví dụ: các cơng cụ tốn học được dùng xây dựng mơ hình tốn học Cơng cụ và cơng nghệ có thể trợ giúp cho các nhà nghiên cứu trẻ trong q trình tiếp cận khoa học 34 Phương pháp khoa học là một phương pháp chính thức để tìm

TS. Trương Thanh CảnhMôi Trường Trường ĐạiTự Nhiên TP. HCM Tel: 0903744071/8122402 Email: [email protected] 2 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Amazom.com. 2007. How to write and public a scientific paper (Phươngviết và xuất bản mộtbáohọc) 2. Vũ Cao Đàm, 1999.luậnhọc, Nhà Xuất bản KHKT. 3. Miead, R. and R.N. Curnow. 2003. Statistical methods in agriculture and experimental biology.thống kê tromg sinhvà nông nghiệp. 4. Phạm Viết Vượng, 2000.luậnhọc. Nhà Xuất bản ĐHQG Hà Nội. 5. Nguyễn Van Uyển, Ngô Kế Sương, Trần Hạnh Phúc, Ngô Hồng Nhân và Nguyễn Tiến Thắng. 1994. Công nghệ sinhvà một số ứng dụng tại Việt nam 6. Nguyễn Van Uyển và Nguyễn Tiến Thắng. 2001. Những kiến thức cơ bản về công nghệ sinh học. 7. Wikipedia, 2007. Scientific method (Phươnghọc) 3 THÔNG TIN MÔNChương Nội dung TS tiết LT TH Phần 1. Đại cương vềvà12 12 Chương 1họcvà tầm quan trọng của3 Chương 2 Lý thuyết vềvà9 Phần 2 Thực hiện một27 12 15 Chương 3 Xác đònh chủ đềvà chẩn bò6 Chương 4lý luận tổng quan về đề tài 3 Chương 5 Xây dựng giả thuyết3 Chương 6 Thực nghiệm để kiểm tra giả thuyết 9 Chương 7 Xử lý số liệu và biện kuận kết quả6 Phần 3.viết một báo cáohọc, luận văn và xuất bảnbáo 6 3 3 Chương 8 Các bước thực hiện một báo cáohocï, luận văn tốt nghiệp và xuất bảnbáo6 3 3 Tổng cộng 45 27 18 4 MỤC TIÊU CỦA MÔN- Mônnhằm cung cấp cho sinh viên những kiến thức cơ bản về cácvà các các bước kỹ thuật tiến hành mộthướng tới phát tri n ể tinh th ncủa sinh viên, các khía c nh đđ o ầ ạ ạ đđ c c a m t ng i làmcưu.ứ ủ ộ ườ – Thông qua cácgi ng lý thuy t, các th o lu n ả ế ả ậ ở l p và th c hiện các ch ng trìnhc u nh, ớ ự ươ ứ ỏ giúp cho sinh viên gi i quy t những vấn đề th ng ả ế ườ g p trong quá trình th c hi n mộtc uặ ự ệ ứ h c. ọ – Chương trình sẽ được đònh hướng áp dụng trực tiếp cho ngành công nghệ sinh học. 5 PHẦN 1 ĐẠI CƯƠNG VỀVÀ6 Chương 1.VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Khoa học Phương pháp nghiên cứu khoa học Nghiên cứu khoa học 7 1.1 KHÁI NIỆM VỀ1.1.1.Khoalà gì? Ý kiến của các bạn?là một hình thái ý thức xã hội phản ảnh hiện thực khách quan, tạo ra hệ thống chân lý về thế giới. -phản ánh sự tồn tại của thế giới bằng cácthức và công cụ đặc biệt. – Mục đích cuối cùng củalà giải thích thế giới và phát triển thế giới nhằm đáp ứng cuộc sống ngày càng cao của loài người. – Là hệ thống trí thức về thế giới khách quan. – Thực tiễn cuộc sống là nguồn gốc, tiêu chuẩn củahọc. -có tính độc lập rất cao – Phát triển thế giới là động lực củahọc. – Tư tưởngthường đi trước thời đại 8 Theo quan điểm triết học:là một hệ thống trí thức về tự nhiên, về xã hội và tư duy, về những quy luật phát triển khách quan của tự nhiên, xã hội và tư duy. Hệ thống trí thức này được hình thành trong lòch sử và không ngừng phát triển trên cơ sở thực tiễn xã hội. 9 Dửụựi giaực ủoọ thửùc teỏ:hc l mt dóy gn kt cỏc hc thuyt v cỏc quan nim c hỡnh thnh t s quan sỏt v thớ nghim, cú th dn n cỏc quan sỏt hay thớ nghim khỏc sõu hn. Vỡ vy,hc cú th núi l quỏ trỡnh tỡm kim nhng li giinguyờn nhõn ca nhng s kin, v nh vy, nú c nh ngha bng chớnh phng phỏp ca nú: phng phỏphc Ngun: Conant, J. B(1), 1951: Understanding Science: An Historical Approach. New Haven, CT: Yale University Press, 1951 10 1.1.2. M c ủớch c ah c Mc ớch cahc Khỏm phỏ cỏc quy lut Phỏt trin cỏc hc thuyt Y kieỏn cuỷa caực baùn? […]… Phân biệtdùng tronghayluận “Cácdùng trongkhác nhau về cơ bản với phương pháp luận nghiên cứu khoa học luận:cácMục tiêu củaluận là “xây dựng, cải tiến những thủ tục và tiêu chuẩn trong việc thực hiệncứu: Giảicụ thể… đại27 Chương 2 PHƯƠNG PHÁP KHOA HỌC Phương pháp khoa học Phương pháp luận nghiên cứu khoa học Phương pháp nghiên cứu khoa học 28 2.1 KHÁI NIỆM VỀ2.1.1là gì? Ý kiến của các bạn? -đã bắt đầu với sự quan sát tự nhiên [1] và bằng niềm tin rằng các hiện tượng được quan sát có thể được giải thích [2] thơng qua một ý niệm trừu tượng gọi là “tính khoa. .. 21 Phân loại nghiên cứu khoa học Nghiên cứu khoa học Theoluậnthực nghiệmlý thuyết Theo khả năng ứng dụngcơ bảnứng dụng Theo địa điểm thực hiệnở viện, trườngtrong cơng nghiệp 22thực nghiệm vàlý thuyếtthực nghiệm – Là nhữngvà quan sát, được thực hiện bằng cáctiện,… 1.2 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Nghiên cứu khoa học là gì ? 18là một hoạt động sáng tạo của các nhànhằm nhận thức thế giới, tạo ra hệ thống trí thức có giá trò để sử dụng vào cải tạo thế giới Bản chất Chủ thểHoạt động sáng tạo NhàMục đích Khám phá cái mới? Sản phẩm hệ thống thơng tin, Giá trị Phục vụ con người 19học: … tài ngun 1.1.4 Tính chất của• Thảo luận về các tính chất củalà thực tiễn -là mục tiêu -là tự hồn thiện -là tiến bộ -là sự khám phá -là sự “keo kiệt” (parsimony) * Ngun tắc của tính keo kiệt trong= dùng sự giải thích đơn giản nhất để giải thích các hiện tượngliên quan đến cácthuyết (còn cơng nghệ thì… đượcthuyết hay định luật này sẽ được dùng để dự đốn các kết quả khác – Kết quả mới sẽ được kiểm tra lại bằng các kiểm chứng thực nghiệm 24cơ bản vàứng dụng – Đây là một sự phân loại chung diễn tả mục đích của chương trìnhcơ bản là cácmà đó các nhàthực hiện các điều tra để khám phá chức năng của tự nhiên -cứu. .. diện để đảm bảo quy trình được đã được sử dụng một cách hợp lý 32 Vậylà gì ?là một quá trình sử dụng thí nghiệm để khám phá những quan sát và trả lới các câu hỏi Các nhàsử dụng cácđể tìm những mối quan hệ nhân – quả trong tự nhiên Nói cách khác là ngườithiết kế thí nghiệm để làm thế nào khi thay đổi một yếu tố thí… hiện từ cáccơ bản vào cơng nghệ đề tạo ra những sản phẩm đáp ứng nhu cầu của xã hội -hiện thực của của tự nhiên là hoạt động tất yếu bởi vì thực tề đã cho thấy những khám pháhọc, là nền tảng hữu ích cho sự phát triển, trước sau gì cũng sẽ đạt được 25ở Viện, Trường vàtrong cơng nghiệp Khuynh hướng: -cơ bản trường đạiứng…là một phần tổng hợp sự tiến bộ của xã hội lồi người Những kết quả của nó mang lại những lợi ích lớn lao, ví dụ như tia X,máy tính, y học, v.v Nhưng đơi khi nhữngcó thể là nguồn gốc hay tạo điều kiện cho việc phát sinh những thảm hoạ của nhân loại (ví dụ như phát minh ra phản ứng hạt nhân) – Tuy nhiên, khơng thể phủ nhậnđặc biệt làkhoa. .. thực hiện các nội dung* Một cơng nghệ (techniques) là một sự thực hiện liên tục kết nối các hành động * Một cơng cụ (tool) là một dụng cụ, bằng vật thể hay quan niệm nhận thức Ví dụ: các cơng cụ tốnđược dùng xây dựng mơ hình tốnCơng cụ và cơng nghệ có thể trợ giúp cho các nhàtrẻ trong q trình tiếp cận34là mộtchính thức để tìm

Source: https://vh2.com.vn
Category : Khoa Học