Địa lý Việt Nam – Wikipedia tiếng Việt

Địa lý Việt Nam là các đặc điểm địa lý của nước Việt Nam, một quốc gia nằm ở rìa phía đông bán đảo Đông Dương, trung tâm khu vực Đông Nam Á. Diện tích Việt Nam là 331.212 km². Biên giới Việt Nam trên đất liền dài 4.639 km, giáp với vịnh Thái Lan ở phía tây nam, vịnh Bắc Bộ và biển Đông ở phía đông, Trung Quốc ở phía bắc, Lào và Campuchia ở phía tây. Hình dáng Việt Nam trên bản đồ có dạng hình chữ S, khoảng cách từ bắc tới nam (theo đường chim bay) là 1.650 km và vị trí hẹp nhất theo chiều đông sang tây nằm ở Đồng Hới (Quảng Bình) với chưa đầy 50 km. Đường bờ biển dài 3.260 km không kể các đảo. Ngoài vùng nội thủy, Việt Nam tuyên bố 12 hải lý lãnh hải, thêm 12 hải lý vùng tiếp giáp lãnh hải, 200 hải lý vùng đặc quyền kinh tế và cuối cùng là thềm lục địa. Vùng biển thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam chiếm diện tích khoảng 1.000.000 km² biển Đông.[1]

Nước Ta là một vương quốc nhiệt đới gió mùa với địa hình phần nhiều là đồi núi ( chiếm 3/4 diện tích quy hoạnh chủ quyền lãnh thổ ), đa phần là đồi núi thấp, đồng bằng chỉ chiếm 1/4 diện tích quy hoạnh. Tính trên khoanh vùng phạm vi cả nước, địa hình đồng bằng và đồi núi thấp ( dưới 1.000 m ) chiếm tới 85 % diện tích quy hoạnh. Địa hình núi cao ( trên 2000 m ) chỉ chiếm 1 % diện tích quy hoạnh cả nước. Cấu trúc địa hình khá phong phú nhờ hoạt động Tân xây đắp làm trẻ lại, tạo nên sự phân bậc rõ ràng theo độ cao, thấp dần từ tây-bắc xuống đông nam. Đất đai hoàn toàn có thể dùng cho nông nghiệp chiếm chưa tới 20 %. Đất nước bị chia thành miền núi, vùng đồng bằng sông Hồng ở phía bắc ; dãy Trường Sơn, Tây Nguyên, đồng bằng duyên hải miền trung, và đồng bằng sông Cửu Long ở phía nam .

Đồng bằng ven biển[sửa|sửa mã nguồn]

Phân chia đồng bằng và vùng miền Việt Nam
Những vùng đồng bằng thấp và phẳng ven biển trải dài từ phía nam đồng bằng sông Hồng tới châu thổ sông Cửu Long. Ở phía đất liền, dãy Trường Sơn mọc dựng đứng trên bờ biển, những mũi của nó ở nhiều chỗ chạy xiên ra biển. Nói chung mảnh đất ven biển khá phì nhiêu và được canh tác xum xê .

Biển Đông là một vùng biển lớn, tương đối kín, thể hiện rõ tính chất nhiệt đới gió mùa Đông Nam Á. Biển Đông rộng gấp nhiều lần phần đất liền và có giá trị to lớn về nhiều mặt. Cần phải có kế hoạch khai thác và bảo vệ biển tốt hơn để góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Đồng bằng Sông Cửu Long[sửa|sửa mã nguồn]

Vùng đồng bằng sông Cửu Long là vùng cực nam của Việt Nam, còn được gọi là Vùng đồng bằng sông Mê Kông, Vùng đồng bằng Nam Bộ, Vùng Tây Nam Bộ, Cửu Long hoặc theo cách gọi của người dân Việt Nam ngắn gọn là Miền Tây, có 1 thành phố trực thuộc trung ương là thành phố Cần Thơ và 12 tỉnh: Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Trà Vinh, Hậu Giang, Sóc Trăng, Đồng Tháp, An Giang, Kiên Giang, Bạc Liêu và Cà Mau. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê Việt Nam năm 2019, Đồng bằng sông Cửu Long là đồng bằng có tổng diện tích các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương lớn nhất Việt Nam (40.547,2 km² và có tổng dân số toàn vùng là 17.273.630 người. Đồng bằng sông Cửu Long chỉ chiếm 13% diện tích cả nước nhưng chiếm gần 18% dân số cả nước, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao hơn cả nước (năm 2015 tăng 7,8% trong khi cả nước tăng 6,8%). Chỉ riêng lúa đã chiếm 47% diện tích và 56% sản lượng lúa cả nước; xuất khẩu gạo từ toàn vùng chiếm tới 90% sản lượng. Chưa kể thủy sản chiếm 70% diện tích, 40% sản lượng và 60% xuất khẩu cả nước,… Tuy nhiên, Đồng bằng sông Cửu Long đứng về phương diện thu nhập vẫn còn nghèo hơn cả nước: thu nhập bình quân đầu người với mức 40,2 triệu đồng (cả nước là 47,9 triệu đồng/người/năm).

Sông Hồng, bắt nguồn từ tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, dài khoảng chừng 1.200 km. Hai hợp lưu là sông Lô và sông Đà cùng góp thêm phần vào lưu lượng hàng năm trung bình lên tới 3.000 mét khối mỗi giây. Con số này hoàn toàn có thể tăng lên gấp 60 lần vào mùa mưa. Vùng châu thổ dựa sống lưng vào vùng trung du và thượng du núi non. Cao độ của vùng châu thổ chỉ khoảng chừng hơn ba mét so với mực nước biển, thậm chí còn đa số chỉ là một mét hay còn thấp hơn nữa. Vì là đất thấp nên châu thổ hay bị lũ lụt ; ở một số ít nơi mức nước lụt đã từng dâng ngập làng mạc dưới 14 mét nước. Qua nhiều thế kỷ, việc phòng lụt đã trở thành một việc làm gắn liền với văn hóa truyền thống và kinh tế tài chính của vùng. Hệ thống đê điều và kênh mương to lớn đã được kiến thiết xây dựng để chứa nước sông Hồng và để tưới tiêu cho vùng châu thổ giàu lúa gạo này cùng để tháo nước khi bị lụt. Hệ thống này sau nhiều thế hệ đã góp thêm phần duy trì tỷ lệ dân số cao ở đồng bằng sông Hồng và làm tăng gấp đôi diện tích quy hoạnh hoàn toàn có thể canh tác lúa nước ở đây .

Trung du và miền núi[sửa|sửa mã nguồn]

Phía Đông Bắc, Tây Bắc và Tây Nước Ta là vùng miền núi và trung du gồm có nhiều dãy núi, khối núi, cao nguyên và những đồi. Đây là nơi sinh sống của nhiều nhóm dân tộc thiểu số. Dãy núi lớn ở đây là Hoàng Liên Sơn ở miền Bắc và Trường Sơn ở miền Trung. Nhiều ngọn núi có độ cao trên 2000 mét, trong đó Fansipan là ngọn cao nhất, lên tới 3.143 mét. Ở vùng Đông Bắc và miền Trung, nhiều dãy núi chạy ra biển, tạo thành những cảnh sắc tự nhiên trang trọng, hùng vĩ .Đồng bằng sông Hồng có hình tam giác với diện tích quy hoạnh 15.000 km vuông, hơi nhỏ hơn nhưng lại đông dân hơn đồng bằng sông Cửu Long. Thời trước nó là một vịnh nhỏ của vịnh Bắc Bộ, từ từ được bồi đắp nhờ khối lượng phù sa và lắng đọng khổng lồ của những con sông thuộc mạng lưới hệ thống sông Hồng và mạng lưới hệ thống sông Tỉnh Thái Bình, qua hàng nghìn năm khiến mỗi năm lấn thêm ra biển khoảng chừng một trăm mét. Đây là nơi sinh sống của tổ tiên người Việt. Trước năm 1975, đồng bằng sông Hồng chiếm 70 % sản lượng nông nghiệp và 80 % sản lượng công nghiệp miền bắc Nước Ta .Đồng bằng sông Cửu Long, với diện tích quy hoạnh 40.000 km², là một đồng bằng thấp. Mọi vị trí trên đồng bằng này không cao hơn 3 mét so với mực nước biển. Đồng bằng bị chia cắt dọc ngang bởi nhiều con kênh và những con sông. Con sông mang nặng phù sa trên mọi nhánh chằng chịt của nó làm cho đồng bằng hàng năm tiến thêm về phía biển 60 đến 80 mét. Các con sông bồi đắp nên đồng bằng này thuộc mạng lưới hệ thống sông Cửu Long và mạng lưới hệ thống sông Đồng Nai. Một nguồn thông tin chính thức của Nước Ta ước tính rằng khối lượng phù sa lắng động hàng năm là khoảng chừng 1 tỷ mét khối, hay gần gấp 13 lần khối lượng phù sa và lắng đọng của sông Hồng. Khoảng 10.000 km² đồng bằng hiện được dùng cho canh tác lúa gạo, biến đây trở thành một trong những vùng sản xuất lúa gạo lớn trên quốc tế. Mũi phía nam, được gọi là mũi Cà Mau, hay mũi Bãi Bung, là nơi có tỷ lệ rừng rậm cao và những đầm lầy đước .

Các miền tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Lãnh thổ Nước Ta phần trên đất liền gồm ba miền tự nhiên ( có những đặc thù địa hình, động thực vật, khí hậu chung trong miền ), đó là : Miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ ; Miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ ; Miền Nam Trung Bộ và Nam Bộ .
Đặc điểm cơ bản của vùng này là : có quan hệ mật thiết với lục địa Hoa Nam ( Trung Quốc ) về mặt địa chất – xây đắp và chịu tác động ảnh hưởng mạnh nhất của gió mùa Đông Bắc .Địa hình đa phần là đồi núi thấp với độ cao trung bình 600 m. Hướng vòng cung của những dãy núi và những thung lũng sông là nét điển hình nổi bật trong cấu trúc sơn văn của miền. Địa hình karst khá phổ cập. Hướng nghiêng chung là tây-bắc – đông nam với những mặt phẳng địa hình thấp dần ra biển và sự hợp lưu của những dòng sông lớn khiến cho đồng bằng lan rộng ra .Địa hình bờ biển phong phú : nơi thấp phẳng, nơi nhiều vịnh, hòn đảo, quần đảo. Vùng biển nông, tuy nhiên vẫn có vịnh nước sâu thuận tiện cho tăng trưởng kinh tế tài chính biển .Tài nguyên tài nguyên : giàu than, sắt, thiếc, wolfram, chì, bạc, kẽm, vật tư thiết kế xây dựng, … Vùng thềm lục địa Bắc Bộ có bể dầu khí sông Hồng .Sự xâm nhập mạnh của gió mùa Đông Bắc tạo nên một mùa đông lạnh. Đặc điểm này được biểu lộ ở sự hạ thấp đai cao cận nhiệt đới ( có nhiều loài cây phương Bắc ) và sự đổi khác cảnh sắc vạn vật thiên nhiên theo mùa .Sự không bình thường của nhịp điệu mùa khí hậu, của dòng chảy sông ngòi và tính không ổn định cao của thời tiết là những trở ngại lớn của vùng .

Các vùng miền[sửa|sửa mã nguồn]

Nước Ta được chia thành 3 miền và 8 vùng :
Bão Lingling bên ngoài bờ biển Việt Nam năm 2001
Dọc theo chủ quyền lãnh thổ trải dài khí hậu Nước Ta phân bổ thành 3 vùng : miền bắc có khí hậu cận nhiệt đới gió mùa ẩm, miền trung mang đặc thù khí hậu nhiệt đới gió mùa gió mùa, trong khi miền nam nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa xavan. Khí hậu Nước Ta có độ ẩm tương đối trung bình 84-100 % cả năm. Tuy nhiên, vì có sự độc lạ về vĩ độ và sự độc lạ địa hình nên khí hậu có khuynh hướng độc lạ nhau khá rõ nét theo từng vùng. Trong mùa đông hay mùa khô, khoảng chừng từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau, gió mùa thường thổi từ phía đông bắc dọc theo bờ biển Trung Quốc, qua vịnh Bắc Bộ, luôn theo những thung lũng sông giữa những cánh cung núi ở Đông Bắc mang theo nhiều hơi ẩm ; vì thế ở hầu hết những vùng việc phân biệt mùa đông là mùa khô chỉ là khi đem nó so sánh với mùa mưa hay mùa hè. Trong thời hạn gió mùa tây nam mùa hè, xảy ra từ tháng 5 đến tháng 10, không khí nóng từ sa mạc Gobi tăng trưởng xa về phía bắc, khiến không khí ẩm từ biển tràn vào trong đất liền gây nên mưa nhiều .Lượng mưa hàng năm ở mọi vùng đều lớn xê dịch từ 120 đến 300 cm và ở một số ít nơi hoàn toàn có thể gây nên lũ. Gần 90 % lượng mưa đổ xuống vào mùa hè. Nhiệt độ trung bình hàng năm ở đồng bằng nói chung hơi cao hơn so với vùng núi và cao nguyên. Dao động nhiệt độ từ mức thấp nhất là 5 °C từ tháng 12 đến tháng 1, tháng lạnh nhất, cho tới hơn 37 °C vào tháng 7, tháng nóng nhất. Sự phân loại mùa ở nửa phía bắc rõ ràng hơn nửa phía nam, nơi mà chỉ ngoại trừ vùng cao nguyên, nhiệt độ mùa chỉ chênh lệch vài độ, thường trong khoảng chừng 21-28 °C .

Diện tích và biên giới[sửa|sửa mã nguồn]

Các số liệu chính[sửa|sửa mã nguồn]

Diện tích: 331.212 km²

• Đất liền: khoảng 324.480 km²
• Nội thủy: hơn 4.200 km²

Chiều dài đường biên giới trên đất liền: 4.639 km

• Biên giới với các nước: Trung Quốc (1.449,566 km), Lào (2.067 km), Campuchia (1.137 km)

Đường bờ biển: 3.260 km (không tính các đảo)

Vùng biển thuộc quyền chủ quyền và quyền tài phán:

Độ cao:

• Điểm thấp nhất: mặt biển Đông (0 m)
• Điểm cao nhất: đỉnh Fansipan (3.143 m)

Biên giới với Lào, được lao lý dựa trên cơ sở dân tộc bản địa, giữa những vị vua quản lý Nước Ta và Lào vào giữa thế kỷ XVII, đã được định nghĩa chính thức bằng một hiệp ước phân định ranh giới ký kết năm 1977 và được phê chuẩn năm 1986. Biên giới với Campuchia, được xác lập từ thời người Pháp sáp nhập vùng phía tây đồng bằng sông Cửu Long năm 1867, hiện phần đông vẫn không biến hóa nhiều. Theo Nước Ta, một số ít yếu tố biên giới còn sống sót ở đầu cuối đã được xử lý vào quá trình 1982 – 1985. Biên giới trên đất liền và trên biển với Trung Quốc, được phác ra theo những hiệp ước Pháp-Thanh năm 1887 và 1895, là ” đường biên giới ” mà Nước Ta và Cộng hòa Nhân dân Nước Trung Hoa đã đồng ý chấp thuận tôn trọng vào năm 1957 – 1958. Tuy nhiên, tháng 2 năm 1979, tiếp sau cuộc cuộc chiến tranh biên giới Việt-Trung, 1979, Nước Ta đã công bố rằng từ năm 1957 trở về sau Trung Quốc đã gây ra nhiều vụ xung đột ở biên giới như một phần trong chủ trương chống Nước Ta của họ và dự tính triển khai chủ nghĩa bành trướng ở Khu vực Đông Nam Á. Trong số những sự vi phạm chủ quyền lãnh thổ được nêu ra có việc Trung Quốc chiếm một phần quần đảo Hoàng Sa vào năm 1956 và chiếm hàng loạt quần đảo vào ngày 19 tháng 1 năm 1974. Hiện Trung Quốc Dân Quốc ( Đài Loan ), Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc và Nước Ta đều công bố chủ quyền lãnh thổ so với quần đảo này và hiện yếu tố vẫn chưa được xử lý .Tại quần đảo Trường Sa, ngoài Nước Ta thì còn 5 bên công bố chủ quyền lãnh thổ là Trung Quốc Dân Quốc ( Đài Loan ), Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc, Philippines, Malaysia và Brunei .

Các điểm cực[sửa|sửa mã nguồn]

Điểm cực bắc[sửa|sửa mã nguồn]

Điểm cực bắc trên đất liền của Nước Ta nằm ở xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang tại tọa độ ( ) .

Điểm cực nam[sửa|sửa mã nguồn]

Điểm cực nam trên đất liền của Nước Ta nằm ở xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau tại tọa độ ( ) .Điểm cực nam trên biển của Nước Ta nằm ở Hòn Đá Lẻ, quần đảo Hòn Khoai, tỉnh Cà Mau ( điểm A2 của Đường cơ sở Nước Ta ) tại tọa độ ( ) .

Điểm cực tây[sửa|sửa mã nguồn]

Điểm cực tây trên đất liền của Nước Ta nằm ở A Pa Chải – Tá Miếu, xã Sín Thầu, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên [ 2 ] [ 3 ] ( ngã ba biên giới Việt – Trung – Lào ) tại tọa độ ( ) .

Điểm cực đông[sửa|sửa mã nguồn]

Điểm cực đông trên đất liền của Nước Ta nằm ở mũi Đôi trên bán đảo Hòn Gốm, xã Vạn Thạnh, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa tại tọa độ ( ) ( không nên nhầm với mũi Điện ở Phú Yên ) .Nếu tính cả quần đảo Trường Sa thì điểm cực đông của Nước Ta ( hiện đang trấn áp ) nằm tại Hải đăng Tiên Nữ trên đá Tiên Nữ thuộc quần đảo này [ 4 ] tại tọa độ ( ) .

Tài nguyên và sử dụng đất[sửa|sửa mã nguồn]

Sử dụng đất

• Đất canh tác: 17%
• Mùa màng cố định: 4%
• Đồng cỏ cố định: 1%
• Rừng và vùng rừng: 30%
• Khác: 48% (ước tính năm 1993)

Đất được tưới tiêu

18.600 km² (ước tính năm 1993)

Những yếu tố môi trường tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Thiên tai

• Bão nhiệt đới xuất hiện tập trung vào các tháng mùa mưa từ tháng 5 đến 11, xảy ra chủ yếu ở miền Bắc và miền Trung với lũ lụt trên diện rộng. Do ở Bắc Bán cầu, nên bão và áp thấp nhiệt đới vào Việt Nam xoáy ngược chiều kim đồng hồ.

Môi trường

Báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia Việt Nam được thực hiện định kỳ 5 năm một lần, báo cáo gần đây nhất là năm 2010. Giữa các năm đó là những báo cáo môi trường chuyên đề.[5] Theo đó, các vấn đề môi trường nổi cộm là ô nhiễm chất hữu cơ trong nước mặt của các lưu vực sông có nhiều khu công nghiệp và đô thị đông đúc, hàm lượng chất hữu cơ và coliform chảy qua các khu vực này cao hơn tiêu chuẩn hiện hành của Việt Nam 2-3 lần;[6] Ô nhiễm nông nghiệp do sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật quá mức;[7] Đa dạng sinh học suy giảm nghiêm trọng, 80% rạn san hô nằm trong tình trạng xấu, diện tích thảm cỏ biển suy giảm 40-60% so với thời kỳ trước năm 1990.[7] Các vấn đề về an ninh môi trường của Việt Nam chưa được đánh giá như an ninh nguồn nước, ô nhiễm xuyên biên giới chưa được kiểm soát, các loài ngoại lai xâm lấn và các loài biến đổi gen xâm lấn.[8]

Đường cơ sở biển của Nước Ta[sửa|sửa mã nguồn]

Đường cơ sở của Việt Nam gồm có 11 đoạn, bắt đầu từ vùng nước lịch sử Việt Nam-Campuchia, đi qua quần đảo Thổ Chu, Hòn Khoai, Côn Đảo, Đảo Phú Quý, mũi Đôi, mũi Đại Lãnh, hòn Ông Căn, đảo Lý Sơn, đảo Cồn Cỏ.[cần dẫn nguồn]

Source: https://vh2.com.vn
Category : Công Nghệ