Tương tác thuốc tăng đường huyết với thuốc đái tháo đường

Dùng thuốc đái tháo đường (ĐTĐ) để kiểm soát đường huyết, đưa đường huyết sau khi ăn ở mức cao về mức bình thường. Các thuốc gây tăng đường huyết sẽ làm trở ngại cho quá trình điều trị. Người bệnh đái tháo đường cần chú ý đến tương tác này.

Các thuốc làm tăng đường huyết

Cortisol hay những thế phẩm prednisolon, methylprednisolon dexamethason làm tăng đường huyết do tăng việc chuyển hóa glucose, tăng đề kháng insulin. Cortisol có vai trò chuyển hóa glucose mạnh nên gây tăng đường huyết mạnh hơn những thế phẩm của nó. Dạng tiêm gây tăng đường huyết nhanh hơn dạng uống. Có 14 – 28 % số người bị đái tháo đường là do dùng corticoid lê dài .

Hoóc-môn tuyến giáp levothyroxin, levothyrox, L-thyroxin gây tăng đường huyết, cơ chế chưa biết, song một phần là do làm tăng đề kháng insulin. Việc tăng đường huyết chỉ xảy ra khi dùng liều cao, còn nếu dùng liều thấp và trung bình thì không gặp.

Các thuốc lợi tiểu thiazid ( hydrochlorothiazid, chlorothiazid ) nhóm lợi tiểu quai ( furosemide, bumetanid ) sulfamid ( acetazolamide, indapamid ) làm hạ kali máu. Việc hạ kali máu sẽ làm cho tuyến tụy giảm quy trình chuyển proinsulin thành insulin ; ngoài những những thuốc lợi tiểu còn làm tăng quy trình đề kháng insulin. Do chính sách làm tăng đường huyết của thuốc lợi tiểu trải qua làm giảm kali – máu nên chỉ tương quan đến ĐTĐ týp 2, không tương quan đến ĐTĐ týp 1 .
Hoóc-môn estrogen, progesteron gây tăng đường huyết do làm tăng đề kháng với insulin ở những mô. Nguy cơ này xảy ra nhiều những phụ nữ bị thừa cân, béo phì hoặc có tiền sử ĐTĐ thai nghén .
Thuốc chống thải loại cyclophosphamid, tacrolimus làm tăng đường huyết, trong đó tacrolimus chống thải loại mạnh hơn làm tăng đường huyết tới 28 % .
Nhóm ức chế beta gây rối loạn đường huyết trên nhiều vị trí khác nhau. Thuốc chẹn beta làm tăng đường huyết lúc đói lên 22 %, rủi ro tiềm ẩn này tăng cao nếu người bệnh lúc đói có đường huyết tăng hơn thông thường hay bị béo phì. Mức tăng đường huyết đổi khác tùy theo loại : atenolol 30 %, metoprolol 34 %, trong khi propranolol lại không gây tăng đường huyết .
Thuốc chủ vận beta 2 ( salbutamol, terbutalin, ridodrin ) kích thích tiết isulin đáng lẽ làm giảm đường huyết nhưng vì lại làm tăng tạo ra glucose ở gan nhiều hơn nên kết cục làm tăng đường huyết chung. Epinephrin, dopamin, thyophylin cũng gây tăng đường huyết theo chính sách tựa như .
Phenytoin hoàn toàn có thể gây tăng đường huyết nhiều do ức chế giải phóng insulin từ tụy. Phenobarbital làm tăng chuyển hóa sulfonylure qua gan, làm tăng thải trừ chúng ra khỏi khung hình, do đó làm giảm công dụng hạ đường huyết của thuốc ĐTĐ sulfonylure .

Các thuốc kháng viêm không steroid; thuốc chống mỡ máu niacin, acid béo marine (trong dầu cá), nicotin (trong thuốc lá), caffein (trong cà phê) đều làm tăng đường huyết ở mức nhẹ, hiếm khi gây ra hiệu ứng lâm sàng bất lợi trong điều trị ĐTĐ. Hoóc-môn tăng trưởng tái tổ hợp gây tăng đường huyết lúc đói nhưng thường chỉ trong phạm vi cho phép.

Các thuốc chứa đường với hàm lượng cao ( như : siro ho, dung dịch tiêm truyền glucose ) gây tăng đường huyết nhiều .
Các thuốc chứa đường với hàm lượng cao ( như : siro ho, dung dịch tiêm truyền glucose ) gây tăng đường huyết nhiều. Các thuốc chứa đường với hàm lượng thấp ( như viên bao đường ) không gây tăng đường huyết đáng kể ở liều điều điều trị .
Diazoxide là thuốc thư giãn giải trí cơ cục bộ được dùng với vai trò làm giãn mạch trong điều trị cao huyết áp ác tính, cũng được dùng để làm tăng đường huyết trong trường hợp bị hạ đường huyết ( do khối u ở tụy làm tăng sản xuất insulin ) trong bệnh tăng insulin bẩm sinh. Mức gây tăng đường huyết rất mạnh, cần tránh dùng để điều trị cao huyết áp cho người ĐTĐ. Ngay khi dùng với mục tiêu làm tăng đường huyết ( khi bị hạ đường huyết, bị tăng insulin bẩm sinh ) cũng cần chú ý quan tâm đến liều lượng để tránh tăng đường huyết quá mức. Nitrosourea, steoptozotocin ( dùng để điều trị ung thư hòn đảo Langerhan ở tuyến tụy, làm giảm triệu chứng hạ đường huyết ) tuy nhiên cũng do dược tính này mà nếu dùng liều quá cao thì lại làm tăng đường huyết. Mức gây tăng đường huyết của diazoxide steoptozotocin rất mạnh, hoàn toàn có thể tạo nên bệnh ĐTĐ thực nghiệm trên động vật hoang dã do đó khi thiết yếu dùng cho người thì chỉ dùng với liều thấp nhất có hiệu lực thực thi hiện hành không được dùng lê dài ( sợ gây bênh tiểu đường cho người )

Những điều cần tránh

Với người thông thường, phần đông thuốc gây tăng đường huyết chỉ có hiệu ứng trong thời điểm tạm thời, không hại. Với người ĐTĐ, thuốc tăng đường huyết sẽ làm giảm hiệu lực thực thi hiện hành trấn áp đường huyết của thuốc ĐTĐ, nếu dùng liều cao hoàn toàn có thể triệt tiêu hàng loạt hiệu lực hiện hành này tạo ra tai biến tăng đường huyết. Vì thế người ĐTĐ cần có cách giải quyết và xử lý thích hợp :
Người đái tháo đường không nên hút thuốc, uống nhiều cafe

Đối với thuốc gây tăng đường huyết mạnh, người ĐTĐ nên: tránh dùng nếu có thể được. Ví dụ: khi bị ho không nên dùng loại siro ho nên dùng loại thuốc viên (người ĐTĐ một ngày có thể dùng tới 20 – 30g đường, dưới 10% tổng năng lượng dùng trong một ngày). Nếu vì cần thiết phải dùng thì nên chọn loại làm tăng đường huyết ở mức thấp. Ví dụ: để chống viêm cho người ĐTĐ không nên dùng corticoid (có mức tăng đường huyết mạnh, mà nên dùng kháng viêm không steroid có mức tăng đường huyết yếu).

Đối với thuốc gây tăng đường huyết ở mức nhẹ ( không làm đảo ngược hiệu lực hiện hành thuốc ĐTĐ ) khi thiết yếu ( trị những bệnh mắc kèm hay biến chứng ) người ĐTĐ vẫn dùng. Ví dụ : dùng hoóc-môn tuyến giáp để chữa suy giáp, dùng niacin chống mỡ máu, dùng acid béo marine ( trong dầu cá ) trong chứng tăng triglycerid, dùng phenytoin chống điều trị biến chứng thần kinh. Trong trường hợp này, cần phải khống chế liều lượng ( như hướng dẫn của thầy thuốc ) nhằm mục đích tránh tai biến tăng đường huyết .
Người ĐTĐ cũng không nên hút thuốc lá, dùng nhiều cafe, lạm dụng nhiều kháng viêm không steroid dù những loại này có mức gây tăng đường huyết không cao .

DS.CKII. BÙI VĂN UY

Source: https://vh2.com.vn
Category : Truyền Thông