40 nguyên tắc sáng tạo theo phương pháp Triz

Rất nhiều người trong chúng ta cho rằng sáng tạo mang tính bẩm sinh, trời phú. Nhưng đối với những người theo thuyết sáng tạo (TRIZ) thì cái điều mà tưởng chừng rất thần bí và có vẻ phụ thuộc vào năng khiếu rất nhiều như vậy cũng có thể HỌC HỎI được và học hỏi một cách rất có qui tắc.

Phương Pháp TRIZ là ý tưởng của Genrich S. Altshuller ( 1926 – 1998 ). Đây là một phương pháp rất hữu hiệu hoàn toàn có thể vận dụng được trong nhiều trường hợp cần những giải pháp mới

Genrich S. Altshuller (1926-1998)

Sau đây là bản dịch 40 nguyên tắc sáng tạo TRIZ và hy vọng rằng các bạn có thể áp dụng một cách thành công trong công việc và đời sống. Xem bài viết gốc tại đây

Bạn đang đọc: 40 nguyên tắc sáng tạo theo phương pháp Triz

Nguyên tắc 1: Phân nhỏ

Chia đối tượng người tiêu dùng, bài toán, yếu tố ra từng phần nhỏ để xử lý .

– Chia vật thể thành những phần độc lập.
– Tạo một vật thể lắp ghép.
– Tăng mức độ phân chia của vật thể.
VD : Đồ gỗ lắp ghép, mô đun máy tính, thước gấp.

Nguyên tắc 2: Tách khỏi

Tách những thành phần có hại ra khỏi đối tượng người tiêu dùng, hoặc chỉ tách những phần thiết yếu ra khỏi đối tượng người dùng để vô hiệu yếu tố bất lợi, hoặc tạo ra đặc thù mới .

– Trích (bỏ hoặc tách) phần hoặc tính chất « nhiễu loạn » ra khỏi vật thể hoặc, trích phần hoặc tính chất cần thiết.
VD : Để đuổi chim khỏi các sân bay, sử dụng băng ghi âm tiếng các con chim đang sợ hãi (âm thanh được tách ra khỏi các con chim).

Nguyên tắc 3: Phẩm chất cục bộ

Tạo ra, tạo điều kiện kèm theo cho, hoặc tận dụng những đặc thù riêng, địa phương hay cục bộ của từng phần, tại từng thời gian hoặc từng vị trí .

– Chuyển cấu trúc ( của vật thể hoặc môi trường/tác động bên ngoài ) từ đồng nhất sang không đồng nhất.
– Những bộ phận khác nhau thực hiện những chức năng khác nhau.
– Đặt mỗi bộ phận của vật thể dưới các điều kiện hoạt động tối ưu.
VD : Để tránh bụi từ các mỏ than một cái màn mau bằng nước có dạng hình nón được dùng cho các bộ phận của máy khoan và máy ủi. Màn càng mau thì càng tránh bụi tốt nhưng lại làm cản trở việc quan sát. Giải pháp là dùng một lớp màn thưa xung quanh nón màn mau.
– Bút chì và tẩy trên cùng một cái bút.

Nguyên tắc 4: Phản đối xứng

Tạo ra hoặc sử dụng đặc thù bất đối xứng của sự vật hoặc quy mô nhằm mục đích tạo ra đặc thù mới hoặc tận dụng phẩm chất cục bộ sinh ra nhờ sự bất đối xứng .

– Thay một hình đối xứng thành một hình không đối xứng.
– Nếu vật thể đã bất đối xứng rồi thì tăng độ bất đối xứng.
VD : Làm một mặt của lốp xe khỏe hơn mặt kia để chịu được tác động của lề đường.
Khi tháo cát ướt bằng một cái phễu đối xứng, cát tạo ra một cái vòm ở lỗ, gây ra dòng chảy bất thường. Một cái phễu bất đối xứng sẽ loại trừ hiệu ứng tạo vòm này.

Nguyên tắc 5: Kết hợp

Nhóm những đối tượng người dùng giống hệt hoặc tựa như nhau để hoạt động giải trí kề cận nhau, đồng thời với nhau .

– Kết hợp về không gian những vật thể đồng nhất hoặc những vật thể dành cho những thao tác kề nhau.
– Kết hợp về thời gian những thao tác đồng nhất hoặc kề nhau.
VD : Yếu tố hoạt động của một máy xúc quay có những cái vòi hơi đặc biệt để làm tan và làm mềm đất đông cứng.

Nguyên tắc 6: Vạn năng

Tổ chức cho một đối tượng người dùng thực thi được nhiều công dụng khác nhau, tăng tính tự trị của đối tượng người dùng ; hoặc sử dụng những tiêu chuẩn toàn thế giới giúp đối tượng người dùng hoạt động giải trí được mọi nơi .

Vật thể hoạt động đa chức năng loại bỏ một số vật thể khác
VD : Ghế sofa có chức năng của một cái giường
Ghế của xe tải nhỏ có thể điều chỉnh thành chỗ ngồi, chỗ ngủ hoặc để hàng hóa.

Nguyên tắc 7: “Chứa trong”

Tổ chức đối tượng người dùng này nằm bên trong đối tượng người tiêu dùng kia, hoặc hoàn toàn có thể hoạt động bên trong đối tượng người dùng khác ; ví dụ điển hình để tận dụng phẩm chất cục bộ của đối tượng người dùng hoặc giảm thiểu khoảng trống cho nhiều đối tượng người tiêu dùng .

– Để một vật thể trong lòng một vật thể khác, vật thể khác này lại để trong lòng một vật thể thứ ba
– Chuyển một vật thể thông qua một khoảng trống của một vật thể khác
VD : – Ăng ten có thể thu ngắn lại được.
– Ghế có thể chất chồng lên nhau để cất đi.
– Bút chì với những mẩu chì dự trữ để bên trong.

Nguyên tắc 8: Phản trọng lượng

Kết hợp những đối tượng người tiêu dùng có đặc thù trái ngược nhau nhằm mục đích giảm thiểu mối đe dọa và đồng thời tận dụng được cả hai đối tượng người dùng, hoặc tạo ra được những đặc thù mới ; đưa đối tượng người dùng vào môi trường tự nhiên có năng lực giảm thiểu mối đe dọa của đối tượng người tiêu dùng .

– Bù trừ trọng lượng của vật thể bằng cách nối với một vật thể khác mà có một lực đẩy
– Bù trừ trọng lượng của vật thể bằng tương tác với môi trường cung cấp khí hoặc thủy động lực
VD : – Thiết bị nâng thân tàu.
Cánh sau của xe ô tô đua có thể tăng áp suất từ ô tô lên mặt đất.

Nguyên tắc 9: Phản tác động sơ bộ

Thực hiện những giải pháp thiết yếu từ trước nhằm mục đích chống lại yếu tố có hại được sự báo trước ; tận dụng những tài nguyên dự trữ về thời hạn nhằm mục đích giảm thiểu thời hạn hoạt động giải trí của đối tượng người tiêu dùng, hay hành vi .

– Thực hiện phản hoạt động trước tiên.
– Nếu vật thể chịu áp lực thì cung cấp cung cấp một phản áp lực trước đó.
VD : – Gia cố cột hoặc nền móng.
Gia cố trục tạo thành từ vài ống trước tiên được vặn theo một số góc đặc biệt.

Nguyên tắc 10: Thực hiện sơ bộ

Thực hiện những đổi khác thiết yếu từ trước, một phần hoặc toàn phần ; tổ chức triển khai sắp xếp những đối tượng người dùng theo trình tự hoặc vị trí thích hợp nhất cho quản lý và vận hành nhằm mục đích tránh tiêu tốn lãng phí thời hạn đổi khác trong khi quản lý và vận hành .

– Trước tiên thực hiện tất cả hoặc một phần hoạt động.
– Sắp xếp các vật thể sao cho chúng có thể đi vào hoạt động trong một khoảng thời gian hợp lí và từ một vị trí thích hợp.
VD : -Lưỡi dao tiện ích tạo với đường rãnh cho phép phần cùn của lưỡi dao có thể được bẻ đi, để lại phần sắc.
– Xi măng cao su hình chai rất khó có thể xếp chặt và đồng nhất. Thay vào đó nó được đổ thành hình băng.

Nguyên tắc 11. Đề phòng

Bù trừ cho tính không tin cậy của vật thể bằng biện pháp trả đũa trước tiên

VD : sản phẩm & hàng hóa được sắp xếp để ngăn cản việc đánh cắp đồ

Nguyên tắc 12. Đẳng thế

Thay đổi điều kiện kèm theo thao tác sao cho không phải nâng lên hoặc hạ xuống
VD : dầu động cơ xe hơi được công nhân thay trong những hố gầm để tránh sử dụng những dụng cụ nâng bốc đắt tiền

Nguyên tắc 13. Đảo ngược

a. Thay cho một hành động điều khiển bởi các chi tiết kĩ thuật của bài toán, áp dụng một hành động ngược lại
b. Làm cho phần chuyển động của vật thể hoặt môi trường bên ngoài của vật thể trở nên bất động và những phần bất động trở thành chuyển động
c. Lật úp vật thể

VD : khi mài vật thể thì chuyển dời vật mài chứ không chuyển dời bàn chải như vậy bàn chải sẽ đỡ bị mòn hơn

Nguyên tắc 14. Làm tròn

a. Thay những vật thể thẳng hoặc bề mặt bằng phẳng thành những mặt cong ; thay thể hình lập phương thành hình cầu
b. Sử dụng con lăn, vật hình xoắn ốc
c. Thay thế chuyển động thẳng bằng chuyển động quay ; tận dụng lực li tâm

VD : máy tính sử dụng con chuột có cấu trúc tròn thành hoạt động hai chiều trên màn hình hiển thị

Nguyên tắc 15. Năng động

a. Tạo một vật thể hoặc môi trường của nó tự động điều chỉnh tới chế độ tối ưu tại mỗi trạng thái hoạt động
b. Chia vật thể thành những phần nhỏ mà có thể thay đổi vị trí tương đối với nhau
c. Nếu vật thể bất động thì làm cho nó chuyển động và có thể trao đổi được

VD : – đèn chớp với cái cổ ngỗng linh động giữa thân và bóng đèn
– mạch máu trong khung hình người có hình ống. Để giảm cặn hoặc mạch máu không quá tải, chỉ 50% mạch máu có dạng ống hoàn toàn có thể mở ra .

Nguyên tắc 16. Hành động một phần hoặc quá mức

Nếu khó hoàn toàn có thể đạt 100 % hiệu suất cao mong ước thì cố đạt đến cái đơn thuần nhất
VD : – một ống xi lanh được sơn bằng cách bơm sơn, nhưng bơm quá nhiều sơn. Lượng sơn thừa được lấy ra bằng cách quay nhanh ống xi lanh
– để hoàn toàn có thể lấy hết bột sắt kẽm kim loại ra khỏi cái thùng, người đóng đai có một cai phễu đặc biệt quan trọng hoàn toàn có thể bơm để cung ứng áp suất cố định và thắt chặt bên trong thùng

Nguyên tắc 17. Chuyển động tới một chiều mới

a. Loại bỏ các bài toán bằng cách dịch chuyển một vật thể trong một chuyển động hai chiều (tức là dọc theo mặt phẳng)
b. Dùng tổ hợp chồng chập đa lớp thay cho đơn lớp
c. Làm nghiêng vật thể hoặc quay nó lên cạnh của nó

VD : một nhà kính có một gương cầu lõm ở phía bắc của ngôi nhà để cải tổ ánh sáng ở phía đó trải qua phản xạ ánh sáng ban ngày

Nguyên tắc 18. Rung động cơ học

a. Đặt vật thể vào thế rung động
b. Nếu đã rung động rồi thì tăng tần số, thậm chí đến tận tần số sóng siêu âm
c. Sử dụng tần số cộng hưởng
d. Thay áp rung cho rung cơ học
e. Dùng rung động siêu âm với từ trường

VD : – bỏ khuôn đúc ra khỏi vật thể mà không hại đến mặt phẳng vật thể, cưa tay thường thì được thay bằng dao rung động
– rung khuôn đúc trong khi đổ vật tư vào để giúp dòng chảy của vật tư và những đặc thù cấu trúc

Nguyên tắc 19. Hành động tuần hoàn

a. Thay một hành động liên tục thành một hành động tuần hoàn (xung)
b. Nếu một hành động đã tuần hoàn rồi thì thay đổi tần số
c. Sử dụng xung giữa các xung lực để cung cấp hành động bổ xung

VD : – ảnh hưởng tác động mở ốc nên dùng xung lực hơn là một lực liên tục
– đèn báo nháy sáng có công dụng lôi cuốn quan tâm hơn đèn phát sáng liên tục

Nguyên tắc 20. Liên tục hóa hành động hiệu quả

a. Thực hiện một hành động liên tục (không nghỉ) trong đó tất cả các phần của vật thể hoạt động hết công suất
b. Loại bỏ các hành động không hiệu quả và trung gian

VD : một cái khoan có cạnh để cắt được cho phép cắt theo chiều tới và lui

Nguyên tắc 21. Dồn đột ngột

Xem thêm: Những phát minh ẩm thực siêu sáng tạo mà ai cũng tưởng đến từ năm 3018

Thực hành những thao tác có hại hoặc mạo hiểm với vận tốc thật nhanh
VD : máy cắt ống sắt kẽm kim loại mỏng mảnh hoàn toàn có thể tránh cho ống không bị biến dạng trong quy trình cắt khi cắt với vận tốc nhanh

Nguyên tắc 22. Chuyển thiệt thành lợi

a. Sử dụng những yếu tố có hại hoặc các tác động môi trường để thu những hiệu quả tích cực
b. Loại bỏ những yếu tố có hại bằng việc kết hợp nó với một yếu tố có hại khác
c. Tăng tác động có hại đến khi nó tự triệt tiêu tính có hại của nó

VD : – khi nung nóng chảy sắt kẽm kim loại bằng lò cao tần, chỉ có phần ngoài trở nên nóng. Hiệu ứng này được dùng để nung nóng mặt phẳng .

Nguyên tắc 23. Thông tin phản hồi

a. Mở đầu thông tin phản hồi
b. Nếu đã có thông tin phản hồi thì đảo ngược nó

VD : – áp suất nước từ một cái giếng được duy trì bằng việc đo áp suất ra và bật bơm nếu áp suất quá thấp
– Nước đá và nước được đo một cách tách biệt nhưng cần tích hợp để tính tổng khối lượng riêng. Vì nước đá rất khó hoàn toàn có thể pha chế một cách đúng chuẩn, do đó nó được đo trước. Khối lượng đó được đổ vào một dụng cụ điều khiển và tinh chỉnh nước, để hoàn toàn có thể pha chế với liều lượng thiết yếu .

Nguyên tắc 24. Môi giới

a. Dùng một vật thể trung gian để truyền hay thực hiện một hành động
b. Tạm thời nối một vật thể với một vật thể khác mà nó dễ dàng được tháo bỏ đi

VD : để làm giảm nguồn năng lượng mất mát khi đặt một dòng điện vào một sắt kẽm kim loại nóng chảy, người ta dùng những điện cực được làm nguội và những sắt kẽm kim loại nóng chảy trung gian có nhiệt độ nóng chảy thấp hơn

Nguyên tắc 25. Tự phục vụ

a. Làm cho vật thể tự phục vụ và thực hiện những thao tác bổ sung và sửa chữa
b. Tận dụng vật liệu và năng lượng bỏ đi

VD : – để tránh cho đường ống phân bổ những vật tư mài mòn, mặt phẳng của ống được phủ một loại vật tư trống ăn mòn
– trong một cái súng hàn điện, thanh tròn được đưa lên bằng một dụng cụ đặc biệt quan trọng. Để đơn thuần mạng lưới hệ thống thanh được đưa lên bằng một cuộn dây có dòng điện cấp cho mũi hành chạy qua

Nguyên tắc 26. Sao chụp

a. Dùng một bản sao đơn giản và rẻ tiền thay cho một vật thể phức tạp, đắt tiền, dễ vỡ hay bất tiện
b. Thay thế một vật thể bằng bản sao hoặc hình ảnh của nó, có thể dùng thước để tăng hoặc giảm kích thước
c. Nếu các bản sao quang học đã được dùng, thay chúng bằng những bản sao hồng ngoại hoặc tử ngoại

VD : chiều cao hoặc chiều dài của vật thể hoàn toàn có thể được xác lập bằng cách đo bóng của chúng

Nguyên tắc 27. Vật thể rẻ tiền, tuổi thọ ngắn thay cho vật thể đắt tiền, tuổi thọ dài

Thay một vật thể đắt tiền bằng nhiều những vật thể rẻ tiền có ít ưu điểm hơn ( ví dụ tuổi thọ kém đi )
VD : giấy vệ sinh dùng một lần

Nguyên tắc 28. Thay thế hệ cơ học

a. Thay thế hệ cơ học bằng hệ quang, âm hoặc khứu giác (mùi)
b. Dùng điện, từ, điện từ trường để tương tác với vật thể
c. Thay thế các trường

1. Trường tĩnh bằng những trường động
2. Trường cố định và thắt chặt bằng trường biến hóa theo thời hạn
3. Trường ngẫu nhiên bằng trường cấu trúc
4. Dùng một trường tích hợp với những hạt sắt từ
VD : để tăng link của lớp sơn sắt kẽm kim loại và vật tư dẻo nóng, quy trình được triển khai bên trong một trường điện từ, trường này tạo lực tác động ảnh hưởng lên sắt kẽm kim loại

Nguyên tắc 29. Xây dựng khí, thủy lực học

Thay thế những phần cứng rắn của vật thể bằng khí hoặc chất lỏng. Các phần này hoàn toàn có thể dùng không khí hoặc nước để phồng lên, hoặc dùng đệm hơi hay đệm thủy tĩnh
VD : – để tăng cặn của hóa công nghiệp, một cái ống hình xoáy ốc với những vòi được dùng. Khi những luồng không khí đi qua những vòi, cái ống đó sẽ tạo ra một bức tường kiểu khí, làm giảm vật cản
– để luân chuyển những đồ dễ vỡ người ta dùng phong bì bọt khí hoặc vật tư bọt

Nguyên tắc 30. Màng linh động hoặc màng mỏng

a. Thay cấu trúc truyền thống bằng cấu trúc làm từ màng linh động hoặc màng mỏng
b. Cô lập vật thể ra khỏi môi trường xung quanh bằng cách sử dụng màng linh động hoặc màng mỏng

VD : để tránh hơi nước bốc bay ra khỏi lá cây, người ta tưới một lớp nhựa tổng hợp. Sau một thời hạn lớp nhựa đó cứng lại và cây tăng trưởng tốt hơn vì màng nhựa được cho phép ô xi lưu thông qua tôt hơn hơi nước

Nguyên tắc 31. Dùng vật liệu xốp

a. Dùng vật thể xốp hoặc các yếu tố xốp (chèn, phủ, …)
b. Nếu một vật thể đã xốp thì làm đầy các lỗ chân lông trước bằng một vài chất liệu

VD : để tránh bơm chất lỏng làm nguội vào máy 1 số ít bộ phận của máy được nhét đầy những vật tư xốp thấm hết những chất lỏng đó. Hơi làm nguội khi máy làm việc làm cho máy nguội như nhau trong thời hạn ngắn

Nguyên tắc 32. Đổi màu

a. Đổi màu của vật thể hoặc những thứ quanh nó
b. Đổi độ trong suốt của vật thể hoặc quá trình mà khó có quan sát
c. Dùng bổ sung màu để quan sát các vật thể hoặc quá trình khó quan sát
d. Nếu đã dùng bổ sung màu thì dùng các yếu tố khác để theo dõi

VD : – một miếng gạc trong suốt hoàn toàn có thể được cho phép theo dõi vết thương mà không cần tháo ra
– màn chắn nước để bảo vệ công nhân máy cán thép khỏi bị bỏng nhưng màn đó cung không cản trở việc quan sát thép nóng chảy. Người ta làm cho nước có màu để tạo một hiệu ứng lọc ( để giảm bớp cường độ ánh sáng ) trong khi vẫn giữ tính trong suốt của nước

Nguyên tắc 33. Tính đồng nhất

Làm những vật thể tương tác với vật thể tiên phong bằng cùng loại vật tư hoặc vật tư rất gần với vật thể tiên phong đó
VD : mặt phẳng của máng chuyển vật thể cứng được làm cùng loại vật tư với vật thể chạy trên đó được cho phép phục sinh liên tục mặt phẳng của máng

Nguyên tắc 34. Những phần loại bỏ và tái sinh

a. Một yếu tố của vật thể sau khi hoàn thành chức năng hoặc trở nên vô dụng thì hãy loại bỏ hoặc thay đổi nó (vứt bỏ, phân hủy, làm bay hơi, …)
b. Loại bỏ ngay lập tức những phần của vật thể không còn tác dụng

VD : – ca tút của viên đạn được lấy ra ngay sau khi súng bắn
– Phần thân của tên lửa tách ra sau khi làm hết tính năng của nó

Nguyên tắc 35. Chuyển pha lí hóa của vật thể

Thay đổi trạng thái kết tập, phân bổ tỷ lệ, độ linh động, nhiệt độ của vật thể
VD : trong một hệ có những vật tư dễ vỡ, mặt phẳng của cái vẵn xoáy trôn ốc được tạo thành từ vật tư dẻo với hai lò xo xoáy ốc. Để điều khiển và tinh chỉnh quy trình, bước của đinh ốc hoàn toàn có thể biến hóa từ xa

Nguyên tắc 36. Chuyển pha

Ứng dụng những hiệu ứng trong quy trình chuyển pha của vật tư. Ví dụ trong khi biến hóa thể tích, bậc tự do hay hấp thụ nhiệt
VD : ứng dụng trong tủ lạnh để hạ nhiệt độ xuống thấp

Nguyên tắc 37. Giãn nở nhiệt

a. Dùng vật liệu có thể co giãn theo nhiệt độ
b. Sử dụng các vật liệu khác nhau với các hệ số giãn nở nhiệt khác nhau

VD : để tinh chỉnh và điều khiển đóng mở hành lang cửa số trong nhà kính, một tấm gồm hai sắt kẽm kim loại được nối với hành lang cửa số. Khi nhiệt độ đổi khác thì sẽ làm cho tấm cong lên hoặc cong xuống làm cho hành lang cửa số đóng mở

Nguyên tắc 38. Sử dụng chất ô xi hóa mạnh

a. Thay không khí thường bằng môi trường nhiều không khí
b. Thay môi trường giàu không khí bằng ô xi
c. Xử lí vật thể trong môi trường giàu không khí hoặc ô xi bằng phóng xạ ion hóa
d. Sử dụng ô xi ion hóa

VD : để thu nhiều nhiệt hơn từ ngọn lửa, ô xi được phân phối thay cho không khí thường

Nguyên tắc 39. Môi trường khí trơ

a. Thay môi trường thường bằng môi trường khí trơ
b. Thực hiện
VD : để tránh bông khỏi bắt lửa trong kho hàng, người ta dùng khí trơ khi vận chuyển tới khu tập kết

Xem thêm: Top 8 phụ kiện chế thuyền điều khiển từ xa 2022

40. Vật liệu composite

Thay vật tư giống hệt bằng vật tư composite

VD : cánh của máy bay làm bằng vật tư composite cho khỏe và nhẹ hơn .

Source: https://vh2.com.vn
Category : Chế Tạo