Nêu những giá trị hạn chế của Nho giáo và ảnh hưởng của nho giáo đến Việt Nam hiện nay – Tài liệu, ebook, giáo trình

LỜI MỞ ĐẦU Như ta đã biết, Nho giáo đã có một sự ảnh hưởng tác động rất lớn đến xã hội Nước Ta. Nó là một trong ba hệ tư tưởng chủ yếu cùng với Phật và Đạo giáo. Nho giáo đã từng là vũ khí của kẻ xâm lược, đã từng là hệ tư tưởng thống trị trong xã hội phong kiến. Nho giáo đã giữ một vị trí đặc biệt quan trọng và có một vai trò quan trọng trong đời sống niềm tin của nhân dân ta qua những quá trình lịch sử vẻ vang. Và cho đến thời nay, nó cũng để lại những tàn dư dai dẳng. Chính do đó việc nghiên cứu và điều tra về Nho giáo

Bạn đang đọc: Nêu những giá trị hạn chế của Nho giáo và ảnh hưởng của nho giáo đến Việt Nam hiện nay – Tài liệu, ebook, giáo trình

28 trang |

Chia sẻ: huyen82

Xem thêm: Toyota Corolla Cross 2022: Giá xe & đánh giá thông số kỹ thuật

| Lượt xem : 14702

| Lượt tải: 2

Xem thêm: Review con máy Vsmart Aris:

Tóm tắt tài liệu Nêu những giá trị hạn chế của Nho giáo và ảnh hưởng của nho giáo đến Việt Nam hiện nay, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

, về những tác động ảnh hưởng của Nho giáo đến xã hội Nước Ta là điều rất là quan trọng và thiết yếu. Khi đó tất cả chúng ta hoàn toàn có thể hiểu được những ưu điểm và những mặt hạn chế của Nho giáo để tiêu diệt những hủ tục, những tư tưởng phản động và gạn lọc lấy những mặt tích cực trong thời kì quá độ thời nay. NÊU NHỮNG GIÁ TRỊ HẠN CHẾ CỦA NHO GIÁO VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA NHO GIÁO ĐẾN VIỆT NAM HIỆN NAY I. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NHO GIÁO. 1. Sự hình thành và tăng trưởng của Nho giáo. Khi nói đến Khổng giáo thì ta cũng hiểu đó là Nho giáo. Sở dĩ như vậy là vì Khổng tử là người đã sáng lập ra Nho giáo và khi người ta gọi tên thì cũng gắn học thuyết này với tên tuổi người đã sáng lập ra nó. Tuy nhiên những tư tưởng Nho giáo không phải chỉ đến thời Khổng tử mới có mà nó đã có từ những thế kỉ trước. Trước thời Xuân Thu những nhà nho được gọi là “ sỹ ” chuyên học văn chương và lục nghệ góp thêm phần trị vì quốc gia. Đến đời mìmh, Khổng Tử đã mạng lưới hệ thống những tư tưởng và học thuyết trước đây thành học thuyết, gọi là Nho gia hay Nho học. Ngay từ nhỏ, Khổng tử đã nổi tiếng là người mưu trí, học giỏi siêng năng và thích chơi trò cúng tế. Sau này ông làm quan cho nước Tề lên đến chức Nhiếp tướng bộ coi việc hình án, ấn định luật lệ, phép tắc trong nước. Trong bốn năm nhậm chức, Khổng tử đã thẳng tay trừng trị bọn loạn quan, nịnh quan trong triều, đem lại trong nước Lỗ cảnh “ đêm hôm ngủ không phải ngừng hoạt động, ban ngày ra đường không ai nhặt của rơi, luân thường đạo lí được coi trọng ” Song vua nước Lỗ đam mê tửu sắc, đàn hát ca múa xa hoa, bỏ bê việc triều đình nên Khổng Tử chán ngán, bỏ lỡ nước Vệ. Không được trọng dụng ở Vệ, ông qua Trần, về Vệ, sang Tống lại qua Trần, về Vệ. Mười bốn năm ông cùng học trò dạt dẹo mong gặp người sử dụng học thuyết của mình, tuy nhiên ý nguyện của ông đã không thành. Đến đời Hán vũ đế, năm 130 trước công nguyên thì đạo nho được phục hưng và từ đó nho giáo trở thành hệ tư tưởng chủ yếu của xã hội phong kiến. Nho giáo xuất hiện trong tổng thể những triều đại phong kiến Trung Quốc, nó để lại dấu ấn của mình không chỉ trong sách vở mà trong cả đời sống thực của nhiều thế hệ. Và nó cũng đã ảnh hưởng tác động rất nhiều đến những triều đại phong kiến, đến phong tục, tập quán của những nước phương Đông. 2. Một số tư tưởng chính trong hệ tư tưởng Nho giáo. Khổng Tử san định sách Dịch, Thi, Thư, Lễ, Nhạc của đời trước để lại, viết sách Xuân Thu để thể hiện quan điểm của mình. Nhiều quan điểm khác của ông được bộc lộ qua những cuộc đàm đạo mà nội dung của nó sau này được trìng bày trong Luận ngữ, do học trò của ông chép lại. Đời Hán Vũ đế năm 130 trước công nguyên sách nhạc chỉ còn một thiên, được đem nhập vào bộ lễ kí gọi là Thiên nhạc kí. Những sách khác được người đời sưu tầm, bổ trợ tạo thành năm kinh là Kinh Dịch, Kinh Thi, Kinh Lễ và Kinh Xuân Thu. Kinh Dịch : lý giải sự vân hành cũa ngoài hành tinh, dùng để bói điềm lành, dữ trong dời sống của con người. Theo người Trung Quốc thượng cổ, trời đất có âm, dương tương tác với nhau tạo thành sinh hóa. Song do quỷ thần can thiệp vào nên âm khí và dương khí lúc ẩn, lúc hiện. Kinh Thư : là bộ sách từ đời Nghiêu đến đời Tần Mục Công. Bộ sách trình bày tỉ mỉ hoạt động giải trí, đường lối, tư tưởng của người cổ về tiếp nhân, xử thế, tôn vinh giải pháp trị vì thiên hạ bằng đạo lí, thuận thiên thời, thuận thủy thổ, thuận nhân tâm, thuận lòng dân mà những thánh vương thời xưa đã sử dụng. Kinh Thi : là bộ sách chép lại những bài ca, bài dao của người Nước Trung Hoa cổ dại. KhổngTử san định Kinh Thi để mong người đời hiểu điều hiểu trung, biết thương, biết ghét và mở mang tri thức. Kinh Lễ : gồm ba bộ ; Chu Lễ, Nghi Lễ và Lễ Kí. Trong đó Chu Lễ nói về cách tổ chức triển khai hành chính, chính trị xã hội trong thời Chu, Nghi Lễ pháp luật thể thức lễ nghi trong đời sống, còn Lễ Kí là phần do những môn đệ của Khổng Tử bình về những phong tục. Kinh lễ là sự vận dụng những quan diểm về thiên hà vào đời sống để pháp luật mọi cử chỉ, hành vi, bổn phận của con người từ tấm bé cho đến khi nhắm mắt tắt hơi. Kinh Xuân Thu : Xuân Thu là bộ sách Khổng tử viết về nước Lỗ, từ đời Lỗ Ân Công đến đời Lỗ Ai Công, là chuyện về nhà Chu cùng những chư hầu khác. Có thể coi đây là bộ biên niên sử mà KhổngTtử trong khi tránh đụng chạm đến những thế lực đang cầm quyền đã dùng nó để vạch ra nguyên do loạn lạc của xã hội đương thời. II. NHỮNG MẶT HẠN CHẾ VÀ GIÁ TRỊ TRONG HỌC THUYẾT NHO GIÁO CỦA KHÔNG TỬ. 1. Quan niệm về quốc tế. 1.1. Những mặt tích cưc. Trong quan điểm về quốc tế của Khổng Tử mang tính duy vật chất phác, tuy nhiên như vậy đã là rất tân tiến và đã góp thêm phần chống lại quan điểm của chủ nghĩa duy tâm cho rằng khởi nguyên của quốc tế là ý thức. Khổng tử cho rằng khởi nguyên của quốc tế là vật chất và cái vật chất ấy lúc đầu là cõi hỗn mang u ám và sầm uất. Trong cái hỗn mang ấy có cái “ lý ” gọi là “ thái cực ” vô hình dung huyền diệu tiềm ẩn hai mặt tiềm ẩn, trái chiều liên hệ với nhau là âm khí và dương khí điều hòa giữa âm khí và dương khí, trời đất sẽ sinh ra vạn vật. Những quan điểm về trời đất của ông cũng là những quan điểm tân tiến. Ông cho rằng quốc tế luôn hoạt động và đổi khác không ngừng, hoạt động không chỉ là sự quy đổi vị trí mà còn là sự chuyển hóa lẫn nhau. Ông cho rằng Thái cực có bản thể và động thể. Vì nó là vô hình dung nên không nhận ra được bản thể của nó, tuy nhiên hoàn toàn có thể nhận ra được động thể của nó bộc lộ qua sự tương tác chuyển hóa lẫn nhau giữa âm, dương. Ông dạy học trò của mình “ Cũng như dòng nước chảy, mọi vật đều trôi đi, không có vật gì ngừng nghỉ ” hoặc “ Trời có nói gì đâu mà bốn mùa cứ quản lý và vận hành, vạn vật cứ sing hóa mãi ”. 1.2. Những hạn chế Trong quan điểm của Khổng Tử có những quan điểm duy vật nhưng cũng có những quan điểm duy tâm. Khổng Tử rất tin ở trời, với ông trời như một quan tòa công minh cầm cân, nảy mực phán xét mọi sự vật. Trời quyết định hành động sự thành, bại trong đời sống của con người. Khổng Tử đặt hết niềm tin và ý chí vào trời. Ông khuyên mọi người phục tùng ý chí đó và coi việc hiểu biết mệnh trời như một điều kiện kèm theo để trở thành một con người hoàn thành xong “ không hiểu mệnh trời không phải là người quân tử ” ( Luận Ngữ, Nghiêu viết, 3 ) Quan điểm của Khổng Tử về trời đất như vậy tất yếu dẫn đến thuyết “ sống chết có mạng, giàu sang tại trời ” ( Luận ngữ, Nhan Uyên ). Sở dĩ quyền lực tối cao và sức mạnh của trời là sự thần thánh hóa quyền lực tối cao và sức mạnh của thế lực cầm quyền trên mặt đất. Với quan điểm triết học cơ bản là duy tâm, muốn ru ngủ quần chúng bằng niềm tin vào mệnh trời và số phận, Không Tử đã biểu lộ rõ thái độ của mình trong việc ủng hộ giai cấp chủ nô khi chính sách chiếm hữu nô lệ đã bước vào thời kì suy tàn và khởi nghĩa vũ trang của nhân dân đang nổ ra khắp nơi. Những hạn chế trong quan điểm về quốc tế của ông còn biểu lộ ngay cả trong những quan điển duy vật. Những quan điểm mà ông đã rút ra chỉ là từ những suy luận của chính mình, chỉ là sự tưởng tượng trong đầu óc mà không đưa ra bất kỳ cơ sở khoa học nào để chứng tỏ. Như nhà triết học phương tây Franxi Bêcơn ví đó như chiêu thức “ con nhện ”. Đó là “ chỉ biết ngồi rút ra sự uyên bác của mình từ chính bản thân mình, muốn thay thế sửa chữa việc nghiên cứu và điều tra giới tự nhiên và những quy luật của nó bằng những vấn đề trừu tượng, bằng việc rút ra những hiệu quả bằng những Tóm lại chung, không tính đến sự sống sót trong thực tiễn của chúng. ” ( ( Trích Giáo trình triết học Mac-Lênin, NxB chính trị Quốc Gia ) ) 2. Quan niệm về chính trị và đường lối quản lý quốc gia. Khi phát minh sáng tạo ra học thuyết Nho giáo, Khổng Tử đã đứng trên lập trường của giai cấp thống trị mà ở vào thời của ông là giai cấp chủ nô. Chính do đó mà học thuyết do ông phát minh sáng tạo ra cũng là để bảo vệ quyền lợi và vị thế thống trị cho giai cấp mình. Để trị vì quốc gia, Phục hồi trật tự xã hội, Khổng Tử chủ trương thực thi truyết chính danh. 2.1. Những giá trị. Trước hết ta xác lập những giá trị trong quan điểm về chính trị của Khổng Tử thì trước kia dưới chế đọ cũ không thực hiên được nhưng trong điều kiên xã hội thời nay ta hoàn toàn có thể tiếp thu những giá trị ấy. Không tử hằng mơ ước một xã hội lí tưởng trong đó người già được nuôi dưỡng, trẻ nhỏ được chăm nom, người lớn có công ăn việc làm, nhân dân được ấm no hạng phúc, không có trộm cướp, cuộc chiến tranh, của rơi ngoài đường không ai nhặt. Khổng tử răn dạy những bậc vua chúa : vua phải là những người có đạo đức cao quý, có năng lực lỗi lạc, phải là bậc thánh hoàn toàn có thể cảm hóa nhân dân, quan phải là những tôi hiền, tướng giỏi có đủ tài để giúp vua an dân trị nước đem lại ấm no niềm hạnh phúc cho nhân dân, xứng danh là cha mẹ của dân. Không tử đề ra khẩu hiệu “ ý dân là ý trời, ý dân với ý trời là một, vua phải làm theo ý dân tức ý trời ”. Khổng tử chủ trương dùng lễ nhạc để giáo hóa nhân dân, nghèo khó bất đắc dĩ mới phải dùng đến giải pháp hành chính, đến pháp lý. Không chủ trương dùng lao lý mà dùng đạo đức làm công cụ để không thay đổi trật tự xã hội, Khổng tử đã nhìn thấy sức mạnh của đạo đức trong đời sống. Đạo đức và pháp luật đều là những nguyên tắc, những chuẩn mực kiểm soát và điều chỉnh hành vi của con người trong quan hệ giữa người với người, giữa cá thể với xã hội. Song, nếu lao lý là những nhu yếu tối thiểu thì đạo đức là những nhu yếu tối đa về việc triển khai những quan hệ này. Nếu pháp luật được triển khai do sự cưỡng chế từ bên ngoài thì những nguyên tắc, những chuẩn mực đạo đức được triển khai từ bên trong do tính tự giác của mỗi người lao lý, khi bản thân người ấy đã nhận thức được quan hệ của mình với những người xung quanh. Pháp luật trừng trị những hành vi phạm pháp địa thế căn cứ vào hậu quả của nó nhưng không hề trừng trị sự vi phạm còn nằm trong ý đồ nào đó của những thành viên trong xã hội. Đạo đức thì khác hẳn, ý thức đạo dức của mỗi người sẽ tự trừng trị mình ngay từ khi người đó nghĩ đến hành vi gây hậu quả. Chính vì thế khi vai trò của đạo đức được nâng cao đến một mức độ nhất định và khi sự trừng giới bên trong mỗi người được củng cố vững mạnh đến một mức độ nhất định thì sự thi hành trừng giới bên ngoài – sự thi hành pháp lý sẽ trở thành thừa. 2.2. Những hạn chế. Có thể nói những hạn chế bắt nguồn từ ngay những ưu điểm. Những quan diểm như vua quan là cha là mẹ dân, rồi dùng lễ nhạc để giáo hóa nhân dân … thực ra đều là những quan điểm văn minh của Khổng Tử nhưng những tư tưởng ấy đều bị giai cấp phong kiến xuyên tạc để ru ngủ nhân dân, để củng cố vị thế thống trị của giai cấp phong kiến. Trong trong thực tiễn, bọn vua chúa hầu hết lànhững người dâm ô, trụy lạc, tàn tệ nhất đạo đức suy đồi nhất, đồng thời cũng là những người được hưởng lạc nhiều nhất trên đời. Còn bọn quan lại hầu hết là một lũ nịnh trên, đè dưới, đục khoét dân, làm những điều táng tận lương tâm, miễn là được vinh thân phi gia. Thoảng hoặc có một vài viên quan liêm chính, chăm sóc đến quyền lợi và nghĩa vụ vương quốc dân tộc bản địa, thì những viên quan đó bị vây hãm cô lập, nhiều khi bị hãm hại nếu không mau chóng treo ấn từ quan. Nguyên nhân là vì từ vua chí quan đều mưu mô quyền lợi cá thể, lòng tham không đáy. Vì xung quanh đều tham ô, nịnh hót, một mình trung thực, liêm chính thì ai tha cho. Quyền hành của bọn vua chúa thì vô hạn. Bọn quan lại cũng dựa vào đó mà tha hồ áp bức bóc lột nhân dân. Như vậy làm thế nào hoàn toàn có thể thực thi được nhân chính. Khổng tử đề ra khẩu hiệu ý dân là ý trời thì có vẻ tôn tọng quyền làm chủ của dân lắm nhưng trong trong thực tiễn, so với bọn vua chúa, chỉ một lời nói hay một cử chỉ vô ý phạm thượng thì đã bị tội chém đàu rồi làm thế nào hoàn toàn có thể triển khai được dân chủ. Khổng Tử chủ trương dùng lễ nhạc để giáo hóa nhân dân, cái ấy là điều tốt nhưng tư tưởng ấy chỉ hoàn toàn có thể thành sự thực trong một xã hội văn minh nhất, ý thức con người đã tăng trưởng đến trình độ cao. Còn với điều kiện kèm theo thời bấy giờ và thậm chí còn cho tới cả thời nay thì lao lý vẫn cứ là một công cụ hữu hiệu để duy trì trật tự xã hội. Nó luôn gắn với đạo đức và có đủ sức mạnh để chứng minh và khẳng định hay phủ định một bộ luật đạo đức nào đó. Với tư cách là những yên cầu mang tính cưỡng chế, lao lý giữ vai trò cực kỳ quan trọng trong việc hình thành ý thức đạo đức, hành vi dạo đức, thói quen đạo đức hay nói cách khác nó cũng chính là công cụ để rèn luyện cho con người sự tự ý thức. Và thực tiễn dã chứng tỏ, ngược lại với chủ trương của Khổng Tử, người ta dùng những hình phạt rất quyết liệt như roi vọt tra tấn nhục hình, gông cùm chem giết … để trấn áp nhân dân gây ra biết bao oan khiên. Giai cấp phong kiến còn tận dụng lễ nhạc để củng cố thêm tôn ti trật tự phong kiến. Từ đó đề ra những tư tưởng sang hèn, phân biệt người trên, kẻ dưới, tư tưởng độc đoán chuyên quyền rất là nặng nề trước đây, mà thời nay chưa được quét sạch hết. Nói chung, những quan điểm của Khổng Tử trong chính trị và đường lối quản lý quốc gia đa phần là để bảo vệ giai cấp thống trị mang nặng tư tưởng trọng quan khinh dân làm cho những người khi đã tham gia vào những tầng lớp thống trị thì ngày càng trở nên xa rời quần chúng nhân dân. Thái độ của dân so với vị vua thời bấy giờ là thái độ sợ hãi và tôn sùng một vị hoàng đế được thần thánh hóa và trái chiều với quần chúng nhân dân. Vua được gọi là thiên tử nghĩa là con trời, đó là hình ảnh mà Nho giáo đã dựng lên cho vị vua thời bấy giờ. Tư tưởng đức trị nhân trị, giải pháp giáo dục nêu gương đã ngày càng làm cho xã hội phong kiến đã trở nên ngày càng thối nát, mục ruỗng, giai cấp thống trị ngày càng trở nên lộng hành. Tuy nhiên Nho giáo cũng góp thêm phần không thay đổi trật tự xã hội và củng cố trật tự phong kiến phân phối yên cầu của chính sách TW tập quyền. 3. Quan điểm tam cương ngũ thường. Trong những mối quan hệ xã hội, Nho giáo xác lập 5 mối quan hệ cơ bản và thường thì của mỗi đời người trong thiên hệ được gọi là ngũ luân gồm 5 quam vua-tôi, cha-con, chồng-vợ, anh-em, bè bạn. Mỗi quan hệ lại có những tiêu chuẩn riêng cho từng đối tượng người tiêu dùng như cha hiền, con thảo, anh tốt, em ngoan, chồnh biết tình nghĩa, vợ nghe lẽ phải, bề trên từ hiéu bề dưới kính thuận, vua nhân từ, tôi trung thành với chủ. Trong ngũ luân có 3 mối quan hệ cơ bản nhất, Nho gia gọi là tam cương 3.1. Những giá trị. Đối với quan hệ vua tôi, trước hết Khổng Tử chống nối ngôi vua theo kiểu cha truyền con nối. Ông lên án việc truyền chức tước theo huyết thống, dòng dõi. Khổng tử cho rằng người cần quyền phải có đức, có tài mà không càn tính đến đẳng cấp và sang trọng xuất thân của họ. Khổng Tử đẫ nêu ra những yên cầu so với người đứng đầu vương quốc mà bao hàm người đó phải đạt được nhân đạo và thiên đạo – để trở thành một vị minh quân một bề trên chính trực. Về những nhu yếu đơn cử so với vua, Khổng Tử chủ trương : vua phải bảo vệ cho dân được ấm no, phải kiến thiết xây dựng lực lượng quân sự chiến lược hùng hậu và đặc biệt quan trọng là phải chiếm được lòng tin của dân. Ngoài ra vua còn phải biết quý trọng người đức độ và có năng lượng thao tác phải biết rộng lượng so với những người tập sự của mình. Ông dạy rằng : “ nhà cầm quyền nên thi hành 3 việc này : 1 ) trước hết, nên phân phát việc làm cho những quan chức dưới quyền của mình, họ làm xong thì mình xem xét lại. 2 ) những ai phạm lỗi nhỏ thì dung thứ cho họ ; 3 ) cử dùng những người hiền lành và tài cán “. Còn dân so với vua thì phải đặt chữ trung lên số 1. Trong quan hệ cha con, Khổng tử đa phần đề cập đến chữ hiếu. Khổng Tử nhấn mạnh vấn đề đến cái tâm con cháu dành cho cha mẹ, không phải chỉ là phụng dưỡng người đã sinh ra mình mà trước hết phải là lòng thàng kính. 3.2. Những hạn chế. Trong ngũ luân nghĩa là có năm mối quan hệ đó là quan hệ vua-tôi, cho-con, anh-em, chồng-vợ, bè bạn thì quan hệ vua tôi đứng đầu. Ông cho rằng đã là quần thần thì phải tuyệt đối trung thành với chủ, tin cậy và phục tùng nhà vua. Quan điểm của ông là “ Quân xử thần tử, thần bất tử, bất trung. phụ xử tử vong, tử bất vong, bất hiếu ” hay “ cha mẹ đặt đâu. con nằm đấy ”. Điều ấy cho thấy Khổng tử đã chủ trương thực thi ngu trung, ngu hiếu. Khổng Tử yên cầu một sự phục tùng tuyệt đối của con cháu so với cha ông bởi thời nay không bằng thời xưa và cha ông khi nào cũng là mẫu mực cho con cháu. Khổng tử yên cầu phải học theo người xưa và sau khi cha chết 3 năm không được đổi ý cha. Trong quan hệ vợ chồng thì tư tưởng khinh rẻ phụ nữ là tư tưởng điển hình nổi bật trong Khổng giáo. Không Tử cho phụ nữ là người khó dạy ( phụ nữ nhân nan hóa ), nên ông buộc người phụ nữ phải theo tam tòng tứ đức. Địa vị người đàn ông được tôn trọng tuyệt đối. Ông quy đạo đức người phụ nữ vào 4 điểm công – dung – ngôn – hạnh. Đó là thứ đạo đức biến người đàn bà thành một công cụ cho người đàn ông. Người đàn ông khi chọn vợ thì quan trọng nhất là vẻ đẹp. Đàn ông thì có quyền năm thê, bảy thiếp còn “ gái chính chuyên thì lấy một chồng ”. Trong xã hội những người đàn ông có nhiều vợ còn được xem là những người có vị thế cao trong xã hội. Công của người phụ nữ là niềm tin tận tụy lao động bếp núc, vá may, Giao hàng cho đời sống an nhàn của người đàn ông. Những người phụ nữ xưa kia đều phải nuôi chồng học tập đến khi đỗ đạt làm quan. Đó như thể một trách nhiệm của người phụ nữ thời bấy giờ. Giống như nhà thơ Tú Xương thời xưa đã ví von người chồng như một đứa con thâm chí còn là gánh nặng hơn một đứa con. Ngôn là lời nói êm ả dịu dàng, biết gọi dạ bảo vâng, tuyệt đối lễ phép với chồng, bố chồng và mẹ chồng. Hạnh của người phụ nữ chỉ tập trung chuyên sâu vào điểm giữ được trinh tiết mặc dầu người người chồng xấu xa, hèn mọn như thế nào. Hạnh ấy khuyên người phụ nữ không nên tái giá khi chồng đã chết. Trong xã hội cũ, những người phụ nữ như vậy sẽ được triều đình phong kiến phong cho bốn chữ là “ Tiết hạnh khả phong ”. Pháp luật phong kiến được cho phép người chồng đuổi vợ và cắt đứt hôn nhân gia đình trong trường hợp vợ hỗn với cha mẹ chồng, hoặc vợ tàn tật hoặc vợ không có con. Đạo đức phong kiến yên cầu người vợ phải tiết liệt chứ không yên cầu người chồng phải tiết liệt. 4. Về những chuẩn mực đạo dức. Nội dung đạp đức của Khổng Tử quan trọng nhất là nhân, trí, dũng 4.1. Những giá trị Trong quan điểm về phạm trù nhân, Khổng Tử cho rằng, so với mình “ người có nhân trước hết phải làm những việc khó, sau mới hưởng thành quả mới hoàn toàn có thể gọi là nhân ”, người nhân chuẩn bị sẵn sàng vui tươi sống trong bất kể thực trạng nào, dù đấy là vinh quang hay đói nghèo, túng thiếu. người có nhân cái cao quý nhất là đức nhân của mình, hoàn toàn có thể vì nhân mà sát thân chứ không vì thân mà hại nhân, vì có đức nhân con người sẽ tự kiềm chế được mình để tuân theo lễ tiết của xã hội. ( Luận ngữ, Nhan Uyên, 1 ) để vững vàng trầm tư như núi trước mọi thử thách cuộc sống. Đối với người có nhân nguyên tắc suốt đời phải theo là “ yêu quý người khác ” ( Luận ngữ, Nhan Uyên, 21 ). Giải thích điều này Khổng Tử dạy : “ người nhân muốn tự lập lấy một mình, thì phải lao lập cho người, muốn thành đạt cho mình thì cũng là thành đạt cho người. Người nhân ứng xử với mình như thế nào thì cũng ứng xử với người như vậy ”. ( Luận ngữ, Ung giã, 28 ). Nhân chung quy lại như Khổng Tử đã nói là : “ người có đức nhân là người nghiêm trang, tề chỉnh, rộng lượng, khoan dung, đức tín, lòng thành, siêng năng, cần mẫn và biết thi ân bố đức ” ( Luận ngữ, Dương Hóa, 6 ). Về những điều này ông lí giải : ” Nghiêm trang, tề chỉnh sẽ làm người khác không dám khinh nhờn, rộng lượng khoan dung sẽ làm người khác bị thu phục, đức tín, lòng thành sẽ làm người khác an toàn và đáng tin cậy, thi ân bố đức sẽ làm nguời khác bị sai khiến và cần mẫn, siêng năng sẽ đem lại nhiều điều có ích “ ( Luận ngữ, Dương hóa, 6 ). Như vậy, với những chuẩn mực được đưa ra cho đức nhân, Nho giáo của Khổng Tử đã góp thêm phần giáo dục nhân dân, chú ý quan tâm đến việc tự chứng minh và khẳng định mình của mỗi thành viên trong xã hội. Nó cũng cho thấy tính tích cực về vai trò của tự ý thức và tự giáo dục của chủ thể trong đời sống cộng đồng Đạo nhân đã thiết lập nên những mối quan hệ tốt đẹp giữa người với người trong xã hội, nó là sợi dây link những thành viên với nhau, với mái ấm gia đình và với xã hội Trong ý niệm về trí của Khổng Tử thì trí được hiểu là sự minh mẫn nói chung để phân biệt nhìn nhận con người và trường hợp, qua đó tự xác lập cho mình cách ứng xử cho phải đạo. Nói chung theo Khổng Tử phải có trí con nguời mới vươn tới được đức nhân, nên không hề là người nhân mà thiếu chí. 4.2. Những hạn chế. Nếu giá trị của đức nhân là để giáo dục con người thì những hạn chế của nó cũng biểu lộ ngay trong việc giáo dục con người. Đức nhân yên cầu con người phải quên mình. Ông cho rằng người nhân chuẩn bị sẵn sàng sống trong bất kỳ thực trạng nào dù đấy là vinh quang hay đói nghèo. Ông khuyên mọi người nên an phận nghèo. Đối với một con người thì vật chất chỉ là giúp con người sống sót, còn ngoài những nó không phải là mục tiêu, là cái thiết yếu cho con người. Ông ca tụng một đời sống giản dị và đơn giản, trong sáng “ ăn không cầu no ”. Đó cũng là một điều tốt nhưng nếu như ai cũng an phận cũng đồng ý đói nghèo mà tu thân để có được đức nhân thì chính nhân không đem lại một đời sống thái bình mà nó chỉ đem lại cho người dân sự nghèo nàn, sự rằng buộc dưới ách thốnh trị của giai cấp cầm quyền. Hơn nữa tư tưởng an phận nghèo còn làm cho đời sống của dân cư ngày càng nghèo khó, túng thiếu. Nó ngăn cản sự văn minh của loài người và đây cũng là nguyên hân làm ngưng trệ sự tăng trưởng của nền kinh tế tài chính phong kiến đặc biệt quan trọng là so với những nước đã bị giam hãm quá lâu trong chính sách phong kiến khắc nghiệt. Trong ý niệm về trí Khổng Tử cho rằng mục tiêu cao nhất của người có trí là ra làm quan, nhậm chức triều đình, tham gia gánh vác việc làm vương quốc và để biết kỉ cương của xã hội mà tuân theo. Do ý niệm hoc để làm quan nên Khổng Tử không dạy làm ruộng trồng trọt. Ông cho rằng đó là việc làm của những người bậc dưới. Khi Phàn Trì học trò của ông xin ông học cách trồng cây thí ông đã trách ; ” Gã Phàn Trì trí nhỏ hẹp lắm thay “ và ông cũng thường tức giận khi có người muốn bàn đến chiến trận, binh đao. Như vậy ông đã phủ nhận tầm quan trọng của việc điều tra và nghiên cứu thực tiễn, ông đã đem quy trình nhận thức của con người đóng trong một cái khung nhất thành không bao giờ thay đổi và chân lí không còn là tri thức vể quốc tế khách quan nữa, thực tiễn không còn là cơ sở động lực của quy trình nhận thức mà thay vào đấylà vai trò của sách vở và sự tự biện. ( 1 ( Trích Đại cương triết học Trung Quốc, NxB chính trị Quốc Gia, 1997 ) ) Nói chung, về đạo đức, Khổng Tử khá thâm thúy khi cụ thể hóa những nguyên tắc đạo đức thành những chuẩn mực đạo đức cho mẫu người lí tưởng. Ông cũng bộc lộ quan điểm đúng đắn khi nhìn con người không chỉ thuần túy dựa vào lời nói mà phải tích hợp giữa động cơ và hiệu quả, giữa lí trí và tình cảm trong việc nhìn nhận con người. Những quan điểm của ông cũng có những giá trị nhất định trong việc giáo dục đạo đức nói riêng và giáo dục nói chung. Tuy nhiên xét cho đến cùng, bộ luật đạo đức của Khổng Tử trọng danh hơn thực, trọng xưa hơn nay và đã gạt ra ngoài nhiều giá trị đạo đức mang tính trái đất phổ cập. ( ( Trích Đại cương triết học Trung Quốc, NxB chính trị Quốc Gia, 1997 ) ) 5. Về giáo dục. 5.1. Những giá trị. Khổng Tử đã đề ra những phương pháp học rất đúng đắn mà cho đến thời nay nó vẫn còn có giá trị so với tất cả chúng ta. Đó là khởi học từ mức thấp đến mức cao, và phải biết nghe nhiều, học nhiều để qua đó tìm những điều hay để học, thấy những điều dở để tránh. Khổng Tử cũng rất coi trọng việc ứng dụng vào đời sống nhưng điều đã học. Về vai trò của giáo dục, ông cho rằng giáo dục có sức mạnh cảm hóa con người, hình thành nên nhân cách con người. Về giải pháp giáo dục, Khổng Tử rất coi trọng nguyên tắc làm gương. Bản thân ông là một tấm gương sáng ngời về học tập. ông thường với những môn đồ : “ Ta học tập không chán, dạy người không biết mỏi ”. Khổng Tử học tập suốt đời : ta 15 tuổi đã có chí học đạo thánh hiền, 30 tổi thì vững vàng, 40 tổi thì không nghi ngại, 50 tổi biết mệnh trời, 60 tuổi thì ta nghe thông suốt mọi việc, 70 tuổi thì làm theo ý muốn, mà không sai khuôn phép ”. Về phương pháp học tập, Khổng Tử khuyên những môn đồ : ” Học cho rộng, hòi cho sâu, tâm lý cho chín, trình bày rõ ràng, tích cực thi hành điều mình đã học tập được “. Theo ông học tập chính là học đạo thành hiền, học tập đạo làm người. Khổng Tử đề ra thuyết tu thân là thuyết kiến thiết xây dựng con người bằng 5 bước : muốn tu thân thứ nhất phải chính tâm, muốn chính tâm thứ nhất phải thành ý, muốn thành ý thứ nhất phải trỉ tri, trỉ tri là ở cách vật. Cách vật là trong mọi sự vật ta phài phân biệt đúng sai rồi lấy cái đúng, bỏ cái sai. Nói theo ngôn từ tân tiến trong những hiện tượng kỳ lạ tự nhiên, xã hội vô cùng phức tạp ta phải đi vào nghiên cứu và điều tra thực chất của nó chứ không chỉ dừng lại ở hiện tượng kỳ lạ. Khi đó, ta hoàn toàn có thể nắm được những quy luật hoạt động tăng trưởng của tự nhiên và xã hội có nghĩa là tất cả chúng ta đã đạt được đến trỉ tri. Một khi đã đạt được đến trỉ tri chúng sẽ có nhân thức vững vàng gọi là thành ý. Một khi đã có những nhận thức vững vàng, thì tất cả chúng ta có lập trường quan điểm đúng, tức là chính tâm. Có lập trường quan điểm đúng là triển khai xong việc tu thân, việc kiến thiết xây dựng con người. Đây là quan điểm bộc lộ tính duy vật văn minh của ông về lí luận nhận thức. 5.2. Những hạn chế. Tất cả những gì Khổng Tử đã làm, xứng danh để ông là một nhà giáo dục lớn của xã hội đương thời và kinh nghiệm tay nghề giáo hóa của ông luôn là những bài học kinh nghiệm để mọi người chăm sóc. Song quan điểm giáo duc của ông đa phần dừng lại ở tiếp xúc lễ nghi chứ không hẳn mở mang dân trí nói chung. Khổng Tử cũng đã bứt tri thức khỏi lao động sản xuất – nghành quan trọng nhất của đới sống xã hội và nhất là mục tiêu giáo dục của ông đã bộc trọn vẹn quan điển của một ông thầy chủ nô quý tộc đang truyền đạo để củng cố điịa vị thống trị của giai cấp mình. Nói chung, trong quan điểm của Khổng Tử biểu lộ nhiều ưu điểm nhưng không phải là không có những khuyết điểm. Đôi khi, cùng nói về một vấn đề nhưng Khổng Tử lại có những cách nói khác nhau thậm chí còn là trái ngược nhau. Quan điểm của ông có nhiều xích míc, điều đó bộc lộ tâm trạng bị giằng xé của ông trước nhưng biến chuyển của xã hội. Lợi ích gia cấp và đặc thù không đồng điệu đã là cơ sở để thế hệ sau ông khai thác, xuyên tạc và phủ cho nó tấm áo choàng tôn giáo đầy huyền bí. Chẳng han như, khi ý niệm về trời, một mặt ông truyền bá sức mạnh của trời, mặt khác ông lại nhấn mạnh vấn đề hoạt động giải trí của con người, coi hoạt động giải trí của con người giữ vị thế quan trọng nhất trong đời sống của họ. Ông đặt con người sánh ngang với trời đất, con người hoàn toàn có thể góp thêm phần với trời đất để tái tạo ngoài hành tinh. Mặt khác, ông lại cũng cho rằng trời hoàn toàn có thể quyết định hành động đến số phận con người. Khi đề cập đén trí, ông một mặt tin vào mệnh trời cho rằng tri thức là bẩm sinh, là do trời sinh ra, mặt khác ông lại đề cập đến một nguồn gốc khác của trí, đó là trí không phải ngẫu nhiên mà có, nó là hiệu quả của quy trình học hỏi trong đời sống. Trong quan điểm về giáo dục, một mặt Khổng tử chủ trương dạy cho tổng thể mọi người, không phân biệt quý phái, giàu nghèo, chủng tộc … nhưng ông lại chủ trương so với dân việc gì thiết yếu thì sai khiến chứ không nên giảng giải vì dân không có năng lực hiểu ý nghĩa việc làm mình làm. Khi ý niệm về quân tử và tiểu nhân, theo ông chức tước giàu sang chưa chắc đứng ở hàng quân tử, giầy rơm, áo vải chưa chắc đứng ở hàng tiểu nhân. Trong khi dó ông lại gạt nhân dân lao động ra khỏi lớp người quân tử vì nhân dân lao động, sự đói rét, bệnh tật, thiếu thốn trong đời sống không cho phép nhân dân lao động không nghĩ đến cái ăn cái ở mà chỉ trọn bề theo đạo. Nó không hề tạo điều kiện kèm theo cho họ thông thuộc Thi, Thư, Lễ. Nhạc. Cho nên tuy không chỉ rõ nhưng ông đã xếp nhân dân lao động vào lớp người tiểu nhân III. SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA NHO GIÁO Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 1. Sự gia nhập, hình thành và tăng trưởng của Nho giáo ở Nước Ta. Nho giáo gia nhập vào Nước Ta thời kì Bắc thuộc, đó là một quy trình vĩnh viễn, bằng con đường xâm lược và giao lưu văn hóa truyền thống, kinh tế tài chính Nước Ta và Trung Quốc, trước hết đó là công cụ của Hán Đường triển khai đồng nhất. Nho giáo gia nhập vào Nước Ta không còn là Nho giáo nguyên sơ mà đã được Hán nho trước nhất là Đổng Trọng Thư tái tạo cho thích hợp với chính sách phong hiến TW tập quyền. Cùng xâm nhập với Nho còn có Phật và Đạo. Cả ba học thuyết này đều có tác động ảnh hưởng đến tư tưởng Nước Ta, vào những phong tục tập quán của người Việt cho đến nay. Trên 1000 năm Bắc thuộc, bọn xâm lược ra sức truyền Nho, Phật, Đạo vào nước ta. Nhưng số người học Nho không nhiều lắm ; còn Phật và Đạo lại đi sâu vào dân gian hòa lẫn trong tín nguỡng địa phương Sau khi giành độc lập, nhân dân ta đã sử dụng Nho, Phật và Đạo để bắt tay thiết kế xây dựng quốc gia, trước hết là để thiết kế xây dựng một tổ chức triển khai Nhà nước độc lập để đủ sức chống lại sự uy hiếp và xâm lược từ phương Bắc. Sở dĩ Nho giáo và Phật giáo được chọn làm hệ tư tưởng chính trong xã hội Nước Ta là vì cả ha học thuyết này không ít tác động ảnh hưởng trong xã hội Nước Ta. Sự truyền bá và đảm nhiệm tư tưởng này diễn ra khá thuận tiện và nhanh gọn. Chế độ phong kiến Nước Ta tăng trưởng theo khuynh hướng tập quyền thống nhất nên có nhu yếu sử dụng Nho học. Nhà nước Đại Việt thời Lý đã đưa Nho giáo tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ trên toàn bộ những nghành ở Nước Ta. Năm 1070, nhà Lý lập Văn Miếu và Văn Miếu, năm 1075 nhà Lý mở khoa thi Nho học và năm 1195 mở khoa thi Tam giáo. Nho học gia nhập vào nước ta đến đây trở thành cái bản dịa được nhà nước Đại Việt sử dụng và trân trọng. Vào thời Trần, Nho học lại tăng trưởng nhanh gọn hơn. Cũng vào thời kì này thi tuyển nho giáo đã vào quy củ, những khoa thi tiến sỹ cứ 7 năm được tổ chức triển khai một lần. Tuy nhiên, tác động ảnh hưởng của Nho giáo vào Nước Ta cho đến cuối dời Trần – Hồ vẫn chưa thật đậm nét. Có thể những bộ phận quan chức hạng sang phần nào còn vận dụng những lễ giáo kiểu phương Bắc, còn trong dân gian thì vẫn theo phong tục tập quán truyền kiếp. Sang thời Hậu Lê, Nho giáo được đẩy lên cực thịnh. Lê Thánh Tông đưa Nho học vào tổ chức triển khai nhà nước ở cả ba mặt : + Giáo dục đào tạo và khoa cử : Thời Lê sơ giáo dục và khoa cử Nho học đạt đến mức đỉnh thịnh. Một những tầng lớp sĩ phần đông xuất hiện ở khắp nông thôn và thành thị. Ơ Văn Miếu được lập bia Tiến sĩ, Nho sĩ được tôn vinh đến mức cao nhất. Qua giáo dục và khoa c. _ .

Các file đính kèm theo tài liệu này :

• 35812.doc

Source: https://vh2.com.vn
Category : Đánh Giá