Phương pháp tiếp cận bảo đảm thực thi các quyền hiến định ở Việt Nam

Tóm tắt:

Các quy định về quyền con người, quyền công dân trong Hiến pháp 2013 đã đánh dấu một bước tiến lớn trong sự phát triển của chế định này tại nước ta. Tuy nhiên việc thực thi các quyền hiến định vẫn còn nhiều trở ngại trên thực tế. Một trong số đó là nhận thức, ý thức về quyền con người của các chủ thể công quyền cũng như người dân. Tiếp cận dựa trên quyền, phương pháp tiếp cận quyền dành sự chú trọng như nhau đối với cả nội hàm quyền và cách thức thực thi quyền, sẽ đem lại những chuyển biến tích cực cho việc thực thi các quyền hiến định trên thực tế thông qua việc nâng cao nhận thức của chủ thể thụ hưởng quyền cũng như tinh thần trách nhiệm của chủ thể có nghĩa vụ.

Xem thêm bài viết về “ Quyền hiến định “

1. Quyền con người và tiếp cận dựa trên quyền

Ngày này, quyền con người được coi là giá trị chung của toàn trái đất, thuộc về mọi cá thể mà không có bất kỳ sự phân biệt đối xử nào dựa trên những cơ sở về chủng tộc, quốc tịch, nơi cư trú, giới tính, nguồn gốc dân tộc bản địa, màu da, tôn giáo, ngôn từ hoặc bất kể cơ sở nào khác. 1 Quyền con người là những bảo vệ pháp lý toàn thế giới trên những nghành nghề dịch vụ dân sự, chính trị, kinh tế tài chính, xã hội và văn hóa truyền thống, bảo vệ những cá thể / nhóm chống lại những hành vi hoặc sự bỏ mặc làm tổn hại đến những quyền, tự do cơ bản, nhân phẩm [ 1 ]. Ngoài nguyên tắc về tính phổ quát, những nguyên tắc khác như tính không hề tước bỏ, không hề phân loại, tính liên hệ và phụ thuộc vào lẫn nhau cũng được phản ánh trải qua những pháp luật về quyền con người trong những điều ước quốc tế, những văn kiện của khu vực và pháp lý những nước, trong đó có Hiến pháp, luật đạo có giá trị pháp lý tối cao trong mạng lưới hệ thống pháp lý vương quốc .
Tiếp cận dựa trên quyền là phương pháp tiếp cận chú trọng cả những nguyên tắc và những tiêu chuẩn về nhân quyền, trong đó những nguyên tắc nêu trên được coi là điều kiện kèm theo của quy trình bảo vệ quyền và những tiêu chuẩn về nhân quyền2 được coi là hiệu quả của quy trình đó. Cụ thể, phương pháp tiếp cận dựa trên quyền ( Human Rights Based Approach – HBRA ) là phương pháp tiếp cận dựa trên sự cân đối giữa hai yếu tố : nội dung quyền và phương pháp thực thi quyền. Nói cách khác, phương pháp tiếp cận dựa trên quyền là phương pháp tiếp cận quyền dành sự chăm sóc như nhau so với nội hàm của quyền và việc quyền đó được thực thi như thế nào trên thực tiễn [ 2 ]. Theo phương pháp này, quyền con người được bảo vệ cả trên những pháp luật về mặt pháp lý và cả ở quy trình tiến độ xác lập, phát hành và triển khai những lao lý đó. Như vậy, quy trình thực thi quyền sẽ phải dựa trên cơ sở, điều kiện kèm theo là những tiêu chuẩn / nguyên tắc về quyền con người. Áp dụng phương pháp này góp thêm phần tạo thời cơ nhiều hơn cho cá thể thụ hưởng những quyền con người trên trong thực tiễn đặc biệt quan trọng là những nhóm yếu thế trong xã hội chính bới nó vừa hoàn toàn có thể nâng cao nhận thức của những cá thể về quyền lợi và nghĩa vụ của mình, vừa hoàn toàn có thể tăng năng lực chịu nghĩa vụ và trách nhiệm của chủ thể có nghĩa vụ và trách nhiệm thực thi quyền .
Xem thêm bài viết về “ Quyền con người ”

2. Áp dụng tiếp cận dựa trên quyền trong việc đảm bảo thực thi các quyền hiến định

Tình huống nhân quyền bao quát ở một vương quốc thường được nhìn nhận trước hết ở những lao lý bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong hiến pháp và mức độ tuân thủ hiến pháp của những chủ thể công quyền. Đây cũng là hai góc nhìn phản ánh vị trí TT của hiến pháp đời sống người dân những vương quốc trên quốc tế. Hiến pháp với tư cách là văn bản có hiệu lực hiện hành pháp lý cao nhất trong mạng lưới hệ thống pháp lý vương quốc, không có bất kể luật đạo giải pháp pháp lý nào hoàn toàn có thể trái với hiến pháp. Hay nói một cách khác, nếu một luật đạo hoặc giải pháp pháp lý được cơ quan lập pháp trải qua mà không tương thích với hiến pháp, thì sẽ bị công bố vô hiệu bởi chủ thể có thẩm quyền. Quyền con người được coi như là TT trong trật tự hiến định của nhà nước văn minh, không chỉ xác lập mối quan hệ giữa cá thể, nhóm và Nhà nước, mà còn thiết lập cấu trúc nhà nước, những tiến trình ra quyết định hành động và giám sát. Do đó, những pháp luật về quyền con người, quyền công dân là một phần không hề thiếu trong hiến pháp văn minh. Đồng thời, những hạn chế trong việc thực thi quyền con người, dù là quyền cá thể hay quyền tập thể, ở Lever vương quốc thường bắt nguồn từ những thiếu sót trong hiến pháp. Áp dụng tiếp cận dựa trên quyền so với việc thực những quyền hiến định không những được cho phép những chủ thể thụ hưởng quyền cũng như những chủ thể có nghĩa vụ và trách nhiệm phát hiện ra những thiếu sót trong Hiến pháp mà còn góp thêm phần củng cố chính sách hiến định về quyền con người cả về mặt thể chế và thiết chế. Bên cạnh đó, những nguyên tắc vận dụng phương pháp tiếp cận dựa trên quyền về cơ bản cũng tương thích với những nguyên tắc hiến định về quyền con người, đó là : tham gia ; nghĩa vụ và trách nhiệm ; bình đẳng và không phân biệt đối xử ; trao quyền và tính hợp pháp .

Về mặt thể chế, tiếp cận dựa trên quyền bảo vệ sự tham gia người dân vào việc thiết kế xây dựng những pháp luật về quyền con người trong hiến pháp. Mối liên hệ giữa quyền con người và hiến pháp thường mở màn bằng quy trình trải qua hiến pháp hoặc cải cách hiến pháp vì quy trình này biểu lộ sự tham gia của những thành phần trong xã hội. Càng có sự tham gia thoáng đãng của tổng thể mọi thành phần trong xã hội thì những quy trình này càng được nhìn nhận là thành công xuất sắc, bộc lộ trải qua việc dân cư hoàn toàn có thể nêu quan điểm của mình và bàn luận một cách tự do mà không gặp trở ngại nào từ phía nhà cầm quyền. Cần quan tâm rằng những quan điểm và quan điểm này phải được xem xét trong khuôn khổ những thủ tục rõ ràng, và những người chịu nghĩa vụ và trách nhiệm giám sát quy trình này là công minh và vô tư [ 3 ]. Những điều kiện kèm theo như vậy chỉ hoàn toàn có thể đạt được trên trong thực tiễn khi không thiếu những góc nhìn của tự do ngôn luận, gồm có quyền truyền đạt quan điểm của một người khác, quyền tự do tiếp thị quảng cáo, tự do lập hội và hội họp [ 4 ], được bảo vệ .
Tiếp cận dựa trên những quyền hiến định còn nhấn mạnh vấn đề nghĩa vụ và trách nhiệm tuân thủ hiến pháp của những chủ thể có nghĩa vụ và trách nhiệm. Tuân thủ hiến pháp đồng nghĩa tương quan với việc tuân thủ những lao lý về quyền, tự do cơ bản của con người. Các chủ thể công quyền phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm cho hành vi không tương thích với hiến pháp do mình thực thi. Hiến pháp được coi là bảo vệ pháp lý cao nhất cho đời sống và phúc lợi cho người dân, cũng như công cụ cơ bản để khuynh hướng trật tự xã hội và tổ chức triển khai Nhà nước. Hiến pháp với tư cách là luật đạo tối cao, được coi là TT của đời sống chính trị – xã hội của vương quốc, xác lập mối quan hệ giữa Nhà nước và người dân, giữa những cơ quan triển khai những tính năng khác nhau của Nhà nước. Hiến pháp bảo vệ sự không thay đổi về chính trị và xã hội, đặc biệt quan trọng trong những trường hợp hậu xung đột, hiến pháp thường đóng vai trò thôi thúc và bảo vệ tự do, ngăn ngừa căng thẳng mệt mỏi và xung đột tái diễn trải qua những thể chế dân chủ và bảo vệ những quyền. Trong thời kỳ quá độ, hiến pháp còn hoàn toàn có thể trở thành một công cụ những khuynh hướng cho những đổi khác trong đời sống chính trị và xã hội, duy trì nền tự do và không thay đổi một cách lâu bền hơn [ 5 ] .
Về mặt thiết chế, việc vận dụng phương pháp tiếp cận dựa trên quyền góp thêm phần hiện thực hóa mục tiêu của hiến pháp, đó là thiết kế xây dựng một nền quản trị tốt vì quyền con người. Khái niệm quản trị tốt ở đây cần phải được hiểu dựa trên những nguyên tắc thiết yếu của chủ nghĩa hiến pháp văn minh. Theo đó, những thành tố của quản trị tốt là những quy trình tiến độ hoạch định chủ trương hoàn toàn có thể Dự kiến, công khai minh bạch và minh bạch ; đội ngũ công chức thấm nhuần đạo đức nghề nghiệp ; cơ quan hành pháp / chính phủ nước nhà chịu nghĩa vụ và trách nhiệm cho hành vi của mình ; một xã hội dân sự can đảm và mạnh mẽ có năng lực tham gia vào những yếu tố công cộng ; và toàn bộ mọi hành vi đều được đặt dưới sự kiểm soát và điều chỉnh của pháp lý [ 6 ]. Các nguyên tắc vận dụng tiếp cận dựa trên quyền cũng chính là những nguyên tắc chung của chủ nghĩa hiến pháp và nền dân chủ văn minh gồm có [ 7 – 9 ] : sự tham gia ; phân loại quyền lực tối cao ; pháp quyền ; công khai minh bạch, minh bạch ; nghĩa vụ và trách nhiệm .
Mặt khác, những ghi nhận trong hiến pháp tạo cơ sở pháp lý vững chãi cho việc vận dụng phương pháp tiếp cận dựa trên quyền. Hiến pháp là một trong những tác nhân quan trọng bảo vệ sự không thay đổi về chính trị và xã hội của một vương quốc, hoàn toàn có thể được xem xét từ nhiều góc nhìn khác nhau. Từ góc nhìn thể chế, một hiến pháp xác lập những nguyên tắc quản trị công. Từ góc nhìn dân chủ, hiến pháp bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ của người dân và chống lại những sự quản lý độc đoán. Từ góc nhìn chính trị, một hiến pháp xác lập tính chính danh của chủ thể nắm quyền lực tối cao và những thể chế và thủ tục mà trải qua đó quyền lực tối cao tối cao được thực thi. Từ góc nhìn đạo đức, một hiến pháp biểu lộ những giá trị cơ bản làm cơ sở cho Nhà nước và xã hội. Cuối cùng, từ góc nhìn pháp lý, hiến pháp là luật cơ bản của một vương quốc và là nền tảng cho hàng loạt mạng lưới hệ thống pháp lý. Hiến pháp có giá trị pháp lý tối cao, những luật đạo khác không được trái với hiến pháp. Hiến pháp thiết lập những chính sách thực thi và lý giải pháp lý trong những trường hợp vi phạm hoặc tranh chấp. Các bản hiến pháp văn minh được coi là “ khế ước xã hội, có năng lực chi phối đời sống của cả hội đồng. Về mặt triết lý, bản khế ước đó không được coi là giữa nhà nước nước với người dân mà là giữa những người dân, trong đó, nhân dân tự tổ chức triển khai và định hình nên nhà nước của mình trên cơ sở dung hòa những quyền lợi khác nhau. Một bản hiến pháp dựa trên những quyền và tự do cơ bản của con người chính là cơ sở để bảo vệ quyền lợi chung của cả hội đồng cũng như từng cá thể trong hội đồng .
Các hiến pháp hiện hành đều xác lập một tập hợp những quyền hợp pháp của cá thể trong mối quan hệ với Nhà nước và trong xã hội. Tập hợp những quyền này không đơn thuần chỉ là những pháp luật trong hiến pháp mà còn đóng vai trò là bản công bố những giá trị cơ bản của xã hội, như nhân phẩm, tự do, bình đẳng, công minh và công lý. Để làm hòa giải với những giá trị này, những quyền hiến định bảo vệ quyền lợi thiết yếu của những cá thể, như quyền so với sức khỏe thể chất, nhà tại, bảo mật an ninh cá thể và quyền tham gia vào những hoạt động giải trí công. Thêm vào đó, quy mô hiến pháp đậm chất nhân văn cũng được coi là tăng trưởng mới của chủ nghĩa hợp hiến. Có thể nói rằng, hiến pháp thuở mới sinh ra có xu thế tập trung chuyên sâu vào những góc nhìn thể chế, đặc biệt quan trọng là tổ chức triển khai nhà nước và những bộ phận cấu thành của nó, tuy nhiên ngày này, cùng với nhận thức về vị thế của những cá thể và những nhóm, cũng như niềm hạnh phúc của dân cư với tư cách là góc nhìn chủ chốt của đời sống hội đồng, bảo vệ quyền con người đã được coi là yếu tố TT của hiến pháp. Hầu hết mọi cải cách Nhà nước do nhà nước triển khai, dù là trong nghành nghề dịch vụ kinh tế tài chính, bảo mật an ninh hay chính trị, đều cần có sự xem xét tương quan đến những quyền con người, đây được coi là một trong số những nghĩa vụ và trách nhiệm của nhà nước. Khi triển khai sửa đổi hoặc trải qua hiến pháp mới, quyền con người cũng như những giải pháp bảo vệ những quyền này là những yếu tố tiên phong được chăm sóc. Chế định quyền con người, quyền công dân và những chính sách, thủ tục có tương quan đóng một vai trò đặc biệt quan trọng trong những xã hội sống sót nhiều xích míc, cũng như trong việc đương đầu với những thử thách trong sự tăng trưởng của những xã hội này. Việc kiến thiết xây dựng những chế định này cần phải tính đến những giá trị sẽ được bảo vệ trong trường hợp xung đột quyền lợi, làm thế nào để đạt được sự cân đối giữa những giá trị và quyền lợi khác nhau, giữa ý chí của đa phần và quyền của thiểu số. Chế định quyền con người, quyền công dân với tư cách là một chế định của hiến pháp, không được soạn thảo chỉ để sử dụng trong một thời hạn ngắn, mà phải được tôn trọng và thực thi một cách lâu bền hơn, nó không chỉ có công dụng bảo vệ những cá thể mà còn đóng vai trò trụ cột của một xã hội dân chủ và hài hòa. Việc vận dụng phương pháp tiếp cận dựa trên quyền sẽ đem đến một hiệu quả tốt và bền vững và kiên cố hơn bằng cách nghiên cứu và phân tích và xử lý sự bất bình đẳng, phân biệt đối xử và bất công chính thử thách đa phần trong sự tăng trưởng của một xã hội. Tiếp cận dựa trên quyền đặt những tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế và nghĩa vụ và trách nhiệm tương ứng của Nhà nước vào vị trí TT của sự tăng trưởng của mỗi vương quốc, đồng thời làm rõ mục tiêu của việc tăng trưởng năng lượng của những chủ thể, cả chủ thể có quyền ( người dân ) và chủ thể có nghĩa vụ và trách nhiệm ( nhà nước ). Cụ thể là năng lượng thụ hưởng quyền của người dân và năng lượng thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm của những công chức, cơ quan công quyền [ 10 ] .
Trong trường hợp xảy ra vi phạm nhân quyền quy mô lớn, chính sách bảo vệ quyền con người theo hiến pháp sẽ là một trong những công cụ hiệu suất cao nhất để Phục hồi độc lập hoặc ngăn ngừa xung đột tái diễn vì chính sách này biểu lộ quyền lợi, nguyện vọng chung của hội đồng. Mặc dù việc ghi nhận những quyền con người trong hiến pháp nghiễm nhiên tạo ra những nghĩa vụ và trách nhiệm cho nhà nước, những nghĩa vụ và trách nhiệm này vẫn cần được lao lý một cách rõ ràng trong hiến pháp. Hay nói một cách khác, việc thực thi những quyền hiến định phải dựa trên cơ sở những pháp luật về quyền của người dân và nghĩa vụ và trách nhiệm của nhà nước. Do vậy, những quyền hiến định chỉ hoàn toàn có thể được bảo vệ trên thực tiễn khi cả chủ thể thụ hưởng quyền và chủ thể có nghĩa vụ và trách nhiệm đều nhận thức được về quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của mình. Thêm vào đó, sự trao quyền và bảo vệ so với người dân cần phải dựa trên sự thừa nhận rằng con người / công dân là chủ thể quyền chứ không chỉ là những thành viên nhận dịch vụ do Nhà nước cung ứng. Như vậy, tiếp cận dựa trên quyền trong hiến pháp có nghĩa những tiêu chuẩn, nguyên tắc, bảo vệ quyền con người phải coi như yếu tố cốt lõi của hiến pháp [ 11 ] .

3. Một số giải pháp hoàn thiện cơ chế thực thi các quyền hiến định trên cơ sở áp dụng phương pháp tiếp cận dựa trên quyền tại Việt Nam

3.1. Một số giải pháp về mặt thể chế

Một trong những nguyên tắc vận dụng phương pháp tiếp cận dựa trên quyền là tính hợp pháp của những quyền được tiếp cận. Do vậy, cần liên tục hoàn thành xong mạng lưới hệ thống những quyền hiến định theo hướng thích hợp với những nguyên tắc, tiêu chuẩn quốc tế về quyền con người. Hiến pháp 2013 đã ghi lại nhiều tân tiến về nhân quyền trải qua việc ghi nhận thêm nhiều quyền mới và củng cố lại những quyền đã có. Tuy nhiên, chế định quyền con người, quyền công dân theo Hiến pháp mới vẫn sống sót những hạn chế như : còn thiếu một số ít quyền, tự do cơ bản ( ví dụ : quyền không bị bắt làm nô lệ và nô dịch ; quyền không bị bỏ tù vì không triển khai xong nghĩa vụ và trách nhiệm theo hợp đồng ; quyền được thừa nhận là thể nhân trước pháp lý ở mọi nơi ; quyền đình công ; quyền xây dựng, gia nhập công đoàn ; tự do tư tưởng ; quyền được giữ quan điểm riêng mà không bị can thiệp ) ; những góc nhìn chưa rõ ràng tại lao lý tại khoản 14.2 về yếu tố tạm đình chỉ thực thi quyền ; lao lý chưa hài hòa và hợp lý về chủ thể quyền ( 1 số ít quyền và tự do hiến định như quyền học tập chỉ được ghi nhận so với “ công dân ” mà không phải là “ mọi người ” ) ; … [ 12 ]. Để khắc phục những hạn chế nêu trên, cần liên tục sửa đổi và hoàn thành xong hiến pháp theo những hướng sau : i ) liên tục ghi nhận những quyền và tự do cơ bản được pháp luật trong những văn kiện quốc tế về quyền con người ; ii ) lan rộng ra chủ thể quyền từ “ công dân ” sang “ mọi người ” so với một số ít quyền và tự do hiến định như quyền có nơi ở hợp pháp ( Điều 22.1 ) ; quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí truyền thông, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình ( Điều 25 ) ; quyền học tập ( Điều 39 ). Bên cạnh đó, cũng cần triển khai xong chế định lý giải Hiến pháp nhằm mục đích thực thi những pháp luật của Hiến pháp trong đó có những lao lý về quyền con người, quyền công dân được thực thi một những thống nhất trên trong thực tiễn. Ví dụ, nội dung theo pháp luật tại khoản 2, Điều 14 về tạm đình chỉ thực thi quyền cũng cần được lý giải, làm rõ ở hai góc nhìn. Thứ nhất, không phải mọi quyền con người, quyền công dân đều hoàn toàn có thể tạm đình chỉ thực thi vì theo luật nhân quyền quốc tế, có 1 số ít quyền con người không hề bị số lượng giới hạn, hạn chế trong mọi trường hợp, gồm có những quyền : quyền không bị tra tấn, đối xử hay trừng phạt tàn tệ, vô nhân đạo hay hạ nhục ; quyền được suy đoán vô tội ; quyền được thừa nhận tư cách thể nhân trước pháp lý và quyền tự do tư tưởng, tín ngưỡng, tôn giáo, … Thứ hai, điều kiện kèm theo vận dụng tạm dừng thực thi quyền như hạn chế nhằm mục đích mục tiêu bảo vệ quốc phòng, bảo mật an ninh vương quốc, trật tự, bảo đảm an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe thể chất của hội đồng cũng cần có sự lý giải theo hướng tính đến địa thế căn cứ của từng quyền để tương thích với luật nhân quyền quốc tế .
Việc hoàn thành xong chế định này cần có sự tham gia của dân cư với tư cách là chủ thể của hiến pháp, trên cơ sở chú ý quan tâm đến những yếu tố : ảnh hưởng tác động mang tính tổng thể và toàn diện của hiến pháp lên đời sống vương quốc ; vai trò của hiến pháp trong việc củng cố những giá trị chung của hội đồng và những nguyên tắc về quản trị nhà nước ; hiệu lực thực thi hiện hành của hiến pháp với tư cách là luật đạo xuất phát từ ý chí đồng thời phản ánh quyền lợi và nguyện vọng của dân cư .
Bên cạnh đó, Hiến pháp mới ghi nhận tại Điều 14.1 : “ Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, những quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo vệ theo Hiến pháp và pháp lý ”. Như vậy, lần tiên phong, nghĩa vụ và trách nhiệm của nhà nước đã được hiến định một cách không thiếu và rõ ràng bộc lộ trải qua những nghĩa vụ và trách nhiệm “ công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo vệ quyền con người, quyền công dân ”. Quy định không riêng gì tương thích với ý thức của pháp lý nhân quyền quốc tế mà còn góp biến hóa tư duy coi quyền con người, quyền công dân là những thứ nhà nước “ ban phát ” cho người dân, sang nhận thức chung của hội đồng quốc tế trong đó xem quyền con người, quyền công dân là những giá trị tự nhiên, vốn có của con người mà nhà nước có nghĩa vụ và trách nhiệm ghi nhận và bảo vệ [ 13 ]. Trên cơ sở pháp luật này, cần cụ thể hóa hơn nữa nghĩa vụ và trách nhiệm thuộc về những chủ thể công quyền trong việc bảo vệ thực thi những quyền hiến định .
Như vậy, để bảo vệ những nguyên tắc về “ tham gia ” và “ nghĩa vụ và trách nhiệm ” theo phương pháp tiếp cận dựa trên quyền, những cá thể và hội đồng, đặc biệt quan trọng là những nhóm yếu thế, phải được trao quyền và tham gia trong quy trình thực thi quyền. Bên cạnh đó, phải xác lập chủ thể quyền và những chủ thể có nghĩa vụ và trách nhiệm tương ứng, nhìn nhận và nghiên cứu và phân tích năng lượng của chủ thể quyền ( năng lực thụ hưởng ) và của chủ thể có nghĩa vụ và trách nhiệm ( năng lực thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm ) để từ đó thiết kế xây dựng kế hoạch, phương pháp củng cố, nâng cao năng lượng tương ứng của những bên [ 1 ] .

3.2. Một số giải pháp về mặt thiết chế

Theo ý thức của Hiến pháp mới, chính sách thôi thúc và giám sát triển khai những quyền con người, quyền công dân đã khởi đầu hình thành với sự tham gia tổng lực của cả mạng lưới hệ thống chính trị ( Quốc hội, nhà nước, Tòa án Nhân dân, Viện Kiểm sát Nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ) và những tổ chức triển khai, đoàn thể xã hội, góp thêm phần phát hiện, ngăn ngừa và giải quyết và xử lý những vi phạm những quyền hiến định một cách kịp thời. Tuy nhiên, chính sách này vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt quan trọng là trong việc xử lý những tố cáo và bồi thường những quyền bị vi phạm do thiếu sự tham gia sâu rộng của những tổ chức triển khai xã hội, cơ quan truyền thông online cũng như sự phối hợp của những cơ quan này với cơ quan dân cử trong việc bảo vệ và thực thi những quyền con người .

Để nâng cao hơn nữa hiệu quả của cơ chế này, thiết lập một thiết chế độc lập với sự tham gia của nhiều thành phần trong xã hội với chức năng giám sát thực thi các quyền hiến định là việc làm cần thiết. Một trong những cơ chế phổ biến tại nhiều quốc gia trên thế giới là cơ quan nhân quyền quốc gia. Thập kỷ qua đã chứng kiến sự tăng trưởng vĩ đại về số lượng và quy mô của các cơ quan nhân quyền quốc gia trên toàn thế giới. Những mô hình cơ quan nhân quyền quốc gia phổ biến trên thế giới mà Việt Nam có thể áp dụng bao gồm [15]: Ủy ban nhân quyền; Thanh tra Quốc hội; Cơ quan hỗn hợp; Cơ quan tư vấn; Viện, trung tâm nghiên cứu, được thiết lập và tài trợ bởi nhà nước, và thường giữ vị trí tự quản hoặc bán tự quả) [16] trên cơ sở Hiến pháp và pháp luật quốc gia. Việc thiết lập cơ quan quốc gia có thể là một dấu hiệu cho thấy một quốc gia có thái độ nghiêm túc trong việc thực thi các nghĩa vụ về quyền con người. Cơ quan nhân quyền quốc gia chiếm vị trí độc lập trong các thành tố tư pháp và lập pháp của nhà nước và thường được thiết lập về vị trí thông qua một quá trình lập hiến hoặc sửa đổi Hiến pháp và thiết lập về hoạt động dựa trên pháp luật cụ thể quy định địa vị và nhiệm vụ của các cơ quan này theo tinh thần ghi nhận trong Hiến pháp.

Các cơ quan nhân quyền vương quốc được xem như thể yếu tố cốt lõi và không hề thiếu trong Hệ thống bảo vệ quyền con người vương quốc. Khác với những cơ quan nhân quyền quốc tế hoặc những tổ chức triển khai phi chính phủ, những cơ quan nhân quyền vương quốc là lời nói của quyền con người trong khoanh vùng phạm vi vương quốc. Các cơ quan nhân quyền vương quốc có hiệu suất cao không chỉ trực tiếp thôi thúc quyền con người, mà còn cung ứng sự giám sát quan trọng và góp thêm phần vào việc thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm báo cáo giải trình của những cơ quan nhà nước. Các cơ quan nhân quyền vương quốc thường tham gia vào những hoạt động giải trí để củng cố những yếu tố khác của Hệ thống bảo vệ nhân quyền vương quốc, ví dụ điển hình như nghành tư pháp hoặc bảo mật an ninh. Điều này có nghĩa là những cơ quan nhân quyền vương quốc hoàn toàn có thể coi là điểm liên kết quan trọng khi xử lý những yếu tố khác của Hệ thống bảo vệ quyền con người vương quốc. [ 16 ]
Song song với việc thiết lập cơ quan nhân quyền vương quốc với tư cách một thiết chế hiến định độc lập, cũng cần trao tính năng giám sát việc thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm bảo vệ những quyền con người cho những cơ quan tư pháp nhằm mục đích bảo vệ phát hiện và giải quyết và xử lý kịp thời những hành vi vi phạm nhân quyền từ chủ thể công quyền. Theo ý thức của luật nhân quyền quốc tế, tư pháp độc lập được coi là một nguyên tắc rất quan trọng trong việc bảo vệ những quyền con người. Do vậy, ngoài việc ghi nhận tính độc lập của tòa án nhân dân trong Hiến pháp, Nước Ta còn cần đưa ra những giải pháp trong thực tiễn nhằm mục đích bảo vệ và nâng cao tính độc lập của tòa án nhân dân trên thực tiễn [ 17 ]. Tóm lại, tăng cường những thiết chế giám sát thực thi những quyền hiến định chính là giải pháp hữu hiệu nhằm mục đích bảo vệ tính chịu nghĩa vụ và trách nhiệm của những chủ thể công quyền trong việc tuân thủ và triển khai những pháp luật hiến pháp về quyền con người trên trong thực tiễn .
Bên cạnh hoạt động giải trí giám sát, cũng cần thiết kế xây dựng những cơ quan chuyên trách về thôi thúc những quyền con người mà trọng tâm là hoạt động giải trí giáo dục về nhân quyền. Mặc dù ở nước ta, những hoạt động giải trí giáo dục nhân quyền đã và đang thực thi ở cả trong và ngoài mạng lưới hệ thống nhà trường và có những ảnh hưởng tác động tích tực trong việc nâng cao nhận thức về quyền con người so với cả những chủ thể nhà nước và phi nhà nước. Tuy nhiên, khoanh vùng phạm vi và trình độ giáo dục nhân quyền ở Nước Ta vẫn còn ở mức hạn chế và có nhiều góc nhìn chưa bắt kịp với xu thế tăng trưởng chung trên quốc tế cũng như ứng nhu yếu giáo dục nhân quyền ở trong nước trong toàn cảnh hội nhập và toàn thế giới hóa. Nguyên nhân của những hạn chế này có lẽ rằng là từ nhận thức chưa khá đầy đủ về tầm quan trọng của giáo dục nhân quyền. Do vậy, việc thiết lập một cơ quan đầu mối về giáo dục nhân quyền nhằm mục đích lôi cuốn nguồn nhân, vật lực, kiến thức và kỹ năng, kinh nghiệm tay nghề và tài liệu sẽ đóng vai trò thiết thực trong việc nâng cao nhận thức về nhân quyền trong hội đồng [ 18 ] .
Như vậy, vận dụng phương pháp tiếp cận dựa trên quyền chính là phương pháp thôi thúc những quyền hiến định được bảo vệ trong trong thực tiễn trên cơ sở nâng cao nhận thức cũng như năng lực khẳng định chắc chắn và thụ hưởng quyền của chủ thể quyền, đồng thời tăng năng lực chịu nghĩa vụ và trách nhiệm của chủ thể có nghĩa vụ và trách nhiệm thực thi quyền .

Tài liệu tham khảo

[ 1 ] OHCHR, Frequently Asked Questions on the Human Rights-based Approach in Development Cooperation, 2006, p. 1. https://www.ohchr.org/Documents/Publications/F AQen. pdf ( Truy cập : 15/11/2019 ) .
[ 2 ] United Nation Vietnam, Giải thích sơ lược về Phương pháp tiếp cận dựa trên cơ sở Quyền Con người ( Tài liệu dành cho Cán bộ Liên hợp quốc tại Nước Ta ). http://www.un.org.vn/images/stories/pub_trans/H RBA_Toolkit_-_Vietnamese. pdf ( Truy cập : 15/11/2019 ) .
[ 3 ] Ủy ban về Quyền con người, Bình luận chung số 25 ( 1996 ) .
[ 4 ] Trung tâm Nghiên cứu QCN và QCD, Khoa Luật, ĐHQGHN, Giới thiệu về những quyền dân sự và chính trị, NXB Hồng Đức, 2012 .
[ 5 ] Secretary-General, Guidance Note of the Secretary-General : United Nations Assistance to Constitution-making Processes. https://www.un.org/ruleoflaw/files/Guidance_Not e_United_Nations_Assistance_to_Constitution making_Processes_FINAL. pdf ( Truy cập : 15/11/2019 ) .
[ 6 ] World Bank, Governance : The World Bank’s Experience, Washington DC, 1994, p. VII. [ 7 ] Secretary-General, Guidance Note of the Secretary-General : UN Approach to Rule of Law Assistance .
[ 8 ] Secretary-General, Guidance Note of the Secretary General : United Nations Assistance to Constitution making Processes. https://www.un.org/ruleoflaw/files/Guidance_Not e_United_Nations_Assistance_to_Constitution making_Processes_FINAL. pdf ( 15/11/2019 ) .
[ 9 ] Secretary-General, Guidance Note of the Secretary-General on Democracy .
[ 10 ] United Nations Viet Nam, Human rights and the human rights-based approach. http://www.un.org.vn/en/what-we-do-mainmenu 203 / cross-cutting-themes-human-rights.html ( 15/11/2019 ) .
[ 11 ] OHCHR, Human rights and Constitution making, Thành Phố New York và Geneva, 2018, p. 3 – 10. https://www.ohchr.org/Documents/Publications/C onstitutionMaking_EN. pdf ( 15/11/2019 ) .
[ 12 ] Vũ Công Giao, Những tân tiến và hạn chế trong chế định quyền con người, quyền công dân của Dự thảo 3 Hiến pháp 1992 sửa đổi năm 2013, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Luật học, Tập 29, Số 3 ( 2013 ) 52-63 .
[ 13 ] Đào Trí Úc – Vũ Công Giao, “ Khái quát những điểm mới của Hiến pháp năm 2013 ” trong cuốn Bình luận khoa học Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Nước Ta năm 2013 ( Sách chuyên khảo ), NXB ĐHQGHN, năm trước .
[ 14 ] Nguyễn Thùy Dương, “ Tiếp cận dựa trên quyền trong kiến thiết xây dựng, triển khai chủ trương, pháp lý về quyền của phụ nữ ở Nước Ta ” trong cuốn “ Tiếp cận dựa trên quyền con người – Lý luận và thực tiễn ” ( Sách chuyên khảo ), NXB ĐHQGHN, năm nay .
[ 15 ] Lã Khánh Tùng, Cơ quan Nhân quyền vương quốc 101 Câu hỏi – đáp, NXB Hồng Đức, 2017, tr. 5-10. [ 16 ] Strengthening the National Human Rights Protection System. http://www.globalequality.org/storage/documents/ pdf / manual % 20nhrps-web.pdf ( 15/11/2019 ). [ 17 ] Khoa Luật, ĐH QGHN, Giới thiệu những văn kiện quốc tế về quyền con người, NXB Lao động – xã hội, 2011, tr. 821 – 824 .

[ 18 ] Lã Khánh Tùng, Vũ Công Giao, Bài viết “ Giáo dục đào tạo về Quyền con người ở Nước Ta lúc bấy giờ ” trong Kỷ yếu Hội thảo Kết nối Nghiên cứu về Quyền con người, 8/2008 .
Nguồn : Fanpage Luật sư Online
Chia sẻ bài viết :

Source: https://vh2.com.vn
Category : Truyền Thông