VỀ NHÂN VẬT HUẤN CAO TRONG TRUYỆN NGẮN “CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ” – Trường THPT Liên Chiểu

Nguyễn Tuân là nhà văn lớn, một tri thức giàu lòng yêu nước và ý thức dân tộc bản địa, suốt đời ông tôn thờ và “ đi tìm cái đẹp, cái thật ”, tha thiết vun đắp “ thiên lương ” cho mỗi “ cái tôi ” cá thể nảy nở và tăng trưởng tốt đẹp. Lòng yêu nước của ông có sắc tố riêng : gắn liền với những giá trị đạo đức và văn hóa truyền thống truyền thống của dân tộc bản địa. Trong sự bất hòa thâm thúy với xã hội đương thời, Nguyễn Tuân quay về với quá khứ tìm những vẻ đẹp giờ chỉ còn vang bóng ; ông đã ngưỡng mộ và tìm đến Cao Bá Quát. Và đây là cơ sở, là nguyên mẫu để Nguyễn Tuân phát minh sáng tạo nên hình tượng nhân vật Huấn Cao. Huấn Cao kết tinh tài hoa của ngòi bút Nguyễn Tuân, mê hoặc người đọc từ đầu đến cuối tác phẩm. Về cảnh ngộ, Huấn Cao vốn là thủ lĩnh của những kẻ ngang tàng đã dám đứng lên chống lại triều đình, bị phán quyết, giam giữ, đợi ngày ra pháp trường. Như vậy, ông là kẻ tử tù, là người sắp đi vào cõi chết. Nguyễn Tuân tập trung chuyên sâu bút lực và cảm hứng để khắc họa thành nhân vật lí tưởng với những nét điển hình nổi bật : một nho sĩ tài hoa, một trang anh hùng dũng liệt và một con người có thiên lương trong sáng .

1. Một nho sĩ tài hoa:

– Trong cái tài văn của Huấn Cao, tác giả tô đậm tài viết chữ đẹp. Chữ Hán là loại chữ tượng hình và viết chữ Hán trở thành một nghệ thuật và thẩm mỹ được gọi là thư pháp, gồm hai phương diện mỹ thuật của nét chữ và ý nghĩa của câu chữ. Lối viết ấy gần như vẽ tranh với ngọn bút lông quyến rũ và người xưa treo chữ trong nhà như treo bức họa quý. Chữ trong tác phẩm thư pháp không phải là mẫu sản phẩm của sự khéo tay hay quen viết, mà chính là kết tụ tinh hoa, tận tâm của người nghệ sĩ. Trong tác phẩm, sự tài hoa trong thẩm mỹ và nghệ thuật thư pháp của Huấn Cao được nhắc đến vừa trực tiếp vừa gián tiếp .
– Thứ nhất, qua lời đồn mang đặc thù tụng ca, mang đặc thù lịch sử một thời của nhân dân vùng tỉnh Sơn vẫn khen tài viết chữ rất nhanh, rất đẹp. Cái tài viết chữ ấy được truyền tụng đến nỗi dầu chưa gặp người, chưa thấy chữ nhưng viên quản ngục và thầy thơ lại ở cái huyện nhỏ hẻo lánh đã đem lòng ngưỡng mộ. Sở nguyện cháy bỏng của quản ngục là có được chữ của Huấn Cao để treo trong nhà. Ông nói với thơ lại rằng : “ Chữ của Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm … có chữ Huấn Cao treo trong nhà như có bảo vật, không có ân hận suốt đời ”. Nguyễn Tuân rất tinh xảo, khôn khéo sử dụng thêm những thủ pháp thẩm mỹ và nghệ thuật khác để ca tụng cái tài hiếm quý ấy của Huấn Cao. Đó là những thống kê giám sát, trăn trở, những biệt đãi, những đau khổ, nỗi tá hỏa, hy vọng và vô vọng, hoảng sợ tôn kính của viên quản ngục. Quản ngục đã mặc kệ nguy hại vì không những quyết tâm, kiên trì và công phu, việc đối xử với một tử tù như vậy yên cầu sự cam tâm lớn, quên đi cái tôi tự tôn của bản thân. Quản ngục đã vượt qua toàn bộ. Bằng cách miêu tả đối thoại giữa quản ngục với thầy thơ lại, lối bộc lộ nội tâm của quản ngục … Nguyễn Tuân đã tạo ra một Huấn Cao tài hoa hiếm có .

– Thứ hai, sự tài hoa của Huấn Cao còn được thể hiện rất rõ và trực tiếp qua cảnh cho chữ xưa nay chưa từng có. Một cảnh tượng được Nguyễn Tuân trân trọng dụng công miêu tả tỉ mỉ để xứng tầm với sự tài hoa của Huấn Cao và cái tâm của quản ngục.

Bạn đang đọc: VỀ NHÂN VẬT HUẤN CAO TRONG TRUYỆN NGẮN “CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ” – Trường THPT Liên Chiểu

Cái tài của Huấn Cao là cái tài mang tính văn hóa, nghệ sĩ, chỉ những người trí thức có chí lớn mới tu dưỡng rèn luyện mà gìn giữ được. Những con chữ ấy đâu chỉ là vật vô tri. Nó “nói lên hoài bão tung hoành của một đời con người”. Cũng chính cái tài đó của Huấn Cao đã có sức cảm hóa, giúp cho viên quản ngục thay đổi cả hành động, tâm hồn và quan niệm sống; làm bừng sáng cái quan hệ vốn đối nghịch thành hòa hợp tri kỉ, tri âm giữa Huấn Cao và thầy trò quản ngục.  

1. Trang anh hùng có dũng khí, hiên ngang, bất khuất:

– Đối với những con người có chí khí, nét chữ không đơn thuần là những kí hiệu ngôn từ mà còn là sự biểu lộ hàng loạt nhân cách con người. Chính Huấn Cao đã nói “ những nét chữ vuông tươi tắn nó nói lên những cái tham vọng tung hoành của một đời con người ”. Ở đây phong thái nét bút – con người – được biểu lộ một cách toàn vẹn .
– Những nét chữ như được đúc bằng khối vuông vắn được viết ra từ bàn tay, tâm hồn con người có khí phách cứng cỏi, lẫm liệt, hào hùng. Lẽ ra, với tài văn chương ấy, nếu chịu quy thuận triều đình, Huấn Cao hoàn toàn có thể trở thành vị quan quyền cao chức trọng, bổng lộc đủ đầy ; với nhân cách cao đẹp hoàn toàn có thể là bậc thầy của bao kẻ khác trong thiên hạ. Cái tài, cái tâm của Huấn Cao bùng cháy rực rỡ, chiếu sáng lên hàng loạt cuộc sống ông, chi phối hành vi lớn nhỏ của ông. Không chịu quỵ lụy vào luồn ra cúi, không chịu cảnh “ cá chậu chim lồng ”, ông nổi dậy chống lại triều đình bất công. Sự nghiệp anh hùng không thành, ông bị bắt, bị khép vào tội đại nghịch và phải lãnh án chém. “ Hùm thiêng thất thế sa cơ cũng hèn ”, người đời thường nói thế, tuy nhiên Huấn Cao, tuy sa cơ, thất thế, ông vẫn sống những ngày từ tốn, đàng hoàng .
– Huấn Cao ngoài cái tài viết chữ đẹp còn có “ tài bẻ khóa, vượt ngục ”. Như vậy, cái dũng khí phá bỏ gông xiềng của ông Huấn cũng vang dội, loan truyền trong vùng như một lịch sử một thời khiến những con người nắm giữ gông xiềng phải nể sợ. Hành động rỗ chiếc gông nặng đánh thuỳnh một cái của Huấn Cao và những bạn biểu lộ khí phách quật cường của kẻ sĩ vượt lên trên cái tầm thường, vươn tới cái lí tưởng đầy sắc thái tự do, ngang dọc. Sau đó ông đi vào tù một cách thản nhiên, lãnh đạm. Đó là phong thái của đấng trượng phu dám làm dám chịu, không hề sợ hãi .

– Trong những ngày bị giam, ông không thèm đếm xỉa đến bọn lính, xem những kẻ đại diện quyền lực thống trị là “tiểu nhân thị oai”. Nhận được rượu thịt của quản ngục, ông bình thản ăn “coi như đó là việc vẫn làm trong cái hứng sinh bình lúc chưa bị giam cầm”. Lúc viên quản ngục tỏ ý nương nhẹ ông cũng chẳng một chút nao lòng. Ông tỏ ra khinh bạc, nói những lời ngạo nghễ “ta chỉ muốn một điều, ngươi đừng đặt chân đến đây” đầy dụng ý. Ở câu nói khinh bạc đến điều ấy thể hiện cái tâm trong sáng của Huấn Cao. Hành động ấy, câu nói ấy là một phép thử. Nếu quản ngục là một người hướng thiện, quyết định cho chữ của ông sau này là một sự gửi trao. Đồng thời bảo vệ viên quản ngục trước cái nhìn ranh mãnh của bọn lính gác tránh được những nguy hiểm về mặt tính mạng. Nếu câu nói xúc phạm ấy khiến quản ngục phải dùng đến bạo lực trị ông thì đó là bản chất của bọn thống trị không có gì đáng để quan tâm.

Xem thêm: CÔNG TY TNHH CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC

– Có thể nói, Huấn Cao dù thất thế nhưng vẫn hiên ngang, thân xác bị xiềng xích nhưng ý thức trọn vẹn tự do. Đó là phong thái của người anh hùng xem cái chết nhẹ như lông hồng, chẳng vì biệt đãi mà bị lung lạc hay vì quyền thế mà lo âu. Đúng là nhân cách lí tưởng mà người đời hàng ngàn năm vẫn ước .

1. Người có “thiên lương trong sáng”:

– Nhưng Huấn Cao không phải là kẻ tự kiêu đầy ngạo mạn, không phải sống với cái cao ngạo của kẻ có tài mà sống với thiên lương trong sáng. Đó chính là nhân vật có cái tâm bên cạnh cái tài, có tâm hồn đầy xúc động đằng sau vẻ khinh bạc hờ hững. Huấn Cao chỉ ngạo mạn trước đấm đá bạo lực, chỉ khinh thị những kẻ có nhân cách tầm thường. Con người tưởng như đúc bằng thép ấy lại tinh xảo trong đối xử với con người .
– Ban đầu, ông tỏ vẻ xem thường quản ngục chỉ là một tên tiểu nhân thị oai và tỏ ra khinh bạc. Nhưng sau hiểu ra ngọn ngành, ông đã quyết định hành động cho chữ. Ông cho chữ viên quản ngục không phải để trả ơn người đã biệt đãi mình, đã dâng rượu thịt cho mình trong những ngày cuối cuộc sống. Bởi ông có tài viết chữ đẹp, nhưng chỉ khuyến mãi những bè bạn, tri âm tri kỉ, chứ “ không vì vàng bạc hay quyền thế mà ép mình cho chữ khi nào ”. Ông cho chữ viên quản ngục vì cảm động và trân trọng một nhân cách cao quý. “ Tính ông vốn khoảnh, trừ chỗ tri kỉ ông ít cho chữ ”. Cho chữ, ông đã liệt quản ngục vào hàng tri kỉ của mình. Bởi vì ông đã nhận ra ở viên quản ngục như một đóa sen trong bùn, ông nói thành thật “ Ta cảm cái tấm lòng biệt nhỡn liên tài của những ngươi. Nào ta có biết một người như thầy quản đây mà lại có cái sở trường thích nghi cao quý như vậy. Thiếu chút nữa, ta đã phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ ”. Ông đã đem tấm lòng tri âm để đáp lại một bậc tri kỉ. Phát hiện thấy một nhân cách cao quý giữa chốn tối tăm, ông không nỡ để cho nhân cách ấy hoen ố đi. Ông chân thành, ân cần dặn dò viên quản ngục những lời tận tâm sau khi cho chữ “ Ở đây lẫn lộn. Ta khuyên thầy quản nên thay chỗ ở đi … Ở đây … khó giữ thiên lương cho lành vững và rồi cũng đến nhem nhốc cả một đời lương thiện đi ” .
– Vẻ đẹp của hình tượng Huấn Cao thực sự tỏa sáng một cách tổng lực, hài hòa trong cảnh ông viết chữ. Đây là một cảnh tượng “ lâu nay chưa từng có ”, nó diễn ra dưới ngòi bút lãng mạn như một câu truyện lịch sử một thời, đầy kịch tính .

– Giữa gian nhà ngục đầy bóng tối, phân chuột, phân gián, rệp…lại cháy lên một ngọn đuốc lửa rừng rực và sáng lên tấm lụa bạch còn nguyên vẹn lần hồ. Vì nhà ngục là nơi giam cầm, đầy đọa con người, biểu tượng cho gông xiềng dã man lại diễn ra việc trái khoáy: người ta viết chữ tặng nhau, đàng hoàng bình thản như ngoài đời. Vì ông Huấn Cao là tử tù, cổ đeo gông, chân vướng xiềng lại ung dung viết chữ, đàng hoàng khuyên nhủ viên quản ngục. Còn thầy quản và viên thơ lại vốn là cai tù lại khúm núm, run run…như chấp nhận một sự thay bậc đổi ngôi. Hơn nữa, những con người này lại đang chạy đua với thời gian, với cái chết để tạo ra cái đẹp vĩnh cửu. Đó là những điều nghịch lí tạo ra một bức tranh tuyệt tác vừa hiện thực vừa siêu thực. Bức tranh ấy hiện thực vì có đủ màu sắc, hình khối, đường nét, có mùi thơm của thứ mực nho hảo hạng. Siêu thực vì nó kì diệu, huyền ảo, giàu ý nghĩa biểu tượng. Trong bức tranh ấy, hình tượng nhân vật Huấn Cao hiện lên lồng lộng, kì vĩ. Ông ung dung viết như dồn cả tâm lực vào từng nét chữ. Ông giải thích ý nghĩa của những dòng chữ, rồi thưởng thức mùi mực thơm, nâng quản ngục đứng dậy và cuối cùng cất lời khuyên quản ngục. Những con chữ “với những nét vuông vắn, tươi tắn” và lời nói chân thành ấy phải chăng là di huấn thiêng liêng mà người anh hùng đã thức tỉnh viên quản ngục và thầy thơ lại. Lời khuyên của Huấn Cao mang ý nghĩa cái đẹp nảy sinh nơi đất chết nhưng không thể chung sống với sự tàn bạo. Nó có tác dụng cùng với cái đẹp tạo nên sức mạnh cảm hóa con người. Sự chiến thắng của cái tài, cái đẹp, nhân cách cao thượng đối với cái xấu, cái ác, cái thấp hèn. Nguyễn Tuân muốn thể hiện niềm tin vào con người và đưa ra tuyên ngôn: cái đẹp phải gắn với cái thiện, người nghệ sĩ trước hết phải có thiên lương. Ở đây, cái đẹp chiến thắng tất cả, cái đẹp lên ngôi và “cứu vớt con người”. Thủ pháp đối lập được khai thác triệt để tạo nên cảnh tượng xưa nay chưa từng có. Cái đẹp được tạo ra trên mảnh đất chết, bởi một người sắp chết chính vì vậy mà giá trị của lòng yêu cái đẹp và cái đẹp được tôn vinh.

Xem thêm: Tuyển dụng, tìm việc làm Cơ Hội Và Thách Thức – 7/2022 | JobStreet

– Khi cho chữ viên quản ngục, Huấn Cao nở nụ cười như mãn nguyện vì có tình nhân và trân trọng cái đẹp. Rõ ràng, ông không chỉ có tài viết chữ, có năng lực phát minh sáng tạo cái đẹp mà còn hết mực trân trọng người biết chiêm ngưỡng và thưởng thức cái đẹp. Với ông, thiên lương là nét quý giá nhất của con người .

– Nghệ thuật: Huấn Cao là hình tượng mang vẻ đẹp lãng mạn, kết tinh của những phẩm chất phi thường, cao đẹp, vẻ đẹp hài hòa của nhân – trí – dũng. Khác với các nhân vật trong “Vang bóng một thời” HC có trách nhiệm với thời cuộc. Qua đó tác giả bộc lộ quan niệm về cái đẹp: cái tài phải đi với cái tâm, cái đẹp và cái thiện không thể tách rời nhau.

+ Cách kiến thiết xây dựng nhân vật của tác giả thật độc lạ. Huấn Cao là nhân vật TT nhưng số trang tác giả trực tiếp miêu tả nhân vật này không nhiều ( so với những nhân vật Chí Phèo, Tràng, Mị ). Tác giả không quan tâm kiến thiết xây dựng nhân vật theo kiểu miêu tả cụ thể ngoại hình hay xuất thân. Chỉ một vài nét đủ gợi lên chân dung một con người. Nhà văn hầu hết tập trung chuyên sâu khắc họa những phẩm chất của một con người lí tưởng. Mở đầu tác phẩm Huấn Cao tuy không được miêu tả trực tiếp nhưng vẫn cứ hiện ra đầy ấn tượng qua đối thoại giữa quản ngục và thầy thơ lại, qua sự trằn trọc trong đêm của viên quan coi ngục. Đó là bút pháp “ vẽ mây nẩy trăng ”. Đến lúc xuất hiện, Huấn Cao in đậm nét phong thái của một đấng tài hoa, một hào kiệt, một tráng sĩ. Chân dung Huấn Cao được khắc họa theo lối lí tưởng hóa của ngòi bút lãng mạn ngợi ca, trở thành hình tượng đẹp tươi trong quốc tế thẩm mỹ và nghệ thuật của Nguyễn Tuân và trong lòng đọc giả .

Source: https://vh2.com.vn
Category : Cơ Hội