Kênh đào Suez – Wikipedia tiếng Việt

Kênh đào Suez (phiên âm tiếng Việt: Xuy-ê) là kênh giao thông nhân tạo nằm trên lãnh thổ Ai Cập, chạy theo hướng Bắc-Nam đi ngang qua eo Suez tại phía Đông Bắc Ai Cập, nó nối Địa Trung Hải với Vịnh Suez, một nhánh của Biển Đỏ.

Kênh đào cung cấp 1 lối đi tắt cho những con tàu đi qua cảng Châu Âu-Châu Mỹ đến những cảng phía nam Châu Á, cảng phía Đông Châu Phi và Châu Đại Dương. Kênh được bắt đầu khởi công ngày 25 tháng 4 năm 1859 và hoàn thành vào ngày 17 tháng 11 năm 1869. Khi hoàn thành, kênh đào Suez dài 193,30 km (120,11 dặm), khúc hẹp nhất là 60 m, và độ sâu tại đó là 24 m đủ khả năng cho tàu lớn 250.000 tấn qua được. Tuyến đường dài 164 km này đã thay đổi vĩnh viễn lịch sử vận tải đường biển quốc tế, giúp tàu thuyền không phải đi qua mũi phía Nam Châu Phi, rút ngắn 6000 km.

Bạn đang đọc: Kênh đào Suez – Wikipedia tiếng Việt

Có lẽ vào khoảng chừng những năm 1839 tới 1878 trước Công Nguyên vào Triều đại vua Senusret III đã có một kênh đào đông tây nối sông Nin với Biển Đỏ ship hàng giao thông vận tải bằng những con thuyền đáy bằng đẩy sào và được cho phép việc giao thương mua bán giữa Biển Đỏ và Địa Trung Hải .Con kênh này đã không đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế tài chính Ai Cập lúc bấy giờ và nhanh gọn bị quên béng. Theo sử sách Hy Lạp, vào khoảng chừng những năm 600 trước Công Nguyên, vua Necho II đã nhận thấy tầm quan trọng của kênh này và cho tu sửa lại nó. Tuy nhiên con kênh chính thức được hoàn thành xong bởi vua Darius I của Ba Tư. Ông đã hoàn thành xong con kênh sau khi chiếm Ai Cập và đã lan rộng ra nó đủ để cho phép hai tàu chiến trieme tránh nhau trong kênh và hành trình dài trong kênh mất 4 ngày .Vào cuối thế kỉ 18 Napoléon Bonaparte, trong khi ở Ai Cập, đã có dự tính thiết kế xây dựng một kênh đào nối giữa Biển Đỏ và Địa Trung Hải. Nhưng kế hoạch này của ông đã bị bỏ ngay sau những cuộc khảo sát tiên phong bởi theo những đo lường và thống kê sai lầm đáng tiếc của những kỹ sư thời bấy giờ thì mực nước Biển Đỏ cao hơn Địa Trung Hải tới 10 m .Vào khoảng chừng năm 1854 và 1856 Ferdinand de Lesseps, phó vương Ai Cập đã mở một công ty kênh đào nhằm mục đích thiết kế xây dựng kênh đào Giao hàng cho đội thương thuyền dựa theo phong cách thiết kế của một kiến trúc sư người Úc Alois Negrelli. Sau đó với sự hậu thuẫn của người Pháp công ty này được tăng trưởng trở thành công ty kênh đào Suez vào năm 1858 .Công việc thay thế sửa chữa và xây mới kênh được triển khai trong gần 11 năm. Hầu hết việc làm được triển khai bởi những lao động khổ sai người Ai Cập. Người ta ước tính luôn có một lực lượng 30.000 người lao động trên công trường thi công và cho đến khi triển khai xong, gần 120.000 người đã bỏ mạng tại đây .Người Anh đã ngay lập tức nhận ra kênh đào này là một tuyến kinh doanh quan trọng và việc người Pháp nắm quyền chi phối con kênh này sẽ là mối rình rập đe dọa cho những quyền lợi kinh tế tài chính, chính trị của Anh trong khi đó lực lượng thủy quân của Anh lúc bấy giờ là lực lượng mạnh nhất trên quốc tế. Vì vậy chính phủ nước nhà Anh đã chính thức chỉ trích việc sử dụng lao động khổ sai trên công trường thi công và gửi một lực lượng người Ai Cập có vũ trang kích động làm mưa làm gió trong công nhân khiến việc làm bị đình trệ .Tức giận trước thái độ tham lam của Anh, phó vương de Lesseps đã gửi một bức thư tới cơ quan chính phủ Anh chỉ trích sự bất nhân của nước Anh khi một vài năm trước đó trong khu công trình thiết kế xây dựng đường tàu xuyên Ai Cập đã làm thiệt mạng 80.000 lao động khổ sai Ai Cập .Lần tiên phong dư luận quốc tế lên tiếng không tin về việc CP của công ty kênh đào Suez đã không được bán công khai. Anh, Mỹ, Úc, Nga đều không có CP trong công ty này. Tất cả đều được bán cho người Pháp .Kênh đào ở đầu cuối cũng được hoàn thành xong vào ngày 17 tháng 11 năm 1869 mặc dầu đã rất nhiều xung đột chính trị và sự cố kỹ thuật xảy ra xung quanh khu công trình. Tổng chi phí đã đội hơn 2 lần so với dự trù khởi đầu của những kỹ sư .Kênh đào ngay lập tức làm tác động ảnh hưởng trực tiếp, thâm thúy đến ngành vận tải đường bộ quốc tế. Kết hợp với đường tàu xuyên Mỹ triển khai xong 6 tháng trước đó, nó được cho phép sản phẩm & hàng hóa đi vòng quanh quốc tế trong một thời hạn kỷ lục. Nó cũng góp thêm phần quan trọng trong việc lan rộng ra thuộc địa của Châu Âu tại Châu Phi. Những khoản nợ khổng lồ đã buộc người tiếp sau Phó vương Ai Cập bán lại CP trị giá 4 triệu bảng của mình cho người Anh. Tuy nhiên người Pháp vẫn nắm giữ phần nhiều CP chi phối .Vào năm 1888 một hội nghị ở Constantinopolis đã công bố kênh đào là một khu vực trung lập và nhu yếu quân đội Anh bảo vệ kênh đào trong suốt cuộc nội chiến ở Ai Cập. Sau đó địa thế căn cứ vào hiệp ước với Ai Cập năm 1936 Anh đã đòi quyền trấn áp kênh đào. Cuối cùng vào năm 1954 Chính quyền Ai Cập đã phủ nhận hiệp ước 1936 và nước Anh buộc phải từ bỏ quyền trấn áp kênh .

Năm 1956 tổng thống Ai Cập Nasser tuyên bố quốc hữu hoá kênh và ý định xây dựng một căn cứ quân sự ở dọc kênh. Hành động này của Ai Cập được hậu thuẫn bởi Liên Xô và đã gây lo ngại sâu sắc cho Mỹ, Anh, Pháp và Israel gây nên cuộc Khủng hoảng kênh đào Suez. Ngày 29 tháng 10 năm 1956, Israel tấn công bán đảo Sinai và dải Gaza để trả đũa. Năm 1957, Liên Hợp Quốc cử lực lượng gìn giữ hòa bình tới đây để bảo đảm tính trung lập của kênh.

Xem thêm: Hoạt động sản xuất, chế tạo thiết bị cơ khí quan trọng đến thế nào?

Kênh bị đóng cửa một lần duy nhất từ 1967 tới 1975 trong cuộc Chiến tranh Ả Rập – Israel .Cho tới tháng 6 năm 1967, năm xảy ra cuộc chiến tranh giữa Israel và Ai Cập, gần 15 % những luồng hàng viễn dương và trên 20 % những luồng hàng luân chuyển dầu mỏ và mẫu sản phẩm dầu mỏ quốc tế đã được luân chuyển qua kênh đào .

Dự án kênh đào Suez mới[sửa|sửa mã nguồn]

Hình chụp vệ tinh so sánh kênh đào Suez mở rộng (bên phải, năm 2016) với kênh cũ (bên trái, năm 2014).
Ngày 18 tháng 10 năm năm trước, nhà nước Ai Cập đã ký hợp đồng với 6 công ty kiến thiết xây dựng quốc tế ( gồm một công ty của Các tiểu vương quốc Arab thống nhất ( UAE ), hai công ty của Hà Lan ( là Royal Boskalis Westminster, Van Oord ), hai công ty của Anh ( là tập đoàn lớn Jan de Nul, tập đoàn lớn Deme ), một công ty của Hoa Kỳ ( là Great Lakes Dredge và Dock ) ) để đào một tuyến kênh đào Suez mới, vốn đã được khai công từ tháng 8 năm năm trước, chạy song song với tuyến kênh đào Suez hiện hành. Kênh Suez mới có tổng chiều dài 72 km, dự kiến tổng kinh phí đầu tư 4 tỷ USD và đã triển khai xong vào 23 tháng 7 năm năm ngoái ( sớm hơn 1 tháng so với dự kiến ) .Theo tờ Business Insider dẫn tài liệu ghi chép vào năm 1963 và được giải mật năm 1996 thì trước khi dự án Bất Động Sản này được tiến hành, người Mỹ và người Israel đã vạch kế hoạch sử dụng 520 quả bom hạt nhân giải pháp có đương lượng nổ 2 megaton mỗi quả để đào một con kênh biển trên chủ quyền lãnh thổ Israel thay thế sửa chữa cho kênh Suez. Ủy ban Năng lượng nguyên tử Mỹ ( AEC ) dự kiến con kênh mới này sẽ dài 257,5 km ( khoảng chừng 160 dặm Anh ) với điểm đầu là bờ biển Địa Trung Hải phía Bắc dải Gaza, xuyên qua sa mạc Negev và điểm cuối là cảng Aqaba trên bờ Biển Đỏ. Tuy nhiên, có hai nguyên do làm cho dự án Bất Động Sản này bất khả thi. Một là lượng phóng xạ phát ra phần đông không hề trấn áp mặc dầu dự án Bất Động Sản được thực thi trên địa hình sa mạc, hầu hết không có dân cư. Các cuộc thử nghiệm với quy mô nhỏ ( dự án Bất Động Sản PNE ) tại sa mạc Nevada ( Hoa Kỳ ) cho thấy mức độ ảnh hưởng tác động của phóng xạ là rất nặng nề. Hai là phản ứng kinh hoàng của những vương quốc Ả Rập vốn đối địch với Israel hoàn toàn có thể bùng phát, gây bất lợi về chính trị so với cả Hoa Kỳ và Israel. Đề án mạo hiểm bị xếp lại cùng với việc AEC giải thể năm 1974. [ 1 ]

Sự cố tàu Ever Given trên kênh Suez[sửa|sửa mã nguồn]

Ngày 23-3-2021, khi chuyển dời qua kênh đào Suez, tàu chở hàng khổng lồ Ever Given thuộc chiếm hữu của công ty Nhật Shoei Kisen Kaisha, do công ty Đài Loan Evergreen Marine quản lý và vận hành và treo cờ Panama, có sức chứa 20.124 container loại 20 ft đã gặp một sự cố nghiêm trọng trong mạng lưới hệ thống tinh chỉnh và điều khiển khiến mũi tàu đâm vào bãi cát ở bờ Đông, còn đuôi tàu thì mắc kẹt trong cát sỏi ở bờ Tây. Con tàu gần như nằm chắn ngang kênh đào ở đoạn dưới hồ Great Bitter. Sự cố này đã làm ùn tắc tuyến đường hàng hải quan trọng bậc nhất quốc tế, chiếm 12 % tổng lưu lượng giao thông vận tải hàng hải toàn thế giới bị đình trệ trong nhiều ngày. Ước tính có hàng trăm tàu bị kẹt ở Port Said ( phía Địa Trung Hải ) và hàng trăm tàu khác bị kẹt ở Port Suez ( phía Biển Đỏ ) .Theo thống kê của của Bloomberg, có tới 453 tàu bị mắc kẹt ở cả hai đầu kênh Suez gồm có :

• 90 tàu chở hàng rời.
• 82 tàu chở hàng container.
• 39 tàu chở hàng hóa đa chủng loại.
• 31 tàu chở hóa chất.
• 27 tàu chở dầu.
• 17 tàu chở ô tô.
• 15 tàu chở động vật (cừu, lợn, dê, bò.v.v…)
• 22 tàu chở khí hóa lỏng các loại.[cần dẫn nguồn]

Sáng 29-03-2021, sau nhiều nỗ lực đào cát ở mũi và đuôi tàu, hạ bớt tải trọng và kêu gọi hàng chục tàu kéo vào cuộc, những lực lượng công dụng của Ai Cập với sự tương hỗ của quốc tế mới khắc phục được sự cố, đưa con tàu trở lại vị trí song song với bờ kênh. [ 2 ] Nhưng sau đó vài giờ, con tàu lại mắc kẹt do gió đẩy mũi tàu mắc kẹt trở lại, tuy nhiên sự cố lần này được nhìn nhận ít nghiêm trọng hơn .

Ước tính sự cố này đã làm cho hơn 9.600 tỷ USD hàng hóa bị ứ đọng ở hai đầu con kênh suốt 1 tuần, trong đó có hơn 200 tàu chở dầu và khí tự nhiên hóa lỏng với dung tích trên 13 triệu thùng quy đổi, đẩy giá dầu thế giới lên xấp xỷ 70 USD/thùng. Sơ bộ thống kê từ IMF cho thấy sự cố còn làm thiệt hại khoảng 6 tỷ đến 10 tỷ USD/ngày của nền kinh tế toàn cầu.[3] Chuyên gia, Giáo sư Stephen Flynn tại Đại học Northeastern đánh giá: “Mức độ gián đoạn do Ever Given gây ra cứ tự nhân lên sau mỗi 24 giờ” nên “sự gián đoạn trong vòng một tuần với quy mô lớn cỡ này sẽ tiếp tục có tác động dữ dội. Sẽ phải mất ít nhất 60 ngày trước khi mọi thứ được giải quyết và tình hình trở lại bình thường đôi chút”. Chuyên gia Rory Hopcraft của nhóm nghiên cứu an ninh hàng hải tại Đại học Plymouth (Anh) nhận định rằng những vụ tắc nghẽn kiểu này sẽ còn diễn ra do để tồi đa hóa lợi nhuận, các hãng vận tải ngày càng sử dụng những con tàu khổng lồ (như tàu HMM Algeciras có sức chở tới 22.000 container) nhưng kênh Suez và các thủy lộ hiểm yếu khác lại không kịp khơi sâu và mở rộng dòng chảy. Ông cũng cho rằng trong tương lai chưa rõ sẽ có bao nhiêu sự cố mắc cạn tương tự Ever Given sẽ xảy ra vì khi tàu vận tải lớn hơn thì mọi thứ càng trở nên phức tạp hơn.[cần dẫn nguồn]

Đây không phải là lần đầu tiên kênh đào Suez bị tắc nghẽn. Trong cuộc Chiến tranh Sinai (1956) giữa Ai Cập, có sự hỗ trợ của Anh, Pháp với Israel, kênh Suez đã bị đóng cửa gần 5 tháng. Năm 1967, Chiến tranh Israel – Liên minh Arab bùng nổ. Israel đánh chiếm toàn bộ bán đảo Sinai tới bờ Đông kênh Suez. Con kênh này đã bị Ai Cập phong tỏa suốt 8 năm bằng thủy lôi và các con tàu cũ bị đánh đắm ở hai đầu con kênh đã làm cho 14 tàu hàng treo cờ Đức, Thụy Điển, Pháp, Anh, Mỹ, Ba Lan, Bulgaria và Tiệp Khắc bị mắc kẹt tại đây suốt 8 năm. Năm 1973 Israel thất bại trong cuộc chiến Yom Kippur và đến năm 1975, phải trả lại bán đảo Sinai cho Ai Cập. Kênh Suez mới được Chính phủ Ai Cập tái khai thông.[4]

Xem thêm: Top 8 phụ kiện chế thuyền điều khiển từ xa 2022

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://vh2.com.vn
Category : Chế Tạo