Yên Bái – Wikipedia tiếng Việt

Yên Bái[8] là một tỉnh thuộc vùng trung du và miền núi phía Bắc, Việt Nam.[9][10]

Tỉnh Yên Bái nằm ở vùng Tây Bắc tiếp giáp với Đông Bắc, có vị trí địa lý :
Trung tâm hành chính của tỉnh là thành phố Yên Bái, cách TT Thành Phố Hà Nội TP. Hà Nội 180 km .

Bạn đang đọc: Yên Bái – Wikipedia tiếng Việt

Các điểm cực của tỉnh Yên Bái :[sửa|sửa mã nguồn]

• Điểm cực bắc tại: xã Tân Phượng, huyện Lục Yên.
• Điểm cực đông tại: xã Đại Minh, huyện Yên Bình.
• Điểm cực tây tại: xã Hồ Bốn, huyện Mù Cang Chải.
• Điểm cực nam tại: khu vực đèo Lũng Lô, xã Thượng Bằng La, huyện Văn Chấn.

Tỉnh Yên Bái có 9 đơn vị chức năng hành chính cấp huyện thường trực, gồm có 1 thành phố, 1 thị xã và 7 huyện với 173 đơn vị chức năng hành chính cấp xã, gồm có 13 phường, 10 thị xã và 150 xã. [ 12 ]
Yên Bái có diện tích quy hoạnh tự nhiên 6.882,9 km², nằm trải dọc đôi bờ sông Hồng .Địa hình Yên Bái có độ dốc lớn, cao dần từ đông sang tây, từ nam lên bắc, độ cao trung bình 600 mét so với mực nước biển và hoàn toàn có thể chia làm hai vùng : vùng thấp ở tả ngạn sông Hồng và lưu vực sông Chảy mang nhiều đặc thù của vùng trung du ; vùng cao thuộc hữu ngạn sông Hồng và cao nguyên nằm giữa sông Hồng và sông Đà có nhiều dãy núi. Đèo Khau Phạ là đèo hiểm trở và dài nhất trên tuyến quốc lộ 32 với độ dài trên 30 km .

Điều kiện tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Ngoài hai con sông lớn là sông Hồng và sông Chảy, còn có khoảng chừng 200 ngòi, suối lớn nhỏ và hồ, đầm. Đầu thập niên 1960, Liên Xô giúp phong cách thiết kế hồ Thác Bà là hồ nước tự tạo có diện tích quy hoạnh mặt nước trên 20.000 ha, với khoảng chừng 1.300 hòn đảo lớn nhỏ. Hồ có sức chứa 3 – 3,9 tỷ m³ nước với mục tiêu khởi đầu là chạy nhà máy sản xuất thủy điện Thác Bà – khu công trình thủy điện lớn tiên phong ở Nước Ta .
Yên Bái có khí hậu đặc trưng của khí hậu cận nhiệt đới ẩm của miền bắc Nước Ta, mùa hè nóng ẩm mưa nhiều, mùa đông phi nhiệt đới gió mùa lạnh và khô .
Yên Bái có rừng nhiệt đới gió mùa, á nhiệt đới và ôn đới trên núi cao. Ở đây có gỗ quý pơ-mu sẽ tốt cho sức khỏe thể chất và đuổi muỗi nếu làm giường. Diện tích rừng chiếm 54 % .
đá đỏ Lục YênTài nguyên tài nguyên trữ lượng khá lớn như đá đỏ, sắt, thạch anh, đá fenspat, đá trắng Khu vực Đông Nam Á .
Năm 2018, Yên Bái là đơn vị chức năng hành chính Nước Ta đông thứ 50 về số dân, xếp thứ 56 về Tổng sản phẩm trên địa phận ( GRDP ), xếp thứ 57 về GRDP trung bình đầu người, đứng thứ 60 về vận tốc tăng trưởng GRDP. Với 815.600 người dân [ 14 ], GRDP đạt 27.404 tỉ Đồng ( tương ứng với 1,18 tỉ USD ), GRDP trung bình đầu người đạt 33,6 triệu đồng ( tương ứng với 1.459 USD ), vận tốc tăng trưởng GRDP đạt 6,31 %. [ 15 ]

Nông nghiệp: Đất nông nghiệp chiếm gần 10% diện tích tự nhiên, trong đó có cánh đồng Mường Lò rộng 2.300 ha nổi tiếng vùng Tây Bắc với nhiều sản vật có giá trị như: chè, quế, gạo nếp Tú Lệ, cam Lục Yên, nhãn Văn Chấn. Dân số Yên Bái phần lớn là nông dân, chiếm 85% tổng số dân trong huyện. Các sản phẩm nông nghiệp chính gồm có: lúa, cam, quế, ngô, khoai…

Công nghiệp: Vì là tỉnh miền núi, nên công nghiệp Yên Bái kém phát triển hơn so với các tỉnh miền xuôi. Sản phẩm công nghiệp chính gồm: chè khô, xi măng, gỗ,…

Dịch vụ: Dịch vụ ở Yên Bái phát triển tầm trung bình. Các ngành ngân hàng, buôn bán lớn, đều tập trung ở các nơi đông dân cư, đô thị lớn như: thành phố Yên Bái, thị xã Nghĩa Lộ, các thị trấn đông đúc,… còn những vùng cao, miền núi thì dịch vụ là những phiên chợ vùng cao để trao đổi hàng hoá.

Tổng quát kinh tế Yên Bái: Nhìn chung Yên Bái có nền kinh tế khá đa dạng, nhưng Yên Bái vẫn là tỉnh nghèo. Yên Bái có tỷ lệ hộ nghèo là 20,2%. Trong đó hai huyện Mù Căng Chải và Trạm Tấu rất khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo hai huyện này lần lượt là 58% và 53%, đây cũng là 2 huyện nằm trong danh sách những huyện nghèo nhất nước. Các khu vực miền núi nhiều nơi có tỉ lệ nghèo vượt ngưỡng 80% đặc biệt là các xã vùng cao. Riêng miền xuôi những nơi như tp. Yên Bái, tx.Nghĩa Lộ, các huyện Lục Yên, Văn Yên,… thì kinh tế khá hơn, tỉ lệ nghèo ở những nơi này khoảng 9-16%.

Hiện nay, toàn tỉnh có 821.030 người ( năm 2019 ), gồm 30 dân tộc bản địa chung sống. Các dân tộc bản địa ở Yên Bái sống xen kẽ, quần tụ ở khắp những địa phương trên địa phận của tỉnh, với những truyền thống văn hoá đậm nét dân tộc bản địa. Gồm có những dân tộc bản địa Kinh, dân tộc bản địa Tày, dân tộc bản địa Dao, dân tộc bản địa Mông … 19,8 % dân số sống ở đô thị và 80,2 % dân số sống ở nông thôn. Tỷ lệ đô thị hóa tính đến năm 2022 là 22,38 % .Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019, toàn tỉnh có 7 tôn giáo khác nhau đạt 61.973 người, nhiều nhất là Công giáo có 58.145 người, tiếp theo là Phật giáo đạt 2.996 người, đạo Tin Lành có 826 người. Còn lại những tôn giáo khác như đạo Cao Đài có ba người, Phật giáo Hòa Hảo và Tịnh độ cư sĩ Phật hội Nước Ta mỗi tôn giáo chỉ có một người. [ 16 ]

Yên Bái là một điểm sinh tụ của người Việt cổ, có nền văn hoá nhân bản, thể hiện ở những di vật, di chỉ phát hiện ở hang Hùm (Lục Yên), công cụ bằng đá ở Thẩm Thoóng (Văn Chấn), thạp đồng Đào Thịnh, Hợp Minh (Trấn Yên), trống đồng Minh Xuân (Lục Yên). Nhiều di chỉ khảo cổ được phát hiện, như đền, tháp, khu di tích lịch sử.

Được xây dựng ngày 11 tháng 4 năm 1900, tỉnh Yên Bái được biết đến qua cuộc Khởi nghĩa Yên Bái của Nước Ta Quốc Dân Đảng vào thượng tuần tháng 2 năm 1930. Lãnh tụ là Nguyễn Thái Học đã bị thực dân Pháp bắt và đem hành quyết bằng máy chém ở Yên Bái cùng 12 đồng đội vào ngày 17 tháng 6 năm 1930 .Sau năm 1945, tỉnh Yên Bái có 5 huyện : Lục Yên, Than Uyên, Trấn Yên, Văn Bàn, Văn Chấn .Ngày 29 tháng 4 năm 1955, xây dựng Khu tự trị Thái – Mèo, địa phận hai huyện Than Uyên và Văn Chấn thuộc khu tự trị [ 17 ] và sau là tỉnh Nghĩa Lộ .Ngày 13 tháng 5 năm 1955, hai huyện Than Uyên và Văn Chấn chính thức tách khỏi tỉnh Yên Bái để sáp nhập vào khu tự trị Thái – Mèo. [ 18 ]Ngày 7 tháng 4 năm 1956, xây dựng lại thị xã Yên Bái .Ngày 1 tháng 7 năm 1956, chuyển huyện Yên Bình của tỉnh Tuyên Quang về tỉnh Yên Bái quản trị .Ngày 16 tháng 12 năm 1964, xây dựng 2 huyện Bảo Yên ( tách ra từ 2 huyện Lục Yên và Văn Bàn ) và Văn Yên ( tách ra từ 2 huyện Trấn Yên và Văn Bàn ) [ 19 ] .Ngày 27 tháng 12 năm 1975, tỉnh Yên Bái được hợp nhất với 2 tỉnh Lào Cai và Nghĩa Lộ thành tỉnh Hoàng Liên Sơn. [ 20 ]Ngày 12 tháng 8 năm 1991, tỉnh Hoàng Liên Sơn chia lại thành 2 tỉnh Tỉnh Lào Cai và Yên Bái. Tỉnh Yên Bái được tái lập, gồm thị xã Yên Bái và 7 huyện : Lục Yên, Mù Cang Chải, Trạm Tấu, Trấn Yên, Văn Chấn, Văn Yên, Yên Bình [ 21 ] ( riêng hai huyện Bảo Yên và Văn Bàn lúc này thuộc tỉnh Tỉnh Lào Cai ) .Ngày 15 tháng 5 năm 1995, tái lập thị xã Nghĩa Lộ trên cơ sở kiểm soát và điều chỉnh một phần diện tích quy hoạnh tự nhiên và dân số của huyện Văn Chấn [ 22 ] .Ngày 11 tháng 1 năm 2002, chuyển thị xã Yên Bái thành thành phố Yên Bái [ 23 ] .Tỉnh Yên Bái có 1 thành phố, 1 thị xã và 7 huyện như lúc bấy giờ .
Nhà thờ Nghĩa LộGiao thông ở Yên Bái có mạng lưới hệ thống đường tàu, đường đi bộ, đường thủy, quốc lộ 32, 37 và 70 chạy qua tỉnh. Thông thương từ Yên Bái đến những tỉnh lân cận của miền Tây Bắc và Việt Bắc ngày càng tăng trưởng nhất là khi mạng lưới hệ thống đường đi bộ đang liên tục được hoàn thành xong, tuyến đường sắt TP.HN – Yên Bái – Tỉnh Lào Cai nối liền tới Côn Minh, Trung Quốc được tăng cấp. Từ Yên Bái đi đến những tỉnh trung du, đồng bằng Bắc Bộ có mạng lưới hệ thống giao thông vận tải đường đi bộ tăng trưởng, tuyến cao tốc Nội Bài – Tỉnh Lào Cai triển khai xong làm cầu nối giao thông vận tải của Tây Bắc Bộ với những tỉnh đồng bằng Bắc Bộ .
Ở Yên Bái, đồng bào dân tộc bản địa chiếm đến gần 50 %. Người Mông sinh sống nhiều ở Mù Căng Chải, Trạm Tấu. Người Thái sinh sống nhiều ở Văn Chấn, Nghĩa Lộ. Người Tày và người Kinh sinh sống ở những huyện thấp. Người Dao sinh sống nhiều ở Văn Yên, Lục Yên. Ngoài ra còn 1 số ít ít thuộc những dân tộc bản địa khác như : Nùng, Sán Chay, Mường, Khơ Mú, Phù Lá … Mỗi dân tộc bản địa đều có nhà hàng đặc trưng làm phong phú, đa dạng và phong phú thêm trong nhà hàng siêu thị tỉnh. Các nhà hàng của những huyện phía đông có nét giống với khu vực Việt Bắc, Đông Bắc ; khu vực Nghĩa Lộ, Trạm Tấu, Mù Cang Chải và một phần huyện Văn Chấn những ẩm thực ăn uống lại độc lạ hẳn mang đặc trưng của nhà hàng siêu thị người Mông và tác động ảnh hưởng nhiều của ẩm thực ăn uống người Thái Tây Bắc như : thịt lợn đen, gà đen Mông, chẩm chéo, món ăn từ côn trùng nhỏ, trâu sấy, nậm pịa, pa tỉnh tộp, bánh dày Mông, … Khí hậu cũng làm cho ẩm thực ăn uống có sự độc lạ ở phía đông là vùng thấp, có mùa xuân mưa ẩm, mùa mưa đến sớm và kết thúc muộn hơn khu vực phía tây ( Mù Căng Chải, Trạm Tấu, Nghĩa Lộ ) nên những sản vật siêu thị nhà hàng cũng có độc lạ rõ nét do nguồn nguyên vật liệu chế biến thành những món ăn khác nhau giữa những vùng. Địa hình phong phú từ vùng thấp thung lũng sông Hồng đến vùng đồi núi thấp phía đông ( nhãn, bưởi, chuối, cọ, trám, quế, chè xanh … ) đến vùng núi cao phía tây ( táo mèo, mắc khén, cải mèo, gạo cẩm, hạt dổi, tai chua, chè san, thảo quả, mận, lê, nếp tan … ) làm đa dạng chủng loại cho hệ thực vật gắn liền với sản vật làm siêu thị nhà hàng của những vùng. Phần lớn những huyện Yên Bình, Văn Yên, Trấn Yên và thành phố Yên Bái những món ăn, nhà hàng siêu thị không có độc lạ nhiều với khu vực dưới xuôi .

Các đặc sản nổi tiếng, nhà hàng Yên Bái[sửa|sửa mã nguồn]

Cá sỉnh Nậm Thia, táo mèo Mù Cang Chải, gạo lứt nương đỏ Trạm Tấu, bánh chưng đen Mường Lò, vịt bầu Lâm Thượng, bọ xít rang, mắm tép hồ Thác Bà, lợn cắp nách, pá dù Mù Cang Chải, chẳm chéo Thái, rêu đá Nghĩa Lộ, bánh chim gâu Yên Thành, gạo séng cù Mường Lò, khoai môn tím Lục Yên, lạp xưởng, rượu cần bút cờ đoong Nghĩa Sơn, moọc Lục Yên, sắn Văn Yên, chè san Phình Hồ, nậm pịa Mường Lò, bưởi Đại Minh, rượu thóc La Pán Tẩn, xôi ngũ sắc Mường Lò, cọ ỏm Dao Đỏ, cải mèo, mật ong nhãn Văn Chấn, măng, bánh dày Mông, muồm muỗm rang Mường Lò, mận Kim Nọi, thảo quả, xôi trứng kiến, mắc khén, thịt mắm cơm đỏ Lục Yên, nếp Tú Lệ, lạp cá Mường Lò, măng ớt Trạm Tấu, rau thối Lục Yên, cam Văn Chấn, thịt trâu sấy Mù Cang Chải, pà mẳm, thịt gác bếp, gà đen Mông, bánh chuối Lục Yên, gạo cẩm, mận tam hoa Mù Cang Chải, ruốc tôm Mường Lò, trám, cá nướng hồ Thác Bà, nhãn Văn Chấn, canh gà Mù Cang Chải, rau sắn muối chua Lục Yên, quế Văn Yên, dế mèn Nghĩa Lộ, măng tre Bát Độ, rượu hoẵng Dao Đỏ, thảo quả, măng vầu cuốn thịt, cốm Tú Lệ, cơm lam Mường Lò, hồng Vĩnh Lạc, lá cơm kìa, cá bỗng Lục Yên, chè xanh, măng chua héo, rượu táo mèo, rau dớn, miến đao Giới Phiên, mọc vịt Lục Yên, chè san tuyết Suối Giàng.

Sự nghiệp giáo dục và giảng dạy của tỉnh có truyền thống cuội nguồn từ lâu và chuyển biến tích cực và đạt được những hiệu quả quan trọng trong những năm gần đây. Hệ thống giáo dục và đào tạo và giảng dạy được củng cố, tăng trưởng. Quy mô giáo dục tăng nhanh, những cấp học, ngành học từ giáo dục mần nin thiếu nhi đến giáo dục ĐH, từ giáo dục chính quy đến giáo dục liên tục dần triển khai xong. Công tác huấn luyện và đào tạo đã có 1 số ít chuyển biến tích cực, phân phối một phần nguồn nhân lực cho sự nghiệp tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của tỉnh. Hiện nay toàn ngành đang tích cực tiến hành thực thi Nghị quyết 10 – NQ / TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh phát hành Nghị quyết về tăng nhanh tăng trưởng, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo và giảng dạy quy trình tiến độ 2009 – năm ngoái .Một số trường học có uy tín tại Yên Bái :

• Trường CĐSP Yên Bái
• Trường THPT chuyên Nguyễn Tất Thành
• Trường THPT Nguyễn Huệ
• Trường THPT Lê Quý Đôn
• Trường THPT Chu Văn An
• Trường TH Nguyễn Thái Học
• Trường THPT Lý Thường Kiệt
• Trường THCS Yên Ninh
• Trường THCS Quang Trung
• Trường THCS Lê Hồng Phong
• Trường THCS Thị trấn Yên Bình
• Trường THPT Trần Nhật Duật
• Trường Phổ thông liên cấp II-III Trấn Yên II
• Trường THCS Yên Thịnh
• Trường THPT Hoàng Quốc Việt

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://vh2.com.vn
Category : Ứng Dụng