Dung sai và lắp ghép trong cơ khí chế tạo máy | https://vh2.com.vn

Các loại kích thước cần nắm rõ trong dung sai và lắp ghép

Kích thước là giá trị bằng số của đại lượng đo chiều dài ( đường kính, chiều dài … ) theo đơn vị chức năng đo được chọn. Trong công nghệ tiên tiến chế tạo cơ khí, đơn vị chức năng đo thường dùng là milimét. Để thống nhất và tiêu chuẩn hóa size của chi tiết cụ thể và của lắp ghép người ta lập ra 4 dãy size tiêu chuẩn dựa trên những dãy số ưu tiên Ra5, Ra10, Ra20 và Ra40. Khi phong cách thiết kế cụ thể, những kích thước thẳng danh nghĩa được chọn theo giá trị của những dãy số ưu tiên và phải ưu tiên chọn trong dãy có độ chia lớn nhất .
Kích thước danh nghĩa là size được xác lập bằng đo lường và thống kê dựa vào công dụng chi tiết cụ thể, sau đó quy tròn ( về phía lớn lên ) với chỉ số gần nhất của kích cỡ có trong bảng tiêu chuẩn. Kích thước danh nghĩa của cụ thể lỗ kí hiệu là D, cụ thể trục kí hiệu là d .
Kích thước thực là kích cỡ nhận được từ tác dụng đo với sai số được cho phép. Kích thước thực của chi tiết cụ thể lỗ được kí hiệu là Dt, cụ thể trục được kí hiệu là dt .

Khi gia công bất kỳ một kích thước bất kỳ của một chi tiết nào đó, ta cần phải qui định một phạm vi cho phép của sai số chế tạo kích thước đó. Phạm vi cho phép ấy được giới hạn bởi hai kích thước qui định được gọi là kích thước giới hạn. Kích thước giới hạn lớn nhất và nhỏ nhất của chi tiết lộ được ký hiệu là Dmax và Dmin kích thước giới hạn lớn nhất và nhỏ nhất của chi tiết trục được ký hiệu là dmax và dmin .

Chi tiết đạt nhu yếu khi kích cỡ thực thỏa mãn nhu cầu điều kiện kèm theo sau :

• Dmin ≤ Dt ≤ Dmax
• dmin  ≤ dt ≤ dmax

Chi tiết đạt nhu yếu được gọi là thành phẩm. Chi tiết không đạt nhu yếu được gọi là thứ phẩm nếu còn sửa được ( dt > dmax hoặc Dt < Dmin ) gọi là phế phẩm nếu không sửa được ( dt < dmin hoặc Dt > Dmax )

Các giá trị sai lệch trong dung sai và lắp ghép

Sai lệch số lượng giới hạn là xô lệch của những size số lượng giới hạn so với size danh nghĩa. Sai lệch số lượng giới hạn gồm xô lệch số lượng giới hạn trên ( es, ES ) và rơi lệch số lượng giới hạn dưới ( ei, El )

• Sai lệch giới hạn trên của chi tiết trục : es = dmax – d
• Sai lệch giới hạn trên của chi tiết lỗ : ES =  Dmax – D
• Sai lệch giới hạn dưới của chi tiết trục : ei = dmin – d
• Sai lệch giới hạn dưới của chi tiết lỗ : EI = Dmin – D

Tùy theo giá trị của size số lượng giới hạn và size danh nghĩa mà rơi lệch hoàn toàn có thể âm, dương hoặc bằng không .
Sai lệch thực là hiệu đại số giữa kích cỡ thực và kích cỡ danh nghĩa .
Sai lệch cơ bản là một trong hai rơi lệch ( trên hoặc dưới ) dùng để xác lập vị trí của miền dung sai so với đường không. Tiêu chuẩn Nước Ta ( TCVN ) qui định xô lệch gần với đường không là rơi lệch cơ bản. Đường không là đường biểu lộ vị trí size danh nghĩa. Khi màn biểu diễn sơ đồ phân chia dung sai và lập ghép thì xô lệch dương đặt ở phía trên đường không, rơi lệch âm đặt ở phía dướ .

Giá trị dung sai trong lắp ghép cơ khí

Dung sai, được ký hiệu là T, là hiệu giữa kích thước giới hạn lớn nhất với kích thước giới hạn nhỏ nhất.

• Dung sai chi tiết lộ: TD = Dmax –  Dmin = ES – El
• Dung sai chi tiết trục: Td = dmax – dmin = es – ei

Dung sai luôn luôn dương. Trị số dung sai lớn thì độ đúng chuẩn của cụ thể thấp và ngược lại .
Miền dung sai là miền được số lượng giới hạn bởi xô lệch trên và xô lệch dưới. Miền giá trị dung sai xác lập trị số và sự phân bổ dung sai tương đối so với size danh nghĩa

Các loại lắp ghép bề mặt trơn

a. Lắp ghép có độ hở

Lắp ghép có độ hở còn được gọi là lắp lỏng. Trong mối ghép này kích thước lỗ luôn lớn hơn kích thước thực. Độ hở trong lắp ghép, được ký hiệu là S, đặc trưng cho sự chuyển động tương đối giữa hai chi tiết trong lắp ghép. Độ hở càng lớn thì khả năng dịch chuyên tương đối càng lớn và ngược lại.

Lắp ghép có độ hở

• S = D – d
• Độ hở lớn nhất : Smax = Dmax – dmin = ES – ei
• Độ hở nhỏ nhất : Smin = Dmin –  dmax = EI – es
• Độ hở trung bình : Stb = (Smax+Smin)/2
• Dung sai độ hở : TS= Smax – Smin = TD + Td

b. Lắp ghép có độ dôi

Lắp ghép có độ dôi
Lắp ghép có độ dôi còn được gọi là lắp chặt. Đây là loại lắp ghép trong đó kích cỡ của lỗ luôn nhỏ hơn kích cỡ của trục. Độ dối trong lắp ghép, được ký hiệu là N, đặc trưng cho sự cố định và thắt chặt tương đối giữa hai cụ thể trong lắp ghép. Nếu độ dôi càng lớn thì sự cố định và thắt chặt giữa hai cụ thể càng bền chặt và ngược lại .

• N = d – D
• Độ dôi lớn nhất : Nmax = dmax – Dmin = es – EI
• Độ dôi nhỏ nhất : Nmin = dmin –  Dmax = ei – ES
• Độ dôi trung bình : Ntb =  (Nmax+Nmin)/2
• Dung sai độ dôi : TN = Nmax – Nmin = TD + Td

c. Lắp ghép trung gian

Lắp ghép trung gian là loại lắp ghép quá độ giữa lắp ghép có độ hở và lắp ghép có độ dôi. Trong lắp ghép này tùy theo kích cỡ của chi tiết cụ thể lỗ và cụ thể trục mà lắp ghép có độ hở hoặc lắp ghép có độ dôi .

Lắp ghép trung gian
Nếu lắp chi tiết lộ có size số lượng giới hạn lớn nhất với chi tiết cụ thể trục có kích cỡ số lượng giới hạn nhỏ nhất thì lắp ghép có độ hở lớn nhất : Smax = Dmax – dmin = ES – ei
Nếu lắp cụ thể lỗ có size số lượng giới hạn nhỏ nhất với cụ thể trục có kích cỡ số lượng giới hạn lớn nhất thì lắp ghép có độ dối lớn nhất : Nmax = dmax – Dmin = es – EI
Dung sai của lắp ghép trung gian là dung sai độ hở hoặc dung sai trung gian : tiến sỹ = TN = Nmax + Smax = TD + Td
Nếu lắp ghép có độ hở lớn nhất lớn hơn độ dôi lớn nhất thì lắp ghép có độ hở trung bình :
Stb = ( Smax – Nmax ) / 2

Nếu lắp ghép có độ dối lớn nhất lớn hơn độ hở lớn nhất thì lắp ghép có độ hở trung bình:

Ntb = ( Nmax – Smax ) / 2
Độ hở trung bình hoặc độ dôi trung bình trong những lặp ghép đạt được khi những kích cỡ của những cụ thể được chế tạo theo những trị số trung bình của dung sai của chúng .

Hệ thống lắp ghép trong cơ khí chế tạo

a. Hệ thống trục

Lắp ghép trong mạng lưới hệ thống trục là tập hợp những lắp ghép trong đó những độ hở và độ dôi khác nhau có được bằng cách ghép những lỗ có kích cỡ khác nhau với trục cơ sở .
Trong mạng lưới hệ thống trục, trục là chi tiết cụ thể cơ sở nên còn gọi là hệ trục cơ sở. Chi tiết trục cơ sở được kí hiệu là h và es = 0 nên dmax = d, ei = – Td .

Sơ đồ phân bổ miền dung sai lắp ghép theo hệ trục

b. Hệ thống lỗ

Lắp ghép trong mạng lưới hệ thống lỗ là tập hợp những lắp ghép trong đó những độ hở và độ dôi khác nhau có được bằng cách ghép những trục có size khác nhau với lỗ cơ sở .
Trong mạng lưới hệ thống lỗ, lỗ là cụ thể cơ sở nên còn gọi là hệ lỗ cơ sở. Chi tiết lỗ cơ sở được kí hiệu là H và El = 0 nên Dmin = D, ES – TD .

Sơ đồ phân bổ miền dung sai lắp ghép theo hệ lỗ
Sơ đồ phân bổ miền dung sai lắp ghép là hình màn biểu diễn, vị trí đối sánh tương quan giữa viên dung sai của lỗ và miện dung sai của trục trong những lắp ghép .
Trên sơ đồ này cần bộc lộ được mạng lưới hệ thống lắp ghép, những xô lệch số lượng giới hạn, miền dung sai của những chi tiết cụ thể và đặc tính của lặp ghép. Các bước vẽ sơ đồ phân bổ miền dung sai lắp ghép như sau :

1. Vẽ đường nằm ngang biểu thị vị trí đường không. Sai lệch giới hạn được bố trí về hai phía của đường không: sai lệch dương ở phía trên, sai lệch âm ở phía dưới.
2. Biểu diễn miền dung sai của trục hoặc lỗ cơ sở.
3. Biểu diễn miền dung sai của lỗ hoặc trục.

Cùng TechK vấn đáp một số ít câu hỏi về dung sai và lắp ghép trong phong cách thiết kế kế cơ khí nào
Bài tập 1 : Cho một cụ thể lỗ có size danh nghĩa D = 70 mm, size số lượng giới hạn lớn nhất là Dmax = 70,105 mm, kích cỡ số lượng giới hạn nhỏ nhất Dmin = 70,028 mm. Tính trị số những rơi lệch số lượng giới hạn và dung sai của cụ thể lỗ. Nếu sau khi gia công đo chi tiết cụ thể này và đạt kích cỡ 70,250 mm thì cụ thể có đạt nhu yếu không ?
Bài tập 2 : Một chi tiết cụ thể trục có size danh nghĩa d = 40 mm và những xô lệch số lượng giới hạn es = 0,055 mm, ei = – 0,020 mm. Hãy tính size số lượng giới hạn của cụ thể trục và dung sai. Nếu sai khi gia công cụ thể này đạt size 39,985 mm thì chi tiết cụ thể này có đạt nhu yếu không ?
Nếu bạn có câu vấn đáp, hãy gửi về cho TechK để tất cả chúng ta cùng bàn luận về đáp án nhé !
Tham khảo những khóa học tại TechK :

✨ Khóa học SolidWorks

✨ Khóa học MasterCAM

✨ Khóa học  Creo Parametric

✨ Khóa học ArtCAM

✨ Khóa học NX Unigraphic

✨ Khóa học Inventor

✨ Khóa học Catia

✨ Khóa học AutoCAD

✨ Khóa học lập trình và vận hành máy CNC

TRẦN TRỌNG TUẤN HẢI – TRUNG TÂM ĐÀO TẠO VÀ CHUYỂN GIAO CÔNG NGHỆ TECHK

Source: https://vh2.com.vn
Category custom BY HOANGLM with new data process: Chế Tạo