Cỏ mực: Vị thuốc tuyệt vời

Cỏ mực hay còn gọi cỏ nhọ nồi, hạn liên thảo có tên khoa học là Eclipta alba Hassk thuộc họ cúc Asteraceae. Cỏ mực mọc thẳng đứng hoàn toàn có thể cao tới 80 cm, thân có lông cứng. Lá mọc đối có lông 2 mặt, dài 2 – 8 cm, rộng 5 – 15 mm. Cụm hoa hình đầu màu trắng ở kẽ lá hoặc đầu cành, lá bắc thon dài 5 – 6 mm, cũng có lông. Quả bế 3 cạnh, hoặc dẹt, có cánh, dài 3 mm, rộng 1,5 mm, đầu cụt, mọc hoang khắp nơi ở nước ta. Gọi là cây cỏ mực vì khi vò nát có nước chảy ra như mực đen .

Tác dụng của cây cỏ mực

Thành phần hóa học: có ít tinh dầu, tannin, chất đắng, caroten và chất ancaloit gọi là ecliptin. Có tài liệu nói trong cỏ mực có chứa chất wedelolacton là một chất curmarin lacton và tách được chất demetylwedelacton và một flavonozit.

Cỏ mực cũng giống như vitamin K có công dụng chống lại tính năng của discumarin, chống chảy máu tử cung trên động vật hoang dã thí nghiệm. Cỏ mực không gây tăng huyết áp, không làm giãn mạch, không độc .
Theo y học truyền thống, cỏ mực có vị ngọt, chua, tính lương ( mát huyết ), chỉ huyết ( cầm máu ) vào 2 kinh can và thận, công dụng bổ thận âm, thanh can nhiệt, làm đen râu tóc, chỉ huyết lỵ, dùng chữa can thận âm kém, xuất huyết nội tạng ( chảy máu dạ dày, tiểu tiện ra máu, thổ huyết do lao, rong kinh ), kiết lỵ, viêm gan mạn, chấn thương sưng tấy lở loét, mẩn ngứa … Trong dân gian thường dùng cỏ mực giã vắt lấy nước để uống cầm máu trong rong kinh, trĩ ra máu, bị thương chảy máu. Còn dùng chữa ho hen, ho lao, viêm cổ họng. ngày dùng 6 – 12 g dước dạng thuốc sắc hay làm thành viên mà uống. Có người dùng chữa nấm ngoài da, làm thuốc mọc tóc ( sắc uống hoặc ngâm vào dầu dừa mà bôi ), nhuộm tóc .
Sách Nam dược thần hiệu cỏ mực dùng để chữa chứng chảy máu mũi đêm ngày không dứt, lấy cỏ mực giã nát, đắp vào giữa mỏ ác và trên trán .
Sách Thần nông bản thảo gọi cỏ mực là “ thuốc cầm máu nổi tiếng ” .
Sách Đường bản thảo viết, người bị chảy máu kinh hoàng dùng cỏ mực đắp sẽ cầm, bôi nước lên đầu thì tóc sẽ mọc lại nhanh gọn .
Điền nam bản thảo cho rằng, cỏ mực làm chắc răng, đen tóc, chữa khỏi 9 loại trĩ .
Bản kinh ( sinh ra cách đây 2000 năm ) viết : “ Máu chảy không cầm, đắp cỏ mực cầm ngay ” .
Ngày nay, vị thuốc này được dùng nhiều trong điều trị sốt xuất huyết muỗi truyền, ung thư và nhiều bệnh khác .
Viện Dược liệu từng nghiên cứu và điều tra công dụng cầm máu và độc tính của cỏ mực và nhận thấy nó có năng lực chống lại công dụng của dicumarin ( thuốc chống đông ), cầm máu ở tử cung, tăng trương lực tử cung. Cỏ mực không gây giãn mạch, không hạ huyết áp, nhưng hoàn toàn có thể gây sảy thai .
Cỏ mực trong một số ít bài thuốc
Thổ huyết và chảy máu cam : dùng cỏ mực cả cành và lá tươi giã lấy nước để uống .
Tiêu ra máu : cỏ mực nướng trên miếng ngói sạch cho khô, tán bột. Mỗi lần dùng 2 chỉ ( 8 g ) với nước cơm ( Gia tàng kinh nghiệm tay nghề phương ) .

Tiểu ra máu: cỏ mực, mã đề 2 vị bằng nhau, giã lấy nước ngày uống 3 chén lúc đói (Y học chân truyền). Hoặc nấu cháo cỏ mực (100 g) với 3 lát gừng.

Trĩ ra máu : một nắm cỏ mực để nguyên rễ, giã nhuyễn, cho vào 1 chén rượu nóng, thành dịch đặc vừa uống trong, vừa đắp bã ngoài ( Bảo thọ đường phương ) .
Chảy máu dạ dày – hành tá tràng : cỏ mực 50 g, bạch cập 25 g, đại táo 4 quả, cam thảo 15 g sắc uống, ngày 1 thang chia làm 2 lần .
Vết đứt chém nhỏ chảy máu : một nắm cỏ mực sạch nhai hoặc giã nhuyễn đắp lên vết thương .
Chữa râu tóc bạc sớm : cỏ mực với lượng tùy dùng, rửa sạch, nấu cô đặc thành cao rồi cho nước gừng, mật ong với lượng vừa phải, cô lại lần nữa. Cho vào lọ, khi dùng lấy 1 – 2 thìa canh hòa nước đun sôi còn ấm hoặc cho ít rượu gạo để uống. Ngày 2 lần, cao này có tính năng bổ thận, ích tinh huyết .
Hoặc : cỏ mực 1 – 2 kg, cho vào nước ép lấy dịch đặc trộn với bột nữ trinh tử đã được chế sẵn như sau : nữ trinh tử 300 – 1.000 g ngâm rượu 1 ngày, bóc vỏ, rang khô tán bột. Viên hoàn bằng mật ong. Mỗi lần uống 10 g. Ngày uống 3 lần với rượu gạo đung nóng. Hoàn này bổ can thận, xanh đen râu tóc, khỏi đau sống lưng gối .
Chữa di mộng tinh ( do tâm thận nóng ) : cỏ mực sấy khô, tán bột. Uống ngày 8 g với nước cơm, hoặc sắc cỏ mực để uống ngày 30 g .
Rong kinh : nếu nhẹ, lấy cỏ mực tươi giã vắt lấy nước cốt uống hoặc cỏ mực khô sắc nước uống. Nếu huyết ra nhiều, cần phối hợp thêm trắc bá diệp hoặc cây huyết dụ …
Trẻ tưa lưỡi : cỏ mực tươi 4 g, lá hẹ tươi 2 g giã nhuyễn, lấy nước cốt hòa mật ong chấm lên lưỡi cách 2 giờ 1 lần .
Trị chảy máu cam, nôn ra máu từ dạ dày, thì dùng cỏ mực 30 g, lá sen 15 g, trắc bá diệp 10 g, đun sôi với nước và chia ra uống làm 3 lần trong ngày .
Bị loét ống tiêu hóa chảy máu, dùng cỏ mực 30 g, cỏ bấc 30 g đun sôi uống .
Chữa khung hình suy nhược, thiếu máu, kém sức, ăn không ngon, gầy yếu : cỏ mực 100 g, cỏ mần trầu 100 g, gừng khô 50 g, các vị chặt nhỏ, sao sơ, khử thổ, đổ vào 3 chén nước dừa tươi, nấu còn 8 phân, uống ngày 2 lần .

Chữa đái ra máu: cỏ mực 30g, cả cây mã đề 30g. Cả hai thứ còn tươi rửa sạch, giã, ép lấy nước uống (hoặc say bằng máy sinh tố), còn chữa cảm sốt nóng, ho, viêm họng.

Chữa phụ nữ chảy máu tử cung : cỏ mực 15 g, lá trắc bá diệp 15 g. Sắc uống ngày 1 thang, uống liền 7 ngày .
Ngoài việc thanh can nhiệt, dưỡng thận âm, công dụng cầm máu của cỏ mực đã được nghiên cứu và điều tra tổng kết qua lâm sàng bệnh sốt xuất huyết và trong phòng thí nghiệm, mở ra cách lý giải cơ chế tác dụng cầm máu. Do vậy, cần bảo lưu vai trò của cỏ mực trong giải pháp chữa sốt xuất huyết, vì chảy máu là một trong 2 yếu tố gây tử trận lớn nhất trong bệnh này .

​BS.CKII. Huỳnh Tấn Vũ

Source: https://vh2.com.vn
Category : Ẩm Thực