CÁC CÁCH TIẾP CẬN TRONG NÂNG CAO SỨC KHỎE, NGUYỄN THANH HƯƠNG, ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (347.98 KB, 5 trang )

1
CÁC CÁCH TIẾP CẬN TRONG
NÂNG CAO SỨC KHOẺ
Nguyễn Thanh Hương
Trường ĐH Y tế công cộng
1
MỤC TIÊU
1. Mô tả được các cách tiếp cận trong nâng
cao sức khoẻ (NCSK).
2. Phân tích được các cách tiếp cận NCSK
áp dụng cho các hành vi sức khỏe cụ
thể.
2
 Tiếp cận Y tế (bao gồm điều trị và
dự phòng);
 Tiếp cận Thay đổi hành vi;
 Tiếp cận Giáo dục sức khoẻ;
 Tiếp cận Nâng cao quyền làm chủ
về sức khỏe/Trao quyền;
 Tiếp cận Vận động tạo ra môi
trường xã hội thuận lợi.
3
CÁC CÁCH TIẾP CẬN
CÁC CÁCH TIẾP CẬN
-TIẾP CẬN Y TẾ
Mục tiêu:
• Mục đích cuối cùng nhằm tìm ra các
biện pháp dự phòng ngăn chặn sự
phát triển của bệnh và các trường
hợp tử vong.
• Biện pháp này thường được mô tả

dưới ba cấp độ can thiệp: Dự phòng
cấp I; II và III
4
CÁC CÁCH TIẾP CẬN
– TIẾP CẬN Y TẾ
•Hiện nay biện
pháp/tiếp cận y tế có
được sử dụng phổ
biến và được đánh
giá cao không?
Tại sao?
5
Cácyếu tố quyết định sức khỏe và
chi tiêu cho sức khỏe
6
Sinh học
(10/15%)
Môi trường
(40/50%)
Lối sống
(40/50%)
Dịch vụ y tế
(10/15%)
5/10%
90/95%
2
7
CÁC CÁCH TIẾP CẬN
-TIẾP CẬN Y TẾ
• Sử dụng các phương pháp khoa học.

• Ngắn hạn, dự phòng cấp I và II: ít tốn kém
hơn điều trị.
• Đề cao vai trò của chuyên gia y tế.
• Đã đạt được thành tựu đáng kể (chương
trình tiêm chủng).
Nhưng…
8
CÁC CÁCH TIẾP CẬN
-TIẾP CẬN Y TẾ
• Bỏ qua các yếu tố xã hội và môi
trường của sức khỏe.
•Phụ thuộc vào cán bộ chuyên môn
về y tế  giảm sự tự chủ của người
dân trong CSSK.
9
CÁC CÁCH TIẾP CẬN
-TIẾP CẬN Y TẾ
• Phương pháp: Tiêm chủng, khám sàng lọc
Nguyên tắc cơ bản của các dịch vụ dự phòng, ví dụ
khám sàng lọc:
• Căn bệnh đó cần phải: có thời kỳ tiền lâm sàng kéo dài
để không bỏ sót các triệu chứng bệnh.
• Điều trị sớm sẽ mang lại kết quả tốt hơn
• Xét nghiệm sử dụng cần có độ nhạy cao (tỉ lệ âm tính
giả thấp)
• Xét nghiệm sử dụng cần có độ đặc hiệu cao (tỉ lệ
dương tính giả thấp).
• Cần phải chi phí-hiệu quả
10
CÁC CÁCH TIẾP CẬN

-TIẾP CẬN Y TẾ
 Đánh giá:
 Ngắn hạn: Tăng tỷ lệ bao phủ của tiêm
chủng, khám sàng lọc
 Dài hạn: Giảm tỷ lệ mắc bệnh, chết
Nhưng…
Vai trò của dinh dưỡng, điều kiện sống,
dân trí… có thể góp phần đáng kể, ví dụ
bệnh lao, ho gà …
11
12
3
CÁC CÁCH TIẾP CẬN
-TIẾP CẬN THAY ĐỔI HÀNH VI
• Mục tiêu:
Tiếp cận này nhằm khuyến khích các cá nhân
chấp nhận và thực hiện những hành vi lành
mạnh, những hành vi được xem là yếu tố
quyết định đối với việc cải thiện sức khỏe.
13
CÁC CÁCH TIẾP CẬN
-TIẾP CẬN THAY ĐỔI HÀNH VI
• Phương pháp:
• Truyền thông;
• Chiến dịch tiếp thị xã hội hướng vào các nhóm đối
tượng đích cụ thể thông qua truyền thông đại chúng,
tư vấn trực tiếp.
• Đánh giá: Thay đổi hành vi sau can thiệp
Nhưng…
Thay đổi có khi chỉ xảy ra sau một thời gian dài

và có thể không chỉ là do kết quả của can thiệp
14
CÁC CÁCH TIẾP CẬN
-TIẾP CẬN GIÁO DỤC SỨC KHỎE
• Mục tiêu:
 Cung cấp kiến thức, thông tin và phát triển
những kỹ năng cần thiết để mỗi người có thể
tự lựa chọn hành vi sức khỏe của mình.
 Dựa trên giả định về mối quan hệ giữa tăng
kiến thức  thay đổi thái độ  thay đổi hành vi
15
CÁC CÁCH TIẾP CẬN
-TIẾP CẬN GIÁO DỤC SỨC KHỎE
• Phương pháp:
 Phát tờ rơi, hướng dẫn, băng rôn, áp phích.
 Tạo điều kiện cho cá nhân chia sẻ nhu cầu sức
khoẻ
 Có thể giáo dục theo từng nhóm hoặc từng
người.
 Các chương trình giáo dục thường do một hoặc
vài người hướng dẫn
 Vấn đề thảo luận có thể do cá nhân, nhóm
quyết định.
 Đòi hỏi người làm công tác GDSK phải hiểu các
nguyên tắc học tập của mọi đối tượng.
16
CÁC CÁCH TIẾP CẬN
-TIẾP CẬN GIÁO DỤC SỨC KHỎE
• Đánh giá: Khá dễ dàng
Lượng giá sự thay đổi về kiến thức

Nhưng…
Chỉ có thay đổi về kiến thức không đảm bảo
chắc chắn thay đổi về hành vi
17
CÁC CÁCH TIẾP CẬN
-TIẾP CẬN TRAO QUYỀN
• Mục tiêu:
 Giúp người dân tự xác định được các
mối quan tâm của họ, có các kĩ năng và
niềm tin để hành động vì sức khoẻ của
mình.
 Tăng cường khả năng của người dân
trong việc thay đổi hoàn cảnh thực tế
của chính mình.
18
4
CÁC CÁCH TIẾP CẬN
-TIẾP CẬN TRAO QUYỀN
19
 Phương pháp:
 Người làm công tác NCSK giúp đỡ đối
tượng đích (cá nhân, cộng đồng) xác định
được những vấn đề sức khỏe và các chiều
hướng thay đổi.
 Có thể mang các tên gọi khác nhau như:
“phương pháp lấy khách hàng làm trung
tâm”, “hỗ trợ” hay “tự chăm sóc”
CÁC CÁCH TIẾP CẬN
-TIẾP CẬN TRAO QUYỀN
20

 Đánh giá:
 Khá khó khăn do quá trình trao quyền là dài hạn
 kết quả khó xác định rõ ràng là do can thiệp
mang lại.
 Cách khắc phục: có thể dựa trên
 mức độ thực hiện được mục tiêu cụ thể
(đánh giá kết quả); và
 mức độ thực hiện được các hoạt động mong
muốn (đánh giá quá trình).
CÁC CÁCH TIẾP CẬN -VẬN ĐỘNG TẠO MÔI
TRƯỜNG KT-XH THUẬN LỢI
21
 Mục tiêu:
Chú trọng vào lĩnh vực chính sách và môi trường
nhằm có những thay đổi trong môi trường tự nhiên,
kinh tế, xã hội tạo thuận lợi cho các hoạt động NCSK.
 Phương pháp: Sử dụng nhiều phương pháp từ
trên xuống, cần sự cam kết của cấp cao. Đòi hỏi
cán bộ NCSK phải có các kỹ năng sau:
 lập kế hoạch chiến lược
 vận động hành lang
 thương thuyết, đàm phán
 triển khai
CÁC CÁCH TIẾP CẬN -VẬN ĐỘNG TẠO
MÔI TRƯỜNG KT-XH THUẬN LỢI
22
 Đánh giá:
 Đo lường các kết quả như thay đổi về luật,
qui định, chính sách hay tổ chức nhằm
NCSK.

Nhưng…
Các kết quả này thường trải qua quá trình
phức tạp và trong thời gian dài  cũng khó
chứng minh được mối quan hệ trực tiếp của
chúng với các can thiệp NCSK nhất định.
CÂU HỎI THẢO LUẬN (10 phút)
23
 Theo anh/chị cách tiếp cận nào trong
NCSK thường được sử dụng trong thực
tế hiện nay? Vì sao?
 Theo anh/chị để có kết quả tốt hơn một
chương trình NCSK nên sử dụng duy
nhất một cách tiếp cận hay kết hợp 2
hoặc nhiều cách tiếp cận? Vì sao?
CÁC CÁCH TIẾP CẬN -BÀI TẬP NHÓM
24
 Phân tích các cách tiếp cận NCSK
thông qua ví dụ về hành vi phòng ngừa
tai nạn giao thông.
 Một số nhóm sẽ trình bày và thảo luận
trong buổi học ngày 16/10/2012
5
CÁC CÁCH TIẾP CẬN -BÀI TẬP NHÓM:
Phòng ngừa tai nạn giao thông
25
Tiếp
cận
Mục tiêu Phương pháp
Mối quan hệ cán bộ
(CB)-khách hàng

Y tế
Giảm tỷ lệ tử
vong và thương tật
bằng điều trị và phục
hồi chức năng cho
người bị chấn thương
Cung cấp dịch vụ
điều trị và phục hồi
chức năng.
Nhìn chung, CB đóng
vai trò chủ động; và
Khách hàng đóng vai
trò thụ động
Thay đổi
hành vi
GDSK
Trao
quyền
Vận
động tạo môi
trường KT-
XH thuận lợi
TÓM TẮT
26
 Mô tả 5 cách tiếp cận trong NCSK:
 Tiếp cận Y tế (bao gồm điều trị và dự phòng);
 Tiếp cận Thay đổi hành vi;
 Tiếp cận Giáo dục sức khoẻ;
 Tiếp cận Nâng cao quyền làm chủ về sức
khỏe/Trao quyền;

 Tiếp cận Vận động tạo môi trường thuận lợi.
 Thực hành phân tích 5 cách tiếp cận
NCSK.
dưới ba Lever can thiệp : Dự phòngcấp I ; II và IIICÁC CÁCH TIẾP CẬN – TIẾP CẬN Y TẾ • Hiện nay biệnpháp / tiếp cận y tế cóđược sử dụng phổbiến và được đánhgiá cao không ? Tại sao ? Cácyếu tố quyết định hành động sức khỏe vàchi tiêu cho sức khỏeSinh học ( 10/15 % ) Môi trường ( 40/50 % ) Lối sống ( 40/50 % ) Thương Mại Dịch Vụ y tế ( 10/15 % ) 5/10 % 90/95 % CÁC CÁCH TIẾP CẬN-TIẾP CẬN Y TẾ • Sử dụng các giải pháp khoa học. • Ngắn hạn, dự trữ cấp I và II : ít tốn kémhơn điều trị. • Đề cao vai trò của chuyên viên y tế. • Đã đạt được thành tựu đáng kể ( chươngtrình tiêm chủng ). Nhưng … CÁC CÁCH TIẾP CẬN-TIẾP CẬN Y TẾ • Bỏ qua các yếu tố xã hội và môitrường của sức khỏe. • Phụ thuộc vào cán bộ chuyên mônvề y tế  giảm sự tự chủ của ngườidân trong CSSK.CÁC CÁCH TIẾP CẬN-TIẾP CẬN Y TẾ • Phương pháp : Tiêm chủng, khám sàng lọcNguyên tắc cơ bản của các dịch vụ dự trữ, ví dụkhám sàng lọc : • Căn bệnh đó cần phải : có thời kỳ tiền lâm sàng kéo dàiđể không bỏ sót các triệu chứng bệnh. • Điều trị sớm sẽ mang lại tác dụng tốt hơn • Xét nghiệm sử dụng cần có độ nhạy cao ( tỉ lệ âm tínhgiả thấp ) • Xét nghiệm sử dụng cần có độ đặc hiệu cao ( tỉ lệdương tính giả thấp ). • Cần phải chi phí-hiệu quả10CÁC CÁCH TIẾP CẬN-TIẾP CẬN Y TẾ  Đánh giá :  Ngắn hạn : Tăng tỷ suất bao trùm của tiêmchủng, khám sàng lọc  Dài hạn : Giảm tỷ suất mắc bệnh, chếtNhưng … Vai trò của dinh dưỡng, điều kiện kèm theo sống, dân trí … hoàn toàn có thể góp thêm phần đáng kể, ví dụbệnh lao, ho gà … 1112C ÁC CÁCH TIẾP CẬN-TIẾP CẬN THAY ĐỔI HÀNH VI • Mục tiêu : Tiếp cận này nhằm mục đích khuyến khích các cá nhânchấp nhận và thực thi những hành vi lànhmạnh, những hành vi được xem là yếu tốquyết định so với việc cải tổ sức khỏe. 13C ÁC CÁCH TIẾP CẬN-TIẾP CẬN THAY ĐỔI HÀNH VI • Phương pháp : • Truyền thông ; • Chiến dịch tiếp thị xã hội hướng vào các nhóm đốitượng đích đơn cử trải qua truyền thông online đại chúng, tư vấn trực tiếp. • Đánh giá : Thay đổi hành vi sau can thiệpNhưng … Thay đổi có khi chỉ xảy ra sau một thời hạn dàivà hoàn toàn có thể không chỉ là do tác dụng của can thiệp14CÁC CÁCH TIẾP CẬN-TIẾP CẬN GIÁO DỤC SỨC KHỎE • Mục tiêu :  Cung cấp kỹ năng và kiến thức, thông tin và phát triểnnhững kiến thức và kỹ năng thiết yếu để mỗi người có thểtự lựa chọn hành vi sức khỏe của mình.  Dựa trên giả định về mối quan hệ giữa tăngkiến thức  đổi khác thái độ  đổi khác hành vi15CÁC CÁCH TIẾP CẬN-TIẾP CẬN GIÁO DỤC SỨC KHỎE • Phương pháp :  Phát tờ rơi, hướng dẫn, băng rôn, áp phích.  Tạo điều kiện kèm theo cho cá thể san sẻ nhu yếu sứckhoẻ  Có thể giáo dục theo từng nhóm hoặc từngngười.  Các chương trình giáo dục thường do một hoặcvài người hướng dẫn  Vấn đề bàn luận hoàn toàn có thể do cá thể, nhómquyết định.  Đòi hỏi người làm công tác làm việc GDSK phải hiểu cácnguyên tắc học tập của mọi đối tượng người tiêu dùng. 16C ÁC CÁCH TIẾP CẬN-TIẾP CẬN GIÁO DỤC SỨC KHỎE • Đánh giá : Khá dễ dàngLượng giá sự biến hóa về kiến thứcNhưng … Chỉ có biến hóa về kỹ năng và kiến thức không đảm bảochắc chắn biến hóa về hành vi17CÁC CÁCH TIẾP CẬN-TIẾP CẬN TRAO QUYỀN • Mục tiêu :  Giúp người dân tự xác lập được cácmối chăm sóc của họ, có các kĩ năng vàniềm tin để hành vi vì sức khoẻ củamình.  Tăng cường năng lực của người dântrong việc biến hóa thực trạng thực tếcủa chính mình. 18C ÁC CÁCH TIẾP CẬN-TIẾP CẬN TRAO QUYỀN19  Phương pháp :  Người làm công tác làm việc NCSK giúp sức đốitượng đích ( cá thể, hội đồng ) xác địnhđược những yếu tố sức khỏe và các chiềuhướng đổi khác.  Có thể mang các tên gọi khác nhau như : “ chiêu thức lấy người mua làm trungtâm ”, “ tương hỗ ” hay “ tự chăm nom ” CÁC CÁCH TIẾP CẬN-TIẾP CẬN TRAO QUYỀN20  Đánh giá :  Khá khó khăn vất vả do quy trình trao quyền là dài hạn  hiệu quả khó xác lập rõ ràng là do can thiệpmang lại.  Cách khắc phục : hoàn toàn có thể dựa trên  mức độ triển khai được tiềm năng đơn cử ( nhìn nhận tác dụng ) ; và  mức độ thực thi được các hoạt động giải trí mongmuốn ( nhìn nhận quy trình ). CÁC CÁCH TIẾP CẬN – VẬN ĐỘNG TẠO MÔITRƯỜNG KT-XH THUẬN LỢI21  Mục tiêu : Chú trọng vào nghành nghề dịch vụ chủ trương và môi trườngnhằm có những biến hóa trong môi trường tự nhiên tự nhiên, kinh tế tài chính, xã hội tạo thuận tiện cho các hoạt động giải trí NCSK.  Phương pháp : Sử dụng nhiều giải pháp từtrên xuống, cần sự cam kết của cấp cao. Đòi hỏicán bộ NCSK phải có các kiến thức và kỹ năng sau :  lập kế hoạch kế hoạch  hoạt động hiên chạy dọc  thương thuyết, đàm phán  triển khaiCÁC CÁCH TIẾP CẬN – VẬN ĐỘNG TẠOMÔI TRƯỜNG KT-XH THUẬN LỢI22  Đánh giá :  Đo lường các tác dụng như đổi khác về luật, qui định, chủ trương hay tổ chức triển khai nhằmNCSK. Nhưng … Các hiệu quả này thường trải qua quá trìnhphức tạp và trong thời hạn dài  cũng khóchứng minh được mối quan hệ trực tiếp củachúng với các can thiệp NCSK nhất định. CÂU HỎI THẢO LUẬN ( 10 phút ) 23  Theo anh / chị cách tiếp cận nào trongNCSK thường được sử dụng trong thựctế lúc bấy giờ ? Vì sao ?  Theo anh / chị để có tác dụng tốt hơn mộtchương trình NCSK nên sử dụng duynhất một cách tiếp cận hay phối hợp 2 hoặc nhiều cách tiếp cận ? Vì sao ? CÁC CÁCH TIẾP CẬN – BÀI TẬP NHÓM24  Phân tích các cách tiếp cận NCSKthông qua ví dụ về hành vi phòng ngừatai nạn giao thông vận tải.  Một số nhóm sẽ trình diễn và thảo luậntrong buổi học ngày 16/10/2012 CÁC CÁCH TIẾP CẬN – BÀI TẬP NHÓM : Phòng ngừa tai nạn thương tâm giao thông25TiếpcậnMục tiêu Phương phápMối quan hệ cán bộ ( CB ) – khách hàngY tếGiảm tỷ suất tửvong và thương tậtbằng điều trị và phụchồi công dụng chongười bị chấn thươngCung cấp dịch vụđiều trị và phục hồichức năng. Nhìn chung, CB đóngvai trò dữ thế chủ động ; vàKhách hàng đóng vaitrò thụ độngThay đổihành viGDSKTraoquyềnVậnđộng tạo môitrường KT-XH thuận lợiTÓM TẮT26  Mô tả 5 cách tiếp cận trong NCSK :  Tiếp cận Y tế ( gồm có điều trị và dự trữ ) ;  Tiếp cận Thay đổi hành vi ;  Tiếp cận Giáo dục đào tạo sức khoẻ ;  Tiếp cận Nâng cao quyền làm chủ về sứckhỏe / Trao quyền ;  Tiếp cận Vận động tạo thiên nhiên và môi trường thuận tiện.  Thực hành nghiên cứu và phân tích 5 cách tiếp cậnNCSK .

Source: https://vh2.com.vn
Category : Truyền Thông