Rơ le thời gian là gì? Phân loại và nguyên lý hoạt động

1. Rơ le thời gian là gì?

Rơ le thời gian hay còn gọi là Timer ( bộ định thời ) là công cụ tạo ra thời gian trễ bằng cách sử dụng bộ mạch điện tử để điều khiển và tinh chỉnh những tiếp điểm rơ le .Cấu tạo của rơ le thời gian gồm có : mạch từ của nam châm hút điện, bộ định thời gian, mạng lưới hệ thống tiếp điểm chịu dòng điện nhỏ khoảng chừng 5A và vỏ bảo vệ những chân tiếp điểm .

Rơ le thời gian có nhiệm vụ ngắt các thiết bị điện có trong hệ thống khi không sử dụng nữa để tránh lãng phí nguồn năng lượng không cần thiết. Công cụ này được ứng dụng trong việc điều khiển hoạt động mở – đóng thiết bị điện như: hệ thống chiếu sáng, quạt thông gió, máy sưởi, cửa tự động và có khả năng tạo tín hiệu âm thanh, hình ảnh theo chu kỳ định sẵn.

Ứng dụng của rơ le thời gian (Nguồn: Sưu tầm)

2. Phân loại rơ le thời gian

Rơ le thời gian được phân loại theo độ trễ hoặc theo nguyên tắc thao tác .

2.1. Phân loại theo độ trễ của rơ le

Trong mạch điều khiển và tinh chỉnh tự động hóa, hai loại rơ le thời gian phổ cập đó là ON Delay và OFF Delay .

• Nguyên lý hoạt động của Timer ON Delay: Khi cuộn dây được cấp điện, bộ đếm thời gian bắt đầu đếm từ 0 đến mốc thời gian mà người dùng đã đặt trước (số đếm này còn gọi là thời gian tích lũy). Theo đó, bộ hẹn giờ sẽ thay đổi trạng thái khi thời gian đặt trước và thời gian tích lũy bằng nhau. Trường hợp ngừng cấp nguồn điện vào dây, bộ đếm thời gian tích lũy quay về 0 và các tiếp điện trở lại trạng thái ban đầu. 

Nguyên tắc làm việc của Timer ON Delay (Nguồn: Sưu tầm)

• Nguyên lý hoạt động của Timer OFF Delay: Khi cuộn dây của bộ hẹn giờ được cấp điện, các tiếp điểm lập tức thay đổi trạng thái. Khi ngừng cấp điện vào cuộn dây, tiếp điểm tức thời trở về trạng thái ban đầu nhưng tiếp điểm định thời vẫn duy trì trạng thái hoạt động. Sau một khoảng thời gian đặt trước, tiếp điểm định thời sẽ quay lại vị trí ban đầu.

Nguyên tắc làm việc của Timer OFF Delay (Nguồn: Sưu tầm)

2.2. Phân loại theo nguyên tắc làm việc

Khi phân loại theo nguyên tắc làm việc, rơ le thời gian gồm 4 loại: giảm chấn khí, thời gian điện tử, thời gian điện, thời gian điện từ. Cụ thể: 

• Rơ le thời gian giảm chấn khí: Được hình thành bằng cách sử dụng nguyên lý tắt dần khi không khí đi qua lỗ nhỏ. Cấu tạo của rơ le này gồm 3 phần: cơ cấu trễ, hệ thống điện từ và tiếp điểm. Trong đó, cơ chế trễ sử dụng van điều tiết túi khí còn cơ chế điện từ là loại tác động trực tiếp hai cổng và hệ thống tiếp điểm là một công tắc vi mô.
• Rơ le thời gian điện tử: Hoạt động theo nguyên tắc điện áp tụ điện trong mạch RC không thể nhảy. Loại này chỉ có thể thay đổi dần theo quy luật hàm số mũ, có nghĩa là độ trễ của rơ le thu được bằng đặc tính tắt dần của điện. Bên cạnh đó, rơ le thời gian điện tử có phạm vi độ trễ rộng, tính chính xác khoảng 5%, kích thước nhỏ, có khả năng chống sốc và dễ dàng điều chỉnh.
• Rơ le thời gian điện: Loại rơ le này hoạt động bằng cách sử dụng động cơ đồng bộ thu nhỏ để điều khiển hộp giảm tốc, từ đó có được thời gian trễ. Rơ le thời gian điện có phạm vi độ trễ rộng lên đến 72 tiếng và giá trị trễ không bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ môi trường hay dao động điện áp. Tuy nhiên, nhược điểm của loại này là cấu tạo phức tạp, kích thước lớn, tuổi thọ ngắn, giá thành cao và độ chính xác bị ảnh hưởng bởi tần số nguồn.
• Rơ le thời gian điện từ: Rơ le thời gian điện từ sử dụng nguyên lý suy giảm chậm sau khi cuộn dây điện từ bị cắt để làm trễ quá trình phản ứng của hệ thống kích từ nhằm thu được tác động trễ của các tiếp điểm. Đặc điểm của loại rơ le thời gian này là công suất tiếp xúc lớn nhưng khoảng thời gian trễ và độ chính xác lại kém hơn. Do đó, thiết bị này được sử dụng nhiều trong điều khiển mạch điện một chiều.

3. Một số ứng dụng của rơ le thời gian

Rơ le thời gian được ứng dụng nhiều trong đời sống hàng ngày. Cụ thể :

• Trên các thiết bị máy móc: Chuyển đổi máy móc theo chu kì, khởi động động cơ sao tam giác, quy trình và tự động hóa công nghiệp. 
• Các tòa nhà: Kiểm soát hệ thống chiếu sáng, cửa tự động, rào chắn bãi đậu xe.
• Hệ thống nước: Điều khiển máy bơm và hệ thống tưới tiêu, hệ thống nước tập trung.
• Khởi động hoặc tắt thiết bị máy móc được kiểm soát về thời gian. Ví dụ: tắt băng tải bị trì hoãn hoặc tạm ngừng dây chuyền sản xuất tại nhà máy.
• Kích hoạt cảnh báo trong trường hợp phát hiện lỗi. Ví dụ, cho phép đèn nhấp nháy ở đầu máy toa xe.
• Đối với hệ thống động cơ điện ô tô: Rơ le đóng vai trò quan trọng trong việc đóng ngắt mạch điều khiển điện, bảo vệ và điều khiển hoạt động mạch điện động lực. Thông thường, để khởi động, động cơ cần sử dụng một lượng lớn dòng điện khoảng 250+ amps. Đây là một dòng điện lớn, không thể kiểm soát trực tiếp được từ công tắc đánh lửa, nên rơ le được sử dụng để kích hoạt dòng điện này.

Mặc dù chỉ là bộ phận nhỏ trong hệ thống điện nhưng không thể phủ nhận vai trò của rơ le trong việc tiết kiệm nguồn năng lượng điện đáng kể. Người dùng nên nắm rõ nguyên lý hoạt động, cách phân loại để lựa chọn rơ le phù hợp.  

Khách hàng có nhu cầu sở hữu xe ô tô trang bị hệ thống điện và điện tử thông minh, hiện đại có thể tham khảo các dòng xe ô tô VinFast như: VinFast President, VinFast Lux SA2.0, VinFast Lux A2.0, VinFast Fadil, VinFast VF e34. Đăng ký lái thử và đặt cọc xe ô tô ngay hôm nay để nhận được những ưu đãi hấp dẫn hoặc gọi điện đến hotline 1900 23 23 89 để được hướng dẫn chi tiết!

* tin tức trong bài viết mang đặc thù tìm hiểu thêm .

>> Xem thêm:

Source: https://vh2.com.vn
Category : Điện Tử