Năng lực cảm thụ văn học – CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI – https://vh2.com.vn

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI

1.2. Cơ sở lí luận

1.2.3. Năng lực cảm thụ văn học

1.2.3. 1. Cảm thụ văn học
Cảm thụ văn học là một hình thức của nhận thức thẩm mĩ, là quy trình mà chủ thể vận dụng tích cực vốn sống và những năng lực tư duy để lĩnh hội, thường thức những cái hay, cái đẹp của tác phẩm văn chương, sự cảm thụ không phải trải qua trực giác, sắc tố, âm điệu, hình khối … như hội họa, âm nhạc, điêu khắc mà là qua ngôn từ thẩm mỹ và nghệ thuật vốn rất giàu ý nghĩa, đơi khi hình tượng phát minh sáng tạo hoàn toàn có thể giúp ta thấy được trong đó sắc tố, âm nhạc và hình khối .
Cảm thụ văn học là quy trình người đọc nhập thân đầy cảm hứng vào tác phẩm, suy tư về 1 số ít câu chữ, hình ảnh, lập luận và sống cùng tâm trạng, xúc cảm của nhân vật, nhân vật trữ tình hoặc của tác giả. Người cảm thụ đồng thời vừa là người tiếp đón vừa là người phản hồi về tác phẩm .

Có thể nói cảm thụ văn học là quá trình đọc hiểu các tác phẩm văn
chương ở mức độ cao nhất, người đọc không chỉ nắm bắt thông tin mà còn
phải thẩm thấu được thơng tin, phân tích, đánh giá khả năng sử dụng ngơn
ngữ của tác giả, được tạo mối giao cảm đặc biệt giữa tác giả và bạn đọc, đồng
thời có thể truyền thụ cách hiểu cho người khác. Cảm thụ văn học là quá trình
lao động sáng tạo, là quá trình vận dụng nhiều năng lực, tiếp nối sự sáng tạo
của người nghệ sĩ. Hay nói cách khác, cảm thụ văn học là sự kết hợp hài hòa
giữa việc hiểu và rung động trong quá trình cảm nhận những giá trị nổi bật,
những điều sâu sắc, tế nhị đẹp đẽ của một văn bản nghệ thuật, hay một bộ
phận của văn bản như một đoạn, thậm chí một từ ngữ, hình ảnh có giá trị xuất
hiện trong văn bản nghệ thuật.

Bạn đang đọc: Năng lực cảm thụ văn học – CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI – https://vh2.com.vn

Cảm thụ văn học là quy trình lao động phát minh sáng tạo, là quy trình hoạt động nhiều năng lực, là quy trình tiếp nối sự phát minh sáng tạo của nghệ sĩ. ( Cảm thụ văn học, giảng dạy văn học – GS. Phạm Trọng Luân ) [ 13,99 ] .
Theo tác giả Trần Mạnh Hùng : Cảm thụ văn học là sự cảm nhận những giá trị điển hình nổi bật, những điều thâm thúy, tế nhị và xinh xắn của văn học biểu lộ trong tác phẩm ( cuốn truyện, bài văn, bài thơ … ) hay một bộ phận của tác phẩm ( đoạn văn, đoạn thơ … thậm chí còn một từ ngữ có giá trị trong câu văn, câu thơ … ). Như vậy cảm thụ văn học có nghĩa là khi đọc ( nghe ) một câu truyện, một bài thơ ta khơng những hiểu mà cịn phải xúc cảm, tưởng tượng và thật sự thân mật, “ nhập thân ” với những gì đã học. Để có sự cảm nhận thâm thúy và tinh xảo cần có sự mê hồn, hứng thú khi tiếp xúc với thơ văn, chịu khó tích góp vốn hiểu biết về trong thực tiễn đời sống và văn học, nắm vững kiến thức và kỹ năng cơ bản về tiếng Việt ship hàng cho cảm thụ văn học .
Cảm thụ văn học chính là sự cảm nhận những giá trị điển hình nổi bật nhất về nội dung tư tưởng, hình thức thẩm mỹ và nghệ thuật : Đó là những điều thâm thúy, tinh xảo sinh động của học viên khi cảm nhận về tác phẩm văn học
Cảm thụ văn học có nghĩa là khi đọc, khi nghe một câu truyện, một bài thơ ta không chỉ hiểu mà cịn suy cảm, tưởng tượng, thân thiện, hóa thân vào quốc tế thẩm mỹ và nghệ thuật của tác phẩm .
Cảm thụ văn học cũng là hoạt động giải trí nhận thức so với phương diện nghệ thuật và thẩm mỹ của tác phẩm. Người đọc nhận thức được vẻ đẹp của hình tượng ngơn từ, phát hiện giải pháp và thẩm mỹ và nghệ thuật, năng lực và sự độc lạ trong phong thái của nhà văn. Từ đó, trình độ thẩm mĩ cùng với tâm hồn và nhân cách người đọc được lan rộng ra và nâng cao hơn .
Cảm thụ văn học luôn là sự rung cảm trước cái đẹp, trước những gì tinh túy và tế nhị nhất của hình tượng văn học. Nó chống lại những gì khơ khan, cằn cỗi, giản đơn, nơng cạn, nó địi hỏi phải có một sự tinh xảo, thâm thúy, tiếp thị và uyên bác. Do đó, cảm thụ văn học là sự rung động của tâm hồn và
nhân cách người đọc trước tính thẩm mĩ và tổng hồ của hình tượng trong những tác phẩm .
Cảm thụ văn học là hoạt động giải trí nhận thức có đặc thù đặc trưng
Trong q trình cảm thụ văn học người đọc khơng chỉ lĩnh hội khá đầy đủ những thơng tin được truyền đạt mà cịn sống đời sống của những nhân vật, của câu chữ, hình ảnh, … Nghĩa là, nếu như tác giả sử dụng tư duy nghệ thuật và thẩm mỹ để phát minh sáng tạo ra tác phẩm thì người đọc cũng phải sử dụng tư duy ấy để lĩnh hội tác phẩm. Đó chính là tư duy hình tượng, loại tư duy trên cơ sở tiếp xúc cảm tính với đối tượng người tiêu dùng, làm sống dậy tồn vẹn đối tượng người tiêu dùng đó bằng nghe, nhìn, tưởng tượng khơng sao chép đối tượng người tiêu dùng một cách máy móc mà bao hàm thái độ của con người với chính đối tượng người tiêu dùng đó .
Cảm thụ văn học gắn liền với tâm trạng chủ quan của người đọc. Khi đọc một tác phẩm văn học, mỗi người có một cách cảm nhận khác nhau tùy thuộc vào nhiều yếu tố như : vốn hiểu biết, năng lực và trình độ kiến thức và kỹ năng, tình cảm và thái độ, sự nhạy cảm khi tiếp xúc với tác phẩm văn học .
Cảm thụ văn học là một loại hoạt động giải trí mang tính chủ quan
Đặc điểm điển hình nổi bật của quy trình cảm thụ văn học là đọc tác phẩm trong nhận ra và rung động. Người đọc thiết lập một liên tưởng nghệ thuật và thẩm mỹ giữa bản thân mình với tác phẩm, tạo nên những liên tưởng giữa những yếu tố nào đó của tác phẩm với ấn tượng tương thích với chúng trong trường thẩm mỹ và nghệ thuật của mình .
Q. trình cảm thụ văn học chính là việc bảo vệ hiệu suất cao nhất mối liên hệ giữa nhà văn – tác phẩm – bạn đọc. Đến với tác phẩm văn học, người đọc muốn được tận hưởng và bồi đắp thêm những tình cảm nghệ thuật và thẩm mỹ muốn được mở mang trí tuệ, bồi đắp thêm những tư tưởng đạo đức, lí tưởng, học hỏi kinh nghiệm tay nghề sống hoặc nhận xét nhìn nhận .
1.2.3. 2. Năng lực cảm thụ văn học
Năng lực cảm thụ văn học được hiểu là năng lực điển hình nổi bật một cách nhạy bén, đúng chuẩn những đặc trưng, thực chất của tác phẩm về nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ ; là năng lực hiểu, rung cảm một cách thâm thúy, tinh xảo về những
điều tâm sự thầm kín nhất của tác giả gửi gắm qua hình tượng ; là năng lực nhìn nhận đúng chuẩn và sâu sắc tài năng cũng như sự độc lạ trong phong thái nhà văn …
Khả năng cảm thụ văn học cũng có những mức độ : năng lực thông thường, kĩ năng và thiên tài. Năng lực cảm thụ thông thường trong cảm thụ văn học là năng lực chớp lấy những đặc thù chính của nội dung, thẩm mỹ và nghệ thuật tác phẩm. Tài năng trong cảm thụ văn học là năng lực chớp lấy nhạy bén đúng chuẩn những đặc thù thực chất những vẻ đẹp riêng không liên quan gì đến nhau, phong phú và đa dạng của hình tượng và của phong phú và đa dạng nhà văn. Thiên tài trong cảm thụ văn học là sự thăng hoa của năng lực. Đây là hiện tượng kỳ lạ hiếm thấy và thường gắn với những thiên tài trong những nghành khác .
Năng lực cảm thụ văn học có tương quan mật thiết đến tri thức, kĩ năng, cũng như với tâm hồn và nhân cách chủ thể. Tri thức, kĩ năng là những yếu tố khởi đầu giúp cho việc hình thành năng lực cảm thụ văn học cũng như những năng lực khác. Nắm vững tri thức, rèn luyện tốt những kĩ năng cơ bản, hình thành kĩ xảo, thói quen trong cảm thụ văn học, điều đó đồng nghĩa tương quan với việc hình thành năng lực cảm thụ văn học của mỗi cá thể .
Đối với học viên Tiểu học, không phải chỉ khi đến trường học văn, trẻ mới có cảm hứng thẩm mỹ và nghệ thuật, mới có năng lực cảm thụ cái hay, cái đẹp của tác phẩm văn học. Nhưng kể từ khi được học tập ở nhà trường thì năng lực cảm thụ văn học vốn có ấy mới trở nên đúng đắn, can đảm và mạnh mẽ và giàu sức tăng trưởng .
Học sinh được tiếp xúc với văn học ngay từ khi cịn nhỏ, thơng thường là tích hợp với nghệ thuật và thẩm mỹ như qua lời ru của mẹ, nghe hát, xem tranh có chú thích. Trên cơ sở cung ứng tri thức về tiếng Việt, giáo viên từng bước cho học viên hiểu được cái đẹp là cái có lí, cái có ích là cái hoàn toàn có thể lý giải, nhìn nhận và diễn đạt một cách rõ ràng ; là cái hoàn toàn có thể gọi tên hoàn toàn có thể định lượng ra trong những khái niệm trừu tượng. Thông qua ngôn từ, cái đẹp trong văn học đến với học viên trước hết ở hình thức của nó như hình ảnh, nhịp điệu sau đó mới đến nội dung hịa quyện với nhau làm thành cái hồn của nó, cái “ chất văn ” của văn học. Như vậy năng lực cảm thụ của học viên sẽ được hình thành một
cách tự giác từ những hình ảnh, nhịp điệu, ngơn ngữ, từ những ý nghĩa và bài học kinh nghiệm đường đời của tác phẩm văn học dưới sự dẫn dắt, uốn nắn của giáo viên .
Văn học Open trước những em học viên như một câu hỏi mới lạ. Câu hỏi này buộc học viên phải tìm được khơng phải là một mà là nhiều cách tiếp cận, nhiều cách lí giải. Do đó, năng lực cảm thụ văn học của học viên chính là sự tinh xảo, nhạy bén để phát hiện được những yếu tố về nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ của tác phẩm văn học ở nhiều mặt, nhiều bình diện khác nhau .
1.2.4. Thống kê và khảo sát những tác phẩm trong chương trình Tiếng Việt ở Tiểu học viết về hình tượng Tổ quốc
STT Tác phẩm Tác giả Lớp Thể
loại điểm Chủ Tuần Trang
1 Sông

Hương nước ngàn Theo Đất
năm

2 Tự sự Sông
biển 26 72
2 Cháu nhớ
Bác Hồ Thanh Hải 2 Lục bát Thơ Bác Hồ 30 105 3 Bóp nát
quả cam Nguyễn Huy Tưởng
2 Tự sự Nhân
Dân 33 124
4 Lượm Tố Hữu 2 Thơ Bốn chữ
Nhân
Dân 33 130

5 Vàm Cỏ

Xem thêm: 221+ Tranh doanh nhân tạo động lực làm việc hiệu quả

Đơng Hồi Vũ 3 Thơ Bảy chữ Bắc – Trung – Nam 13 106 6 Cửa Tùng Thụy Chương 3 Tự sự Trung – Bắc – Nam 13 109 7 Người con của Tây Nguyên Nguyên Ngọc 3 Tự sự Trung – Bắc – Nam 13 103 8 Người liên
lạc nhỏ Tơ Hồi 3 Tự sự Anh em một nhà 14 112 9 Hai Bà
10 Tiếng ru Tố Hữu 3 Thơ Lục bát
Cộng
đồng 8 64
11 Quê hương Đỗ Trung
Quân 3 Thơ Bảy
chữ
Quê
hương 10 79
12 Vẽ quê
hương Định Hải 3 Thơ Bốn chữ Quê hương 11 88 13 Bài thơ về tiểu đội xe khơng kính Phạm tiến
Duật 4 Tự do Thơ Những người
quả cảm
25 71
14 Trống đồng
Đông Sơn Nguyễn Theo Văn Huyên 4 Tự sự Người ta là hoa đất 20 17 15 Tre Việt
Nam Nguyễn Duy 4 Tự do Thơ Măng mọc

thẳng

4 41
16 Cao Bằng Trúc
Thông 5 Năm Thơ
chữ Vì đời sống thanh thản 22 41 17 Phong cảnh đền Hùng Đoàn Minh Tuấn 5 Tự sự Nhớ nguồn 25 68 18 Sắc màu
em yêu Đình Ân Phạm 5 Thơ Bốn chữ Nước Ta – Tổ quốc em 2 19 19 Hạt gạo làng ta Đăng Trần Khoa 5 Thơ Bốn chữ Vì niềm hạnh phúc con người 4 41 20 Tà áo dài Nước Ta Ngọc Trần Thêm 5 Tự sự Nam và nữ 30 122 21 Đất nước Nguyễn
Đình Thi 5 Thơ Bảy
chữ
Nhớ
1.3. Cơ sở thực tiễn ( Thực trạng dạy và học cảm thụ văn học ở trường Tiểu học lúc bấy giờ ) Tiểu học lúc bấy giờ )
1.3.1. Đối với giáo viên
Hiện nay, khơng ít giáo viên chỉ dạy “ chay ” theo khối lượng kỹ năng và kiến thức có trong sách giáo khoa, dạy sao cho đủ, cho đúng phân phối chương trình, cho kịp thời gian mà khơng chăm sóc đến việc tìm ra những giải pháp tác động ảnh hưởng đến quy trình nhận thức của HS, rèn luyện cho những em kĩ năng cơ bản để khám phá, cảm thụ một tác phẩm. Giáo viên “ áp đặt ” những kiến thức và kỹ năng và sự cảm thụ văn chương của mình cho HS trong khi HS là “ ngọn lửa ” cần thắp sáng chứ không phải “ cái bình ” chứa kỹ năng và kiến thức. Vì thế, giáo viên phải là người bạn đọc lớn tuổi có kinh nghiệm tay nghề, người bắc cầu cho quy trình đối thoại giữa nhà văn và học viên, tổ chức triển khai, khuynh hướng để tự học viên từng bước sở hữu tác phẩm và tự tăng trưởng dần .
Ngoài ra, trong dạy học phẩm văn chương, GV là người tổ chức triển khai, xu thế cho HS cảm thụ, đảm nhiệm tác phẩm đôi lúc lại thiếu sự rung động, cảm hứng so với tác phẩm mình dạy khiến khơng khí giờ học văn nặng nề, thiếu sự rung cảm nghệ thuật và thẩm mỹ .
1.3.2. Đối với học viên
HS thời nay do ảnh hưởng tác động quá nhiều từ đời sống tân tiến, bên cạnh văn học nói riêng và việc học tập nói chung, những em cịn mải nhiều hoạt động giải trí khác nhau nên không dành nhiều thời hạn cho văn học. Một bộ phận học viên còn bàng quan, lãnh đạm với môn Tiếng Viêt .
Thực trạng dạy học môn Tiếng Việt ở trường Tiểu học đã cho tất cả chúng ta thấy được hầu hết học viên chỉ đến với những tác phẩm trải qua những bài giảng của thầy cô. HS lâu nay chỉ được coi như một khách thể, một đối tượng người tiêu dùng tiếp thụ của giáo viên, GV cảm thụ như thế nào thì HS cảm thụ như vậy ấy theo kiểu áp đặt, HS khơng càn thiết phải nói lên cảm nhận, tâm lý trước một tác phẩm. Điều này đã làm giảm đi năng lực cảm thụ sáng tác của những em. Hơn
nữa, vì chỉ là đối tượng người dùng tiếp thụ của giáo viên nên học viên không trực tiếp rung cảm với tác phẩm, thiếu sự tiếp xúc giữa nhà văn và bạn đọc – học viên .
Phần lớn, lúc bấy giờ vì những em là học viên Tiểu học cị kinh ngạc chưa hình thành được kỹ năng và kiến thức cảm thụ văn học hoặc kỹ năng và kiến thức cảm thụ văn học yếu nên những em cảm thấy lúng túng, khó khăn vất vả tự mình đọc hiểu, đảm nhiệm tác phẩm văn học. Một bộ phận HS dù rất thích học văn nhưng lại khơng có những giải pháp, những kĩ năng cơ bản để tìm hiểu và khám phá tác phẩm văn chương những em cũng không hề mày mò và hiểu thâm thúy được cái hay, cái đẹp của tác phẩm, cũng như thông điệp mà nhà văn muốn gửi gắm đến bạn đọc. Giờ học Tiếng Việt nhất là phân mơn Tập đọc cho nên vì thế vẫn chưa lôi cuốn được sự quan tâm của người đọc .
Điều mà GV cần chăm sóc và khắc phục hơn cả là một số ít HS hầu hết không tiếp xúc kĩ, khơng tìm hiểu và khám phá văn bản. Khơng đọc kĩ để giải thuật được những từ khó ghi ở phần chú thích. Khơng triển khai được điều đó thì khó hoàn toàn có thể hiểu được tác phẩm, mà khơng hiểu được tác phẩm thì khơng thể rung động mặc dầu đó là siêu phẩm .

Hiện nay, phương pháp dạy học tiếng Việt ở Tiểu học đã theo định
hướng phát triển năng lực cho học sinh, chủ yếu ở phân môn Tập đọc. Trước
đây, chúng ta thường coi phân tích hay bình giảng theo hướng áp đặt một
chiều thì bây giờ một số giáo viên đã áp dụng đổi mới từ cách dạy truyền
thống thiên về đọc chép sang cách dạy đọc – hiểu. Giáo viên giúp học sinh
biết cách đọc, cách tiếp cận, khám phá nội dung và nghệ thuật của văn bản
theo các mức độ khác nhau, từ đọc đúng, đọc thông đến đọc hiểu, từ đọc tái
hiện sang đọc sáng tạo, khơi dậy học sinh khả năng liên tưởng, tượng tượng.
Phương pháp định hướng phát triển năng lực cho học sinh thong qua mơn Tập
đọc đã một phần giúp các em tìm hiểu bài và cảm nhận về tác phẩm một cách
tỉ mỉ hơn nhưng các em vẫn chưa thực sự khám phá và hiểu sâu về tác phẩm.

Xem thêm: Năm 2022: Tiêu chuẩn về năng lực chuyên môn nghiệp vụ, trình độ đào tạo của ngạch Chuyên viên chính, ngạch Chuyên viên thay đổi như thế nào trong Dự thảo mới?

Do vậy, từ tình hình năng lực cảm thụ của học viên Tiểu học đã nói trên, yếu tố năng lực cảm thụ văn học của HS là một trong yếu tố cần được chăm sóc hơn trong quy trình dạy học văn lúc bấy giờ .
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1

Trong chương 1, đề tài đề cập đến một số ít yếu tố lí luận. Đầu tiên, đề

Source: https://vh2.com.vn
Category : Doanh Nhân