Kỹ thuật truyền dịch, truyền máu | BvNTP

GIỚI THIỆU 

Nước và những chất vô cơ giữ vai trò quan trọng trong quy trình sống. Mặc dù nước và những chất vô cơ không sinh nguồn năng lượng, nhưng sự trao đổi nước và những chất vô cơ trong khung hình sống có tương quan mật thiết với nhau, đồng thời cũng tương quan ngặt nghèo với chuyển hóa những chất hữu cơ. Nước là thành phần cấu trúc chính của khung hình, khi khung hình xảy ra thực trạng rối loạn trao đổi nước và những chất vô cơ hoàn toàn có thể gây hậu quả nghiêm trọng, đây là bệnh cảnh thường gặp trên lâm sàng, do vậy yên cầu nhân viên cấp dưới y tế phải nhìn nhận đúng mức và xử trí kịp thời .
Tiêm truyền tĩnh mạch được coi là chiêu thức hiệu suất cao nhất trong việc cân đối nước và điện giải cho người bệnh. Song song với việc bồi phụ dịch và điện giải, tiêm truyền tĩnh mạch còn vận dụng cho truyền máu và chế phẩm của máu ( chất keo ), dinh dưỡng …

Truyền máu là quá trình nhận máu hoặc các sản phẩm máu vào hệ tuần hoàn theo đường tĩnh mạch. Truyền máu được chỉ định trong nhiều bệnh lý cấp tính hoặc mạn tính khác nhau gây ra tình trạng thiếu máu (toàn phần, hoặc một số thành phần của máu), để thay thế các thành phần bị thiếu của máu. Truyền máu thời kỳ đầu thường sử dụng máu toàn phần. Ngày nay ngoài truyền máu toàn phần, các bác sĩ đã chỉ định truyền từng thành phần của máu như hồng cầu, bạch cầu, huyết tương, các thành phần chống đông, và tiểu cầu.

Đưa thuốc, dịch truyền và máu vào lòng mạch phải tuân thủ nguyên tắc 5 đúng : đúng thuốc / dịch truyền, đúng liều dùng / hàm lượng, đúng người bệnh, đúng đường dùng, đúng giờ ( Thông tư số 07/2011 / TT-BYT ) và phải ghi chép khá đầy đủ, rõ ràng theo đúng pháp luật. Đòi hỏi điều dưỡng viên phải có kỹ năng và kiến thức về dịch truyền, truyền máu, hiểu và sử dụng hiệu suất cao phương tiện dụng cụ, thực hành thực tế truyền dịch, truyền máu bảo đảm an toàn, trấn áp vận tốc truyền, chăm nom và theo dõi, phân biệt và xử trí được những tai biến hoàn toàn có thể xảy ra trong và sau khi tiêm truyền .

KỸ THUẬT TRUYỀN DỊCH TĨNH MẠCH

Mục đích

Hồi phục lại khối lượng tuần hoàn đã mất của khung hình do tiêu chảy mất nước, bỏng nặng, mất máu, xuất huyết …
Giải độc, lợi tiểu
Nuôi dưỡng người bệnh
Đưa thuốc vào khung hình để điều trị

Nên truyền trong các trường hợp

Xuất huyết, tiêu chảy mất nước, bỏng
Trước mổ, sau mổ
Muốn phát huy tính năng nhanh, duy trì nồng độ của thuốc .
Trường hợp nhiễm độc, nhiễm toan chuyển hoá .

Nguyên tắc truyền dịch

Thực hiện 5 đúng
Đảm bảo nguyên tắc vô khuẩn .
Đảm bảo sự bảo đảm an toàn về quản lý dịch truyền .
Tuyệt đối không để không khí vào tĩnh mạch .
Ðảm bảo áp lực đè nén của dịch truyền cao hơn áp lực đè nén máu của bệnh nhân .
Đảm bảo thời hạn truyền dịch theo đúng chỉ định của bác sĩ : triển khai công thức tính thời hạn chảy của dịch truyền .

Theo dõi tín hiệu sống sót trước, trong và sau khi truyền .
Phát hiện những tín hiệu sớm của phản ứng và giải quyết và xử lý kịp thời .
Giữ cho mạng lưới hệ thống truyền dịch được vô trùng. Băng vô trùng nơi thân kim .
Dịch truyền không nên để lâu quá 24 giờ. Bộ dây tiêm truyền thay sau 48-72 giờ. Kim luồn nên được thay sau 48-72 giờ hoặc hơn tùy theo mẫu sản phẩm .

Những tác dụng không mong muốn có thể xảy ra khi truyền dịch vào tĩnh mạch ngoại biên

Quy trình thực hành kỹ thuật truyền dịch tĩnh mạch

Nhận định

Nhận định những tín hiệu lâm sàng, cận lâm sàng, những bệnh lý đi kèm : tri giác, da và niêm mạc, tín hiệu sống sót ( DHST ), cân nặng, mức độ phù, lượng nước tiểu, khát nước, tín hiệu mất nước …
Nhận định tiền sử dị ứng : dị ứng thuốc, dịch truyền, dung dịch sát khuẩn …
Nhận định mạng lưới hệ thống tĩnh mạch người bệnh .
Nhận định những yếu tố tương quan đến dịch truyền, kim truyền, vận tốc truyền, thời hạn truyền …
Nhận định yếu tố tác động ảnh hưởng đến quy trình truyền : tuổi ( người già, trẻ nhỏ ) .
Nhận định thái độ, sự hiểu biết của người bệnh và người thân trong gia đình so với liệu pháp truyền dịch .

Dụng cụ

Dịch theo chỉ định :
Dịch đẳng trương : NaCl 0,9 %, glucose 5 %, NaHCO3 14 % … .
Dung dịch ưu trương : NaCl 10 %, 20 %, glucose 10 %, …, 50 %, NaHCO3 5 % …
Dung dịch có phân tử lượng lớn : Dextran, subtosan … .
Bộ dụng cụ truyền dịch : tấm ga mỏng mảnh, garô, dung dịch sát khuẩn ( cồn 700, cồn iốt ), gạc, băng dính, kìm Kocher .
Bộ dây truyền
Hộp thuốc chống sốc
Dụng cụ đo tín hiệu sống sót : máy đo huyết áp, ống nghe, nhiệt kế, đồng hồ đeo tay có kim giây .
Phiếu truyền dịch .
Bảng theo dõi tín hiệu sống sót, bút ghi

Các bước thực hiện

Bảng kiểm kỹ thuật truyền dịch tĩnh mạch

KỸ THUẬT TRUYỀN MÁU

Mục đích

Bù lại lượng máu đã mất, nâng huyết áp
Cầm máu ( fibrinogen, prothrombin, tiểu cầu, yếu cầu VIII. .. )
Chống nhiễm khuẩn nhiễm độc ( cung ứng hemoglobin và kháng thể )
Cung cấp oxy cho tế bào và kháng thể cho người bệnh

Nên truyền trong các trường hợp

Chảy máu nội tạng nặng
Sốc do chảy máu trong, sốc chấn thương, mất máu nặng do đứt động mạch .
Thiếu máu nặng ( ví dụ : Giun móc … )
Nhiễm khuẩn, nhiễm độc nặng
Các bệnh về máu : suy tủy, xuất huyết giảm tiểu cầu …

Không nên truyền trong các trường hợp

Các bệnh van tim ( hẹp, hở – van 2 lá, hở động mạch chủ … ) cần xem xét khi truyền
Viêm cơ tim .
Xơ cứng động mạch não, cao huyết áp .

Chấn thương sọ não, viêm não, não úng thủy.

Nguyên tắc truyền máu

Phải truyền máu cùng nhóm và chắc như đinh có chỉ định của bác sĩ theo sơ đồ sau :
Nhóm

Trước khi truyền máu phải chuẩn bị sẵn sàng rất đầy đủ những xét nghiệm thiết yếu : nhóm máu, phản ứng chéo, kết dính …

Hình 1. Định nhóm máu

Kiểm tra chất lượng máu : máu toàn phần hay thành phần của máu, túi / chai máu không có bộc lộ hoài nghi như đổi khác về sắc tố, vỡ hồng cầu, không vón cục …
Kiểm tra tín hiệu sống sót người bệnh trước khi truyền máu : nếu thấy không bình thường phải báo cáo giải trình bác sĩ .
Dụng cụ phải bảo vệ vô khuẩn, dây truyền phải có bầu lọc, kim phải đúng kích cỡ ( 18-21 G, dài 3-4 cm ) .
Đảm bảo vận tốc chảy của máu đúng y lệnh .
Phải làm phản ứng sinh vật : truyền 5 ml máu với vận tốc theo y lệnh, rồi cho chảy chậm 8 – 10 giọt / phút. Sau 5 phút theo dõi, nếu không có triệu chứng không bình thường, cho chảy liên tục với vận tốc theo y lệnh 20 ml máu nữa ; rồi lại cho chảy chậm ( 8 – 10 giọt / phút ) trong 5 phút để theo dõi, nếu không có gì không bình thường xảy ra mới tiếp tục truyền với vận tốc theo y lệnh .
Túi / chai máu đem ra khỏi nơi dữ gìn và bảo vệ không để lâu quá 30 phút trước khi truyền cho người bệnh, không được truyền máu quá lạnh cho người bệnh .
Phải theo dõi ngặt nghèo quy trình truyền để tránh những tai biến hoàn toàn có thể xảy ra .
Trong trường hợp cấp cứu không có máu cùng nhóm, hoàn toàn có thể truyền máu khác nhóm theo chỉ định của thầy thuốc và theo quy tắc truyền máu tối thiểu ( rất ít khi thực thi ) :
Đối với người lớn : không truyền quá 250 ml
Đối với trẻ nhỏ : truyền không quá 1/10 – 1/8 khối lượng tuần hoàn của trẻ

Sơ đồ 1. Truyền máu theo nhóm máu

Các tai biến có thể xảy ra khi truyền máu

Quy trình thực hành kỹ thuật truyền máu

Nhận định người bệnh

Tri giác, tín hiệu sống sót
Tĩnh mạch vùng truyền
Tình trạng bệnh lý đi kèm
Tiền sử về truyền dịch, truyền máu của người bệnh .
Người bệnh đã hoàn thành xong những thủ tục và chấp thuận đồng ý truyền trước khi nhận máu về .
Sự hiểu biết của người bệnh / mái ấm gia đình về truyền máu

Dụng cụ

Dụng cụ vô khuẩn và túi máu

Túi máu đã so sánh với y lệnh và nhóm máu của người bệnh .
Kiểm tra thương hiệu túi máu :
Có nhãn không ? nếu không có nhãn sẽ không nhận
Nhãn phải ghi khá đầy đủ : số túi, nhóm máu, tên người cho – người nhận máu ; ngày, giờ, tháng lấy máu, hạn dùng .

Kiểm tra chất lượng : nút túi máu có nguyên vẹn không ? Túi máu lấy ở tủ lạnh ra còn phân biệt những lớp rõ ràng, sắc tố có tươi hay có hiện tượng kỳ lạ tiêu huyết, nhiễm khuẩn, có vón cục không, có để ngoài tủ lạnh lâu quá 30 phút không ?
Đối chiếu : túi máu lĩnh có tương thích với phiếu lĩnh máu không, tên và nhóm máu của người bệnh có đúng không, phản ứng chéo giữa túi máu và máu của người bệnh có hiện tượng kỳ lạ ngưng kết không ?
Bộ dây truyền máu : loại dây thẳng / loại dây chữ Y có màng lọc trong bầu đếm giọt .

Túi / chai dung dịch NaCl 0,9 %
Bơm tiêm 5 ml, kim 18 – 21G
Gạc hấp, lam kính
Dung dịch sát khuẩn .

Dụng cụ sạch

Băng dính ; Găng tay sạch
Khay hạt đậu
Garô / dây cao su đặc
Gối hoặc khăn mỏng mảnh kê tay
Nẹp hoặc băng cuộn ( nếu cần )
Hộp thuốc chống sốc
Dụng cụ đo tín hiệu sống sót : nhiệt kế, máy đo huyết áp, ống nghe
Giấy cam kết đồng ý chấp thuận truyền
Phiếu truyền máu, phiếu xét nghiệm
Cọc truyền
Bơm tiêm điện ( EID )
Dụng cụ đo oxy mạch ( Pulse oximeter ) .

Các bước thực hành

Bảng kiểm kỹ thuật truyền máu

Bảng kiểm đánh giá năng lực thực hành kỹ thuật truyền dịch, truyền máu

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Bộ Y tế ( 2010 ). Hướng dẫn thực hành thực tế 55 kỹ thuật điều dưỡng cơ bản, tập 2. Nhà xuất bản Giáo dục đào tạo Nước Ta .
Bộ Y tế ( 2012 ). Bài giảng kỹ năng và kiến thức điều dưỡng. Nhà xuất bản Y học, Thành Phố Hà Nội
Bộ Y tế ( 2012 ). Quyết định số : 3671 / QĐ-BYT, Hướng dẫn tiêm bảo đảm an toàn trong những cơ sở khám bệnh, chữa bệnh .

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương – Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp

Source: https://vh2.com.vn
Category : Kỹ Thuật