Giáo án PTNL bài Hai đứa trẻ | Giáo án phát triển năng lực ngữ văn 11 – Tech12h

______________________________________________________________________________

 

Bạn đang đọc: Giáo án PTNL bài Hai đứa trẻ | Giáo án phát triển năng lực ngữ văn 11 – Tech12h

Tiết 28-29
Ngày soạn :
Ngày triển khai :

HAI ĐỨA TRẺ

– Thạch Lam –

I.  Mức độ cần đạt

1. Kiến thức :

a / Nhận biết : Nêu được tiểu sử tác giả, thực trạng sáng tác, phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật của nhà văn …
b / Thông hiểu : – Hiểu được sự cảm thông thâm thúy của Thạch Lam so với đời sống quẩn quanh, buồn tẻ của những người nghèo phố huyện và sự trân trọng của nhà văn trước những mong ước của họ về đời sống tươi tắn hơn .
c / Vận dụng thấp : Thấy được một vài nét độc lạ trong bút pháp thẩm mỹ và nghệ thuật của Thạch Lam .
d / Vận dụng cao : – Vận dụng hiểu biết về thực trạng lịch sử vẻ vang xã hội để lí giải nội dung, thẩm mỹ và nghệ thuật của tác phẩm văn học .

2. Kĩ năng :

a / Biết làm : bài đọc hiểu về truyện ngắn của Thạch Lam
b / Thông thạo : sử dụng tiếng Việt khi trình diễn một bài nghị luận về một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi

3.Thái độ :

a / Hình thành thói quen : đọc hiểu văn bản
b / Hình thành tính cách : tự tin khi trình diễn kiến thức và kỹ năng về truyện ngắn của Thạch Lam
c / Hình thành nhân cách : có tinh thần nhân ái, cảm thông với những mảnh đời trẻ thơ xấu số, trân trọng với khát vọng của con người .

II. Nội dung trọng tâm 

1. Kiến thức
– Cảm nhận được tình cảm xót thương của Thạch Lam so với những người phải sống nghèo khó, quẩn quanh và sự cảm thông, trân trọng của nhà văn trước mong ước của họ về một đời sống tươi đẹp hơn .
– Thấy được một vài nét độc lạ trong bút pháp thẩm mỹ và nghệ thuật của Thạch Lam qua truyện ngắn trữ tình “ Hai đứa trẻ ”

2. Kĩ năng

– NRèn kĩ năng đọc – hiểu văn bản văn học .

3. Thái độ:

– Có thái độ đồng cảm với những cảnh đời quẩn quanh, bế tắc, sống vô danh không có ý nghĩa

4. Định hướng hình thành phát triển năng lực

– Năng lực xử lý yếu tố : lí giải hiện tượng kỳ lạ đời sống được bộc lộ qua tác phẩm : hiện tượng kỳ lạ sống mịn mỏi, bế tắc ; học viên biểu lộ được quan điểm cá thể khi nhìn nhận hiện tượng kỳ lạ đĩ .
– Năng lực phát minh sáng tạo : Hs xác lập và hiểu được những ý tưởng sáng tạo mà Thạch Lam muốn gửi gắm. Trình bày được tâm lý của mình trước giá trị đời sống được bộc lộ qua tác phẩm .
– Năng lực hợp tác : HS cùng san sẻ, phối hợp với nhau qua hoạt động giải trí bàn luận nhĩm .
– Năng lực tiếp xúc tiếng Việt : HS tiếp xúc cùng tác giả qua văn bản, nâng cao năng lực sử dụng tiếng Việt .
– Năng lực chiêm ngưỡng và thưởng thức văn học / cảm thụ nghệ thuật và thẩm mỹ : HS cảm nhận vẻ đẹp ngôn ngữ văn học-tiêu biểu cho phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật Thạch Lam ; biết rung động trước đời sống nghèo nàn nơi phố huyện ; nhận ra được những giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật của tác phẩm …

III. Chuẩn bị

1. Giáo viên : Soạn giáo án – SGK, SGV, Tài liệu tìm hiểu thêm – Sưu tầm tranh, ảnh về địa điểm Cẩm Giàng ( Thành Phố Hải Dương ), TP.HN, nhà văn Thạch Lam .
2. Trò : Chuẩn bị những câu hỏi, bài tập, loại sản phẩm …

IV. Tổ chức dạy và học.

1. Ổn định tổ chức lớp:

– Kiểm tra sĩ số, trật tự, nội vụ của lớp

2. Kiểm tra bài cũ:

Kể tên những khuynh hướng chính của bộ phận VH công khai minh bạch quá trình từ 1930 – 1945. Kể tên những nhà văn hầu hết trong nhóm Tự lực văn đoàn .

3. Tổ chức dạy và học bài mới:

 

& 1. KHỞI ĐỘNG ( 3 phút) – Mục tiêu: tạo hứng thú, tâm thế cho học sinh.  – Phương pháp: vấn đáp – Thời gian: 5p

Hoạt động của Thầy và trò

–     GV giao nhiệm vụ: + Trình chiếu tranh vẽ, cho hs xem tranh vẽ về nhà văn Thạch Lam, phố Cẩm Giàng ( CNTT ) + Chuẩn bị bảng lắp ghép * HS: + Nhìn hình đoán tác giả Thạch Lam + Lắp ghép tác phẩm với tác giả – HS triển khai trách nhiệm : –  HS báo  cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ: – GV nhận xét và dẫn vào bài mới: Văn học giai đoạn thứ 3, từ năm 1930 đến khoảng năm 1945, đã xuất hiện trào lưu lãng mạn chủ nghĩa với những thành tựu nổi bật ở Thơ Mới; tiểu thuyết Tự lực văn đoàn.Có thể nói, trong sôù các nhà văn Tự lực văn đoàn, Thạch Lam là cây bút tuy đương thời không được chú ý nhiều, nhưng những truyện ngắn của anh có chất lượng nghệ thuật cao, đặt biệt là ở Thạch Lam có nghệ thuật viết truyện nhưng không có cốt truyện, tác phẩm của anh như một bài thơ dài của cảm xúc, tâm trạng. Truyện ngắn “ Hai đứa trẻ” là một trong những tác phẩm như vậy.

 

& 2. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC (  120 phút) – Mục tiêu: trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập nêu ra ở hoạt động khởi động. – Phương pháp: thuyết trình, pháp vấn, gợi mở, phân tích, nêu vấn đề, giảng bình, thảo luận nhóm… – Thời gian: 30 phút
Hoạt động của GV – HS	Kiến thức cần đạt
– Thao tác 1: Hướng dẫn đọc hiểu khái quát về tác giả + GV: Giới thiệu những nét khái quát về tác giả? + GV: Qua phần tiểu dẫn kết hợp với việc tìm hiểu về tác giả, em có nhận xét gì về văn chương Thạch Lam? GV Tích hợp kiến thức địa lí, lịch sử để hiểu thêm quê ngoại của Thạch Lam-nơi để lại dấu ấn trong truyện Hai đứa trẻ: + + Thị trấn Cẩm Giàng có lịch sử dân tộc gần bốn trăm năm, trong thư tịch cổ thì gọi là Cẩm Giang ( sông Gấm ), về sau vì tránh tên húy của chúa Trịnh Giang nên đổi thành Cẩm Giàng . + + Thị trấn Cẩm Giàng có một vị trí là phía Bắc và phía Tây được bảo phủ bởi một nhánh của sông Tỉnh Thái Bình ( tên sau này ) cùng với con đê uốn quanh, tiếp giáp với nền văn hóa truyền thống quan họ Kinh Bắc đồng thời cũng là điểm giao thoa hai vùng văn hóa truyền thống hào hiệp, khoa cử xứ Đông. Phía Đông và phía Nam tiếp giáp với những vùng đất phì nhiêu. Cẩm Giàng có chiều dài gần một nghìn mét, nằm dọc tuyến đường sắt TP. Hà Nội – Hải Phòng Đất Cảng . GV nhận xét, chốt lại ý chính . GV : Xuất xứ, thực trạng sinh ra của tác phẩm ? HS vấn đáp : – Trích trong tập “ Nắng trong vườn ” ( 1938 ) .	I. Tìm hiểu chung: 1.Tác giả:  SGK – Tên khai sinh : Nguyễn Tường Vinh ( sau đổi thành Nguyễn Tường Lân ), 1910 – 1942 . – Là em ruột của Nhất Linh và Hoàng Đạo. Cả ba người là thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn . – Thuở nhỏ, sống ở quê ngoại – phố huyện Cẩm Giàng, Thành Phố Hải Dương ( sau này trở thành khoảng trống thẩm mỹ và nghệ thuật trong những tác phẩm của nhà văn ) . – Là con người điềm đạm, nồng hậu và rất đỗi tinh xảo . – Có biệt tài về truyện ngắn . – Truyện không có chuyện, hầu hết khai thác nội tâm nhân vật . – Mỗi truyện như một bài thơ trữ tình, giọng điệu điềm đạm, tiềm ẩn tình cảm chân thành và sự nhạy cảm tinh xảo của nhà văn . – Văn Thạch Lam trong sáng, giản dị và đơn giản mà thâm trầm, thâm thúy . 2. Truyện “Hai đứa trẻ”: – Trích trong tập “ Nắng trong vườn ” ( 1938 ) . – Tiêu biểu cho truyện ngắn của Thạch Lam, kết hợp giữa hai yếu tố hiện thực và lãng mạn. – Bối cảnh truyện : quê ngoại của tác giả – phố huyện, ga xép Cẩm Giàng, tỉnh Thành Phố Hải Dương .
GV hướng dẫn : GV hướng dẫn học sinh đọc một số đoạn tiêu biểu – Đọc với giọng nhẹ nhàng êm ái tương thích với văn phong của Thạch Lam, tương thích với chất trữ tình của truyện ;            – Khi đọc, cần chú ý đến diễn biến tâm trạng buồn thương, day dứt của Liên, nhân vật mang chủ đề của truyện, theo thời gian: chiều buông, đêm xuống, khi đoàn tàu đêm đi qua… – Thao tác 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn. + GV: Toàn bộ cảnh vật thiên nhiên, cuộc sống con người nơi phố huyện được cảm nhận  qua cái nhìn và tâm trạng của nhân vật nào? Cách lựa chọn điểm nhìn miêu tả ấy có tác dụng nghệ thuật gì? + GV: Tìm những chi tiết miêu tả bức tranh nơi phố huyện lúc chiều tàn (âm thanh, hình ảnh, màu sắc, đường nét)? Cảnh này gợi cho em những suy nghĩ, xúc cảm gì? GV Tích hợp kiến thức âm nhạc, hội hoạ  để hướng dẫn học sinh tìm hiểu về âm thanh, màu sắc được miêu tả qua văn bản. + GV: Theo dõi, giảng giải thêm.     GV Tích hợp kiến thức Tiếng Việt để hướng dẫn học sinh khai thác biện pháp tu từ về từ, biện pháp tu từ cú pháp được sử dụng trong văn bản sau: – Câu Tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ ; từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều. Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn sử dụng giải pháp tu từ gì ? Hãy xác lập và nêu hiệu suất cao nghệ thuật và thẩm mỹ của giải pháp tu từ đó ? – Nêu ý nghĩa nghệ thuật và thẩm mỹ việc tạo nhịp điệu trong những câu văn Chiều, chiều rồi. Một chiều dịu dàng êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào . – GV: Tìm những chi tiết miêu tả cảnh chợ tan ? – GV : Cùng với cảnh chiều tàn, chợ tan, cảnh những kiếp người nghèo khó nơi phố huyện được tả ra làm sao ? Em nhận xét gì về đời sống của họ ? GV Tích hợp Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em năm 2014, trong đó có các quyền dành cho trẻ em như: Điều 16. Quyền được học tập Điều 17. Quyền vui chơi, giải trí, hoạt động văn hoá, nghệ thuật, thể dục, thể thao, du lịch So sánh với cảnh Mấy đứa trẻ con nhà nghèo tìm tòi, nhặt nhanh những thứ còn sót lại ở chợ trong truyện, em thấy mấy đứa trẻ ( kể cả chị em Liên và An ) có được quyền đó không ? Vì sao ? + GV: Trước cảnh chiều tàn, chứng kiến cảnh sống của những con người nghèo khổ, tâm trạng Liên ra sao? Qua việc thể hiện nội tâm của Liên, em hiểu thêm gì về tấm lòng của nhà văn Thạch Lam? GV Tích hợp kiến thức Giáo dục công dân lớp 10( bài CÔNG DÂN VỚI CỘNG ĐỒNG) để hướng dẫn học sinh tìm hiểu lòng thương người của Liên + GV: giải thích, bình luận. Tích hợp GDCD: Từ tình thương của Liên đối với những con người nghèo khổ nơi phố huyện, bản thân thấy được trách nhiệm của cá nhân với cộng đồng…    Thao tác 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya. + GV: Cảnh phố huyện về khuya có đặc điểm gì nổi bật? Hãy thống kê các chi tiết để làm rõ điều đó? GV Tích hợp kiến thức Tiếng Việt phần biện pháp tu từ cú pháp (liệt kê) và biện pháp nghệ thuật tương phản được sử dụng trong văn bản. GV: Trong bóng tối bao trùm, cuộc sống ở phố huyện vẫn thấp thoáng hiện ra qua những ánh sáng nào? Gắn liền với cuộc sống của những ai? + GV: Ý nghĩa biểu tượng của hình tượng bóng tối và ánh sáng là gí? + GV: Trong bóng tối mênh mông như thế, cuộc đời những con người nơi phố huyện hiện lên như thế nào? Họ có ước mơ, mong đợi điều gì? + GV: Qua việc miêu tả cuộc đời, mơ ước của họ, ta hiểu thêm gì về tấm lòng của Thạch Lam đối với những con người nơi phố huyện nghèo? HS trả lời :  HS: Toàn bộ cảnh vật, cuộc sống được cảm nhận qua cái nhìn của nhân vật Liên. Ngôi kể thứ ba giúp câu truyện trở nên khách quan .  HS: Tìm hiểu, phát biểu, lí giải. Kiến thức âm nhạc: – Âm thanh : + Tiếng trống thu không gọi chiều về . + Tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng . + Tiếng muỗi vo ve . Kiến thức hội hoạ: – Hình ảnh, sắc tố : + “ Phương tây đỏ rực như lửa cháy ” , + “ Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn ” . Kiến thức Tiếng Việt: – sử dụng giải pháp tu từ nhân hóa ( qua từ gọi ) ; so sánh ( như lửa cháy … như hòn than ) Hiệu quả thẩm mỹ và nghệ thuật của giải pháp tu từ đó : – Nhân hóa : Dưới ngòi bút nhà văn, tiếng trống không còn là một âm thanh thông thường mà nó còn vang lên tha thiết, tiếng gọi con người trở lại mái ấm mái ấm gia đình, gọi chiều buông vội, thức dậy trong vạn vật những nỗi niềm riêng . – So sánh : gợi những sắc tố vụt sáng lên trước khi sắp tắt. Sự vật đang chuyển dần trạng thái, đang tự nó mất dần đi ánh sáng, sức sống, đang tàn tạ dần trong chiều muộn. Nhà văn đã vẽ nên những hình ảnh vừa tinh xảo vừa quen thuộc, thân thiện với những tâm hồn quê . – Ý nghĩa thẩm mỹ và nghệ thuật việc tạo nhịp điệu trong những câu văn + Nhịp điệu câu văn nhẹ nhàng, êm ái nhờ sự phối hợp câu ngắn với câu dài phải chăng. Hai câu văn có nhiều thanh bằng. Thanh bằng được đặt ở cuối nhịp câu văn ( chiều … rồi … ru … vào ) . + Hiệu quả : tạo chất thơ trong văn Thạch Lam, gợi bước chân nhẹ nhàng của thời hạn buổi chiều buồn đang dần chuyển về đêm ở phố huyện nghèo. Qua đó, nhà văn bộc lộ sự cảm nhận tinh xảo và sự gắn bó sâu nặng với quê nhà, với ruộng đồng . –HS: Phát hiện các chi tiết. + Chợ đã vãn từ lâu, người về hết và tiếng ồn ào cũng mất . + Chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía . –HS: Phát hiện các chi tiết. + Mấy đứa trẻ con nhà nghèo tìm tòi, nhặt nhanh những thứ còn sót lại ở chợ . ( Mấy đứa trẻ con nhà nghèo … sót lại ” ). Chúng rất đáng thương, không được hưởng quyền được học tập, đi dạo như trẻ nhỏ ngày này … + Mẹ con chị Tí : với cái hàng nước đơn sơ, vắng khách . ( “ Mẹ con chị Tí … hàng nước nhỏ ” ) + Bà cụ Thi : hơi điên đến mua rượu lúc đêm hôm rồi đi lần vào bóng tối . ( “ Bà cụ Thi … cuối làng ” ) + Bác Siêu với gánh hàng phở – một thứ quà xa xỉ . + Gia đình bác xẩm mù  HS: phát hiện các chi tiết, nêu cảm nhận. + Cảm nhận rất rõ : “ mùi riêng của đất, của quê nhà này ” . + gợi cho Liên nỗi buồn thấm thía : “ Liên ngồi lặng yên … lòng man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn ” . + Động lòng thương những đứa trẻ nhà nghèo nhưng chính chị cũng không có tiền mà cho chúng . + Xót thương mẹ con chị Tí : ngày mò cua bắt tép, tối dọn cái hàng nước chè tươi chả kiếm được bao nhiêu . – Liên là nhân vật Thạch Lam phát minh sáng tạo để kín kẽ bày tỏ tình cảm của mình : + Yêu mến, gắn bó với vạn vật thiên nhiên quốc gia . + Xót thương so với những kiếp người bần hàn . HS: phát hiện các chi tiết, nêu cảm nhận. – Phố huyện về đêm ngập chìm trong bóng tối : + “ Đường phố và những ngõ con từ từ chứa đầy bóng tối ” . + “ Tối hết con đường thẳm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng càng sẫm đen hơn nữa ” . HS: phát hiện các chi tiết, nêu cảm nhận. – Ánh sáng của sự sống khan hiếm, nhỏ bé : + Một khe sáng ở một vài shop . + Quầng sáng thân thương quanh ngọn đèn chị Tí . + Một chấm lửa nhỏ trong nhà bếp lửa bác Siêu . + Ngọn đèn của Liên “ thưa thớt từng hột sáng lọt qua phên nứa ” . – Ánh sáng và bóng tối tương phản nhau : Bóng tối bao trùm, sum sê > < ánh sáng mỏng mảnh, nhỏ bé . + HS: Mỗi người mỗi cảnh, nhưng họ đều có chung cái nghèo túng, buồn chán, mỏi mòn của những kiếp người nhỏ bé. – Thao tác 3: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu Hình ảnh chuyến tàu và tâm trạng chờ mong chuyến tàu đêm của Liên và An. HS đọc diễn cảm văn bản . GV chia lớp thành 04 nhóm và phát phiếu học tập.  Nhóm 1: Hình ảnh đoàn tàu được tác giả miêu tả như thế nào? ? So sánh với âm thanh và ánh sáng của phố huyện lúc chiều tàn và đêm khuya khi tàu chưa đến ? Nhóm 2: So sánh để thấy được nghệ thuật tương phản về âm thanh và ánh sáng của đoàn tàu với âm thanh và ánh sáng nơi phố huyện bằng cách hoàn thành bảng sau: Bảng 1: Âm thanh Đoàn tàu Phố huyện … … … … … … . … … … … … … … …  Bảng 2: Ánh sáng Đoàn tàu Phố huyện … … … … … … … … … … … … … … .. Nhóm 3: Tâm trạng của hai đứa trẻ – trước khi tàu chưa đến, trong khi tàu đến và khi đoàn tàu đã đi qua?   GV Tích hợp kiến thức Tiếng Việt phần biện pháp tu từ ngữ âm (điệp thanh)  được sử dụng trong văn bản. Xác định sự phối âm bằng trắc và nêu hiệu quả nghệ thuật trong đoạn văn sau:“[1]Liên lặng theo mơ tưởng. [2] Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo. [3] Con tàu như đã đem một chút thế giới khác đi qua. [4] Một thế giới khác hẳn đối với Liên, khác hẳn cái vầng sáng ngọn đèn của chị Tí và ánh lửa của bác Siêu. [5]Đêm tối vẫn bao bọc chung quanh, đêm của đất quê, và ngoài kia, đồng ruộng mênh mang và yên lặng.” Nhóm 4: Phân tích ý nghĩa nghệ thuật của chuyến tàu đêm ? HS: thảo luận nhóm, cử đại diện phát biểu ý chung của toàn nhóm. GV : Ý nghĩa văn bản Hai đứa trẻ là gì ? HS vấn đáp và GV chốt ý : – Cốt truyện đơn thuần, điển hình nổi bật những dòng tâm trạng – Bút pháp tương phản trái chiều . – Miêu tả sinh động những biến hóa tinh xảo của cảnh vật và tâm trạng con người . – Ngôn ngữ, hình ảnh giàu ý nghĩa tượng trưng . – Giọng điệu thủ thỉ thấm đượm chất thơ, chất trữ tình sâu lắng . HS vấn đáp : – Niềm cảm thương chân thành của Thạch Lam so với những kiếp sống bần hàn – Sự trân trọng của nhà văn với những mong ước nhỏ bé, bình dị mà tha thiết của họ .	II. ĐỌC –HIỂU :   1. Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn:   Xem thêm: Lý Do Nhiều Học Phí Trường Doanh Nhân Ceo Việt Nam Tuyển Sinh 2021             a. Bức tranh thiên nhiên nơi phố huyện lúc chiều tàn: – Âm thanh : + Tiếng trống thu không gọi chiều về . + Tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng . + Tiếng muỗi vo ve . ( “ Tiếng trống thu không … trên nền trời ” ) – Hình ảnh, sắc tố : + “ Phương tây đỏ rực như lửa cháy ” , + “ Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn ” . – Đường nét : dãy tre làng cắt hình rõ ràng trên nền trời . à Bức họa đồng quê quen thuộc, bình dị, thơ mộng, quyến rũ, mang cốt cách Nước Ta . – Câu văn : dịu êm, nhịp điệu chậm, giàu hình ảnh và nhạc điệu, uyển chuyển, tinh xảo à Người đọc nhìn, nghe, xúc cảm trước một bức tranh quê rất Nước Ta .                       b. Cảnh chợ tan và những kiếp người nơi phố huyện: – Cảnh chợ tàn : + Chợ đã vãn từ lâu, người về hết và tiếng ồn ào cũng mất . + Chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía . – Con người : + Mấy đứa trẻ con nhà nghèo tìm tòi, nhặt nhanh những thứ còn sót lại ở chợ . + Mẹ con chị Tí : với cái hàng nước đơn sơ, vắng khách . + Bà cụ Thi : hơi điên đến mua rượu lúc đêm hôm rồi đi lần vào bóng tối . + Bác Siêu với gánh hàng phở – một thứ quà xa xỉ . + Gia đình bác xẩm mù sống bằng lời ca tiếng đàn và lòng hảo tâm của khách qua đường . à Cảnh chợ tàn và những kiếp người tàn tạ : sự tàn lụi, sự nghèo nàn, tiêu điều của phố huyện nghèo . d. Tâm trạng của Liên: – Cảm nhận rất rõ : “ mùi riêng của đất, của quê nhà này ” . – Cảnh ngày tàn và những kiếp người tàn tạ : gợi cho Liên nỗi buồn thậm thía – Động lòng thương những đứa trẻ nhà nghèo nhưng chính chị cũng không có tiền mà cho chúng . – Xót thương mẹ con chị Tí : ngày mò cua bắt tép, tối dọn cái hàng nước chè tươi chả kiếm được bao nhiêu . à Liên là một cô bé có tâm hồn nhạy cảm, tinh xảo, có lòng trắc ẩn, yêu thương con người . – Liên là nhân vật Thạch Lam phát minh sáng tạo để kín kẽ bày tỏ tình cảm của mình : + Yêu mến, gắn bó với vạn vật thiên nhiên quốc gia . + Xót thương so với những kiếp người nghèo khó . 2. Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya:    a. Hình ảnh của “bóng tối” và “ánh sáng”: – Phố huyện về đêm ngập chìm trong bóng tối:  + “Đường phố và các ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối”. + “ Tối hết con đường thẳm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng càng sẫm đen hơn nữa ” . à Bóng tối xâm nhập, bám sát mọi hoạt động và sinh hoạt của những con người nơi phố huyện . – Ánh sáng của sự sống khan hiếm, nhỏ bé . à Đó là thứ ánh sáng yếu ớt, le lói như những kiếp người nghèo khó nơi phố huyện . – Ánh sáng và bóng tối tương phản nhau à Biểu trưng cho những kiếp người nhỏ bé sống leo lét, tàn lụi trong đêm hôm bát ngát của xã hội cũ . b. Đời sống của những kiếp người nghèo khổ trong bóng tối: – Vẫn những động tác quen thuộc : + Chị Tí dọn hàng nước + Bác Siêu hàng phở thổi lửa . + Gia đình Xẩm “ ngồi trên manh chiếu rách nát, cái thau sắt để trước mặt ”, “ Góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu bật trong lạng lẽ ” + Liên, An trông coi shop tạp hóa nhỏ bé . à Sống quẩn quanh, đơn điệu không lối thoát . – Vẫn tâm lý và mong đợi như mọi ngày : Mong những người phu gạo, phu xe, mấy chú lính lệ vào hàng uống bát che tươi và hút điếu thuốc lào . – Vẫn mơ ước : “ chừng ấy người trong bóng tối dang mong đợi một cái gì tươi đẹp cho đời sống nghèo khó hàng ngày của họ ” à Ước mơ mơ hồ : tình cảnh tội nghiệp của những người sống mà không biết số phận mình sẽ ra sao . [ Giọng văn : chậm buồn, tha thiết biểu lộ niềm cảm thương của Thạch Lam với những người nghèo nàn . 3. Hình ảnh chuyến tàu và tâm trạng chờ mong chuyến tàu đêm của Liên và An: – Lí do : + Để bán hàng ( theo lời mẹ dặn ) . + Để được nhìn chuyến tàu đêm đi qua – hoạt động giải trí sau cuối của đêm khuya . – Hình ảnh đoàn tàu : + Âm thanh : sôi động + Ánh sáng : rực rỡ tỏa nắng -> Con tàu như đã đem một chút thế giới khác đi qua. Bảng 1:   Âm thanh Đoàn tàu Phố huyện Còi xe lửa lê dài Tiếng trống thu không từng tiếng một Tiếng dồn dập Tiếng ếch nhái Tiếng rít mạnh vào ghi Tiếng muỗi bay vo ve Còi rít lên Tiếng đàn bầu bật trong yên lặng Tàu rầm rộ đi tới -> Âm thanh huyên náo, sôi động.   -> Âm thanh đơn điệu, buồn bã.   Bảng 2:   Ánh sáng   Đoàn tàu   Phố huyện Ngọn lửa xanh tươi Khe sáng Khói bừng sáng trắng Quầng sáng Đèn sáng trưng Chấm nhỏ và vàng lơ lửng Đồng và kền lấp lánh lung linh Thưa thớt từng hột sáng Các cửa kính sáng -> Ánh sáng mạnh mẽ, rực rỡ.   -> Ánh sáng yếu ớt, tù mù. * Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh con tàu: – Biểu tượng của một quốc tế đáng sống : sự giàu sang và rực rỡ tỏa nắng ánh sáng, nó trái chiều với đời sống mỏi mòn, bần hàn, tối tăm của người dân phố huyện . – Hình ảnh của TP. Hà Nội, của niềm hạnh phúc, của những kí ức tuổi thơ êm đềm . – Là khát vọng vươn ra ánh sáng, vượt qua đời sống tù túng, quẩn quanh, không cam chịu đời sống tầm thường, nhạt nhẽo đang vây quanh . * Thông điệp nhà văn muốn gửi gắm: – Đừng để đời sống chìm trong cái “ ao đời yên bình ” ( Xuân Diệu ). Con người phải sống cho ra sống, phải không ngừng khao khát và thiết kế xây dựng đời sống có ý nghĩa . – Những ai phải sống trong một đời sống tối tăm, mòn mỏi, tù túng, hãy cố vươn ra ánh sáng, hướng tới một đời sống tươi đẹp . [ Giá trị nhân đạo thâm thúy của tác phẩm . III. Tổng kết: 1. Nghệ thuật – Cốt truyện đơn thuần, điển hình nổi bật những dòng tâm trạng chảy trôi, những cảm hứng, cảm xúc mong manh mơ hồ trong tâm hồn nhân vật . – Bút pháp tương phản trái chiều . – Miêu tả sinh động những đổi khác tinh xảo của cảnh vật và tâm trạng con người . – Ngôn ngữ, hình ảnh giàu ý nghĩa tượng trưng . – Giọng điệu thủ thỉ thấm đượm chất thơ, chất trữ tình sâu lắng . 2. Ý nghĩa văn bản Truyện ngắn Hai đứa trẻ biểu lộ niềm cảm thương chân thành của Thạch Lam so với những kiếp sống nghèo khó, chìm khuất trong mỏi mòn, tăm tối, quẩn quanh nơi phố huyện trước Cách mạng và sự trân trọng với những mong ước nhỏ bé, bình dị mà tha thiết của họ .

 

& 3.LUYỆN TẬP ( 3  phút)

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

– Mục tiêu: hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được.

– Phương pháp: Vấn đáp

– Thời gian: 5p

Hoạt động của GV – HS

Kiến thức cần đạt

GV giao nhiệm vụ: Câu hỏi 1: Sức hấp dẫn của truyện Thạch Lam chủ yếu toát ra từ đâu? a. Tình huống, sự kiện. b. Tính cách, số phận nhân vật. c. Các xung đột. d. Thế giới nội tâm của nhân vật. Câu hỏi 2:  Âm thanh nào trong các âm thanh sau được miêu tả ở truyện Hai đứa trẻ có sức vang ngân, xao xuyến và náo nức nhất đối với những tâm hồn trẻ thơ nơi phố huyện? a. Tiếng trống. b. Tiếng đàn bầu. c. Tiếng ếch nhái. d. Tiếng còi tàu. Câu hỏi 3: Trong truyện Hai đứa trẻ có nhiều hình ảnh tương phản. Sự tương phản nào gây ấn tượng rõ nhất về tình trạng sống mòn mỏi, le lói của con người nơi phố huyện? a. Ánh sáng của đoàn tàu và ánh sáng đèn con của chị Tí. b. Thế giới phố huyện và “một chút thế giới khác”. c. Ánh sáng và bóng tối thuộc về đêm nơi phố huyện. d. Hình ảnh vũ trụ bao la và hình ảnh những con người bé nhỏ. Câu hỏi 4: Đoạn văn mở đầu Hai đức trẻ: “Tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhò; từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều. Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn.dãy tre làng trước mặt đem lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời.”đã tạo hiệu quả gì rõ nhất trong việc mở ra bức tranh tâm trạng của nhân vật? a. Nhịp điệu chiều hôm vang ngân trong tâm hồn nhân vật Liên. b. Ánh sáng, màu sắc chiều hôm lấp lánh trong tâm hồn Liên. c. Đường nét, hình khối chiều hôm chập chờn trong tâm hồn Liên. d. Hình ảnh, không gian chiều hôm ám ảnh trong tâm hồn Liên. – HS triển khai trách nhiệm : – HS báo cáo giải trình hiệu quả triển khai trách nhiệm :

ĐÁP ÁN [ 1 ] = ‘ d ‘ [ 2 ] = ‘ d ‘ [ 3 ] = ‘ a ‘ [ 4 ] = ‘ a ‘

& 4.VẬN DỤNG (  5 phút)

– Mục tiêu: phát hiện các tình huống thực tiễn và vận dụng được các kiến thức, kĩ năng trong cuộc sống tương tự tình huống/vấn đề đã học.

– Phương pháp: Vấn đáp

– Thời gian: 3 phút

Hoạt động của GV – HS

Kiến thức cần đạt

GV giao nhiệm vụ: Nêu biểu hiện của bút pháp tương phản và tác dụng của nó trong truyện Hai đứa trẻ: –   HS thực hiện nhiệm vụ: –  HS báo  cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

1 / Biểu hiện tương phản : a. Tương phản giữa ánh sáng và bóng tối : b. Tương phản giữa hình ảnh đoàn tàu và phố huyện ( nhất là khi đoàn tàu đi qua và sau khi đoàn tàu đã đi qua ) . c. Tương phản giữa đời sống thực tại và mơ ước xa xôi 2 / Nêu tính năng của bút pháp tương phản trong truyện Hai đứa trẻ . + Làm điển hình nổi bật bức tranh phố huyện êm đềm, bình lặng nhưng nghèo khó, tù túng, đơn điệu trong bóng tối bát ngát và hiu quạnh . + Thể hiện sinh động đời sống của con người lao động nhỏ bé, vô danh nơi đây. Họ không chỉ thiếu thốn về vật chất mà còn phải sống đời sống tẻ nhạt, đơn điệu, không ánh sáng và niềm vui, chỉ có chút hy vọng nhỏ bé và mong manh, xa xôi và leo lét như chính những ngọn đèn nơi phố huyện . + Góp phần bộc lộ và lí giải những bộc lộ tinh xảo trong tâm hồn nhân vật, nhất là Liên .

 

 

 

& 5.TÌM TÒI, MỞ RỘNG.( 2  phút)

– Mục tiêu: sưu tầm, mở rộng các kiến thức đã học

– Phương pháp: đàm thoại

– Thời gian: 3 phút

Hoạt động của GV – HS	Kiến thức cần đạt
GV giao trách nhiệm : + Vẽ sơ đồ tư duy bài học kinh nghiệm : Truyện Hai đứa trẻ + Tìm đọc thêm những truyện ngắn của Thạch Lam + Tìm đọc bài thơ Vọng chiều Thạch Lam – HS triển khai trách nhiệm : – HS báo cáo giải trình tác dụng thực thi trách nhiệm :	– Vẽ đúng sơ đồ tư duy bằng ứng dụng Imindmap – Tra cứu tài liệu trên mạng, trong sách tìm hiểu thêm .

4. Hướng dẫn về nhà  ( 1 phút)

HƯỚNG DẪN TỰ HỌC – DẶN DÒ ( 5 PHÚT)

Xem thêm: Trường huấn luyện Doanh nhân CEO Việt Nam học phí

– HS tự tóm tắt những nét chính về nội dung và thẩm mỹ và nghệ thuật
– Gv chốt lại : Tâm trạng của Liên