Giải Bài tập nghề điện dân dụng lớp 11 Bài 24 trang 114

Giáo án nghề Tin học văn phòng 11 bài 24

Giáo án nghề Tin học văn phòng lớp 11 – Bài 24 là tài liệu giáo án điện tử lớp 11 hay nằm trong chương trình giáo dục hướng nghiệp 11, phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả. Mời quý thầy cô cùng tham khảo để chuẩn bị bài soạn giảng hiệu quả và dễ dàng hơn.

Nội dung chính

• Giáo án nghề Tin học văn phòng 11 bài 24
• GIÁO ÁN TIN HỌC VĂN PHÒNG LỚP 11
• BÀI 24: TRÌNH BÀY TRANG TÍNH: ĐỊNH DẠNG Ô
• Video liên quan

Giáo án nghề Tin học văn phòng lớp 11 cả năm

Giáo án nghề Tin học văn phòng lớp 11 – Bài 23Giáo án nghề Tin học văn phòng lớp 11 – Bài 25

GIÁO ÁN TIN HỌC VĂN PHÒNG LỚP 11

BÀI 24: TRÌNH BÀY TRANG TÍNH: ĐỊNH DẠNG Ô

Tiết : 67, 68, 69 Ngày soạn

A/ MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU

– Kiến thức : Biết những năng lực định dạng ô : Kẻ đường biên giới và tô màu nền, gộp tách ô .- Kỹ năng : Kẻ đường biên giới và tô màu cho những ô tính. Gộp / tách ô .

B/ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC

– Máy tính và máy chiếu .- Sách và tài liệu tìm hiểu thêm .- Bảng .

C/ NỘI DUNG.

I/ Tổ chức lớp học: ổn định lớp và kiểm tra sĩ số.

II/ Kiểm tra bài cũ: Thực hiện trong quá trình học.

III/ Tiến trình học.

TIẾT 67

TIẾT 68 – 69

D/ CỦNG CỐ VÀ BÀI TẬP VỀ NHÀ.

– Nhấn mạnh lại lần nữa : Làm việc với bảng tính muốn in được cần phải quan sát và trình diễn sao cho hoàn toàn có thể in ra được giấy .- Yêu cầu hs cần phải biết cách trình diễn và sử dụng những gì đã học để trình diễn : Kẻ đường biên giới, định dạng kiểu tài liệu, hàng cột, …. sao cho khi quan sát thấy bảng tính in hoàn toàn có thể sử dụng được là hoàn thành xong trách nhiệm. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẶNG VĂN ĐÀO ( Chủ biên ) TRẦN MAI THU HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGHỀ P H ổ THÔNG Nghề ĐIỆN DÂN DỤNG ( Tái bản lần thứ chín ) NHÀ XUẤT BẢN GIÁO DUC VIỆT NAMCHƯƠNG MỞ ĐẦU B à ll GIỚI THIỆU GIÁO DỤC NGHÊ ĐIỆN DÂN DỤNG 1. Biết được vị tri, vai trò của diện năng và nghề Điện dân dụng trong sản xuất và đời sống. 2. Biết được triển vọng tăng trưởng của nghề Điện dân dụng. 3. Biết tiềm năng, nội dung chương trình và phương pháp học tập nghề Điện dân dụng. I – Vị TRÍ, VAI TRÒ CỦA ĐIỆN NÀNG VÀ NGHỀ ĐIỆN DÂN DỤNG TRONG SẢN XUẤT VÀ ĐÒI SỐNG 1. Vị trí, vai trò của điện năng trong sản xuất và đời sống Việc phân phối vừa đủ nguồn năng lượng, đặc biệt quan trọng là điện năng không chỉ thiết yếu cho sự tăng trưởng kinh tế tài chính mà còn thiết yếu cho sự không thay đổi kinh tế tài chính, xã hội và chính trị trong mỗi vương quốc. Hiện nay điện năng là nguồn động lực đa phần so với sản xuất và đời sống vì những lí do cơ bản sau : – Điện năng được sản xuất tập trung chuyên sâu trong những nhà máy điện và hoàn toàn có thể truyền tải đi xa với hiệu suất cao. – Quá trình sản xuất, truyền tải, phân phối và sử dụng điện nàng được tự động hoá và điểu khiến từ xa thuận tiện. – Điện năng thuận tiện biến hóa sang những dạng nguồn năng lượng khác. Ví dụ động cơ điện đổi khác điện năng thành cơ năng. Bàn là, nhà bếp điện đổi khác điện năng thành nhiệt năng. Đèn điện biến hóa điện năng thành quang năng … – Trong hoạt động và sinh hoạt, điện nãng đóng vai trò quan trọng. Nhờ có điện nãng, những thiết bị điện, điện tử dân dụng như tủ lạnh, máy giặt, những thiết bị điện tử nghe nhìn … mới thao tác được. – Nhờ điện nãng hoàn toàn có thể nâng cao nãng suất lao động, cải tổ đời sống, góp thêm phần thôi thúc cách mạng khoa học kĩ thuật tăng trưởng. 2. Vị trí, vai trò của nghề Điện dân dụng Nghề Điện dân dụng là một trong rất nhiều nghề của ngành Điện. Ngành Điện rất phong phú, tuy nhiên hoàn toàn có thể phân loại thành những nhóm nghề chính sau đây : – Sản xuất, truyền tải và phân phối điện năng. Đó là nghành nghề dịch vụ hoạt động giải trí của những doanh nghiệp thuộc Tổng công ti điện Nước Ta và những sở điện lực địa phương, bảo vệ xây lắp, quản lý và vận hành những nhà máy sản xuất điện, mạng lưới hệ thống Imyền tải và cung ứng điện đến từng hộ tiêu thụ. – Chế lạo vật tư và những thiết bị điện. Đây là nghành nghề dịch vụ hoạt động giải trí của những doanh nghiệp trong sản xuất, sản xuất những loại máy điện, khí cụ điện, thiết bị thống kê giám sát, bảo vệ, tinh chỉnh và điều khiển mạng điện, những vật tư thiết bị điện như dây dẫn, cáp, sứ cách điện, … – Đo lường, điều khiển và tinh chỉnh, tự động hoá quy trình sản xuất. Đây là những hoạt động giải trí rất đa dạng chủng loại, tạo nên những mạng lưới hệ thống máy sản xuất, dây chuyền sản xuất lự động nhằm mục đích tự động hoá quy trình sản xuất, nâng cao hiệu suất và chất lượng mẫu sản phẩm. – Sửa chữa những hỏng hóc của những thiết bị điện, mạng điện, thay thế sửa chữa đồng hồ đeo tay đo diện, … – Nghề Điện dân dụng rất phong phú, hoạt động giải trí hầu hết trong nghành sử dụng điện năng Giao hàng cho đời sông, hoạt động và sinh hoạt và sản xuất của những hộ tiêu thụ điện như : + Lắp đặt mạng điện sản xuất nhỏ và mạng điện hoạt động và sinh hoạt, ví dụ : lắp ráp mạng điện sản xuất cho phân xưởng, xây lắp đường dây hạ áp, lắp ráp mạng diện chiếu sáng trong nhà và những khu công trình công cộng ngoài trời. + Lắp đặt những thiết bị và vật dụng điện Giao hàng sản xuất và hoạt động và sinh hoạt, ví dụ : lắp ráp động cơ điện, máy điều hoà không khí, quạt gió, máy bơm … + Bảo dưỡng, quản lý và vận hành, sửa chữa thay thế, khắc phục sự cố xảy ra trong mạng điện sản xuất nhỏ và mạng điện mái ấm gia đình, những thiết bị và vật dụng điện mái ấm gia đình. Do vậy, nghề Điện dân dụng giữ một vai trò quan trọng, góp thêm phần thôi thúc sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá quốc gia, sự tăng trưởng của ngành Điện và nâng cao chất lượng đời sống của con người. II – TRIỂN V Ọ N G PHÁT TRIỂN c ủ a n g h ề đ iệ n d â n d ụ n g – Nghề Điện dân dụng luôn cần tăng trưởng để Giao hàng sự nghiệp công nghiệp hoá và hiện đại hoá quốc gia. – Sự tăng trưởng của nghề Điện dân dụng gắn liền với sự tăng trưởng của ngành Điện. – Nghề Điện dân dụng tăng trưởng gắn liền với vận tốc đô thị hoá nông thôn và vận tốc tăng trưởng kiến thiết xây dựng nhà ở. – Nghề Điện dân dụng có nhiều điều kiện kèm theo tăng trưởng không những ở thành thị mà còn ở nông thôn, miền núi. – Sự tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ của cách mạng khoa học và kĩ thuật cũng làm Open nhiều thiết bị điện, vật dụng điện mới với tính năng ngày càng ưu việt, càng mưu trí, tinh xảo. Nghề Điện dân dụng ngày càng tăng trưởng để cung ứng với sự tăng trưởng đó. III-M Ụ C TIÊU, NỘI DUNG CHUƠNG TRÌNH GIÁO DỤC NGHỀ ĐIỆN DÃN DỤNG 1. Mục tiêu Sau khi học xong chương trình này, học viên đạt được : a ) Về kỹ năng và kiến thức – Biết những kiến thức và kỹ năng thiết yếu về an loàn lao động của nghề. – Biết được những kiến thức và kỹ năng cơ bản, thiết yếu về đo lường và thống kê điện trong nghề Điện dân dụng. – Hiểu được những kiến thức và kỹ năng cơ bản về tác dụng, cấu trúc, nguyên lí thao tác, bảo trì và thay thế sửa chữa đơn thuần một số ít vật dụng điện trong mái ấm gia đình. – Hiểu được những kỹ năng và kiến thức cơ bản về đo lường và thống kê, phong cách thiết kế mạng điện trong nhà đơn thuần. – Biết giám sát, phong cách thiết kế máy biến áp một pha hiệu suất nhỏ. – Biết những kỹ năng và kiến thức thiết yếu về đặc thù, nhu yếu, triển vọng tăng trưởng của nghề Điện dân dụng. b ) Vê kĩ năng – Sử dụng được dụng cụ lao động một cách phải chăng và đúng kĩ thuật. – Thiết kế và sản xuất được máy biến áp một pha hiệu suất nhỏ. – Thiết kế, lắp ráp được mạng điện trong nhà đon giản. – Tuân thủ những pháp luật an toàn lao động của nghề trong quy trình học tập. – Tim hiểu được những thông tin thiết yếu về nghề Điện dân dụng. c ) Về thái độ – Học tập trang nghiêm. – Làm việc kiên trì, khoa học, có tác phong công nghiệp, bảo vệ an toàn lao động và giữ vệ sinh thiên nhiên và môi trường. – Yêu thích, hứng thú với việc làm và có ý thức dữ thế chủ động lựa chọn nghề nghiệp tương lai. 2. Nội dung chương trình Giáo dục đào tạo nghề Điện dân dụng ( 105 tiết ) Chủ để Nội dung 1. Mởđấu Giới thiệu vị trí, vai trò và triển vọng của nghé ; Mục tiêu, nội dung chương trình và phương pháp học tập nghề. 2. An toàn lao Nguyên nhân gây tai nạn đáng tiếc lao động trong nghé Điện dân dụng ; động trong nghé Những giải pháp bảo vệ an toàn lao động trong nghề Điện dân Điện dân dụng. dụng. Chủ đề Nội dung 3. Đo lường điện Đồng hồ đo điện : phân loại ; tác dụng ; cấu trúc ; sử dụng một số ít đổng hổ đo điện thông dụng trong nghé Điện dân dụng ; Một số dụng cụ kiểmtra điện trong nghề Điện dân dụng ; công dụng ; cấu trúc vâ sửdụng ; Sửdụng một số ít đồng hồ đeo tay đo điện và dụng cụ kiểmtra điện thông dụng. 4. Máy biến àp Phương pháp phong cách thiết kế máy biến áp hiệu suất nhỏ ; Thiết kếvà quấn mảy biến àp hiệu suất nhỏ. 5. Động cơđiện Một số kỹ năng và kiến thức cơbản vé động cơđiện ; Động cơđiện xoay chiều một pha ; Một số mạch tinh chỉnh và điều khiển động cơđiện xoay chiéu một pha đơn thuần ; Bảo dưỡng, sửa chữa thay thế một số ít hư hỏng đơn giản đồ dùng điện – cơ trong gia đinh. 6, Mạng điện Một sô ‘ kiến thức và kỹ năng cơbản về chiếu sáng trong nhà ; trong nhà Phương pháp giám sát, phong cách thiết kế mạng điện trong nhà ; Thiết kế, lắp ráp mạng điện đơn thuần cho một phòng ở. 7. Tỉm hiểu nghề Đặc điểm, nhu yếu của nghé ; Điện dân dụng tin tức về thị trường lao động của nghé ; Vấn đề đào tạo và giảng dạy nghề. IV – PHƯONG PHÁP HỌC TẬP NGHỀ ĐIỆN DÂN DỤNG Luật Giáo dục, điều 28.2 đã ghi : \ ” Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, dữ thế chủ động, phát minh sáng tạo của học viên ; tương thích với đặc thù của từng lớp học, môn học ; tu dưỡng chiêu thức tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kỹ năng và kiến thức vào thực tiễn, ảnh hưởng tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học viên \ “. Có thể nói cốt lõi của thay đổi dạy và học là hướrìg tới hoạt dộng học tập dữ thế chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động của học viên. Yêu cầu thay đổi chiêu thức dạy và học này đã được những tác giả bộc lộ trong quy trình lựa chọn nội dung và trình diễn sách giáo khoa. Để góp thêm phần triển khai thay đổi giải pháp dạy và học trong trường đại trà phổ thông, những em học viên phải là những tác nhân tích cực bộc lộ vai trò chủ thể của hoạt động giải trí học tập. Ngoài những nhu yếu chung của việc thay đổi phương pháp học tập nhằm mục đích hướng tới hoạt dộng học tập dữ thế chủ động và tích cực, cũng cần xem xét tới những đặc trưng riêng của nghề đại trà phổ thông, đó là tỉ lệ giờ thực hành thực tế cao nhằm mục đích hình thành và tăng trưởng 1 số ít kĩ năng cơ bản của nghề. Do vây, để học tốt nghề đại trà phổ thông nói chung và nghề Điện dân dụng nói riêng, trong quy trình học tập học viên cần chú ý quan tâm 1 số ít điểm sau đây. 1. Hiểu rõ tiềm năng bài học kinh nghiệm trước khi học bài mới Học sinh cần có thói quen hiểu mục liêu bài học kinh nghiệm trước khi vào bài mới. Mục đích của hoạt động giải trí này nhằm mục đích khuynh hướng quy trình học tập, góp thêm phần tãng cường tính tự giác, tích cực học tập của những em. Mục tiêu bài học kinh nghiệm nhằm mục đích xác lập rõ mức độ triển khai xong việc làm của học viên, làm địa thế căn cứ để nhìn nhận chất lượng, hiệu suất cao bài học kinh nghiệm. Mỗi một nhu yếu của tiềm năng được miêu tả bằng một động từ hành vi hoàn toàn có thể quan sát, nhìn nhận được, những em sẽ làm quen dần với những động từ đó. Mục tiêu kỹ năng và kiến thức thường dùng những động từ : biết, trình diễn, hiểu, lý giải, so sánh … Mục tiêu kĩ năng có những động từ : phân loại, làm, sửa chữa thay thế, đo, vẽ, thiết kế xây dựng, thống kê giám sát, phong cách thiết kế, … Mục tiêu thái độ thường dùng những động từ nhu yếu ý thức, thái độ học viên có được sau bài học kinh nghiệm. Ví dụ : 1. Trình bày được nguyên lí thao tác và lý giải dược s ố liệu k ĩ thuật m áy giặt. 2. Bảo dưỡng và sửa chữa thay thế được m ột sô’hư hỏng thường gặp. 3. Có ý thức vận dụng kiến thức và kỹ năng, k ĩ năng dã học vào cuộc sông. 2. Tích cực tham gia xảy dựng cách học theo cặp, nhóm í ! Nội dung chương trình của nghề Điện dân dụng phần nhiều có tương quan tới thực tiễn sản xuất và đời sống. Vì vậy, đặc biệt quan trọng trong dạy học những bài thựchành, giáo viên thường tổ chức triển khai cho học viên học theo cặp, nhóm nhằm mục đích giúp những em có điều kiện kèm theo dữ thế chủ động, tương hỗ lẫn nhau trong học tập. Ví dụ : Tổ chức học tập theo nhóm để học viên kiến thiết xây dựng bài toán đo lường và thống kê, phong cách thiết kế máy biến áp. Khi học theo cặp, nhóm học viên cần : – Tuân thủ theo sự tinh chỉnh và điều khiển hoạt động giải trí của giáo viên và nhóm trưởng. – Trao đổi với giáo viên hoặc những bạn trong nhóm những yếu tố chưa hiểu rõ. – Tham gia tích cực để xử lý trách nhiệm của nhóm có tính đến thời hạn của từng trách nhiệm. – Trình bày hiệu quả của nhóm trước lớp nếu được giao. – Tự nhìn nhận và nhìn nhận chéo hiệu quả đạt được theo hướng dẫn của giáo viên. 3. Chú trọng phương pháp học thực hành thực tế Phương pháp học những bài thực hành thực tế có những độc lạ so với học lí thuyết vì tiềm năng của bài thực hành thực tế là giúp những em hình thành và rèn luyện một số ít kĩ năng thực hành thực tế kĩ thuật. Khi học thực hành thực tế, những em cần quan tâm 1 số ít điểm sau : – Nghiên cứu tiềm năng, xác lập những kĩ năng cần đạt được sau bài học kinh nghiệm là rất quan trọng ( làm được việc gì ? ). – Xác định đơn cử những tiêu chuẩn nhìn nhận tác dụng thực hành thực tế được bộc lộ qua phiếu nhìn nhận thực hành thực tế : Ví dụ : Phiếu dánh giá thực hành thực tế bài …… Tiêu chí đánh Điểm Điểm Thang nhìn nhận ( Ví dụ ) 1. Chuẩn bị thực hành thực tế 1 1 2. Quy trình thực hành thực tế 1 0,5 5 3. Yêu cầu cần đạt của mẫu sản phẩm : 7 – Yêu cầu 1 1 – Yêu cầu 2 7,5 – Yêu cầu 3 1 4. Thài độ : – An toàn lao động. 10 – Vệ sinh nơi làmviệc. 5. Tổng điểm – Cần hiểu quy trình tiến độ thực hành thực tế tổng thể và toàn diện trước khi đi vào học kĩ thuật triển khai từng quy trình của tiến trình. – Chú ý quan sát khi giáo viên nghiên cứu và phân tích, thao tác mẫu những kĩ năng mới. Trong quy trình giáo viên làm mẫu, cần ghi nhớ ; + Thao tác mẫu của giáo viên. + Liên hệ thao tác đó với những việc làm trước đây. + Những điều giáo viên quan tâm học viên về những lỗi thường mắc phải trong khi triển khai kĩ năng đó. – Có thói quen kiểm tra, tự nhìn nhận hiệu quả việc làm của mình. – Tích cực dữ thế chủ động trong học tập thực hành thực tế. CÂU HỎI 1. Trình bày vị trí, vai trò và triển vọng tăng trưởng của nghề Điện dân dụng. 2. Em hãy nêu m ột số quan điểm cớ nhân về phương ph áp học tậ p nghề Điện dân dụng. Bài2 AN TOÀN LAO ĐỘNG TRONG GIÁO DỤC NGHE ĐIỆN DÂN DỤNG 1. Biết được tầm quan trọng, sự thiết yếu của việc thực thi an toàn lao dộng trong nghề Điện dãn dụng. 2. Nêu được những nguyên do thường gãy tai nạn đáng tiếc và giải pháp bảo vệ an toàn lao động trong nghề Điện dân dụng. 3. Thực hiện đúng những giải pháp bảo vệ an toàn lao dộng trong nghề Điện dãn dụng. 4. Thực hiện đúng hướng dẫn của giáo viên trong khi học tập và thực hành thực tế. Trong một điều kiện kèm theo lao động đơn cử khi nào cũng Open những yếu tố vật chất có rủi ro tiềm ẩn gây tai nạn thương tâm, bệnh nghề nghiệp cho người lao động. Đó là : 10 – Các yếu tố vật lí, nhiệt độ, tiếng ồn, bụi … – Các yếu tố hoá học như những chất ô nhiễm, hơi, khí độc, chất phóng xạ … – Các yếu tố sinh vật, vi sinh vật … – Các yếu tố về tư thế lao động, khoảng trống thao tác, vệ sinh môi trường tự nhiên lao động … Tai nạn lao động thường xảy ra bất ngờ đột ngột và rất nguy khốn hoàn toàn có thể làm chết người hoặc làm tổn thương, phá huỷ công dụng hoạt động giải trí của một bộ phận khung hình. Do vậy, An toàn luôn là yếu tố tiên phong tất cả chúng ta cần chăm sóc trong khi học thực hành thực tế và lao động sản xuất. Để bảo vệ bảo đảm an toàn cho mình và những người khác cần phải tráng lệ thực thi những nguyên tắc bảo đảm an toàn trong quy trình lao động. Đối với nghề Điện dân dụng, pháp lệnh Bảo hộ lao động lao lý : mọi người lao động có liếp xúc với dụng cụ, thiết bị điện đều phải được học tập, đào tạo và giảng dạy để có hiểu biết về sự nguy khốn của dòng điện so với khung hình người và cách sơ cứu người bị tai nạn thương tâm điện. I – NGUYÊN NHÂN GÀY TAI NẠN LAO Đ Ộ N G TRONG NGHỂ ĐIỆN DÂN DỤNG Những lai nạn điện xảy ra trong nghề Điện dân dụng do những nguyên do sau : 1. Tai nạn điện Những sự cố, tai nạn đáng tiếc điện xảy ra rất nhanh và nguy khốn. Có rất nhiều nguyên do gây ra tai nạn điện, nhưng thường do người lao động chủ quan không triển khai những lao lý bảo đảm an toàn điện. Tai nạn điện thường do 1 số ít nguyên do sau : – Không cắt điện trước khi thay thế sửa chữa đường dây và thiết bị điện đang nối với mạch điện. – Do chỗ thao tác chật hẹp, người làm vô ý chạm vào bộ phận mang điện. 11 – Do sử dụng những đổ dùng điện có vỏ bằng sắt kẽm kim loại như quạt bàn, bàn Jà, nhà bếp điện, nồi cơm điện, tủ lạnh v.v… bị hư hỏng bộ phận cách điện để điện truyền ra vỏ. – Vi phạm khoảng cách bảo đảm an toàn lưới điện cao áp và trạm biến áp v.v… – Không đến gần những nơi dây điện đứt xuống đất. Tai nạn điện do điện giật chiếm tỉ lộ rất lớn, chiếm khoảng chừng hơn 80 % số vụ tai nạn đáng tiếc điện. 2. Các nguyên do khác Trong nghề Điện dân dụng, ngoài những tai nạn đáng tiếc điện còn hoàn toàn có thể xảy ra những tai nạn thương tâm do phải thao tác trên cao. Do vậy, cần phải chú ý quan tâm bảo vệ bảo đảm an toàn để không xảy ra tai nạn thương tâm. Ngoài ra, việc làm lắp ráp điện còn phải triển khai 1 số ít việc làm cơ khí như khoan, đục v.v… cần triển khai an loàn lao động. II – MỘT SỐ BIỆN PHÁP AN TOÀN LAO Đ Ộ N G TRONG NGHỀ ĐIỆN DÃN DỤNG 1. Các giải pháp chủ động phòng tránh tai nạn thương tâm điện Phải che chắn, bảo vệ khoảng cách bảo đảm an toàn với những thiết bị điện. – Đảm bảo tốt cách điện những thiết bị điện. – Sử dụng điện áp thấp, máy biến áp cách li. – Sử dụng những biển báo, tín hiệu nguy hại. – Sử dụng những phương tiện đi lại phòng hộ, bảo đảm an toàn. 2. Thực hiện an toàn lao động trong phòng thực hành thực tế hoặc phân xưởng sản xuất a ) Phòng thực hành thực tế hoặc phán xưởng sản xuất phải đạt tiêu chuẩn an toàn lao động – Nơi thao tác có đủ ánh sáng. – Chỗ thao tác bảo vệ thật sạch, thông thoáng. 12 – Có sẵn sàng chuẩn bị sẵn cho những trường hợp cấp cứu : + Có đủ thiết bị và vật tư chữa cháy, để nơi dễ lấy và dễ thấy. + Có sẵn sàng chuẩn bị dụng cụ sơ cứu y tế. + Có những số điện thoại thông minh cấp cứu và khẩn cấp : y tế, công an phòng cháy chữa cháy. b ) Mặc quần áo và sử dụng dụng cụ bảo lãnh lao động khi thao tác Dụng cụ bảo lãnh lao động khi thao tác : quần, áo, kính, mũ, mặt nạ, gãng tay, ủng, giày, … c ) Thực hiện những nguyên tắc an toàn lao động – Luôn cẩn trọng khi thao tác với mạng điện. – Hiểu rõ quy trình tiến độ trước khi thao tác. – Cắt cầu dao điện trước khi triển khai việc làm thay thế sửa chữa. – Trước khi thao tác tháo bỏ đồng hồ đeo tay, đồ nữ trang. – Sử dụng những dụng cụ lao động ( kìm, tua vít, cờ lê v.v… ) đúng tiêu chuẩn ( chuôi cách điện bằng cao su đặc, nhựa hay chất dẻo với độ dày thiết yếu, có gờ cao đế tránh trượt tay hoặc phóng điện lên tay cầm, được pháp luật chỉ dùng với điện áp dưới lOOOV ). – Trong trường hợp phải thao tác khi có điện cần phải thận trọng và sử dụng những vật lót cách điện ( thảm cao su đặc, ghế gỗ khô … ). 3. Nối đất bảo vệ TCVN 3144 – 79 lao lý những cấp bảo vệ của những thiết bị điện theo 3 cấp sau : – Cấp III gồm những thiết bị thao tác với điện áp nhỏ hơn hoặc bằng 50V nên không cần vận dụng thêm những giải pháp bảo vệ khác. – Cấp II gồm những loại sản phẩm có cách điện tăng cường thêm. Ví dụ như những vật dụng điện gia dụng xách tay hay khí cụ cầm tay … – Cấp I và OI gồm những thiết bị cần nối đất bảo vệ và nối trung tính bảo vệ. Nhằm bảo vệ bảo đảm an toàn cho người sử dụng khi xảy ra hiện tượng kỳ lạ điện \ ” chạm vỏ \ “, người ta sử dụng mạng điện trung tính nối đất. 13C ách triển khai : Dùng dây dân đúng tiêu chuấn, một đầu băt bu lông thật chặt vào vỏ sắt kẽm kim loại của thiết bị, đầu kia hàn vào cọc nối đất. Dây nối dất phải được sắp xếp để vừa tránh va chạm, vừa dễ kiểm tra. Cọc nối đất : Có thể làm bằng thép ống đường kính khoảng chừng 3 5 cm, hoặc thép góc 40 X 40 X 5 ; 50 X 50 X 5 ; 60 X 60 X 5, dài 2,5 3 m được dóng thảng đứng, sâu khoảng chừng 0,8 – Im. Tác dụng bảo vệ : Giả sử vó của thiết bị có điện, khi người tay trần chạm vào, dòng điện từ vỏ sẽ theo hai dường truyền xuống đất ; qua người và qua dây nối đất. Vì điện trớ thân người lớn hơn điện trở dây nối đất hàng ngàn, hàng vạn lần nên dòng điện I „ đi qua thân người sẽ rất nhỏ không gây nguy khốn cho người. MỨC ĐỘ TÁC ĐỘNG CỦA DÒNG ĐIỆN Đốl VỚI cơ THE NGƯỜI 1. Điện giật tác động ảnh hưởng tới con người như thế nào Điện giật tác động ảnh hưởng tới hệ thần kinh và bắp cơ. Dòng điện ảnh hưởng tác động vào hệ thẩn kinh TW sẽ gây rối loạn hoạt động giải trí của hệ hô hấp, hệ tuần hoàn. Người bị điện giật nhẹ thường bị thở hổn hển, tim đập rộn. Trong trường hỢp bị nặng, trước hết là phổi, sau đó đến tim ngừng hoạt động giải trí, nạn nhân chết trong thực trạng ngạt. Nạn nhân hoàn toàn có thể được cứu sống nếu ta kịp thời làm hô hấp nhân tao và cấp cứu thiết yếu. 2. Tác hại của hồ quang diện Hồ quang điện phát sinh khi có sự cố điện, hoàn toàn có thể gây bỏng cho người hay gây cháy ( do bọt sắt kẽm kim loại bắn vào vật dễ cháy ). Hồ quang điện thường gây thương tích ngoài da, có khi phá hoại cả ứng dụng, gân và xương. 143. Mức độ nguy hại của tai nạn đáng tiếc diện Mức độ nguy khốn của tai nạn thương tâm điện nhờ vào vào những yếu tố sau : a ) Cường độ dòng điện chạy qua khung hình Mức độ nguy khốn của dòng điện so với khung hình người tuỳ thuộc vào trị số của dòng điện và loại nguồn một chiều hay xoay chiều. Dưới đây là bảng chỉ những mức độ nguy khốn của dòng xoay chiều và một chiều so với khung hình người. Bảng 2.1. Mức độ nguy khốn của dòng điện so với khung hình người Dòng điện Tác động so với khung hình con người ( mA ) Xoay chiều ( 50 + 60H z ) Một chiều 0,6 H – 1,5 Bắt đầu có cảm xúc, ngón tay run nhẹ. Không có cảm xúc gì. 2 ^ 3 Ngón tay bị giật mạnh, Không có cảm xúc gì. 5 – ^ 10 Bàn tay bị giật mạnh. Ngứa, cảm thấy nóng. 12 + 15 Khó rút tay khỏi điện cực, xương bàn tay, cánh Nóng tăng lên. tay cảm thấy đau nhiéu. Trạng thái này hoàn toàn có thể chịu được từ 5 + 10 giây. 20 + 25 Tay tê liệt ngay không hề rút khỏi điện cực. Càng nóng hơn. Bắp thịt tay hơi bị Rất đau, khó thở. Trạng thái này chịu được 5 co giật. giày trở lại. 50 + 80 Tê liệt hô hấp. Bắt đầu rung tâm thất. Cảm thấy rất nóng, bắp thịt tay co giật, khó thở. Tê liệt hô hấp. 91 + 100 Tê liệt hô hấp. Khi lê dài 3 giây làm tê liệt Tê liệt hô hấp. tim. b ) Đường đi của dòng điện qua khung hình Dòng điện đi qua khung hình người theo những con đường khác nhau tuỳ theo điểm chạm vào vật mang điện. Nguy hiểm nhất là dòng điện đi qua những cơ quan chức năng quan trọng nhất của sự sống như não, tim và phổi. Như vậy là dòng điện truyền trực tiếp vào 15 đầu là nguy khốn nhất. Sau đó là truyền qua hai tay hoặc dọc theo khung hình từ tay qua chân. c ) Thời gian dòng điện qua khung hình Thời gian càng dài, lớp da bị phá huỷ trở nên dẫn điện mạnh hơn, rối loạn hoạt động giải trí công dụng của hệ thần kinh càng tàng nên mức độ nguy hại càng tăng. d ) Điện trỏ khung hình người Điện trỏ một người không phải Dây điện là một hằng số mà phụ thuộc vào vào hàng loạt yếu tố như thực trạng sức khoẻ, mức độ mồ hôi, thiên nhiên và môi trường thao tác … Mức độ nguy hại càng tăng khi : – Da ẩm, bẩn hoặc mất lớp da ngoài. – Diện tích tiếp xúc với vật mang điện tăng. – Tiếp xúc với điện áp cao. Hình 2.2. Đường đi dòng điện qua người a ) Chạm 2 dây, dòng điện từ tay qua tay ; Vì vậy, để bảo vệ bảo đảm an toàn cho b ) Chạm 1 dây, dòng điện từ tay qua chân. người sử dụng điện, người ta quy định trị số điện áp bảo đảm an toàn là 40V. ở nơi khí ẩm, nóng có nhiều bụi sắt kẽm kim loại thì điện áp bảo đảm an toàn không quá 12V. Nhiều nước lao lý điện áp bảo đảm an toàn từ 12V đến 36V cho những máy hàn điện, đèn soi và những thiết bị điện cầm tay khác. CÂU HỎI 1. Nêu m ột số nguyên do gôy tai nạn thương tâm điện. 2. Trình bày m ột số biện ph áp b ả o vệ an toà n điện trong việc sử dụng đổ dùng điện. 3. Trình bày m ột số biện ph áp an toà n điện trong sủa chữa điện. 16C hương I ĐO LƯỜNG ĐIỆN ĨBò lS KHÁI NIỆM CHUNG VỀ ĐO LỮỜNG ĐIỆN — —— —————– —————– —- —— ————- — —— 1 1. Biết vai trò quan trọng của do lường điện trong nghề Điện dãn dụng. 2. Biết phân loại, hiệu quả, cấu trúc chung của dụng cụ giám sát điện. Các dụng cụ thống kê giám sát điện như vôn kế, ampe kế, vạn năng kế, công tơ … được sử dụng rất thoáng đãng trong sản xuất và trong hoạt động và sinh hoạt. Các dụng cụ này được sử dụng nhằm mục đích mục tiêu xác lập những đại lượng điện như điện áp, dòng diện, diện trò, điện năng … Cũng nhờ những dụng cụ do lường điện ta hoàn toàn có thể biết dược chính sách thao tác của những thiết bị điện, phát hiện những hư hỏng, sự thao tác không thông thường của những thiết bị điện và mạch điện. Mỗi dụng cụ đo có dặc lính sử dụng riêng, vì vậy để sử dụng đúng và tránh những sai lầm đáng tiếc đáng tiếc cần nắm vững cấu trúc, nguyên lí thao tác, đặc tính sử dụng của từng loại dụng cụ đo. I – VAI TRÒ QUAN TRỌNG CỦA ĐO LƯÒNG ĐIỆN Đ ố l VÓI NGHỀ ĐIỆN DÃN DỤNG Đo lường điện đóng vai trò rất quan trọng so với nghề Điện dân dụng vì những lí do đơn thuần sau : 1. Nhờ dụng cụ thống kê giám sát hoàn toàn có thể xác lập được trị số của những đại lượng điện trong mạch. Ví dụ I. Đê kiểm tra điện áp của một mạng điện 220V, dùng vôn kế đo được 180V. Điều này chứng tỏ điện áp của mạng bị giảm thấp, dẫn tới những thiết bị điện thao tác không thông thường. Trong trường hợp này cần tăng điện áp. 17V í dụ 2. Đo dòng điện ra của ổn áp lOA bằng ampe kế được 15A. Điều đó chứng tỏ ổn áp bị quá tải, cần cắt bớt phụ tải đi. 2. Nhờ dụng cụ đo, hoàn toàn có thể phát hiện 1 số ít hư hỏng xảy ra trong thiết bị và mạch điện. Ví dụ 3. Dùng vạn năng kế đo điện trở hai cực nối của bàn là khi bàn là không cắm điện, xác lập được điện trở bằng vô cùng, chứng tỏ dày nối bị đứt hoặc điện trở của bàn là bị đứt. Ví dụ 4. Dùng vạn năng kế đo điện trở giữa một cực động cơ của tủ lạnh và vỏ, xác lập được điện trở bằng không, chứng tỏ dây quấn động cơ bị chạm mát. 3. Đối với những thiết bị điện mới sản xuất hoặc sau khi đại tu, bảo trì, thay thế sửa chữa cần đo những thông số kỹ thuật kĩ thuật để nhìn nhận chất lượng của chúng. Nhờ dụng cụ đo và mạch đo thích hợp, hoàn toàn có thể xác lập được những thông số kỹ thuật kĩ thuật của những thiết bị điện. II – PHÀN LOẠI DỤNG cụ ĐO LƯÒNG ĐIỆN 1. Theo đại lượng cần đo – Dụng cụ đo điện áp : vôn kế, kí hiệu – Dụng cụ đo dòng điện : ampe kế, kí hiệu – Dụng cụ đo hiệu suất : oát kế, kí hiệu – Dụng cụ đo điện năng : cồng tơ, kí hiệu kVVl-i 2. Theo nguyên lí thao tác 0 – Dụng cụ đo kiểu từ điện, kí hiệu – Dụng cụ đo kiểu điện từ, kí hiệu __ „ _ – Dụng cụ đo kiểu điện động, kí hiệu – Dụng cụ đo kiểu cảm ứng, kí hiệu 18N goài ra, trên mặt dụng cụ đo còn có nhiều kí hiệu khác chỉ loại dòng điện, vị trí đặt, cấp đúng chuẩn … Ví dụ. Các kí hiệu trên mặt một dụng cụ đo : Điện áp thử Đặt nằm ngang Cấp đúng mực 1 Dụng cụ kiểu Vôn kế cách điện điện từ ^ 2 kV 1 ® í III – CẤP CHÍNH XÁC Đo lường khi nào cũng có sai số. Khi mắc dụng cụ đo vào mạch, dụng cụ đo tiêu thụ một phần điện nãng làm cho giá trị đọc và giá trị thực cần đo có chênh lệch. Độ chênh lệch giữa giá trị đọc và giá trị thực gọi là sai số tuyệt đối. Dựa vào tỉ số Phần Trăm giữa sai số tuyệt đối và giá trị lớn nhất của thang đo người ta chia những dụng cụ đo làm 7 cấp đúng chuẩn. Dụng cụ đo có cấp đúng chuẩn 0,05 ; 0,1 ; 0,2 là dụng cụ có cấp đúng mực rất cao. Thường dùng làm dụng cụ mẫu. Trong thực tiễn, nghề Điện thường sử dụng dụng cụ có cấp đúng chuẩn 1 ; 1,5. Ví dụ. Vòn kế thang đo 300V, cấp đúng chuẩn 1 thì sai số tuyệt đối lớn nhất là : 300 X 1 = 3V 100 IV – CẤU TẠO CHUNG CỦA DỤNG c ụ ĐO LUÒNG Một dụng cụ đo lường và thống kê có hai bộ phận chính : – Cơ cấu đo ; – Mạch đo. 1. Cơ cấu đo Một cơ cấu tổ chức đo gồm hai phần chính là phần tĩnh và phần quay. Tác dụng giữa phần tĩnh và phần quay tạo nên mômen quay làm cho phần quay di chuyến với góc quay tỉ lệ với đại lượng cần đo. 192. Mạch đo Mạch đo là bộ phận nối giữa đại lượng cần đo và cơ cấu tổ chức đo. Mạch đo được giám sát để tương thích giữa đại lượng cần đo và thang đo của dụng cụ. Ngoài hai bộ phận chính đã nêu ở trên, trong dụng cụ đo còn có : – Lò xo phản để tạo nên mômen hãm. – Bộ phận cản dịu có công dụng giúp cho kim nhanh gọn không thay đổi. – Kim chỉ thị, mặt số … Những bộ phận này sẽ được ra mắt kĩ ở từng cơ cấu tổ chức đo đơn cử. Thông qua những bài thực hành thực tế sẽ ra mắt những cơ cấu tổ chức đo thông dụng và cách sử dụng chúng để đo những đại lượng điện. CÂU HỎI 1. Nêu tác dụng của đồng hổ đo điên trong nghề Điện dân dụng. 2. Điền chữ Đ nếu kí hiệu đúng và chữ s nếu kí hiệu sai vào ô trống ( b ả n g ……… ). Sửa lại kí hiệu cho đúng. Nội dung Kí hiệu Đ – S Sửa lại kí hiệu 1. Dụng cụ đo kiểu điện từ n 2. Dụng cụ đo hiệu suất ; oát kế kW h 3. Dụng cụ đo điện năng : công tơ 0 4. Dụng cụ đo kiểu từ điện 5. Dụng cụ đo kiểu cảm ứng © 6. Dụng cụ đo dòng điện : ampe kế 7. Dụng cụ đo kiểu điện động 0 ÍJ 3. Tính sai số tuyệt đối lớn nhất của vôn kế tha ng đo 500V, c ấ p chính xóc 1,5. 20JB ảí 4. THựC HÀNH ĐO DÒNG ĐIỆN VÀ ĐIỆN ÁP XOAY CHlỀU 1. Đo dòng điện bằng ampe kế xoay chiều. 2. Đo diện áp bằng vôn kế xoay chiều. 3. Thực hiện đúng quy trình tiến độ, bảo vệ an toàn lao động và vệ sinh thiên nhiên và môi trường. I-C H U Ẩ N Bị – Nguồn điện xoay chiều u = 220V. – Ampe kế, vôn kế kieu điện từ, ampe kế có thang đo lA, vôn kế có thang đo 300V. – 3 bóng đèn 220V – 60W ; 1 công tắc nguồn 5A. II – QUY TRÌNH THỰC HÀNH 1. Đo dòng điện xoay chiều a ) Sơ đồ do Sơ đồ đo dòng điện xoay chiều cho trên ^ —— o \ \ > – < Ã > hình 4.1. Ampe kế có điện trở bản thân rất nhỏ. Để đo dòng điện xoay chiều ta phải K mắc tiếp nối đuôi nhau ampe kế với phụ tải cần đo. 220V Chú ý chọn thang đo cho thích hợp. Ví dụ trên. sơ đồ hình 4.1, hiệu suất của 3 đèn Hình 4.1. Đo dòng điện xoay chiều sẽ là 3 X 60 = 180W, do đó dòng điện sẽ là : I = 180 220 = 0,87 A, nên chọn ampe ư kế có thang đo là lA 21 b ) Trình tự triển khai ^ _b ) * Bước 1 : – Nối dây theo sơ đồ hình 4.1. Hình 4.2. Đo điện áp xoay chiều – Đóng công tắc nguồn K, đọc và ghi số chỉ ampe kế vào bảng 4-1. – Cắt công tắc nguồn K. * Bước 2 : – T háo 1 bóng đèn. – Đóng công tắc nguồn K, đọc và ghi số chỉ ampe kế vào bảng 4-1. – Cắt công tắc nguồn K. * Bước 3 : – Tháo tiếp 1 bóng đèn. – Đóng công tắc nguồn K, đọc và ghi số chỉ ampe kế vào bảng 4-1. – Cắt công tắc nguồn K. Bảng 4-1. ĐO DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỂU Trình tự thí nghiệm Kết quả tính Kết quả đo Lẩn 1 Lần 2 Lấn 3 2. Đo điện áp xoay chiểu a ) Sơ đồ đo Sơ đồ đo điện áp xoay chiều cho trên hình 4.2. Vôn kế xoay chiều kiểu điện từ được mắc song song với mạch cần đo. Chú ý chọn thang đo vôn kế cho thích hợp. Ví dụ để đo điện áp 220V nên chọn thang đo 300V. 22 b ) Trinh tự triển khai * Bước I : – Nối dây theo sơ đồ hình 4.2 a. – Đóng công tắc nguồn K, đọc và ghi số chỉ vôn kế vào bảng 4-2. – Cắt công tắc nguồn K. * Bước 2 : – Công tắc K ở vị trí cắt ; nối dây theo sơ đồ hình 4.2 b. – Đóng công tắc nguồn K, đọc và ghi số chỉ vôn kế vào bảng 4-2. – Cắt công tắc nguồn K. Bảng 4-2. ĐO ĐIỆN ÁP XOAY CHIỀU Trinh tự thí nghiêm Kết quả tính Kết quả đo Lần 1 Lần 2 III – ĐÁNH G IÁ KẾT QUẢ Học sinh tự nhìn nhận và nhìn nhận chéo tác dụng thực hành thực tế theo những tiêu chuẩn sau : 1. Công việc chuẩn bị sẵn sàng 2. Thực hiện thực hành thực tế theo đúng quá trình 3. Ý thức triển khai an toàn lao động 4. Ý thức triển khai bảo vệ vệ sinh thiên nhiên và môi trường 5. Kết quả mẫu sản phẩm thực hành thực tế đC iển ikứ c ế ể GIỚI THIỆU Cơ CẤU ĐO KIỂU ĐIỆN TỪ a ) Cấu tạo Phần tĩnh của cơ cấu tổ chức đo kiểu điện từ là cuộn dây bẹt ( h. 4.3 a ) hoặc cuộn dây tròn ( h. 4.3 b ). 23P hấn động là một miếng sắt lệch tâm ( h. 4.3 a ) gắn với trục quay và kim. Đối với cơ cấu tổ chức đo có cuộn dây tròn, phấn động là miếng sắt gắn với trục và kim. Ngoài ra còn một miếng sắt nữa gắn với cuộn dây phần tĩnh ( h. 4.3 b ). b ) Nguyên lí thao tác Khi cho dòng điện cẩn đo vào cuộn dây phấn tĩnh sẽ tạo nên từ trường làm từ hoá miếng sắt phần động. Từ trường này sẽ hút miếng sắt lệch tâm tạo nên mômen quay. Khi miếng thép bị hút làm cho lò xo bị xoắn lại tạo nên mômen cản. ở vị trí cân đối, mômen quay bằng mômen cản và góc quay tỉ lệ với dòng điện cần đo. ở cơ cấu tổ chức cuộn dây tròn, khi đưa dòng điện cẩn đo vào cuộn dây sẽ từ hoá hai miếng sắt cùng cực tính và sinh ra lực đẩy làm cho phần động quay. Hình 4.3. Cơ cấu đo b ) a ) Cơ cấu điện từ cuộn dây bẹt b ) Cơ cấu điện từ cuộn dây tròn 1. Cuộn dây phần tĩnh ; 5. Trục quay ; 1. Cuộn dây phần tĩnh ; 2. Miếng sắt lệch tâm ( phần động ) ; 6. Kim ; 2. Miếng sắt phần tĩnh ; 3. Lò xo phản ; 7. Đối trọng ; 3. Miếng sắt phần động : 4. Cơ cấu cản dịu : 8. Mặt số. 4. Trục quay. c ) Đặc điểm sử dụng Góc quay tỉ lệ với bình phương dòng điện cần đo, thang đo chia không đều. – Dụng cụ kiểu điện từ không có cực tính, do đó đo được cả dòng điện xoay chiều và dòng điện một chiều. – Dụng cụ có độ đúng mực không cao, chịu ảnh hưởng tác động của từ trường ngoài vi từ trường bản thân của dụng cụ yếu. – Cấu tạo đơn thuần, rẻ tiền. – Khả năng quá tải tốt vì cuộn dây ỏ phần tĩnh nèn hoàn toàn có thể sản xuất tiết diện lớn. 24C ÂU HÓI 1. Trình bày cấu tạ o vò nguyên lí lòm việc của cơ cấu tổ chức đo kiểu điện tù. 2. Nêu c ó c đ ặ c tính sù dụng của cơ cấu tổ chức đo kiểu điên tù. 3. Em hãy cho biết cá ch đo dòng điện xoay chiều và điện áp xoay chiều. S ò i 5. THựC HÀNH ĐO CÒNG SUẤT VÀ ĐIỆN NĂNG 1. Đo được hiệu suất gián tiếp qua do dòng diện và diện áp. 2. Đo được hiệu suất trực tiếp bằng oát kế. 3. Kiêm tra và hiệu chỉnh dược công tơ diện. I – CHUẨN Bị – Vôn kế điện từ 300V, ampe kế điện từ lA, oát kế, công tơ một pha. – 3 bóng đèn 220V – 60W, 1 công tắc nguồn 5A. – Phụ lải để đo điện năng tiêu thụ của mạch điện ( hiệu suất khoảng chừng 800 ^ 1000W ). – Đồng hồ bấm giây. – Kìm, tua vít, bút thử điện, dây dẫn. II – QUY TRÌNH THỰC HÀNH 1. Đo hiệu suất a ) Phương pháp đo gián tiếp : Đo hiệu suất bằng ampe kê và vón ké Để đo hiệu suất trong mạch điện một chiều và mạch xoay chiểu thuần điện trớ, hoàn toàn có thể sử dụng vôn kế và ampe kế theo sơ đồ mạch điện hình 5.1. 25Q uy trình thực hành thực tế : – Bước 1 : Đóng công tắc nguồn K, ^ oN > – ố đọc giá trị ampe kế và vôn kế rồi tính hiệu suất p = Ul, trong đó u là K điện áp đo bằng vôn kế, I là cường 220V độ dòng điện đo bằng ampe kế. Kết quá được ghi vào bảng 5-1. – Bước 2 : Cắt công tắc nguồn K, tháo Hình 5.1. Sơ đó mạch điện bớt 1 bóng đèn rồi đóng công tắc nguồn K, đo hiệu suất bằng vón kế và ampe kế đọc giá trị ampe kế và vôn kế, tính hiệu suất p = UI. Kết quả được ghi vào bảng 5-1. – Bước 3 : Cắt công tắc nguồn K, tháo tiếp 1 bóng đèn. Đóng công tắc nguồn K, đọc giá trị ampe kê và vôn kế, từửi hiệu suất p = UI. Kết quả được ghi vào bảng 5-1. Bảng 5-1. ĐO CÔNG SUẤT BẰNG VÔN KẾ VÀ AMPE KẾ Trình tự thí nghiệm U ( V ) l ( A ) p = UI ( W ) Lần 1 Lẳn 2 Lần 3 b ) Phương pháp đo trực tiếp : Đo hiệu suất bằng oát kê Mắc mạch điện như hình 5.2. Quy trình thực hành thực tế : – Bước ỉ : Đóng công tắc nguồn K, đọc giá trị đo được trên oát kế. Kết Hình 5.2. Sơ đồ mạch điện quả được ghi vào bảng 5-2. đo hiệu suất bằng oát kế – Bước 2 : Cắt công tắc nguồn K, tháo bớt 1 bóng đèn rồi đóng công tắc nguồn K, đọc giá trị đo được trên oát kế. Kết quả được ghi vào bảng 5-2. 26 – Bước 3 : Cắt công tắc nguồn K, tháo tiếp 1 bóng đèn. Đóng công tác làm việc K, đọc giá trị oát kế. Kết quả được ghi vào bảng 5-2. Bảng 5-2, ĐO CÔNG SUẤT BẰNG OÁT KẾ Trình tự thí nghiệm Kết quả đo ( W ) Lần 1 Lán 2 Lần 3 So sánh hiệu quả của hai chiêu thức đo. Nếu có chênh lệch thì lý giải tại sao. 2. Đo điện năng Đế đo điện năng tiêu thụ người ta sử dụng công tơ kiểu cảm ứng. a ) Kiểm tra công tơ điện – Bước Ị : Đọc và lý giải những kí hiệu ghi trên mặt công tơ điện. – Bước 2 : Nối mạch điện thực hành thực tế theo sơ đồ hình 5.3. Trước khi nối mạch điện thực hành thực tế cần nghiên cứu và phân tích sơ đồ mạch điện công tơ điện. – Bước 3 : Kiểm tra hiện tượng kỳ lạ tự quay của công tơ. Cắt công tắc nguồn K, quan sát đĩa quay của ^ công tơ. Khi dòng điện tải I = 0, công tơ Ịĩt – phải đứng im. Nếu công tơ quay, đó là Hình 5.3. Kiểm tra cõng tơ điện hiện tượng kỳ lạ tự quay của công tơ. – Bước 4 : Kiểm tra hằng số công tơ. Trên mặt công tơ, người ta cho hằng số công tơ là ; lkWh = 60 vòng, đó là số vòng xoay của đĩa ứng với điện năng tiêu thụ lkWh. + Đóng công tắc nguồn K để nối tải vào công tơ ( đèn 220V – 60W ). Đo dòng điện I và điện áp u. 27 + Đếm số vòng xoay của đĩa trong khoảng chừng thời hạn t ( đo bằng đồng hồ đeo tay bấm giây ). + Tính hằng số công tơ. Kết quả đo và tính được ghi vào bảng 5-3. Bảng 5-3. KlỂM TRA HÁNG số CỒNG Tơ Trình tự I ( A ) U ( V ) p = UI ( W ) Số vòng xoay Hằng số trong 1 phút ( N ) công tơ Đóng công tắc nguồn K p Xt Trong trong thực tiễn, việc chỉnh định công tơ là nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan phân phối điện. b ) Đo điện năng tiêu thụ – Bước ỉ : Nối mạch điện thực hành thực tế theo sơ đồ hình 5.4. Hãy nêu tên những thành phần của sơ đồ mạch điện. – Bước 2 : Đo điện năng tiêu thụ cúa mạch điện. Các bước thực thi như sau ; – Đọc và ghi số chỉ công tơ trước khi đo. – Quan sát hiên trang làm viêc của công tơ. – Ghi số chỉ công tơ sau khi đo 30 phút vào bảng 5-4. – Tính điện năng tiêu thụ của tải. Bảng 5-4. ĐO ĐIỆN NÂNG TIÊU THỤ sốchỉ công tơ Số chỉ công tơ sau Sô vòng xoay Điện năng tiêu thụ khi đo trước khi đo 28 c ) Tính điện năng tiêu thụ Thường điện năng tiêu thụ được tính hàng tháng. Điện năng tiêu thụ trong 1 tháng được tính bằng kWh ( kilô oát giờ ) là hiệu số của số chí trên công tơ tháng này, so với số chỉ trên công tơ ghi được cùng ngày tháng trước. Ví dụ. Ngày 1 tháng 8 điện năng tiêu thụ của một hộ mái ấm gia đình theo số chỉ công tơ là 1450 kWh, ngày 1 tháng 9 số chỉ của công tơ đó là 1635 kWh thì điện năng tiêu thụ là : 1635 – 1450 = 185 kWh. III – ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ Học sinh tự nhìn nhận và nhìn nhận chéo hiệu quả thực hành thực tế theo những tiêu chuẩn sau : 1. Công việc chuấn bị 2. Thực hiện thực hành thực tế theo đúng quy trình tiến độ 3. Ý thức triển khai an toàn lao động 4. Ý thức triển khai giữ gìn vệ sinh thiên nhiên và môi trường 5. Kết quả thực hành thực tế : – Kết quả đo hiệu suất – Kết quả đo điện năng tiêu thụ. Ờ ừ ^ títú c ế ể ế a n ỹ 1. Giới thiệu oát kế kiểu diện động a ) Cấu tạo Phần tĩnh của cơ cấu tổ chức là cuộn dây có tiết diện lớn mắc tiếp nối đuôi nhau với mạch cần đo, còn gọi là cuộn dòng điện. Phẩn động là cuộn dây có tiết diện nhỏ mắc song song với mạch cần đo, còn gọi là cuộn điện áp. Ngoài ra còn có lò xo phản, kim, bộ phận cản dịu … ( h. 5.5 ). 29 b ) Nguyên lí thao tác Theo sơ đồ nguyên lí hình 5.6 ta thấy : qua cuộn dòng điện có dòng điện tải i, và qua cuộn điện áp có dòng điện iytỉ lệ với điện áp u. Mômen quay do tác động ảnh hưởng của từ trường do hai dòng điện sinh ra sẽ tỉ lệ với tích của i. iự nghĩa là tỉ lệ với u. i là hiệu suất cần đo. c ) Đặc tính sử dụng Oát kế điện động có cực tính, nghĩa là chiều quay của phần động phụ thuộc vào vào cực tính của cuộn dòng điện và cuộn điện áp. Khi nối đúng cực tính nghĩa là nối dấu * như hình 5.6, oát kế sẽ chỉ thuận. Nếu oát kế chỉ ngược, cẩn tráo đầu dây của cuộn dòng điện hoặc cuộn điện áp. 2. Giới thiệu công tơ điện kiểu cảm ứng a ) Cấu tạo Phần tĩnh của công tơ gồm 2 cuộn dây quấn trên lõi thép. Cuộn dòng điện có tiết diện lớn, số vòng dây ít, được mắc tiếp nối đuôi nhau với tải. Cuộn điện áp có số vòng dây nhiều, tiết diện nhỏ mắc song song với tải. Phần động là một đĩa nhôm gắn với trục quay và bộ phận đếm số vòng xoay. Để tạo nên mômen hãm có một nam châm hút vĩnh cửu hình chữ u, ôm lấy đĩa nhôm. Hình 5.7 vẽ phối cảnh công tơ kiểu cảm ứng. Nguyên lí của công tơ kiểu cảm ứng được bộc lộ ở hình 5.8. b ) Nguyên lí thao tác Khi nối với tải, dòng điện i qua cuộn dòng điện tạo nên từ thông xuyên qua đĩa, dòng điện qua cuộn dây điện áp cũng tạo nên từ thông xuyên qua đĩa. Tác dụng của hai từ thông này tạo nên dòng điện cảm ứng trên đĩa nhôm. Tác dụng của dòng điện cảm ứng và từ thông làm cho đĩa nhôm quay với mômen tỉ lệ với hiệu suất tiêu thụ. 30 Đĩa nhôm quay cắt từ trường của nam châm từ vĩnh cửu và sinh ra mômen hãm. Đĩa nhôm quay đều khi mômen quay bằng mômen hãm. số vòng xoay của đĩa nhôm trong một khoảng chừng thời hạn tỉ lệ với điện năng tiêu thụ. c ) Đặc tính sử dụng Cũng giống như oát kế điện động, công tơ kiểu cảm ứng có cực tính. Nếu đĩa nhôm quay ngược chứng tỏ cực tính cuộn dòng điện hoặc cuộn điện áp sai, cần tráo lại một trong hai cuộn dây. Cuộn dây dòng diện Cuộn dây Trục quay diện áp Nam châm Dây pha Dây trung tính Hình 5.8. Nguyên lí công tơ kiêu cảm ứng d ) Nguyên nhàn hiện tượng kỳ lạ tự quay của công tơ Nguyên nhân hiện tượng kỳ lạ tự quay của công tơ là khi sản xuất để thắng được lực ma sát người ta tạo nên mômen bù. Nếu mômen này quá lớn sẽ Open hiện tượng kỳ lạ tự quay. Để loại trừ hiện tượng kỳ lạ tự quay, cần phải kiểm soát và điều chỉnh vị trí của mấu từ trên trục của công tơ làm tăng mômen hãm, nghĩa là giảm mômen bù cho đến khi công tơ đứng yên thì thôi. 31B à L 6. THựC HÀNH SỬ DỤNG VẠN NĂNG KẾ 1. Đo dược diện trở bằng vạn năng kế. 2. Phát hiện được hư hỏng trong mạch điện bằng vạn năng kế. I CHUẨN Bị Hình 6.1. Vạn năng kế – 1 vạn năng kế. 1. Vít chỉnh không ; – Một số điện trở nối thành bảng 2. Khoá chuyển mạch ; mach. 3. Đáu đo ; – Nguồn điện xoay chiều 220V. 4. Đáu đo chung COM ; 5. Đầu ra ; II – QUY TRÌNH THỰC HÀNH 6. Núm chỉnh không của ôm kế 7. Mật trước ; 1. Sử dụng vạn năng kế đo điện trở 8. Kim chỉ. Chú V. ‘ Chỉ được sử dụng vạn năng kế đo điện trớ khi biết chắc như đinh mạch đã cắt điện. Quy trình thực hành thực tế ; – Bước I : Tim hiểu cách sử dụng vạn năng kế và bảng đo điện trở và 2 que đo + Quan sát hình 6.1, mô tá cấu trúc ngoài của vạn năng kế. + Tìm hiếu cách sử dụng của những núm kiểm soát và điều chỉnh trên mặt đồng hồ đeo tay đo cho thích hợp với đại lượng cần đo ( dòng điện, điện áp một chiều hay xoay chiều, điện trở ). Lưu ý thang đo điện trở có những vị trí sau : 32R xl RxlO RxlOO Rxk ( k = 1000 ) Irong đó R là điện trở tính bằng ôm. + Tim hiểu bảng mạch đo điện trớ. Bảng mạch đo điện trở gồm những linh phụ kiện sau đây ( hình 6.2 ) ; – Bước 2 : Hiệu chỉnh 0 của vạn năng kế Khi chập mạch hai đầu đo, nghĩa là điện trở đo bằng 0 thì kim phải chỉ về số 0, nếu chưa về số 0 thì phải xoay núm chỉnh không ( số 6 trên hình 6. 1 ). Động tác này cần được triển khai mỗi khi đo điện trở, vì nguồn pin trong vạn năng kế giảm dần theo thời hạn nên vị trí 0 của kim chỉ bị đổi khác. – Bước 3 : Đo điện trở Khi đo cần mở màn lừ thang đo lớn nhất rồi giảm dần, cho đến khi nhận được tác dụng đo thích hợp. Điều này tránh cho kim bị va đập mạnh. + Chọn thang Rxl. Nối chập hai đầu đo và hiệu chỉnh để kim về 0 bằng cách xoay núm 6 ở hình 6. 1. + Lần lượt đo những điện trở từ R | đến Rịo – Chú ý : Không chạm tay vào đầu nối hoặc điện trở vì điện trở tiếp xúc của bàn tay hoàn toàn có thể gây sai số. Kết quả đo được ghi vào bảng 6-1. 33B ảng 6 – 1. ĐO ĐIỆN TRỞ BẰNG VẠN NẰNG KẾ Thang đo Linh kiện Điện trở do được RX1 Ri O Q RX1 R2 O Q RX1 R3 O Q R X 10 R4 75 í ỉ R X 10 R5 50 Q. R X 1 k Rg 1, 2 k Q. R X 1 k R ^ a. SkQ R X lOk Rg 2 7 0 k Q R X 10 k Rg 470 k Q R X 10 k R 10 l O O k Q. 2. Sử dụng vạn năng kê dể xác lập bộ phận hư hỏng trong mạch điện Có Ihê kiổm tra, phát hiện bộ phận bị đứt dây hoặc chập mạch bằng vạn năng kế. Trong trường hợp này phải cắt nguồn điện và sử dụng vạn năng kế đế ’ do diện trở. Khoá chuyển mạch phải chuyển về vị trí R X lOk. a ) Phát hiện đứt dây – Mạch điện thực hành thực tế gồm 3 điện trở Rị, R2, R3 nối liếp bị dứt dây ( hình 6.3 ). Hình 6.3. Phát hiện đứt dây – Dùng vạn năng kế xác lập vị trí đứt dây của mạch điện. Xác định bằng cách lần lượt do điện trở giữa vị trí 1 và 2 ; 2 và 3 ; 3 và 4. ở vị trí dồng hồ cho giá trị R = 00 chứng tỏ dây dẫn tại đó bị đứt. 34 b ) Phát hiện mạch diện bị ngắn mạch Khi mạch điện bị ngắn mạch điện trớ R = 0, cho nên vì thế hoàn toàn có thể dùng vạn năng kế ( thang đo điện trớ ) để phát hiện chập mạch trong một bộ phận của mạch điện. Để phát hiện đúng chuẩn bộ phận hư hỏng cần tách những mạch nối song song với nó. III – ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ Học sinh tự nhìn nhận và nhìn nhận chéo tác dụng thực hành thực tế theo những tiêu chuẩn sau : 1. Công việc chuẩn bị sẵn sàng 2. Thực hiện thực hành thực tế theo đúng quá trình 3. Ý thức thực thi an toàn lao động trong khi thực hành thực tế 4. Ý thức thực thi giữ gìn vệ sinh môi trường tự nhiên trong khi thực hành thực tế 5. Kết quả thực hành thực tế : – Kết quả đo điện trở – Xác định bộ phận hư hỏng của mạch điện bằng vạn năng kế. Ờ C iắt ( A ứ c ế ể ếu n ỹ GIỚI THIỆU VỀ VẠN NÀNG KẾ Vạn năng kế là dụng cụ đo nhiều công dụng, đa phần để đo điện trở, dòng điện, điện áp. Đó là dụng cụ đo phối hợp cả ba loại dụng cụ đo : ôm kế, ampe kế và vôn kế. Về nguyên lí đây là cơ cấu tổ chức đo kiểu từ điện. Phần tĩnh là nam châm từ vĩnh cửu, phần động là khung dây mảnh. Nhờ khoá chuyển mạch hoàn toàn có thể đo dòng điện, điện áp một chiều hoặc xoay chiều, đo điện trở với nhiều thang đo khác nhau, cấu trúc của vạn năng kế được bộc lộ trên hình 6.1. Vạn năng kế là dụng cụ đo tổng hợp, có nhiều tính năng, nhiều núm kiểm soát và điều chỉnh. Trước khi sử dụng cần phải nắm vững ý nghĩa, cách sử dụng của từng núm để lựa chọn đại lượng cần đo ( dòng điện, điện áp một chiều hoặc xoay chiều ), điện trở với thang đo thích hợp C h ú ỷ : Tuyệt đối không sử dụng tuỳ tiện khi chưa nắm vững cách đo vì nếu nhầm lẫn vị trí chuyển mạch hoàn toàn có thể gây cháy hỏng dụng cụ. 35C hương II MÁY BIẾN ÁP Bài7 MỘT SỐ VẤN ĐỂ CHUNG VỂ MÁY BIÊN ÁP 1. Biết được khái niệm chung về máy biến áp. 2. Nêu được tác dụng, cấu trúc và nguyên lí thao tác của máy biến áp. I – KHÁI NIỆM CHUNG VỂ MÁY BIẾN ÁP 1. Công dụng máy biến áp Trong đời sống hoạt động và sinh hoạt cũng như trong sản xuất, ở đâu tất cả chúng ta cũng thấy sự xuất hiện của máy biến áp. Chúng được chế lạo với hình dáng và mô hình vô cùng đa dạng chủng loại, có những máy biến áp điện lực trong những trạm biến thế to như một cân nhà, cũng có những chiếc nhỏ bé trong những thiết bị điện tử. Tuỳ theo hiệu quả mà mỗi loại máy biến áp có cấu trúc khác nhau. Đường dây tải MBA tăng áp MBA giảm áp Hộ tiêu thụ MFD Hình 7.1. Hệ thống sản xuất, truyền tải và phân phối điện năng Hãy chọn từ hoặc cụm từ thích hợp trong khung, điền vào chỗ trống trong câu sau để nêu được tác dụng của máy biến áp, mỗi từ hoàn toàn có thể dùng nhiều lần. hiến đổi ; sản xuất ; cao ; thấp ; máy biến áp ; máy phát diện Để ………. điện áp của dòng điện xoay chiều từ điện áp ………. xuống điện áp thấp, hoặc ngược lại từ điện áp thấp lên điện áp …….., ta dùng ………… 36Q uan sát hình 7.1, gidi thích tại sao cẩn có máy biến áp tăng áp ở đầu ra của máy phát điện ( dầu dường dây dẫn điện ) và máy hiến áp giảm áp ở cuối dường dây dần diện ? – Máy biến áp có vai trò quan trọng trong mạng lưới hệ thống điện, là khâu không hề thiếu trong truyền tải và phân phối điện năng. – Máy biến áp còn được sử dụng trong hàn điện ( máy biến áp hàn ). Trong kĩ thuật điện tử, người ta cũng sử dụng máy biến áp để thực thi những chức nãng như ghép nối tín hiệu giữa những tầng, khuếch đại trong những bộ lọc, làm nguồn cho những thiết bị điện, điện tử cần nhiều cấp điện áp khác nhau. Các loại máy biến áp thường gặp là : biến áp loa, biến áp mành, biến áp dòng, biến áp trung tần, biến áp đảo pha, cuộn chặn v.v… 2. Định nghĩa máy biến áp Máy biến áp là một thiết bị điện từ tĩnh, thao tác theo nguyên lí cảm ứng điện từ, dùng đê đổi khác điện áp của mạng lưới hệ thống dòng điện xoay chiều nhưng vẫn giữ nguyên tần số. – Trong những bản vẽ, sơ dồ điện, máy biến áp được kí hiệu như hình 7.2. Hình 7.2. Kí hiệu máy biến áp – Đầu vào của máy biến áp nối với nguồn điện, gọi là sơ cấp. Kí hiệu của những đại lượng, những thông số kỹ thuật sơ cấp có ghi chỉ sô ‘ 1 ( điện áp U |, dòng điện I |, số vòng dây sơ cấp N |, hiệu suất P | ). – Đầu ra của máy biến áp được gọi là thứ cấp. Kí hiệu của những đại lượng, những thông số kỹ thuật thứ cấp có ghi chỉ số 2 ( điện áp U2, dòng điện I2, số vòng dây sơ cấp N2, hiệu suất P2 ). – Máy đổi khác tãng điện áp được gọi là máy biến áp tăng áp. – Máy đổi khác giảm điện áp được gọi là máy biến áp giảm áp. 373. Các số liệu định mức của máy biến áp Các số liệu định mức của máy biến áp lao lý điều kiện kèm theo kĩ thuật của máy biến áp, do xí nghiệp sản xuất sản xuất pháp luật thường ghi trên thương hiệu máy biến áp. Trên nhãn máy biến áp thường ghi những trị số định mức sau : a ) Dung lượng hay hiệu suất định mức ; là hiệu suất loàn phần ( hay biểu kiến ) của máy biến áp, đơn vị chức năng vôn – ampe ( VA ) hoặc kilô vôn – ampe ( kVA ). b ) Điện áp sơ cáp định mức u là điện áp của dây quấn sơ cấp tính bằng vòn ( V ) hoặc kilôvôn ( kV ). Điện áp thứ cấp định mức U2 £ ) n ^ là điện áp của dây quấn thứ cấp lính bằng vỏn ( V ) hoặc kilô vôn ( kV ). c ) Dòng điện sơ cấp định mức và thứ cấp định mức l 2 d, „ là dòng điện của dây quấn sơ cấp và thứ cấp ứng với hiệu suất và điện áp định mức, tính bằng ampe ( A ) hay kilô ampe ( kA ). Giữa hiệu suất, điện áp và dòng điện dịnh mức có quan hộ : ^ dm ~ ^ Iđm ^ Idm ~ ^ 2 dm ^ 2 dm Máy biến áp khi thao tác không được phép vượt quá những trị số định mức ghi trôn nhãn máy ( lúc bấy giờ trong kĩ thuật, người ta còn dùng cụm từ \ ” danh định \ ” dc thay thế sửa chữa cho cụm từ \ ” định mức \ ” ). d ) Tần sô ( lịnh mức lính bằng Hz. Thường những máy biến áp điện lực có tần số công nghiệp là 50H z. 4. Phân loại máy biến áp Có nhiều loại máy biến áp và nhiều cách phàn loại khác nhau. Theo hiệu quả, máy biến áp gồm những loại chính sau : – Mủỵ hiến áp diện lực : được dùng trong truyền tải và phân phối điện năng trong mạng lưới hệ thống điện lực. – M á y biến áp tự ngẫu : đổi khác điện áp trong khoanh vùng phạm vi không lớn và đế mớ máy những động cơ điện xoay chiều. 38 – M á \ \ hiến áp CÔHÍỊ siuít nhỏ : dùng cho những thiết bị đóng cắt, những thiết bị điện lử và dùng trong mái ấm gia đình. Máy biến áp hiệu suất nhỏ dùng trong mái ấm gia đình, thường quấn dây kiểu tự ngẫu. Khi điện áp cung ứng ( sơ cấp ) biến hóa, muốn giữ điện áp thứ cấp không đối, người la thường đổi khác số vòng dây quấn sơ cấp. M ú \ \ biến áp tự ngẫu dừng hai chuyển mạch đ ể kiểm soát và điều chỉnh sô ‘ vồng dây sơ cấp. Như vậy khi diện áp uI biến hóa, chỉ cẩn kiểm soát và điều chỉnh chuyên mạch thích hợp s ẽ giữ dược u – ) không thay dổi. – M á y hiến áp chuyên dùng : dùng cho những lò luyện kim, những thiết bị chỉnh lưu, diện phân, máy biến áp hàn điện. – M á y biến áp do lường : dùng giảm điện áp và dòng điện khi đưa vào những đồng hồ đeo tay do diện. – M áy hiến áp thí nghiệm : dùng để thí nghiệm những điện áp cao. Hình 7.3. Một số loại máy biến áp a, b ) Máy biến áp phân phối hạ áp ; c, d ) Máy biến áp dùng trong gia đinh. 39II – CẤU TẠO MÁY BIẾN ÁP Máy biến áp gồm 3 bộ phận chính : – Lõi thép tạo thành mạch từ khép kín ( bộ phận dẫn từ ). – Bộ phận dẫn điện ( dây quấn sơ cấp và thứ cấp ). – Vỏ máy. Ngoài ra còn có những phần cách điện, đồng hồ đeo tay đo, bộ phận kiểm soát và điều chỉnh, bảo vệ, chuông, đèn báo v.v… a ) Lỗi thép : dùng làm mạch dẫn từ, đồng thời làm khung quấn dây. Theo hình dáng, lõi thép máy biến áp thường được chia làm hai loại là kiểu lõi ( kiểu trụ ) và kiểu bọc ( kiểu vỏ ). a ) b ) c ) d ) Hình 7.4. Một số loại lõi máy biến áp a ) Mạch từ kiểu lõ i ; b ) Mạch từ kiểu vỏ ; c ) Máy biến àp kiểu lõi ( dây quấn được lồng trên 2 trụ ) ; d ) Máy biến àp kiểu bọc ( dây quấn được lồng trên trụ giữa ). 40L õi thép được ghép bằng những lá thép kĩ thuật điện dày 0,3 ; 0,35 ; 0,5 mm, là thép hợp kim có thành phần silic, bên ngoài phủ lớp cách điện. Các lá thép kĩ thuật điện này được cán mỏng dính để giảm tổn hao nguồn năng lượng ( tổn hao phucô ) trong quy trình máy thao tác. Chất lượng và đặc thù của thép kĩ thuật điện biến hóa theo hàm lượng silic, nếu hàm lượng silic càng nhiều thì tổn thất càng ít, nhưng giòn, cứng, khó gia công. Ngoài ra, máy biến áp còn có 1 số ít lõi thép kiểu khác. b ) Dáy quấn máy biến áp : thường làm bằng dây đồng được tráng men hoặc bọc sợi cách điện, mềm, có độ bền cơ học cao, khó đứt, dẫn điện tốt. Dây quấn máy biến áp có 2 cuộn là dây quấn sơ cấp và thứ cấp. Dây quấn nối với nguồn, nhạn nguồn năng lượng từ nguồn vào gọi là dây quấn sơ cấp. Dây quấn nối với phụ tải, cung ứng điện cho phụ tải gọi là dây quấn thứ cấp. III – NGUYÊN LÍ LÀM VIỆC CỦA MÁY BIẾN ÁP 1. Hiện tượng cảm ứng điện từ Cho dòng điện biến hóa đi qua một cuộn dây dẫn điện sẽ sinh ra một từ trường đổi khác. Nếu đặt cuộn dày dẫn điện thứ hai trong từ trường của cuộn dây thứ nhất thì trong cuộn dây thứ hai sẽ sinh ra sức điện động cảm ứng và dòng điện cảm ứng. Dòng điện cảm ứng này cũng biến hóa tựa như như dòng điện sinh ra nó và tổn lại trong suốt thời hạn từ thông đổi khác được duy trì. Hiện tượng đó được gọi là hiện tượng kỳ lạ cảm ứng điện từ. Hai cuộn dây đặt càng sát nhau thì mức độ cảm ứng điện từ càng mạnh. Mức độ đó tãng lên rất mạnh khi quấn cả hai cuộn dây trên cùng một lõi thép, đặc biệt quan trọng trên một mạch từ khép kín. Nguyên lí thao tác của máy biến áp dựa trên hiện tượng kỳ lạ cảm ứng điện từ này. 2. Nguyên lí thao tác của máy biến áp Máy biến áp gồm dây quấn sơ cấp có N | vòng dây, dây quấn thứ cấp có N2 vòng trọn vẹn cách biệt nhau về điện, được quấn trên một lõi thép khép kín ( mạch từ, hình 7.5 ). 41H ình 7.5. Máy biến áp đơn thuần 1. Dày quấn sơ cấp ; 2, Dây quấn thứ cấp ; 3, Lõi thép ; 4, Phụ tải. Khi nối dây quấn sơ cấp vào nguồn điện xoay chiều có điện áp U |, sẽ có dòng diện I | chạy trong cuộn so cấp và sinh ra trong lõi thép lừ thông biến thiên. Do mạch từ khép kín nên từ thông móc vòng cảm ứng ra sức diện động cảm ứng £ 3 trong cuộn thứ cấp, tỉ lệ vói số vòng dây Nt. Đồng thòi từ thông biến thiên dó cũng sinh ra trong cuộn sơ cấp một sức diện dộng tự cảm E | tỉ lệ với số vòng dây Nị. Đó là nguyên lí thao tác của máy biến áp. Nếu bỏ lỡ lổn thất diện áp ( thường rất nhỏ ) thì la có : U | 3 ; E | và U2 ~ £ 3 Do dó : – c E = k u. N2 Trong dó : – LJ | và U2 là trị sô ‘ hiệu dụng của điện áp sơ cấp và thứ cấp máy biến áp ( đon vị V ). – N | và Nt là số vòng dây quấn sơ cấp và thứ cấp. – k là tí số biến dổi của máy biến áp ( tỉ sô ‘ biến áp ). Máy biến áp có k > 1 ( U | > 1 ) 3 ) gọi là máy biến áp giảm áp. Máy biến áp có k < 1 ( U | < 1 ) 3 ) gọi là máy biến áp lăng áp. - Công suất máy biến áp nhận lừ nguồn là S | = u 1. 11. 42 - Công suất máy biến áp cấp cho phụ tải là S2 = Ư2. I2 - S | và Si là hiệu suất toàn phần được dùng đế tính lõi thép máy biến áp, có dơn vị là vôn ampe ( VA ). Bỏ qua tốn hao ta có : S | = S2 u ,. l, U 7. I 7 hoặc U2 I, = k. Như vậy, nếu tăng điện áp k lần thì đồng thời dòng diện sẽ giảm k lần và ngược lại. Chú ý : Từ nguyên lí thao tác của máy biến áp cho thấy, máy biến áp chỉ \ \ ' ận hành với nguồn diện xoay chiều, tuyệt đối không nối với nguồn một chiều. Khi nối cuộn sơ cấp với nguồn một chiều, máy biến áp sẽ phát nóng và cháy trong thời hạn ngắn, VI dòng điện chạy trong cuộn sơ cấp tãng lên rất lớn. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP 1. Cho cô n g thức tính tỉ số biến áp ( 1 ) sau. Hãy lý giải c ó c phần tủ trong côn g thức đó vào chỗ trống ( ............................. ). Ui ^ Ei Ni ( 1 ). 7 -. = k U2 Ẽ2 N2 Trong đó : k lò tỉ số biến hóa của máy biến áp ( tỉ số biến áp ). A. Ni vò N2 là : .......................................................... B. U ] vỏ U2 là : ............................................ ( đon v ị .............. ). 2. Điền tù thích họp vào chỗ trống trong những câu sau : A. Máy biến á p c ó k > 1 ( U ] > U2 ) gọi là máy biến á p ……… B. Mỏy biến òp c ó k < 1 ( Ui < U2 ) gọi lò máy biến á p ......... c. C ông suất máy biến áp nhộn từ nguồn lò S ] = .............. D. C ông suất máy biến áp c ấ p cho phụ tải lò USD 2 = ............. 43E. S ] v à USD 2 là c ô n g s u ấ t .................... đ ư ợ c d ù n g đ ể t ín h lõ i t h é p m ớ y b i ế n á p, c ó đ ơ n v ị l ò ................. ( k í h iệ u lờ ................... ). F. N ế u t ă n g đ i ệ n á p k lầ n t h ì đ ồ n g t h ò i d ò n g đ i ệ n s ẽ ................. k lầ n v ờ n g ư ợ c lại. 3. Khi n ố i c u ộ n sơ c ấ p m á y b iế n ó p vớ i n g u ồ n đ iệ n m ộ t c h iề u sẽ x ả y rơ h iệ n tư ợ n g g ỉ ? T ại s a o ? ĩB à iS TÍNH TOÁN, THIẾT KẾ MÁY BIẾN ÁP MỘT PHA 1. Hiểu được quy trình tiến độ chung đê giám sát, phong cách thiết kế máy biến áp một pha hiệu suất nhỏ. 2. Hiểu dược nhu yếu, cách tính của từng bước khi thiết kê máy biến áp một pha hiệu suất nhỏ. Việc thống kê giám sát đúng mực máy biến áp ở chính sách có tải rất phức tạp vì phải xử lý số lượng giới hạn tăng nhiệt độ tối đa và độ sụt áp trong số lượng giới hạn được cho phép. Đế xử lý những yếu tố kĩ thuật này, khi thống kê giám sát cần phải thực thi 1 số ít phép tính khá phức tạp. Trong bài này, tất cả chúng ta sử dụng chiêu thức dựa vào những hiệu quả thực nghiệm, đơn thuần nhưng vẫn bảo vệ tính đúng chuẩn. Tính toán phong cách thiết kế máy biến áp gồm những bước sau : 1. Xác định hiệu suất máy biến áp. 2. Tính toán mạch từ. 3. Tính số vòng dây của những cuộn dây. 4. Tính tiết diện dây quấn. 5. Tính diện tích quy hoạnh hành lang cửa số lõi thép 441. Xác định hiệu suất máy biến áp Trước khi thực thi giám sát, phong cách thiết kế cần xác lập hiệu suất của máy biến áp cần sản xuất. Vì hiệu suất máy biến áp cao, nên : s, « s, = U ,. I, Công suất máy biến áp cần sản xuất là : Trong đó : U2 và I2 là điện áp và dòng điện thứ cấp định mức của máy ( theo nhu yếu người phong cách thiết kế ). 2. Tính toán mạch từ i a ) Chọn mạch từ 1/2 Mạch từ của máy biến áp nhỏ t thường là mạch từ kiểu bọc, được ghép bằng thép chữ I và E ỉ ( hình 8. 1 ) có những thông số kỹ thuật như sau : a / 2 a : chiều rộng trụ quấn dây b : chiều dày trụ quấn dây ỉ c : độ rộng hành lang cửa số h : chiều cao hành lang cửa số Hinh 8.1. Mạch từ ghép bằng lá thép chữ E và I a / 2 : độ rộng lá thép chữ I Đối với loại máy biến áp hiệu suất nhỏ, khi chọn mạch từ cần xét đến tiết diện của trụ lõi thép mà trên đó sẽ đặt cuộn dây. b ) Tính diện tích quy hoạnh trụ quấn dây của lõi thép Diện tích trụ quấn dây phải tương thích với hiệu suất máy biến áp. Đối với mạch từ kiểu bọc, diện tích quy hoạnh của trụ quấn dây được tính gần đúng bằng công thức : 45S hi = l. 2 ự s đm S |, | = a. b là diện lích hữu dụng trụ, tính bă. ng cm2 Sj, „ là còng suất máy biến áp, tính bằng VA. Trong thực tiễn, lõi thép đuợc ép chặt nhung vẫn có dộ hớ giữa những lá thép do dộ cong vênh và lớp sưn cách diện của lá thép. Vì vậy, cấn phải tính diện tích quy hoạnh thục của trụ lõi thép. s, = Suh ; i Trong dó, k | là thông số lấp đầy đuợc cho trong bảng 8-1 Bảng 8-1. HỆ SỐ LẤP ĐẦY k / Loại máy biến áp k / Máy biến áp âm tần 0,8 Máy biến áp dùng trong mái ấm gia đình 0,9 Máy biến áp lõi íerit 1 Đế don giản trong đo lường và thống kê, có thế tra bảng 8-2 duới đây khi giám sát mạch lừ. Bảng 8-2. DIỆN TÍCH TRỤ QUẤN DÂY TƯƠNG ỨNG VỚI CÕNG SUẤT MÁY BIẾN ÁP ( tần số 50H z ) Công suất máy Diện tích có ích S |, ị ( cm ^ ) Diện tích trong thực tiễn s, ( cm ^ ) biến áp ( VA ) ( Để tính số lá thép ) ( Để tinh khuôn quấn dây ) 10 3,8 k / = 0,9 k / = 0,8 k / = 0,7 15 4.7 20 5,4 4,2 4.7 5,4 25 6,0 5,8 6,6 30 6,6 5,2 6,7 7,7 7,5 8.6 6,0 8,2 9,4 6,7 7.3 46C õng suất máy Diện tích hữu dụng S |, i ( cm ^ ) Diện tích thực tẽ s, ( cm ^ ) biến áp ( VA ) ( Để tinh số lá thép ) ( Đẽ tính khuôn quấn dây ) 35 7,1 40 7,6 k / = 0,9 k / = 0,8 k ; = 0,7 45 8,1 7,9 50 8,5 8,4 8,9 10,1 55 8,9 8,9 9,5 10,8 60 9,3 9,4 10,1 11,5 65 9,7 9,9 10,6 12,1 70 10,0 10,3 11,1 12,7 75 10,4 10,8 11,6 13,3 80 10,7 11,2 12,1 13,8 85 11,1 11,6 12,6 14,3 90 11,4 11,9 13,0 14,9 95 11,7 12,3 13,4 15,3 100 12,0 12,7 13,8 15,8 150 14,7 13,0 14,2 16,3 200 17.0 13,3 14,6 16,7 250 19,0 16,3 15,0 17,1 300 20,8 18,9 18,4 21,0 350 22,5 21,1 21,2 24,2 400 24,0 23,1 23,7 27,1 450 25,5 24,9 26,0 29,7 500 26,8 26,7 28,1 32,1 550 28,1 28,3 30,0 34,3 600 29,4 29,8 31,8 36,4 31,3 33,5 38,3 32,7 35,2 40,2 36,7 42,0 47C ông suất máy Diện tích hữu dụng S |, ị ( cm ^ ) Diên tích thưc tế Sị ( cm ^ ) biến áp ( VA ) ( Để tính số lá thép ) ( Đê tính khuôn quấn dây ) 650 30,6 k / = 0,9 k / = 0,8 k, = 0,7 700 31,8 34,0 750 32,9 35.3 38,2 43,7 800 33,9 36,5 39,7 45,4 850 35,0 37,7 41,1 47,0 900 36,0 38,9 42,4 48,5 950 37,0 40,0 43,7 50,0 1000 38,0 41,1 45,0 51,4 1500 46,5 42,2 46,2 52,8 2000 53,7 51,6 47,4 54,2 59,6 58,1 66,4 67,1 76,7 tlã y chọn mạch từ d ể quấn một máy biến áp côníị suất 30VA, có điện áp sơ cấp uỊ - 220V, U2 = Ỉ 2 V. Hiệu suất máy biến áp r \ \ - 0,7. 3. Tính số vòng dây của những cuộn dây Với một máy biến áp và tần sô ' nhất định, số vòng của một cuộn dây phụ thuộc vào tiết diện trụ lõi thép đã chọn và chất lượng lõi thép. Có nhiều cách tính số vòng dây, trong khoanh vùng phạm vi bài này tất cả chúng ta chọn cách tính qua đại lượng trung gian là \ " số vòng / vôn \ " kí hiệu là n, là số vòng tương ứng cho mỗi vôn điện áp sơ cấp hay thứ cấp. Bảng 8-3 cho ta giá trị số vòng / vôn ứng với tiết diện lõi thép. Để đơn thuần trong khi đo lường và thống kê, ta hoàn toàn có thể tra bảng xác lập số vòng / vôn. Từ đó ta tính được số vòng dây cuộn sơ cấp ; N, = U |. n Số vòng cuộn thứ cấp : N2 = ( U2 + 1 0 % Ư2 ). n Trong đó 1 0 % U2 là lượng sụt áp khi có tải của dây quấn thứ cấp. 48B ảng 8-3. QUANHỆGIỮATIẾT DIỆNLÕI THÉPVÀsó VÒNG / VÔN ( Với tầnsố50Hz vàcườngđộtừcảmB = 1,2 T ) Tiết diện lõi thép hữu dụng ( cm ^ ) Số vòng / vôn 4 9,5 6 6,3 8 4,7 10 3,8 12 3,2 14 2,7 16 2,4 18 2,1 20 1,9 22 1,7 24 1,6 26 1,5 28 1,4 30 1,3 íỉã y tính s ố vỏng dây quấn cho máy biến úp với nhĩừig thông sô'sau : s = 30VA, Uị = 220V, Ư2 = Ỉ2V, r ) = 0,7. 4. Tính tiết diện dây quấn ( hoặc đường kính dây dẫn ) a ) Tính tiết diện dây quấn Tiết diện dây dản của những cuộn sơ và thứ cấp tỉ lệ thuận với dòng điện chạy trong dây dẫn và ti lệ nghịch với tỷ lệ dòng điên được cho phép. Mật độ dòng điện được cho phép ( A / lmm ^ ) là số ampe trên Imm ^ dây dẫn khi quản lý và vận hành liên tục mà không sinh ra phát nóng nguy khốn và tổn thất lớn, được xác lập bằng thực nghiệm. Công suất máy biến áp càng nhỏ, tỷ lệ dòng điện được cho phép càng lớn. 49Bảng 8-4. MẬT ĐÔ DÒNG ĐIỂN CHO PHÉP Công suất ( VA ) Mật độ dòng điện được cho phép ( A / mm ^ ) 4 > 50 3,5 50100 3 100 – 200 2,5 200 – 500 2 500 – 1000 Vậy, tiếl diện dây dần được lính như sau : Sdd J ; là tiết diện dây ( min ). 1 : là cường độ dòng điện ( A ). J : là mật dộ dòng điện được cho phép ( A / mm ^ ). b ) Tính đường kính dáy quấn Đế đơn thuần trong lính toán, có thê ’ tra bảng để tìm liêT diện và đường kính dây quấn sau khi đã lính được dòng điện sơ cấp và thứ cấp. Sau khi tính tiết diện dây dẫn, triển khai tra bảng được giá trị đường kính dây dẫn hoặc ngược lại. Bảng 8-5. ĐƯỜNG KÍNH DÂY DẪN THEO TIẾT DIỆN DÂY Đường kính dây dẫn ( mm ) Tiết diên dây dẫn ( mm ^ ) 0,0038 0,07 0,0050 0,08 0,0063 0,09 0,0078 0,1 0,0113 0,12 0,015 0,14 50

Page 2

Đường kinh dãy dẫn ( mm ) Tiết diện dây dẫn ( mm ^ ) 0,15 0,017 0,18 0,025 0,20 0,031 0,22 0,038 0,25 0,049 0,30 0,070 0,35 0,096 0,40 0,125 0,45 0,159 0,50 0,196 0,60 0,283 0,70 0,38 0,80 0,50 5. Tính diện tích quy hoạnh hành lang cửa số lõi thép Hình chữ nhật bị phủ bọc bởi mạch từ khép kín gọi là hành lang cửa số lõi thép, là một thông số kỹ thuật quan trọng khi đo lường và thống kê. Khi đã tính số vòng và tiết diện dây dẫn, cần phái xem xét hàng loạt những cuộn dây có dặt được thuận tiện vào hành lang cửa số lõi thép đã chọn hay không. Muốn vậy cần phải tính diện tích quy hoạnh của những cuộn dây và diện tích quy hoạnh hành lang cửa số lõi thép ( hình 8. 2 ). Diện tích hành lang cửa số được tính như sau : Scs = h. c Hình 8.2. Dây quấn trong hành lang cửa số máy biến áp 1. Dây quấn sơ cấp ; 2. Dây quấn thứ cấp. Theo kinh nghiệm tay nghề h w 3 c sẽ tiết kiệm chi phí được vật tư và hình dáng máy biến áp đẹp. 51T ính diện tích quy hoạnh hành lang cửa số lõi thép. Cách 1 : Tổng tiết diện 2 cuộn sơ cấp và thứ cấp chiếm diện tích quy hoạnh hành lang cửa số là : ^ sc “ ^ 1 ‘ ^ dql ^ tc ~ ^ 2 ‘ ^ dq2 Trong đó : N | và N2 là số vòng dây của cuộn sơ cấp và thứ cấp. ^ dql ‘ ‘ à ^ dq2 ^ ^ P – Trong thực tiễn còn thêm phần cách điện và khoảng chừng hở, người ta dùng thông số lấp đầy hành lang cửa số K | được cho trong bảng 8 – 6. Diện tích hành lang cửa số được tính : Sgj, = h X c > sc + s „ tc K, Bảng 8 — 6. Hệ số lấp đầy hành lang cửa số Công suất máy biến áp Hệ số lấp đầy ( VA ) ( K, ) 10 – H 100 0,2 1 0 0 – 500 0,3 500 trở lên 0,4 Chú ý : – Nếu hành lang cửa số quá rộng sẽ tiêu tốn lãng phí vật tư, cần chọn lõi thép nhỏ hơn. – Nếu hành lang cửa số nhỏ hơn nhu yếu, hoàn toàn có thể xử lí theo một trong những cách sau + Chọn lại lõi thép để có kích cỡ hành lang cửa số theo nhu yếu. + Tăng diện tích quy hoạnh trụ quấn dây ( tăng sô ‘ lá thép ) sẽ giảm số vòng dây. + Giảm tiết diện dây dẫn ( giảm hiệu suất máy biến áp ). 52C ách 2 : Tra bảng số vòng dây / lcm ^. Trong bảng 8-7 cho sẵn số vòng dây / lcm ^, hoàn toàn có thể tính tiết diện những cuộn dây sơ cấp và thứ cấp dựa trên những số liệu đó. Bảng 8-7. số VÒNG DÂY ÉMAY TRÊN 1CM ^ Đường kính dây trần ( mm ) Đường kính dây được Số vòng / cm ^ cách điện êmay ( mm ) * 10/100 0,115 5500 4000 12/100 0,14 3600 3100 13/100 0,15 2800 2500 14/100 0,16 2070 1720 15/100 0,17 1400 1140 16/100 0,18 810 590 18/100 0,20 470 305 20/100 0,22 215 160 22/100 0,245 125 100 25/100 0,275 30/100 0,325 35/100 0,38 40/100 0,43 50/100 0,535 60/100 0,64 70/100 0,74 80/100 0,84 90/100 0,95 Từ đó triển khai tính diện tích quy hoạnh hành lang cửa số lõi thép S = h c > ^ + ^ 536. Sắp xếp dây quấn trong cửa sô Tính sô vòng dây mỗi lớp. Số vòng mỗi lớp đường kính dây có cách điện Tiếp đó tính sô ‘ lớp quấn dây bằng cách chia lổng sô ‘ vòng cho số vòng của mỗi lớp. S ^ ố, , lớ, p d, ây qua, n = —— S-ô—v-ò-n–g ^ dây —— Sô ‘ vòng dây môi lớp * Các cỡ dây kế trên có đổi khác chút ít tuỳ theo nhà sản xuất. Tra những bảng cho sấn và theo những chiêu thức giám sát trên, chúng la có thế xác lập những thông sô ‘ của bất kỳ một máy biến áp nhỏ nào. CÂU HỎI V À BÀI TẬP 1. Hãy nối c ộ t A với c ộ t B để được thú tụ c á c bước phong cách thiết kế máy biến áp cho phải chăng : Nôi dung những bước Thứ tự những bước ( A ) ‘ ( B ) Tính toán mạch từ Xác định hiệu suất máy biến áp Tính tiết diện dây quấn Tính số vòng dây của những dây quấn Tính diện tích quy hoạnh hành lang cửa số lõi thép 2. Trình bày nội dung c ó c bước của trình tụ tính toá n máy biến áp trên, 54 ĩB ài 9. THựC HÀNH TÍNH TOÁN, THIẾT KẾ MÁY BIẾN ÁP MỘT PHA CÔNG SUẤT n h ỏ Tinh toán, phong cách thiết kế được máy biến áp một pha hiệu suất nhỏ. I – CHUẨN Bị – Máy biến áp một pha hiệu suất nhỏ ( đã tháo vỏ ). – Thước kc, thước cặp ( hoặc pan me ). I I – QUY TRÌNH THỰC HÀNH 1. Tìm hiểu cấu trúc máy biến áp Qiuiiì sát mày biến úp, lìãy mô tủ cáu tạo máy hiến úp vào bàng sau – Quan sát, đo size lõi thép. – Quan sát và đo đường kính dây quấn sơ cấp và thứ cấp. – Đo size hành lang cửa số lõi thép. Bảng 9-1. MÔ TẢ CẤU TAO MÁY BIỂN ÁP Lõi thép Dãy quấn Cửa sổ lõi thép 552. Trình tự thống kê giám sát, phong cách thiết kế máy biến áp Hãy trình diễn những bước, công thức tính của từng bước và những điều cần quan tâm của những bước đó vào bảng sau : Bảng 9-2. TRÌNH Tự TÍNH TOÁN, THIẾT KẾ MÁY BIỂN ÁP Các bước thống kê giám sát, phong cách thiết kế Nội dung Những điều cần lưu ỷ 1. Xác định hiệu suất máy biến áp 2. 3. 4. 5. 6. 563. Tính toán, thiết kê máy biến áp một pha hiệu suất nhỏ Tínlì toán, thiết k ế máy hiến áp có những thông sô ‘ : – Điện áp sơ cấp 220V – 50H z. – Điện áp thứ cấp 24V. – Công suất 30VA. III – ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ Đánh giá hiệu quả thực hành thực tế theo những tiêu chuẩn sau : 1. Công việc chuẩn bị sẵn sàng 2. Thực hiện thực hành thực tế theo đúng quy trình tiến độ 3. Thái độ : Ý thức thực thi an toàn lao động và thực thi vệ sinh môi trường tự nhiên trong khi thực hành thực tế 4. Kêì quả thực hành thực tế ĨẼài l ữ VẬT LIỆU CHẾ TẠO MÁY BIÊN ÁP 1. Biết một số ít loại vật tư thông dụng để sản xuất máy biến áp. 2. Biết tác dụng và khoanh vùng phạm vi sử dụng những loại vật tư đó. Vật liệu chính dùng để sản xuất máy biến áp gồm : – Vật liệu dùng làm mạch từ. – Vật liệu dùng cho những dây quấn. – Vât liêu cách điên. 57I – VẬT LIỆU DÙNG LÀM MẠCH TỪ Mạch từ của những máy biến áp tần số công nghiệp được ghép từ những lá thép kĩ thuật điện dày từ 0,18 0,5 mm. Tính chất lá thép kĩ thuật điện đổi khác theo tỉ lệ silic. Loại tôn có tổn thất ít là loại có chứa nhiều silic : tôn có 1 % silic tốn thất 3.6 W / kg ; tôn có 2,2 % tổn thất 2,4 W / kg. Tuy nhiên, tỉ lệ silic càng nhiều thì càng dễ gãy, do đó không thé tăng quá mức. Đe xác lập một cách tương đối tỉ lệ silic chỉ cần gấp lá thép lại. Nếu lá thép bị gãy thì tỉ lệ silic trong lá thép cao, còn loại thường thì chỉ cong, không gãy – Đế giám tổn thất, những lá tôn dùng cho máy biến áp công nghiệp được cách diện với nhau bằng lớp giấy rất mỏng dính dán trên mặt lá tôn hoặc bằng một lớp sơn cách diện. Mép cắt của những lá tôn phải thật phẳng, không được sần sùi đế tránh gây ngắn mạch giữa những lá tôn, hoặc làm tăng khe hớ gày ra tổn thất không tải lớn. Các lá tôn cần có bề dày như nhau, lá tôn càng mỏng dính, tổn thất hiệu suất ( W / kg ) càng nhỏ đi. Khi sản xuất lõi thép, có thế xếp xen kẽ từng lá một hoặc từng xấp hai hoặc bốn lá thép. Tiết diện trụ của lõi thép có thê tăng lên bằng cách xếp thêm lá thép nhưng không được xếp quá mức vì khi bề dày của lõi thép gấp ba lần bề rộng của trụ thì việc quấn dây sẽ gặp khó khăn vất vả. Để đơn thuần cho việc chuẩn bị sẵn sàng lõi thép, hoàn toàn có thể sử dụng bảng quy cách những mạch từ dùng với những lá thép tiêu chuẩn sau. Bảng 10-1. QUY CÁCH NHỮNG MẠCH Tư DỬNG VỚI LÁ THÉP KĨ THUẬT ĐIỆN TIÊU CHUẨN Kích Chiều Tiết diện Trọng Kích Chiều Số vòng / Trị số VA thước lá cao xếp lõi thép lượng lõl thước cửa dài của vôn với gần đúng chồng hữu dụng vòng thứ B = 1,2 T thép thép sổ f = 50H z lúc ( mm ) ( mm ) ( cm = ‘ ) ( mm ) nhất không tảl ( kg ) ( mm ) B = 1,2 T f = 50H z 75×75 20 3,6 0,560 17,5 x55 92 10,6 17 30 5,4 0,840 112 7 26 40 7,2 1,120 132 5,25 34 5850 9 1,400 152 4,2 43 25 38 90×90 35 5,6 1,020 20×65 112 6.8 53 45 69 55 7,8 1,430 – 132 4,85 84 10,1 1,840 – 152 3,75 12,3 2,250 – 172 3,1 Dựa vào bảng trên ta chọn thép kĩ thuật điện để làm mạch từ theo phong cách thiết kế. II – DÂY QUẤN MÁY BIẾN ÁP Dây quấn, sơ cấp và thứ cấp máy biến áp làm bằng đồng điện phân, có độ bền cơ học tốt, dỗ dát mỏng để không bị đứt khi quấn dây và mềm để những link tốt. Dây quấn của những máy biến áp công. suất lớn thường có tiết diện hình chữ nhật hoặc hình vuông vắn, còn những máy biến áp hiệu suất nhỏ thường có tiết diện tròn. Các cuộn dây hoàn toàn có thể được cuốn thành lừng bối hoặc thành lớp liên tục, vòng này sát vòng kia. Cách quấn thành lừng bối nhanh hơn, được dùng với điện áp không cao. Cách quấn thành lớp có cách điện sẽ bảo vệ cho máy quản lý và vận hành bảo đảm an toàn hơn và cuộn dây cũng sẽ chiếm chỗ ít hơn. Hãy dự trù số lượng và loại dây cho dây quấn sơ cấp và thứ cấp của máy biến áp theo phong cách thiết kế. III – VẬT LIỆU CÁCH ĐIỆN CỦA MÁY BIẾN ÁP Tuổi thọ cúa máy biến áp nhờ vào phần đông vào chất cách điện. Nếu cách điện không khá đầy đủ sẽ nguy cơ tiềm ẩn, còn cách điện quá mức sẽ làm tăng size và giá tiền. Các hiện tượng kỳ lạ gây ra phóng điện làm chọc thủng chất cách điện thường có nguyên do do sự sống sót những thành phần dẫn điện trong chất cách điện. Sự hư hỏng chất cách điện cũng hoàn toàn có thể do hiện tượng kỳ lạ iôn hoá của những bọt khí sống sót trons chất cách điện. 59 Độ dần điện của chất cách điện tãng theo nhiệt độ. Độ phát nóng quá mức của một máy biến áp sẽ làm cho cách điện bị giảm. Do vậy, chất cách điện chịu được nhiệt độ càng cao càng tốt vì chính nó lao lý nhiệt độ được cho phép thao tác của những máy biến áp. Cách điện chính của máy biến áp gồm : 1. Cách điện giữa những vòng dây Dây quấn của máy biến áp thường gồm hai loại : Loại dây bọc được cách điện bằng lớp tơ tự nhiên hay tự tạo hoặc bằng vải sợi … Loại dây tráng men được tráng lớp sơn êmay bên ngoài. Dây bọc dùng cho những cuộn dây được ngâm tẩm. Dây êmay được dùng rất nhiều đế quấn những máy biến áp nhỏ. Nó có ưu điểm là ít hút ẩm và với độ cách điện như nhau thì kích cỡ nhỏ hơn loại dây bọc và hoàn toàn có thể chịu được nhiệt độ cao. Tuy nhiên, cần chọn loại dây êmay có lớp êmay được tráng đều và bám chắc vào dây, không tróc ra khi dùng móng tay cạo. Ngoài ra, dây êmay còn phải dễ uốn và có độ dàn hồi để khi quấn không bị gãy. 2. Cách điện giữa những lớp dây Cách điện giữa những lớp dây bằng một hoặc nhiều lớp giấy paraphin hoặc tẩm nhựa cách điện. Giấy cách điện giữa những lớp cần phải thừa ra ở hai đầu những cuộn dây. Với điện áp từ 100 200V, lõi cuộn dây không có má, thì độ thừa là 5 mm. Để tránh dây bị tuột ra, cần thêm 2 mm lớn hơn thân của cuộn dây để sau đó gấp mép lại. Bảng dưới đây cho ta sô ‘ liệu giấy lót cách điện giữa những lớp. Bảng 10-2. GIẤY LÓT CÁCH ĐIỆN GIỮA CÁC LỚP Đường kính dây quấn ( mm ) Giấy cách điện < 0,3 Giấy tụ 0,3 ^ 0,6 Giấy can 0,6 ^ 0,9 Giấy cáp 603. Cách điện giữa những dây quấn với nhau và với vỏ Điện áp thí nghiệm giữa những dây quấn và giưa dây quấn với vỏ máy biến áp bằng : 2U, „ + 1000V là điện áp định mức của dây quấn. Điện áp thí nghiệm này không nhỏ hơn 2000V. Cách điện của những dây quấn cần chịu đựng được điện áp thí nghiệm đó trong 5 phút mà không xảy ra phóng điện. Nếu dùng giấy tẩm dầu dày 0,06 mm, chịu được điện áp đánh thủng lOOOV đế cách điện 2000V, thì số lớp giấy sẽ là ( lấy thông số bảo đảm an toàn là 5 ) : 2000. 5 = lOlớp 1000 Hệ sô ' bảo đảm an toàn là tỉ số giữa điện áp chọc thủng và điện áp định mức. Để cách điện giữa dây quấn và lõi thép, người ta dùng giấy bìa làm khuôn cho những dây quấn. Để hoàn hảo và tăng mức cách điện, những máy biến áp được tẩm sơn cách điện. Nhưng muốn cho việc tẩm đạt hiệu suất cao cao, cần phải sấy trong chân không rồi tẩm dưới áp lực đè nén để chất tẩm thấm sâu vào những khe hở cúa cuộn dây. Cách lẩm nhúng cuộn dây vào trong nhựa cách điện không bảo vệ nếu dây quấn có nhiều lớp. Cách tẩm này có khi còn có hại so với dây êmay, vì có những chất tẩm và nhựa nóng sẽ làm hỏng lớp êmay. Bảng dưới đây cho điện áp đánh thủng của một số ít giấy và vải cách điện dùng cho máy biến áp ( trị số trung bình đế tìm hiểu thêm, hoàn toàn có thể đổi khác theo nhà sản xuất ). Bảng 1 0-3. ĐIỆN ÁP ĐÁNH THỦNG CỦA MỘT s ố VẬT LIỆU CÁCH ĐIỆN Vật liệu cách điện Điện áp đánh thủng ( V ) Giấy bóng ( 15/1000, loại dùng cho tụ điện ) 500 Giấy bóng 3/100 500 Giấy bóng 4/100 600 Giấy dầu 5/100 1000 61V ật liệu cách điện Điện áp đánh thủng ( V ) Vải dắu 5/100 3000 Bia 1/10 800 Bia 5/10 4000 Bìa 1 mm 8000 Hãy lựa chọn và dự trù loại và số lượng vật tư cách điện của máy biến áp đã phong cách thiết kế. CÂU HỎI 1. Trình bày những hiểu biết của mình về vậ t liệu làm m ạch từ máy biến áp. 2. Nêu tên vò côn g dụng của m ột số loại vậ t liệu c á c h điện của mày biến á p vào bả ng sau : 62 ĩB ài 11. THựC HÀNH CHu Ẩn b ị v ậ t l i ệ u v à l à m k h u ô n q u ấ n MÁY BIẾN ÁP 1. Chuẩn bị được thiết bị, dụng cụ, vật tư thiết yếu cho quấn máy biến áp theo phong cách thiết kế. 2. Làm dược khuôn quấn dãy theo phong cách thiết kế. I - C H U Ẩ N Bị - Phích cắm điện, công tắc nguồn. - Bàn quấn dây, panh, đồng hồ đeo tay đo điện, khoan, mỏ hàn, kìm những loại, bút thử điện, lua vít, dao, kéo, ... - Lõi thép ; dây quấn cuộn sơ cấp. thứ cấp ; dây điện. - Vật liệu cách diện : giấy cách diện, bìa cách điện, băng dính, bâng vải. ông ghen ... - Vật liệu khác : sơn cách điện, nhựa thông, thiếc hàn, ốc, vít, thanh kẹp, ... II - QUY TRÌNH THỰC HÀNH 1. Chuẩn bị vật tư sản xuất máy biến áp - Mạch từ - Dây quấn máy biến áp - Vật liệu cách điện của máy biến áp 2. Làm khuôn bìa ( cốt cách điện hay lõi quấn dây ) Khuôn bìa làm khuôn quấn dày, cách điện dây quấn với lõi thép đồng thời làm giá đỡ dây quấn. a ) Làm phần thán khuôn Phần thân khuôn phải tương thích với lõi thép máy biến áp, có size lớn hơn size mỗi cạnh lõi thép từ 0,5 - ỉ - Imm. Chiều dày bìa khoảng chừng Imm. 6380 o 0 110 o o41 68 41 68 41 mm 160 o 220 o 70 o 250 o X o o Phần để dán b ) a ) o 12 o o 70 o 6 o o 0 o 0 ọ H ình 11.1. Cách làm khuôn bìa a ) Cách đo và cắt thân khuôn ; b ) Làm tai khuôn bia ; c ) Khuôn bìa đã làm xong b ) Làm má khuôn bia Cắt một bìa ( B ), giữa khoét lỗ, gắn chặt vào trong thân để tạo thành má khuôn. Chiều rộng của má khuôn phải nhỏ hơn chiều rộng của cửa số lõi thép. Chú ỷ : - Lớp má khuôn nến không dủ dộ cứng, có thế bồi 2 lớp giấy bìa. - Dùng loại cồn dán cố độ cách diện lốt và chịu dược nhiệt dộ cao. c ) Làm cốt gỗ ( đúng với khuôn và đúng tâm ) III - ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ Đánh giá tác dụng thực hành thực tế theo những tiêu chuẩn sau ; 1. Công viqc chuẩn bị sẵn sàng 2. Thực hiện thực hành thực tế theo đúng quá trình 3. Thái độ : Ý thức thực thi an toàn lao động và thực thi vệ sinh môi Iruờng trong khi thực hành thực tế 4. Kết quả thực hành thực tế Chuấn bị vật tư. Làm khuôn quấn máy biến áp. 64 ! B à il2 QUẤN MÁY BIẾN ÁP MỘT PHA 1. Hiểu được quá trình quấn máy biến áp một pha 2. Hiểu dược yêu cẩu kĩ thuật những bước của tiến trình quấn máy biến áp một pha. I - QUẤN DÂY MÁY BIẾN ÁP 1. Tính số vòng dây của một lớp và số lớp dây quấn Số vòng dây một lớp được tính như sau : S ^ ố vòng môt lớ, p = — cđhưiờề — ung — cako — ínch — ửda ^ - âs-y-ổ - ( - k-5ê — cc ; — áhicề ^ - áu-c-dh--àđyiệbnìa ) - 1 Sau đó tính số lớp quấn dây bằng cách chia tổng số vòng cho số vòng dây của mỗi lớp. Nếu số lớp dây quấn thập phân, nên làm tròn. Sau đó tính lại số vòng dày của mỗi lớp quấn dây. - Sau khi quấn xong mạch sơ cấp, lól một lớp giấy cách điện rồi quấn tiếp mạch thứ cấp. Đê lấy những đầu dây ra ngoài, chập đôi dày đang quấn, bọc cách điện, lưu lại ( ghi dấu ) rồi liếp tục quấn. Các dầu dây phải được đưa ra cùng một phía. - Trong quy trình quấn, cần theo dõi số vòng trên máy quấn dày cẩn trọng. Cần giữ dây sao cho có sức cãng vừa phải để tránh đứt dây hoặc cuộn dây quá lỏng. - Khi quấn đủ số vòng dây, dùng giấy cách điện bọc bên ngoài 2 - 3 lớp, tháo cuộn dây ra khỏi khuôn gỗ đưa ra ngoài. II - LỒNG LÕI THÉP VÀ O CUỘN DÂY Đật ngang cuộn Hình 12.2. Lồng lõi thép vào cuộn dây dây, lần lượt lồng những lá thép chữ E trước, cứ 2, 3 lá lại hòn đảo đầu, như vậy sẽ giảm khe hở không khí. Chú ý ghép xen kẽ. Vấn đề quan trọng là nỗ lực lồng hết số lá thép đã tính. Nếu không đủ, khi thao tác máy biến áp sẽ nóng quá mức được cho phép và mau hỏng. Khi ghép dùng búa gỗ để vỏ những lá thép cho thật phảng. III - ĐO VÀ KIỂM TRA KHI CHƯA N ố l NGUỒN 1. Kiểm tra thông mạch Dùng vạn năng kế hoặc đèn kiểm tra đổ kiểm tra thông mạch. 662. Kiểm tra chạm lõi Dùng đèn kiểm tra ngắn mạch ( hình 12.3 ), một đầu dây chạm vào lõi thép, đầu dày kia chạm vào đầu dày quân. Nếu đèn sáng là cuộn dây bị ngắn mạch với lõi thép. 3. Kiểm tra cách điện Đo điện trở cách điện giữa dây quấn và lõi thép đạt giá trị trên IMQ là đạt nhu yếu. IV - SẤY, TẨM CHẤT CÁCH ĐIỆN 1. Một số vật tư tẩm - Chất vecni béo. - Chất nhựa cách điện. - Chất sơn tổng hợp. Các chất vecni héo : là những chất vecni gốc dầu thảo mộc mau khô ( dầu gai ), có đặc tính trở nên cứng dưới công dụng của ôxi. Các loại vecni tự nhiên hoặc tự tạo pha trong một chất hoà tan thưòng là tinh dầu. Lượng chất hoà tan không quá 60 % của hỗn hợp. Tỉ lệ này cho một chất vecni đủ lỏng để có thế thấm sâu vào những cuộn dây và khô nhanh. Các chất nhựa : là những chất hoàn toàn có thể hoá lỏng ở nhiệt độ cao như : nhựa đường hoặc nhựa hỗn hợp, khi nguội trở nên cứng. Các chát sơn tổng hợp : ít được dùng cho những máy biến áp nhỏ vì làm hỏng chất êmay. 2. Trình tự tẩm, sấy Công việc tẩm được triển khai theo trình tự ; - Sấy khô cuộn dây ở nhiệt độ khoảng chừng 60 ° c trong khoảng chừng 3 giờ. - Ngâm vào chất cách điện ( vecni ) cho đến khi không còn bọt khí nổi lên là dược. Chất cách điện dược hâm sôi khoảng chừng 50 ° c. 67 - Nhấc khối máy tẩm ra khỏi chất cách điện, để lên giá cho chảy hết vecni thừa. - Sấy khô ở nhiệt độ 70 - H75 ° c. Cả chu kì tẩm chiếm thời hạn khoảng chừng 40 50 giờ. Khi tẩm dây êmay cần chú ý quan tâm để chất hoà tan không làm hỏng êmay. Do đó cần chọn loại vecni khô nhanh. Sau khi tẩm, nên quét thêm một lớp vecni bọc ngoài để chống ẩm, hơi axit ... V - LẮP RÁP MÁY BIẾN ÁP VÀO v ỏ - Nối những đầu dây vào chuyển mạch, đồng hồ đeo tay, áptômát, mạch bảo vệ. - Chuyển mạch, đồng hồ đeo tay, áptômát ... phải được cố định và thắt chặt trên vỏ ở vị trí thuận tiện khi sử dụng và đẹp về hình thức. - Kiểm tra số chỉ của đồng hồ đeo tay, chuông báo quá áp v.v... VI - KIỂM TRA KHI N ố l VÓI NGUỒN ĐIỆN VÀ VẬN HÀNH THỬ 1. Kiểm tra không tải máy biến áp Cho máy chạy không tải khoảng chừng 30 phút, kiểm tra thực trạng máy. Nếu đạt những nhu yếu sau là máy tốt : - Nhiệt độ không vượt quá 40 ° c. - Máy quản lý và vận hành êm, không có tiếng kêu rè rè phát ra từ lõi máy biến áp. - Không có hiện tượng kỳ lạ chập mạch ở 2 cuộn dây. - Điện áp ra tương thích với trị số định mức phong cách thiết kế. 2. Kiểm tra có tải máy biến áp Vận hành máy biến áp với chính sách đầy tải ( đúng với hiệu suất phong cách thiết kế và dòng điện định mức ) trong thời hạn khoảng chừng 30 H - 45 phút. Nếu máy tốt sẽ đạt những nhu yếu sau : - Nhiệt độ không quá 50 ° c. - Máy không rung, không có tiếng kêu phát ra từ máy biến áp. - Điện áp ra đúng trị số đã phong cách thiết kế. 68 ĨB òL 1 3. THựC HÀNH QUẤN MẨY BIẾN ÁP MỘT PHA 1. Quấn được máy biến áp đều và chặt tay. 2. Lắp ráp dưực máy biến áp vào vỏ. 3. Kiểm tra và quản lý và vận hành máy biến áp khi không tải và khi có tải. I - CHUẨN Bị - Công tắc, phích cắm điện, ... - Bút thử điện, đồng hồ đeo tay đo điện, khoan, mỏ hàn, kìm những loại, tua vít những loại, dao, kéo, panh, bàn quấn dây. - Các loại vật tư theo giám sát và phong cách thiết kế. I I - QUY TRÌNH THỰC HÀNH - Bước l : Quấn dây máy biến áp + Tính số vòng dây của một lớp và số lớp dây quấn + Quấn dây - Bước 2 : Lồng lõi thép vào cuộn dây - Bước 3 : Đo và kiểm tra khi chưa nối nguồn + Kiểm tra thông mạch + Kiểm tra chạm lõi + Kiểm tra cách điện - B ư ớ c 4 : Tẩm, sấy chất cách điện + Một số vật tư tẩm + Trình tự tẩm, sấy - Bước 5 : Lắp ráp máy biến áp vào vỏ - Bước 6 : Kiểm tra khi nối với nguồn điện và quản lý và vận hành thử + Kiểm tra không tải máy biến áp + Kiểm tra có tải máy biến áp 69III - ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ Đánh giá tác dụng thực hành thực tế theo những tiêu chuẩn sau : 1. Công việc sẵn sàng chuẩn bị 2. Thực hiện thực hành thực tế theo đúng quy trình tiến độ 3. Thái độ : Ý thức thực thi an toàn lao động và triển khai vệ sinh môi trường tự nhiên trong khi thực hành thực tế 4. Kết quả thực hành thực tế 70C hương III ĐỘNG C ơ ĐIỆN Bài 14 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ ĐỘNG Cơ ĐIỆN 1. Biết cách phân loại dộng cơ diện. 2. Hiểu được những dại lượng dịnh mức của dộng cơ diện. 3. Biết dược khoanh vùng phạm vi ứng dụng của động cơ diện. coI - KHÁI NIỆM VỂ Đ Ộ N G ĐIỆN Động cơ điện là thiết bị điện dùng để đổi khác điện nãng thành cơ năng, làm quay máy công tác làm việc ( máy bơm, quạt điện, máy nén khí, máy tiện, máy khoan ... ). Quan sát máy khoan ( hình 14.1 ), em hãy cho biết hai bộ phận chính của máy khoan là gì và chức nâng của chúng ? coII - PHÂN LOẠI ĐỘ N G ĐIỆN Động cơ điện được phân loại theo nhiều cách khác nhau. Dưới đây ta xét một số ít cách phân loại : 1. Theo loại dòng điện thao tác ( sử dụng ) Hình 14.1. Máy khoan bàn - Động cơ thao tác với dòng điện xoay chiều, được gọi là động cơ điện xoay chiều. - Động cơ thao tác với dòng điện một chiều, được gọi là động cơ điện một chiểu. 71T heo em, trong hai loại động cơ điện xoay chiều và một chiều, loại nào thông dụng trong sản xuất và hoạt động và sinh hoạt ? Tại sao ? Đối với động cơ điện xoay chiều, người ta lại phân ra : động cơ điện ba pha, động cơ điện hai pha và động cơ điện một pha. Hãy quan sát quy mô của động cơ điện ba pha ( hình 14.2 a ), hai pha ( hình 14.2 b ), một pha ( hình 14.2 c ) và vấn đáp những câu hỏi sau bằng cách điền từ thích hợp vào chỗ ( ....... ). a ) b ) Hình 14.2. Mô hình dây quấn những động cơ điện a ) Ba pha ; b ) Hai pha ; c ) Một pha. Động cơ điện ba pha có ............. dây quấn thao tác, trục những dây quấn lệch nhau trong khoảng trống một góc ................. ° điện. Động cơ điện hai pha có ................ dây quấn thao tác, trục những dây quấn đặt lệch nhau một góc ................... ° điện. Động cơ điện một pha chỉ có .............. dây quấn thao tác. Động cơ điện có hiệu suất lớn trên 600W thường là động cơ điện ba pha. Các động cơ điện có hiệu suất nhỏ dưới 600W thường là động cơ điện hai pha hoặc một pha. 2. Theo nguyên lí thao tác Phân loại theo nguyên lí thao tác người ta chia động cơ điện xoay chiều ra động cơ điện không đồng điệu, động cơ điện dồng bộ. Động cơ điện không đồng điệu là động cơ điện xoay chiều có vận tốc quay n nhỏ hơn vận tốc quay của từ trường n |. Động cơ điện đồng điệu có vận tốc quay n bằng vận tốc quay của từ trường n |. Động cơ quạt điện trong hoạt động và sinh hoạt là loại động cơ điện gì ? 72 cơIII - C Á C ĐẠI LƯỢNG ĐỊNH MỨC CỦA Đ Ộ N G ĐIỆN Các đại lượng định mức là số liệu kĩ thuật quan trọng do đơn vị sản xuất lao lý để động cơ điện thao tác được tốt, bền vững và bảo đảm an toàn. Các đại lượng định mức của động cơ điện là : Công suất cơ có ích trên trục : Điện áp stato : Dòng điện stato : ^ đm Tần số dòng điện stato fđm Tốc độ quay rôto : * ^ dm Hệ số hiệu suất : COSCPdm Hiệu suất : Pđm Trên nhãn của một động cơ điện một pha có ghi : 125W ; 220V ; 50H z ; 2845 vòng / phút. Giải thích những sô liệu trên. coIV - PHẠM VI ỨNG DỤNG CỦA Đ Ộ N G ĐIỆN Động cơ điện được sử dụng trong sản xuất và hoạt động và sinh hoạt, dùng làm nguồn động lực cho những máy công lác thao tác. Ví dụ, động cơ của quạt điện liíc thao tác tạo ra cơ năng làm quay cánh quạt. Em hãy lý giải vai trò của động cơ điện trong rriáy bơm nước, máy sấy tóc, máy xay xát. CÂU HỎI 1. Dụa theo loại dòng điện tàm việc, ngưòi ta phân động c o điện thành những loại nào ? Loại nào được sử dụng thông dụng trong sản xuất và sinh ho ạt ? Tại sao ? 2. Dựa theo nguyên lí lòm việc, ngưòi ta phân động co điện xoay chiều thành những loại nào ? 3. Viết kí hiệu của c ó c đại lượng được ghi trên nhõn động co điện sau : 73 Đại lượng Kí hiệu Công suất cơ có ích trên trục Điện áp stato Dòng điện stato Tần số dòng điện stato Tốc độ quay rôto Hệ số hiệu suất Hiệu suất 4. Trên nhởn của m ột động cơ điện m ột pha có ghi : 125W ; 220V ; 50H z ; 2845 vòng / phút. Giải thích c ỏ c số liệu trên. B à ilS ĐỘNG Cơ ĐIỆN XOAY CHlỂU MỘT PHA • • • 1. Biết được cấu trúc, nguyên li thao tác và ứng dụng của động cơ điện xoay chiều một pha. 2. Hiểu và phân biệt được động cơ diện một pha vòng chập và động cơ diện một pha chạy tụ. Các vật dụng điện trong mái ấm gia đình, những thiết bị trong công nghiệp, ... sử dụng nhiều loại động cơ điện xoay chiều một pha. Em hãy nêu tên những đổ dùng điện, những thiết bị trong công nghiệp sử dụng động cơ điện xoay chiều một pha. Động cơ điện xoay chiều một pha thông dụng là loại không đồng nhất. Đế hiếu nguyên lí thao tác của loại động cơ này, hãy tìm hiếu thí nghiệm dưới đây. 74 coI - THÍ NGHIỆM VỂ NGUYÊN LÍ Đ Ộ N G ĐIỆN KHÔNG Đ Ổ N G BỘ 1. Nội dung thí nghiệm Thiết bị thí nghiệm gồm : Nam châm - Một nam châm hút vĩnh cửu NS hình chữ u gắn liền với tay quay, một vòng dây khép kín đặt giữa hai cực của nam châm từ. Vòng dây hoàn toàn có thể quay quanh trục của chúng ( hình 15.1 ). - Dùng tay quay Hình 15.1. Mô hình thí nghiệm nam châm từ với vận tốc ttị, ta thấy vòng dây quay theo với vận tốc n cùng chiều quay n | nhung nhỏ hơn n | một chút ít. n < n | Hiện tuợng này đuợc lý giải nhu sau : + Giữa hai cực của nam châm hút có từ iruờng. Khi ta quay nam châm hút, lừ truờng của nam châm hút là từ truờng quay. + Từ truờng quay làm cảm ứng vào những vòng dây súc điện động e, tạo thành dòng điện i khép kín trong vòng dây. + Từ truờng quay công dụng lên vòng dây mang dòng điện i lực điện từ F, làm vòng dây quay với vận tốc n. Thí nghiệm trên đuợc ứng dụng để sản xuất động cơ điện không đồng nhất. ở động cơ điện một pha không đồng nhất có dày quấn phụ tiếp nối đuôi nhau với tụ điện : - Đê tạo ra lừ truờng quay nguời la cho hai dòng điện xoay chiều lệch sóng nhau vào hai dây quấn đặt ở lõi thép stato, những dây quấn có trục lệch nhau trong khoảng trống. 75 - Tốc độ của từ trường quay Hị nhờ vào vào tần số dòng điện f và số đôi cực từ p : „ nj = - 6-0 -- f ( ^ vòng / phút ) ^. - Vòng dây khép kín đặt trên lõi thép rôto. 2. Nguyên lí thao tác của động c ơ điện không đổng bộ - Khi cho dòng điện vào dây quấn stato sẽ tạo ra từ trường quay. - Lực điện từ do từ trường quay công dụng lên dòng điện cảm ứng ở dây quấn rôto, kéo rôto quay với vận tốc n < n j. Động cơ điện một pha không đồng điệu có nhiều loại, dưới đây là một số ít loại thường gặp. c óII - Đ Ộ N G C ơ ĐIỆN MỘT PHA VÒNG NGẮN m ạ c h ( động cơ vòng chộp ) 1. Cấu tạo Động cơ điện một pha có vòng ngắn mạch gồm hai bộ phận chính là stato ( phần đứng yên ) và rôto ( phần quay ). a ) Stato ( phần tĩnh ) : gồm lõi thép và dây quấn tập trung chuyên sâu. - Lõi thép stato làm bằng lá thép kĩ thuật điện ghép lại thành hình tròn trụ rỗng, mặt trong có những cực từ để quấn dây ( hình 15.2 ). Hình 15.2. Cấu tạo stato động cơ có vòng ngắn mạch 1. Dây quấn stato ; 2. Lõi thép stato ; 3. Cực từ ; 4. Vòng ngắn mạch. 76 - Cực từ được xẻ làm 2 phần, một phần được lắp vòng đồng ngắn mạch ( khép kín ). - Dây quấn stato được đặt cách điện với lõi thép và quấn tập trung chuyên sâu quanh cực từ. b ) Rôto ( phần quay ) Hình 15.3. Cấu tạo rôto lồng sóc Rôto gồm lõi thép và dây quấn. Lõi 1. Lõi thép ; 2. Thanh dẫn ; thép làm bằng lá thép kĩ thuật điện ghép 3. Vòng ngắn mạch ; 4. Trục, lại thành khối trụ, mặt ngoài có những rãnh. Dây quấn rôto kiểu lồng sóc, gồm những thanh dẫn ( nhôm, đồng ) đặt trong những rãnh của lõi thép, nối với nhau bằng vòng ngắn mạch ở hai đầu ( hình 15.3 ). 2. Nguyên lí thao tác Khi cho dòng điện xoay chiều vào dây quấn stato ( hình 15.4 ), sẽ Open dòng điện cảm ứng trong vòng chập. Dòng điện trong vòng chập và dòng điện trong dây quấn stato sẽ tạo ra từ trường quay. Từ trường quay tính năng lên dòng điện cảm ứng ở thanh dẫn rôto lực điện từ F, động cơ sẽ khởi động và quay thao tác với vận tốc n. Hình 15.4. Sơ đố động cơ điện một pha vòng chập 1. Dây quấn stato ; 2. Thanh dẫn rôto lồng sóc 77V òng chập dùng đế khởi động động cơ. Động cơ điện vòng chập có ưu điếm và điểm yếu kém sau : - Du điếm : cấu trúc đơn thuần, thao tác bền vững, quản lý và vận hành và bảo trì dẻ dàng. - Nhược điểm : hiệu suất thấp, mômen khởi động yếu, tốn nhiều vật tư khi sản xuất. Động cơ vòng chập thường sản xuất với hiệu suất nhỏ, được sử dụng với những tái nhu yếu hiệu suất nhỏ, mômen mở máy không lớn. Ví dụ quạt điện hiệu suất nhỏ sải cánh 230 mm. III - Đ Ộ N G C ơ C Ó DÂY QUẤN PHỤ NỐI TIẾP VÓI TỤ ĐIỆN ( động co ch ạy tụ ) 1. Cấu tạo - Stato của động cơ chạy tụ có nhiều Hình 15.5. Sơ đồ động cơ rãnh, trong những rãnh đật hai dây quấn ( hình một pha chạy tụ 15.5 ) : dây quấn chính còn gọi là dây quấn thao tác ( LV ) được quấn bằng dây điện từ tiết diện lớn và ít vòng ; dây quấn phụ còn gọi là dây quấn khởi động ( KĐ ) được quấn bằng dây điện từ có tiết diện nhỏ hơn và nhiều vòng. Trục của dây quấn chính và dây quấn phụ lệch nhau 90 ° điện trong khoảng trống. Dây quấn phụ mắc tiếp nối đuôi nhau với tụ điện c để dòng điện lệch sóng với dòng điện trong dây quấn chính. Trên hình 15.5 vẽ sơ đồ động cơ một pha chạy tụ ; một đầu dây của dây quấn thao tác và một đầu dây của dây quấn khởi động được đấu với nhau tạo thành dây chung T. Đầu s của dây quấn khởi động mắc tiếp nối đuôi nhau với tụ điện c, sau đó nối với dây quấn thao tác tạo thành dây chung R. Hai cực T, R được đấu vào nguồn điện một pha. - Rôto : kiếu rôto lồng sóc. 782. Nguyên lí thao tác Khi cho dòng điện xoay chiều một pha vào hai dây quấn stato. Dòng điện trong hai dây quấn sẽ tạo nên từ trường quay. Từ trường quay tính năng lên dòng điện cảm ứng trong rôto lực điện từ F kéo rôto quay với vận tốc n. CÂU HỎI 1. Để khỏi động động cơ điện một pha người ta sử dụng giải pháp gì ? 2. Vai trò của vòng c h ộ p lò gì ? 3. So sành động cơ vòng c h ộ p với động cơ c ó dây quấn phụ mỏ máy. Hãy ghi dấu X vào Q. khi câu đúng. I I Động cơ vòng ch ộ p có mômen khỏi động nhỏ hơn động cơ có dây quấn phụ mở máy. I I Động cơ vòng ch ộ p có hiệu suốt nhỏ hơn động cơ có dây quấn phụ có tụ điện. 4. Trong động cơ điện m ột pha, điện trỏ của dâ y quấn chính hay điện trỏ củ a dây quấn phụ lốn hơn ? Vì sao ? B à i 16 MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂn ĐỘNG Cơ ĐIỆN XOAY CHlỂU MỘT PHA 1. Hiểu được nguyên lí thao tác của mạch tinh chỉnh và điều khiển đổi chiều quay động cơ điện một pha. 2. Hiểu dược nguyên lí mạch tinh chỉnh và điều khiển vận tốc quay của quạt điện. Trong sử dụng người ta thường nhu yếu đổi chiều quay và điểu chỉnh vận tốc quay của động cơ. 1. Đổi chiểu quay động cơ điện một pha Muốn đổi chiều quay của động cơ người ta đổi chiều của mômen quay. 79 Đối chiều quay động cơ một pha có dây quấn phụ triển khai bằng cách hòn đảo đầu nối dây của một trong hai dây quấn chính hoặc dây quấn phụ. Dưới đây, ra mắt sơ đồ đổi chiều quay của động cơ một pha bằng cách hòn đảo đầu nối của dây quấn phụ ( D „ D4 ). Khi quay thuận, đầu dày D, của dây quấn phụ nối với đầu dây D | của dây quấn chính ; đầu dây D4 nối với đầu dây D2 ( hình 16.1 b ). Muốn cho động cơ quay ngược, người ta hòn đảo đầu dây quấn phụ : cho đầu dây D, nối với đầu dây Dj ; đầu dây D4 nối với đầu dây D | ( hình 16. Ic ). b ) c ) a ) Sơ đồ động cơ ( D, , D2 là những đầu dây quấn chính ; D3, D4 là những đắu dây quấn phụ ) ; b ) Sơ đồ nối dây khi chiéu quay thuận ; c ) Sơ đồ nối dây khi chiéu quay ngược. 2. Điều chỉnh vận tốc quay của động cơ một pha quạt điện 0 quạt điện, người ta kiểm soát và điều chỉnh lượng gió của quạt bằng cách kiểm soát và điều chỉnh vận tốc quay của động cơ điện. Để kiểm soát và điều chỉnh vận tốc người la thường sử dụng giải pháp đổi khác điện áp đặt vào dây quấn stato. Ta sẽ xét đơn cử 1 số ít mạch điểu khiển động cơ quạt điện thông dụng. a ) Dùng cuộn điện kháng đê kiểm soát và điều chỉnh vận tốc Quạt bàn Diamond ( Trung Quốc ) sử dụng giải pháp này. Quạt bàn Diamond là quạt bàn chạy tụ. Trên hình 16.2, vẽ sơ đồ dây quấn stato gồm dây quấn thao tác ( LV ), dây quấn khởi động ( KĐ ), tụ điện c. Cuộn điện kháng ( ĐK ) để kiểm soát và điều chỉnh vận tốc đặt dưới chân quạt. Cuộn điện kháng có 4 đầu : 1 ; 2 ; 3 ; 4 ứng với 4 số vận tốc. Khi ấn phím số 1, điện áp định mức của nguồn ( 220V ) trực tiếp đưa vào dày quấn thao tác, quạt quay với vận tốc nhanh nhất. 80M uốn quạt quay chậm thì Đ ấn vào những phím 2 ; 3 ; 4 ; có sụt áp ở từng nấc của cuộn UuuKimJ điện kháng, nên điện áp đưa vào dây quấn stato giảm, tốc Hình 16.2. Sơ đổ quạt bàn chạy tụ ( cuộn điều khiển và tinh chỉnh đặt ở chân quạt ) độ động cơ giảm xuống, ở số 4 có sụt áp trên cả 3 nấc của cuộn điện kháng, điện áp đưa vào động cơ bị giảm nhiều, nên vận tốc chậm nhất. Khi quạt thao tác, đèn tín hiệu ( Đ ) sáng do điện áp cảm ứng ở cuộn dây K quấn cùng lõi với cuộn điện kháng. b ) Thay dổi sô ' vòng dây stato để điêu chỉnh vận tốc Điều chỉnh vận tốc quạt bằng cách quấn thêm những cuộn dây vận tốc ( còn gọi là cuộn dây số ) trực tiếp vào stato được vận dụng thông dụng ở quạt bàn. - Qitụt băn vòng chập Với quạt bàn vòng chập có 2 số, việc quấn thêm cuộn dây số rất đơn thuần. Ví dụ quạt bàn 30W - 220V - 2 cực từ. Trên mỗi cực từ quấn cuộn 1160 vòng và cuộn 300 vòng ( hình 16.3 ). 220V 81M uốn quạt nhiều gió ( vận tốc cao ) ta ấn công tắc nguồn về số 1, điện áp định mức nguồn ( 220V ) đưa vào điểm A và điểm B, trực tiếp đưa vào 2 cuộn dây 1160 vòng mắc tiếp nối đuôi nhau, dòng điện định mức, quạt sẽ quay nhanh. Khi cần giảm gió ( vận tốc chậm ) thì bật công tắc nguồn về số 2, điện áp nguồn đưa vào 2 điểm c và D, 2 cuộn dây 1160 vòng và 2 cuộn dây 300 vòng mắc tiếp nối đuôi nhau nên dòng điện giảm xuống, quạt sẽ quay chậm. - Quạt bàn chạy tụ có cuộn dây sô trong stato Ngoài dây quấn thao tác và dây quấn khởi động tiếp nối đuôi nhau với tụ điện c, còn có cuộn dây vận tốc ( cuộn dây số ) đấu qua công tắc nguồn chuyên mạch 1 ; 2 ; 3 như hình 16.4. Cách đấu dây này thường gặp ở quạt bàn 3 số. Khi ấn phím 1 ( vận tốc cao nhất ), điện áp định mức của nguồn đưa tới điểm 1 và điểm A, điện áp định mức của nguồn được đật trực tiếp vào cuộn thao tác và điện áp nguồn cũng đặt lên cuộn số, cuộn khởi động và tụ điện c. Cuộn thao tác có điện áp định mức, quạt quay với tốc dộ nhanh nhất. Khi ấn phím 2 ( vận tốc trung bình ), điện áp định mức 220V của nguồn dưa tới điểm 2 và diểm A ; do có sụt áp trên đoạn 1 - 2 của cuộn dây số nên điện áp đặt lên dây quấn thao tác bị giảm đi, do đó vận tốc dộng cơ giảm xuống mức trung bình. -- g1 — OULUVUỈ / ----- A \ \ r | 2 KĐ \ \ II ---- 1 Ií í _ > i_. \ \ V / / \ \ IIIII H — ‘ “ — 2 o20V Hình 16.4. Sơ đồ quạt bàn chạy tụ có cuộn dây số trong stato 82K hi ấn phím 3 ( vận tốc thấp nhất ) điện áp định mức 220V của nguồn đưa tới điếm 3 và điểm A ; do có sụt áp trên đoạn 3 – 2 và đoạn 2 – 1 của cuộn số nên điện áp đặt lên dây quấn thao tác bị giảm nhiều, vận tốc động cơ giảm xuống mức thấp nhất. c ) Dùng mạch điều khiển và tinh chỉnh bán dẫn và tiristo để kiểm soát và điều chỉnh vận tốc của quạt điện Những năm gần đây, công nghệ tiên tiến điện tử tăng trưởng mạnh, người ta đã sử dụng những thành phần bán dẫn tranzito, tiristo, vi mạch IC để triển khai việc kiểm soát và điều chỉnh vận tốc của quạt điện ( hình 16.5 ). Người ta sản xuất những mạch điều khiển và tinh chỉnh, phân phối tín hiệu điều khiển và tinh chỉnh để biến hóa góc mở của liristo T, nhờ đó kiểm soát và điều chỉnh được điện áp đặt vào quạt Q., quạt sẽ giảm vận tốc một cách từ từ theo nhu yếu người sử dụng. CÂU HỎI ÔN TẬP 1. Giải thích nguyên lí thao tác của sơ đồ q u ạ t bàn vòng chộp, 2. Giải thích nguyên lí thao tác của sơ đồ q u ạ t bàn chạ y tụ. 3. Để đổi chiều quay của động cơ m ột pha c ó dâ y quấn phụ, ta hoàn toàn có thể làm theo c á c h nào dưới đây. Hãy trả lòi bằng c á c h ghi dấu X vào Q.. r ~ 1 Đ ảo đầu nối dã y quấn chính vờ dây quấn phụ. I I Chỉ hòn đảo đầu của dây quấn chính, I I Chỉ hòn đảo đầu của dây quấn phụ. 4. Vì sao kiểm soát và điều chỉnh tố c độ động cơ m ột pha bồng c á c h thay đổi điện dp đưa vào động cơ chỉ được phép kiểm soát và điều chỉnh giảm điện ớp ? 83 ĩB à il7 sử DỤNG VÀ BẢO DƯỠNG QUẠT ĐIỆN 1. Nêu dược tên một số ít loại quạt điện thông dụng. 2. Sử dụng và bảo trì dược quạt diện. 3. Biết được 1 số ít hư hỏng thường gặp và giải pháp khắc phục. I – TÌM HIỂU MỘT SỐ LOẠI QUẠT ĐIỆN THÔNG DỤNG Có nhiều loại quạt điện như : quạt bàn, quạt cây, quạt tường, quạt trần trên nhà. Theo size sải cánh chia ra loại cánh quạt từ 200 đến ISOOmm. a ) Quạt bàn Là loại quạt thông dụng có size gọn nhẹ, thuận tiện đặt trên bàn, trên tủ. Quy cách sải cánh cỡ 200 mm ; 230 mm ; 250 mm ; 300 mm ; 350 mm và 400 mm. b ) Quạt cáy Đặt trên mặt nền nhà hoàn toàn có thể kiểm soát và điều chỉnh được độ cao – thấp. Quy cách sải cánh 300 mm ; 350 mm ; 400 mm ; 500 mm ; óOOmm. c ) Quạt tường Giống như quạt bàn, tuy nhiên cần bộ phận để gắn vào tường, đồng thời có dây giật vận tốc và chuyển hướng gió. d ) Quạt trần Sải cánh lớn, lượng gió lớn, lắp vào trần, không chiếm diện tích quy hoạnh sàn. Cánh quạt có loại bằng nhựa hoặc sắt kẽm kim loại. Có loại 2 cánh, 3 cánh, 4 cánh, 5 cánh. Quy cách sải cánh có 700, 900, 1050, 1400, 1500, ISOOmm. e ) Quạt hộp tản gió Là loại quạt có dạng hình hộp, có thiết bị để dẫn hướng gió. Bánh xe dẫn gió trên mặt hộp, đồng thời có vai trò lưới chắn, bánh xe dẫn gió có hình dạng như cửa chớp mỏng dính. Khi quạt thao tác, bánh xe dẫn gió quay từ từ 360 \ “, gió 84 luồn qua cửa chớp thổi ra ngoài theo những hướng khác nhau. Luồng gió ôn hoà dễ chịu và thoải mái như gió tự nhiên ở ngoài trời. Quạt hộp được dùng cho phòng khách, phòng ngủ người già, trẻ nhỏ đều thích hợp. Quy cách sải cánh thường là 230, 300, 350 mm. Hiện nay quạt điện rất phong phú : quạt có đèn màu ; quạt có gắn rađiô, đồng hồ đeo tay điện tử, máy tãng âm, hẹn giờ ; quạt gắn thêm một cỗ máy nén làm lạnh nhỏ dể thổi ra luồng gió lạnh … II – SỬ DỤNG VÀ BẢO DƯÕNG QUẠT ĐIỆN 1. sửdụng quạt điện – Quạt mới trước khi sử dụng phải bóc lớp chống ghỉ sét ở đầu trục, bỏ đi. Sau đó cho một vài giọt dầu nhờn vào trục. Quạt cũ trước khi dùng phải tra dầu vào những lỗ tra dầu ở những bộ phận hoạt động. Quạt dùng được 2, 3 năm phải vệ sinh sạch, sau đó cho mỡ loại tốt vào những hộp chứa bánh xe tuốc năng. – Quạt đang hoạt động giải trí có mùi khét hoặc bốc khói đen chứng tỏ quạt bị hỏng nặng phải cắt điện, ngừng sử dụng và kiểm tra thay thế sửa chữa. – Nên để quạt điện ở nơi khô, thoáng gió. – Quạt chạy lâu nên cho nghỉ ít phút để nhiệt độ hạ xuống, sau đó cho hoạt động giải trí tiếp. – Khi khởi động nên ấn nút vận tốc cao để thời hạn khởi động ngắn, ngoài những vì 1 số ít quạt có mômen khởi động nhỏ, hoặc khi điện áp nguồn nhỏ hơn định mức, nếu để ở nút vận tốc chậm sẽ không khởi động được, quạt không quay sẽ cháy động cơ. Sau đó, nếu cần hãy ấn nút vận tốc vừa hoặc vận tốc chậm theo nhu yếu làm mát. 2. Bảo dưỡng quạt điện – Giữ gìn cho quạt thật sạch. Nếu quạt bị dây dầu mỡ thì phải tẩy sạch, sau đó dùng giẻ khô lau sạch. Thông thường nên dùng giẻ khô lau sạch quạt, không dùng xăng hoặc cồn để vệ sinh quạt vì làm hỏng chất sơn bóng của quạt. – Khi không dùng quạt cần phải làm vệ sinh, dùng vải mềm lau sạch bụi bẩn và dầu mỡ bẩn. Nhỏ một vài giọt dầu sạch vào lỗ tra dầu và bôi một lớp mỡ mỏng dính vào quanh trục để chống ghỉ sét. 85 – Khi sử dụng quạt : + Hộp tản gió quạt không được để tựa sống lưng vào nơi có riđô, mảnh vải, màn, vì khi quay, cánh quạt sẽ hút cuốn những thứ đó kẹt vào cánh quạt gây sự cố. + Hộp tản gió không dựa vào tường, vì quạt sẽ không hút được gió, lưu lượng gió kém. + Khi không muốn cho lá dần gió hoạt động giải trí thì tắt công tắc nguồn cho nó ngừng quay, không được dùng tay giữ chặt vòng dẫn gió khi nó đang quay vì làm như vậy sẽ hỏng những cơ cấu tổ chức truyền động và hỏng động cơ nhỏ dẫn gió. III – MỘT SỐ Hư HỎNG THƯÒNG GẶP VÀ CÁCH KHẮC p h ụ c Bảng 17-1 diễn đạt 1 số ít hư hỏng thường gặp của quạt điện và đề xuất kiến nghị giải pháp khắc phục, thay thế sửa chữa. Bảng 17-1. MỘT số Hư HỎNG THƯỜNG GẶP VÀ CÁCH KHẮC PHỤC TT Hiện tượng Nguyên nhân và cách khắc phục 1 Đóng điện vào – Mất điện nguồn. quạt, quạt không quay – Phích cắmvà ổđiện tiếp xúc kém. 2 Đóng điện vào – Đứt dây nguồn ởổ cắm. quạt, quạt khởi động khó khăn vất vả – Đứt dây nối điện của quạt ( thường bị ởđoạn gần phích cắm hoặc gần quạt ). – Công tắc chuyển mạch vận tốc hỏng hoặc tiếp xúc xấu. – Cuộn điện kháng ởhộp vận tốc bị hỏng. – Tụ điện bị hỏng. – Cuộn dây stato của động cơđiện bị đứt hoặc cháy. – Trong trường hợp nguồn điện binh thường, những dây quấn stato không bị chập mạch, ấn những số đéu khó khởi động, hiện tượng kỳ lạ này thường do trục bị kẹt hoặc bánh xe răng bị kẹt. – Kiểm tra trục, bạc và điếu chỉnh độ đồng tâmcủa lỗ bạc trước và sau. 86TT Hiện tượng Nguyên nhân và cách khắc phục Đóng điện vào – Càc tiếp điểm trong mạch điện không tốt, dẫn đến lúc quạt, quạt lúc quay có điện lúc không. lúc không – Dây dẫn vào ( gồm có cả đoạn dây ổ cắm đến động Bộ chuyển vận tốc cơ ) bị lỏng hoặc đứt chập chờn lúc tiếp xúc, lúc không. không hoạt động giải trí – Mối hàn trong động cơ không tốt, lúc tiếp điện, lúc Bộ tuốc năng trục không. trảc Cảnh quạt tuột, – Các dây quấn stato có chỗ bị đứt, lúc thông mạch, lúc chạy ra chạy vào không. Công tắc chuyển lốc độ, cõng tắc định giờtiếp xúc không tốt. – Dùng vạn năng kế kiểm tra tim ra chỗ tiếp xúc xấu để sửa chữa thay thế hoặc hàn lại. – Bộ phận tuốc năng lắp ráp quá chặt làm cho quạt lúc quay, lúc không hoặc ngừng hẳn. Cần phải sửa chữa thay thế kiểm soát và điều chỉnh lại bộ phận tuốc năng, thay dầu mỡmới. – Bộ phím hỏng thường do mối hàn, phím nhấn biến hóa vận tốc tiếp xúc xấu. Cần hàn lại cho chắc như đinh. Nếu không sửa được thỉ thay bộ phímmới. – Bộ điện kháng bị chập mạch hoặc đứt mạch. Làm cho một vận tốc nào đó không hoạt động giải trí hoặc vận tốc của những mức đều nhưnhau, cần phải thay bộ điện khảng. – Loại động cơ đổi khác vận tốc bằng cách biến hóa số vòng dây của dây quấn stato. ở loại động cơ này cắn xem có cuộn dây nào đó bị đứt mạch hoặc chập mạch. Nếu đứt hỏng ở bé mặt ngoài dễ sửa thì hàn bọc lại để dùng tiếp, nếu hỏng nặng thi cần phải thay cuộn dây của động cơ. – Dây cáp tuốc năng bị tuột. – Bánh răng truyền động bị tuột. – Thanhdằngngangcủacơcấutuốcnăngbịtuột. – Các răng của bánh xe bị mòn. – Chưa vặn chặt cánh quạt với trục, cự li hỏ theo hướng trục quá lớn. Cần kiểm tra và vặn chặt vít cố định và thắt chặt của cánh quạt, vít cố định và thắt chặt phải vặn đúng vào khe cố định và thắt chặt. Khi lắp ráp quạt phải quan tâm cho lõi thép của stato và rôto đồng tâmvới nhau. 87TT Hiện tượng Nguyên nhân và cách khắc phục Động cơđiện quá – Nhiệt độ thiên nhiên và môi trường quá nóng, quạt chạy thời hạn quả nóng dài động cơsẽ nóng quá mức, cần cho quạt nghỉ để nguội rổi mới chạy tiếp. Khi trời quá nóng không nên cho quạt Quạt bị rò điện chạy liên tục trong thời hạn quá dài, – Đường thòng gió của quạt bị tắc, dầu mỡ bẩn, bụi bám quá nhiều xung quanh dây quấn, làm cho động cơ không toả nhiệt được, cẩn phải lau sạch dầu mỡ, bụi bẩn. – Điện áp của nguồn điện quá cao hoặc quá thấp vượt ra ngoài phạmvi được cho phép. Điếu đó làmcho động cơbị nóng vì dòng điện tăng lén quá mức pháp luật. Cắn phải kiểm soát và điều chỉnh điện áp nguồn điện cho đúng với pháp luật. – Các dây quấn trong động cơ bị chập mạch, làm cho dòng điện tăng, làm nóng động cơ. cắn phải tháo dày quấn ra để quấn lại. Chú ý rằng nếu số vòng dây ít hoặc nối những cuộn dây sai làm cho dòng điện tăng, động cơ nóng, cẩn phải tháo ra quấn lại. – Trục mòn quá hoặc quá thiếu dầu bôi trơn làm cho ổ trục nóng. Cắn thay trục mới hoặc lau sạch ổ và cho đủ dầu vào ổ trục. – Kiểm tra riêng rẽ từng thành phần của mạch điện : dây quấn stato, bộ điện khàng, công lắc, tụ điện, dây dẫn điện. Khi ta cô lập và tách một phần tửnào đó ra, mà hiện tượng kỳ lạ rò điện bị loại trừ thì chính phần tửấy đã gây ra rò điện. Thông thường nên kiểm tra dây dẫn, những ống lổng dây, những chỗ đệm, loại trừ những bụi bẩn, tạp chất, dầu mỡ, vặn chặt những ốc vít đầu mối đấu dây và không để nó chạm điện gây rò điện. CÂU HỎI 1. Nêu tên m ột số q u ạ t điện thông dụng, 2. Khi sử dụng q u ạ t điện cần quan tâm gì ? 3. Nêu những côn g việc b ả o dưỡng q u ạ t điện. 4. Nêu m ột số nguyên do khi đóng điện vào qu ạt, q u ạ t không quay. 88B à i 1 8. THựC HÀNH SỬ DỤ • NG VÀ BẢO DƯỜNG QUẠ • T ĐIỆ • N 1. Tháo và lắp được quạt điện. 2. Bảo dưỡng được quạt điện. 3. Phát hiện và thay thế sửa chữa được 1 số ít hư hỏng thường gặp của quạt điện. I-C H U Ẩ N Bị – 1 quạt bàn 220V loại động cơ vòng chập. – 1 quạt bàn 220V loại động cơ một pha chạy tụ. – 1 bút thử điện, 1 vạn năng kế. – Kìm, tua vít, 1 số ít cờ lê. II – QUY TRÌNH THỰC HÀNH 1. Tìm hiểu cấu trúc quạt điện a ) Trình tự tháo – Quan sát, ghi nhớ và ghi lại vị trí từng chi tiết cụ thể. – Lần lượt tháo rời vỏ, tháo rời rôto ra khỏi stato. Chú ý xếp những chi tiết cụ thể thứ tự để dễ nhớ khi lắp lại động cơ. – Quan sát, nhận xét vé cấu trúc lõi thép stato, rôto, dây quấn stato, dây quấn rôto. b ) Quan sát, tim hiểu cấu trúc quạt điện – Tìm hiếu những bộ phận cấu trúc quạt điện. – Tìm hiểu một số ít mạch điều khiển và tinh chỉnh quạt điện. c ) Trình tự lắp – Chi tiết nào tháo sau sẽ lắp trước. – Không gây va đập mạnh, làm vênh trục, tránh va chạm làm hỏng cách điện dây quấn, làm đứt dây. 89 – Xiết lại ốc vít đúng mực, bảo vệ rôto quay trơn. – Kiểm tra lại những mối hàn, mối nối dây quấn và cách điện dây quấn. – Sau khi lắp xong cho động cơ chạy thử. 2. Bảo dưỡng quạt điện – Làm vệ sinh quạt điện. – Tra dầu, mỡ. Thực hiện như mục II – 2, bài 17. III – ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ Đánh giá tác dụng thực hành thực tế theo những tiêu chuẩn sau : 1. Công việc sẵn sàng chuẩn bị 2. Thực hiện thực hành thực tế theo đúng quá trình 3. Thái độ : Ý thức thực thi an toàn lao động và thực thi vệ sinh thiên nhiên và môi trường trong khi thực hành thực tế 4. Kết quả thực hành thực tế Bài 1 9 s ử DỤNG VÀ BẢO DỮỠNG MÁY BƠM Nước 1. Hiểu được ý nghĩa những số liệu kĩ thuật của máy bơm. 2. Sử dụng và bảo trì được máy bơm. 3. Biết được một số ít hư hỏng thường gặp và giải pháp khắc phục. I – TÌM HIỂU C Á C SỐ LIỆU KĨ THUẬT CỦA MÁY BOM a ) Lưu lượng Là lượng nước máy bơm được ( thường tính bằng m ^ hay lít ) trong một đơn vị chức năng thời hạn ( phút hoặc giờ ) ở điều kiện kèm theo tiêu chuẩn do nhà sản xuất lao lý. 90M áy bơm mái ấm gia đình có những loại lưu lượng từ 0,6 mVgiờ đến 4 m ^ / h ( lức là 10 lít / phút đến 6 6 lít / phút ) ở chiều cao cột nước bơm trung bình 2 0 m và đường ống dẫn nước ra đặt ở vị trí thẳng đứng. b ) Chiều cao cột nước bơm Là chiều cao cột nước ( tính bằng mét ) kể từ vị trí đặt máy bơm mà máy có thế đấy lên được. Bình thường, những máy bơm có cột nước từ 20 m đến 30 m. Với một máy bơm đã cho, nếu cột nước bơm càng cao, lưu lượng nước sẽ càng giảm và ngược lại. c ) Chiều sáu cột nước hút Là chiều sâu cột nước kể từ mặt phẳng mực nước dưới đến vị trí đặt máy bơm mà máy có thế hút được bơm nước lên thông thường. Các máy bơm nước thường có chiều sâu cột nước từ 7 m đến 8 m. d ) Đường kính ống nước nối vào và nối ra máy bơm Tuỳ theo lưu lượng nước của máy nhỏ hay lớn, đường kính ống nối này là 15. 20, 25, 32 mm. e ) Công suất tiêu thụ Công suất tiêu thụ của máy phụ thuộc vào vào lưu lượng máy bơm. Có những loại hiệu suất của máy như : 125, 250, 375, 450 … 1000W. f ) Tốc độ quay của máy ( vòng / phút ) Đê giảm nhỏ size và khối lượng của máy bơm, máy thường được phong cách thiết kế thao tác ở vận tốc lớn : n = 2920 vòng / phút, tần số nguồn cung ứng f = 50H z. g ) Điện áp thao tác Hầu hết những loại máy bơm mái ấm gia đình đều thao tác với nguồn điện xoay chiều một pha điện áp 220V, tần số 50H z. II – SỬ DỤNG VÀ BẢO DƯỠNG MÁY BOM Nước 1. Sử dụng máy bơm nước a ) Lắp đặt máy bơm nước dùng trong mái ấm gia đình Khi lắp ráp cần quan tâm một số ít điếm sau : 91 – Vị trí đặt máy : Nên đặt máy cô định một chỗ để thuận tiện cho việc sử dụng. Vị trí đật máy cần chọn sao cho mạng lưới hệ thống đường ống nước nối từ nguồn nước vào máy bơm và từ máy bơm ra mạng lưới hệ thống ống dẫn đến bể chứa và nơi dùng nước, càng ngắn, ít mối nối gấp khúc càng tốt. Vì sao mạng lưới hệ thống ống dẫn cùng ngắn, ít mối nối gấp khúc càng tốt ? Chỗ đặt máy không nên gần sát tường hoặc những vật cản khác dưới 30 cm để có khoảng trống đủ rộng, thuận tiện cho việc thao tác khi bảo trì hoặc sửa chữa thay thế máy bơm. Mặt bằng đặt máy cần phẳng, khô ráo. Nếu đặt ngoài sân, cần có mái che chắn. Đặt máy đúng tư thế như nhà sản xuất đã pháp luật. Cố định chắc như đinh máy với bệ, nền móng và với những ống dản nước vào, ra của máy bằng bulông đổ khi thao tác máy chạy êm, không gây ồn do mạng lưới hệ thống máy và đường ống bị rung. – Các đường ống nối với máy bơm nên dùng loại ống sắt tráng kẽm cả hai phía mặt ngoài và mặt trong của ống, dùng lâu ngày không bị gỉ sắt, đường kính ống cỡ 25 mm. Hệ thống máy bơm và đường ống bảo vệ cứng vững và bổn chắc, cấu trúc có ít mối nối, ít bẻ góc. Các mối nối phải được vặn chặt, không rò rỉ nước. – Đường dây cấp điện cho máy bơm nên dùng loại dây mềm, tiết diện dây cỡ l, 5 mm ^ hoặc 2,5 mm ^, có cách điện bằng hai lớp nhựa PVC. Dây hoàn toàn có thể đặt chìm trong tường hoặc đặt nổi trong ống nhựa dẹt đến ổ cắm điện ở gần máy bơm. Chọn loại phích cắm và ổ cắm bảo vệ tiếp xúc điện được tốt, loại 5 hoặc lOA là đủ. Để bảo vệ bảo đảm an toàn về điện giật, cần nối dây tiếp đất với vỏ máy bơm. b ) Vận hành máy bơm – Đóng điện vào máy bơm. – Quan sát máy bơm thao tác. Nếu máy bơm thao tác không thông thường, cần cắt điện máy bơm, phán đoán và tìm những hư hỏng để khắc phục. 2. Bảo dưỡng máy bơm nước Giữ gìn cho phần bơm và phần động cơ thật sạch, nếu có dầu mỡ thì phải tẩy sạch. Sau đó dùng giẻ lau sạch. Thường dùng giẻ khô lau sạch, không dùng xăng hoặc cồn để vệ sinh vì làm hỏng chất sơn bóng của máy bơm. 92P hần động cơ bảo trì giống như ớ quạt điện. Phần bơm cần chú ý quan tâm những ống dẫn nước không để bị tắc, bị gãy hoặc nứt vỡ. Đặc biệt, cần làm vệ sinh đầu miệng ống hút, làm sạch rác bẩn hoặc vật lạ lấp bịt làm hẹp diện tích quy hoạnh lỗ hút. III – MỘT SỐ Hư HỎNG THƯÒNG GẶP VÀ CÁCH KHẮC p h ụ c Bảng 19-1. MỘTsố HưHỎNGTHƯỜNGGẶPVÀCÁCHKHẮCPHỤC TT Hiện tượng Nguyên nhân và cách khắc phục Đóng điện cho máy – Mất điện áp nguồn cung ứng. Kiểm tra lại nguồn bơm, động cơ điện điện ( nguồn, àptômát, cẩu dao, cầu chỉ … ). không quay. – Mạch cấp điện cho động cơbị hởmạch do những mối nối dây bị hở, tiếp xúc kém, dây dẫn đứt v.v… Kiểm tra, sửa lại những mối nối tiếp xúc điện và dây dẫn cho tốt. – Với máy có tựđộng điều khiển và tinh chỉnh : Hệ thống những công tắc nguồn, phao không hoạt động giải trí, những tiếp điểm bị hỏng, không đóng mạch. Các mối nối dây bị tuột hoặc đứt do chuột cắn hay gỉ đứt. Các phao dây bị kẹt, làm công tắc nguồn điếu khiển không tác động ảnh hưởng. Phải kiểmtra sửa lại những phầntửmạchđiểu khiển. Cố tín hiệu có dòng – Điện áp nguồn quả thấp. Kiểm tra và tăng điện áp điện vào động cơ, động nguồn cho đúng định mức. cơrung nhẹ nhưng máy – Tụ điện trong mạch dây quấn phụ của động cơ bị không quay. hỏng : thay tụ tốt. – Dây quấn động cơ bị chập mạch, khó khởi động, hoặc đứt mạch một trong hai dây quấn. Động cơ không khởi động được. Kiểmtra, quấn lại động cơ. – Ổ bi động cơ điện bị mòn nhiều gây lệch tâm trục rôto động cơ điện, bé mặt rôto bị cọ sát với bế mặt stato, động cơ không khởi động được. Kiểm tra và thay ổ bi. – Phần rôto mày bơm ( cánh bơm ) bị kẹt với phần stato ( buồng bơm ) cò thể do máy dùng đã lâu, nước 93TT Hiện tượng Nguyên nhân và cách khắc phục có nhiều cặn bẩn, lớp sạn, cặn bám trên bé mặt rôto và stato mày bơmdày lên hoặc lớp gỉ nhôm ( với loại cánh bơm làm bằng nhôm đúc ) dày quá gây ra kẹt. Phải tháo phần đầu bơm, vệ sinh làm sạch những lớp cặn trên. 3 Máy chạy êm, không có – Không có nước vào đầu ống hút do mất nước nước đẩy ra, chạy lâu nguồn hoặc nước bể dưới cạn hở miệng ống hút của thấy buồng bơm hơi máy bơm. Kiểm tra lại. Chỉ chạy máy bơm khi có nóng. nước đầu hút. – Mất nước mồi, cần mồi lại nước cho máy. – Miệng ống hút nước vào máy bị tắc ; kiểm tra, thông tắc ống hút. – Ống hút có chỗ bị gãy, nứt, vỡ. Kiểmtra thay thế sửa chữa. 4 Máy chạy êm, lượng Đầu miệng ống hút bị rác, bẩn hoặc vật lạ lấp bịt làm nước máy đẩy rayếu. hẹp diện tích quy hoạnh lỗ hút. Kiểmtra vệ sinh thông sạch ống hút. 5 Động cơ điện nhanh bị Dây quấn động cơđiện bị chập vòng dây : phải quấn nóng. thay thế sửa chữa lại. – Sờ vỏ động cơ thấy nóng nhiều. – Lượng nước bơm ra giảm. 6 Khi đóng điện cho mảy Dây quấn động cơ bị chày, chập mạch. Phải quấn, bơm chạy, áptômat thay thế sửa chữa lại. nguồn cấp điện của động cơ tự động ngắt mạch hoặc cầu chì nguồn bị cháy đứt ( nổ cầu chì ) ngay. 7 Động cơđiện bị rò điện – Có chỗ dây nối, dây quấn động cơ bị chạm vỏ do ra vỏ ( chạm mát ). hư hỏng cách điện. Kiểm tra, bọc lại chỗ cách điện hỏng. – Dây quấn động cơ bị đọng ẩm hoặc nước rơi vào. Kiểmtra, sấy lại động cơđiện. 94C ấU ắt U túc ế ổ M ô TẢ CẤU TẠO MÁY BOM Máy bơm nước có 2 phần chính là : phần bơm và phần động cơ điện ( hình 19.1 ). a ) Phẩn bơm Bơm li tâm gồm có rôto bơm, trên đó có nhiều cánh bơm và đặt trong buồng bơm ( stato ). Rôto bơm được lắp chặt trên cùng trục quay của động cơ điện. Khi máy bơm thao tác, nhờ động cơ điện, rôto bơm quay với vận tốc cao, những cánh bơm li tâm làm cho áp suất vùng giữa trục rôto ( nối thông với đầu hút nước vào của máy bơm ) giảm xuống và áp suất vùng mép ngoài rôto ( nối thông với đầu đẩy nước ra của máy bơm ) tăng lên. Do có sự chênh lệch áp suất này mà nước được hút vào máy bơm và đẩy ra với áp suất lớn. Áp suất nguồn vào càng thấp, chiều cao cột nước hút càng lớn. Áp suất đầu ra càng lớn, cột nước đẩy càng cao. Hình 19.1. Sơ đó cấu trúc máy bơm li tâm 1. Nắp động cơ điện ; 8. Lỗ thoát nước ; 2. Ổ bi đỡ trụ ; 9. Đáu nối ống nước đẩy ra ; 3. Hộp chứa tụ điện ; 10. Thân máy bơm ; 4. Lõi sắt và dây quấn stato động cơ ; 11. Rôto cánh bơm li tâm ; 5. Rôto động cơ ; 12. Đầu nối ống nước hút vào ; 6. Trục động cơ ; 13. Đai ốc hãm chặt rôto bơm với trục ; 7. Vỏ động cơ ; 14. Đệm cao su đặc chèn kín. 95H ình 19.2. Máy bơm Goldstar ( Nước Hàn ) 1. Bệ lắp ráp máy ; 2, Động cơ điện ; 3, Hộp chứa tụ điện ; 4. Nắp hộp van môt chiều ; 5. Nắp mồi nước ; 6, Đường nối ống nước đẩy ra ; 7. Buồng bơm ; 8. Đầu nối ống nước hút váo. Máy bơm Goldstar được dùng nhiều để bơm nước lên nhà cao tầng liền kề ( 3 đến 5 tầng ). b ) P h ấ n đ ộ n g c ơ d iệ n Động cơ điện là nguồn động lực làm quay máy bơm, phần đông dùng loại động cơ không đồng điệu một pha chạy tụ, rôto lồng sóc ( hình 19.3 ). Để bảo vệ động cơ khi quá tải, kẹt rôto, hoặc điện áp nguồn cung ứng tăng cao, những máy bơm thường được lắp thêm một rơle nhiệt kiểu sắt kẽm kim loại kép ( bimetal ). ớ máy bơm Goldstar, rơte nhiệt lắp sát liền phần dây quấn stato động cơ. Một số máy, rơle nhiệt lắp bên ngoài vỏ động cơ. Khi dòng điện qua động cơ tăng cao quá tri số định mức, làm rơle nhiệt nóng lên, một vài phút sau rơle nhiệt tác động ảnh hưởng cắt điện vào động cơ, do vậy động cơ điện không bị cháy, được bảo vệ bảo đảm an toàn. Rơle nhiệt 96 ! B àl 2 0. THựC HÀNH SỬ DỤNG VÀ BẢO DƯỠNG MÁY BƠM Nước 1. Giải thích dược những số liệu kĩ thuật của máy bdm. 2. Bảo dưỡng và thay thế sửa chữa dược một số ít hư hỏng thường gặp. I-C H U Ẩ N Bị – Một máy bơm nước. – Bút thử điện, vạn năng kế. – Kìm, tua vít, 1 số ít loại cờ lê. II – QUY TRÌNH THỰC HÀNH 1. Tìm hiểu những số liệu kĩ thuật của máy bơm Quan sát, đọc và lý giải những số liệu ghi trên nhãn máy : – Lưu lượng ( mVgiờ ) – Chiều cao cột nước bơm ( m ) – Chiều sâu cột nước hút ( m ) – Đường kính ống nước nối vào và nối ra máy bơm ( mm ) – Công suất tiêu thụ ( W ) – Tốc độ quay của máy ( vòng / phút ) – Điện áp thao tác ( V ) 2. Sử dụng và bảo trì máy bơm nước a ) Sử dụng máy bơm nước – Cho máy bơm thao tác. Quan sát máy bơm thao tác. – Nếu máy bơm thao tác không thông thường, cần cắt điện máy bơm, phán đoán và tìm những hư hỏng để khắc phục. 97 h ) Bảo dưỡng máy bơm – Bảo dưỡng phần động cơ. – Bảo dưỡng phần bơm. rhực hiện như mục II – 2, bài 19. III – ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ Đánh giá tác dụng thực hành thực tế theo những tiêu chuẩn sau : 1. Công việc sẵn sàng chuẩn bị 2. Thực hiện thực hành thực tế theo đúng quy trình tiến độ 3. Thái độ : Ý thức thực thi an toàn lao độna và triển khai vệ sinh mối trường trong khi thực hành thực tế 4. Kết quá thực hành thực tế Bài 2 1 sử DỤNG VÀ BẢO DƯỜNG MÁY GIẶT 1. Trình bày dược nguyên lí thao tác và lý giải dược sô liệu kĩ thuật của máy giặt. 2. Biết cách sử dụng và bảo trì máy giặt. I – C Á C s ố LIỆU KĨ THUẬT CỦA MÁY GIẶT a ) Dung lượng máy Là khối lượng lớn nhất đồ giặt khô mà máy hoàn toàn có thể giặt được trong một lần giặt, tính theo kilôgam. Máy giặt mái ấm gia đình có những loại dung tích từ 3,2 kg đến 5 kg. Dung lượng máy lớn, đồ giặt được càng nhiều nhưng ngân sách về điện, nước trong quy trình giặt càng lớn và kích cỡ, khối lượng máy cũng càng lớn. h ) Áp suất ngiiổn nước cấp ( kg / cm ^ ) Thường có trị số từ 0,3 đến 8 kg / cm ^. Áp suất này bảo vệ cho nước tự chảy được vào thùng giặt khi máy hoạt động giải trí. Áp suất nước càng lớn, nước chảy vào thùng càng mạnh, thời hạn nạp nước vào máy càng nhanh. Nếu áp suất 98 nước nhó hơn 0,3 kg / cm ‘ ^ ( tương ứng với độ cao cột nước 3 m ) nước nạp vào máy sẽ yêu và chậm. Thời gian nạp nước quá lâu, van nạp nước ( là van điện từ ) dề bị hư hỏng hoặc cháy. c ) Mức nước trong thùng ( lít ) Lương nước nạp vào thùng giặt cho mỗi lần thao tác gồm : – 5 mức ; rất ít ( 25 lít ) ; ít ( 30 lít ) ; trung bình ( 37 lít ) ; nhiều ( 45 lít ) ; dầy ( 51 lít ). – 3 mức ; ít ( 30 lít ) ; trung bình ( 37 lít ) và nhiều ( 45 lít ). Dùng mức nước nhiều hay ít tuỳ thuộc vào khối lượng đồ giặt. d ) Lượng nước tiêu tốn cho cả lần giặt Thường từ 150 đến 220 lít, ứng với chương trình giặt thông thường, gồm một lần giặt và ba lần giũ, ở mức nước đầy. e ) Công suất động cơ điện Có những loại từ 120W dến 150W. f ) Điện áp nguồn cung ứng Thường là 220V xoay chiều một pha 50H z. g ) Còng suất gia nhiệt Với những máy có bộ phận gia nhiệt ( dun nóng ) khi giặt ( máy Electrolux, Philip … ) thì có ghi thêm hiệu suất điện tiêu thụ của bộ gia nhiệt, thường từ 2 dến 3 kW. coII – NGUYÊN LÍ LÀM VIỆC VÀ CẤU TẠO BẢN CỦA MÁY GIẶT 1. Nguyên lí thao tác Các máy giặt đều triển khai những việc làm giặt, giũ và vắt. Nói chung, những thao tác giặt, giũ và vắt được triển khai theo trình tự chỉ ra ở hình 2 1. 1. – G iặ t : Trong quy trình này, đồ giặt được quay theo và đảo lộn trong máy, chúng cọ xát vào nhau trong thiên nhiên và môi trường nước, xà phòng và được làm sạch từ từ. Thời gian giặt hoàn toàn có thể lê dài đến 18 phút. Cuối tiến trình giặt, nước giặt bán được xả ra ngoài qua cửa van xả ỏ đáy thùng giật. Máy chuyển sang chế dô vắt. 99

Giặt một lần từ 3 đến 18 phút Giũ từ 1 đến 3 lần mỗi lần giũ từ 6 đến 7 phút CHƯƠNG TRÌNH GIẶT Hình 21.1. tự thao tác của máy giặt -V ắ t : Máy vắt theo kiểu li tâm. Thùng giặt được quay theo một chiều với tốc độ tăng dần đến 600 vòng/phút (với máy quay trục đứng). Ban đầu, thùng quay trong thời gian 4 đến 5 giây thì động cơ được ngắt điện, sau đó 4 đến 5 giây động cơ lại được cấp điện trở lại. Sau vài lần lặp đi lặp lại như vậy, tốc độ động cơ đạt gần định mức, động cơ được cấp điện liên tục để làm thùng quay nhanh suốt thời gian vắt (5 -H7 phút). Dưới tác dụng của lực li tâm, nước trong đồ giặt chỉ còn hơi ẩm, phơi hoặc là ủi sẽ nhanh khô. Thao tác vắt được thực hiện như vậy để tránh quá tải gây ra cháy động cơ điện và đồ giặt được dàn đều ra mọi phía, khi thùng vắt quay nhanh máy đỡ bị rung và ồn. – Giũ : Trong quá trình giũ, máy làm việc như giai đoạn giặt. Giũ có tác dụng làm sạch. Do vậy thời gian mỗi lần giũ không dài (khoảng 6 đến 7 phút), máy thường thao tác từ 1 đến 3 lần giũ là đồ đã sạch. Đầu mỗi lần thao tác giũ, máy nạp nước sạch và cuối thao tác giũ, máy sẽ xả hết nước bẩn, rồi sau đó thực hiện thao tác vắt. 2. Cấu tạo c ơ bản của máy giặt Máy giặt gia đình có nhiều kiểu dáng và tính năng khác nhau, về cơ bản, các loại máy giặt gồm các phần chính như sau ; – Phần công nghệ : Gồm các bộ phận thực hiện các thao tác giặt, giũ, vắt như : thùng chứa nước, thùng giặt, thùng vắt, bàn khuấy, các van nạp nước sạch, van xả nước bẩn. 100

Video liên quan