Đền tọa lạc tại vị trí thôn Việt Thắng, xã Hòa Lạc, huyện Hữu Lũng của tỉnh Lạng Sơn. Đây là nơi thờ quan lớn đệ nhị, hay còn gọi là Quan Giám Sát, Quan Giám Sát đệ nhị, Quan trấn giữ miền Sơn Lâm. Quan Lớn Đệ Nhị là Quan đứng thứ 2 trong Ngũ Vị Tôn Ông, là con trai thứ 2 của vua Bát Hải Động Đình. Tương truyền rằng, Ngài là con của Thiên Đế Chí Tôn, tuy nhiên vì thương nhân dân khổ cực nên người đã hạ phàm và đầu thai vào Hoàng Cung, cụ thể ông hạ phàm vào thời triều nào thì không được nhắc tới. Ở một sự tích khác lại cho biết rằng, ngài hạ sinh ở Nam Ninh vào ngày 11 tháng 11 năm Ất Dậu và có lấy tên là Nguyễn Chiêu Minh. Ông là người có tài năng, văn võ song toàn, cực kỳ mưu trí, được người khắp muôn nơi ngưỡng mộ. Có không ít những vương tôn công tử đều tìm đến nguyện làm học trò của ông. Ông đã có công giúp vua Hùng dẹp giặc bảo vệ bờ cõi. Đến khi mãn hạn ở dưới nhân gian, ngài đã về tiên, về chầu thiên đình. Quốc mẫu đã phong cho ông được giao quyền giám sát quản lý khu vực Sơn lâm, Thượng ngàn. Ông đã giáng thế và ban phúc cho nhân dân, giúp dân chúng mỗi khi bị hạn hán, cầu cho mưa thuận gió hòa, người dân sống đời sống ấm no niềm hạnh phúc.
Quan đệ nhị là một trong 3 vị quan lớn hay ngự về đồng, khi ngự đồng ông sẽ mặc áo xanh có thêu rồng, hổ phù, làm lễ tấu hương, khai quang, múa kiếm và chứng sớ. Cũng như quan đệ nhất, mỗi khi khai đàn mở phủ, người ta thỉnh quan đệ nhị về chứng đàn nhạc phủ, ngoài ra những dịp đại lễ như tạ phủ, mở phủ khai đàn trước ngày làm lễ, người ta thường thỉnh quan đệ nhị về thanh tra và giám sát đàn mã đền phủ.
Ngài Quan Giám Sát có 2 đền thờ chính, một là đền Quan Giám ở trên huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn (là nơi quan trấn giữ miền Sơn Lâm được tổ chức lễ hội vào dịp ngày 11 tháng 11 âm lịch hàng năm đây được coi là ngày hạ phàm của quan. Thứ hai là Đền Quan Giám Sát Phố Cát ở Thanh Hóa, cả 2 đều được tổ chức lễ hội vào ngày 10, 11 tháng 11 âm lịch
Dưới đây là 1 số ít hình ảnh của Đền Quan Giám Sát Lạng Sơn :
 |
| Lối vào Quan Giám Sát nằm trên trục đường Quốc lộ |
 |
| Đền Quan Giám Sát Hữu Lũng, Lạng Sơn |
 |
| Du khách đi lễ |
Tuấn Anh
