Networks Business Online Việt Nam & International VH2
Networks Business Online Việt Nam & International VH2 / Doanh Nhân / Luận văn: Phát triển năng lực tự học cho học sinh trong môn Địa lí lớp 10

Luận văn: Phát triển năng lực tự học cho học sinh trong môn Địa lí lớp 10

Đăng ngày 16 May, 2023 bởi admin
  1. i
    ĐẠI HỌC HUẾ
    TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN THỊ KHA LIÊNL PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINH TRONG MÔN ĐỊA LÍ LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Chuyên ngành : Lí luận và phƣơng pháp dạy học bộ môn Địa lý Mã số : 60140111 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC : TS. NGUYỄN VĂN LUYỆN Thừa Thiên Huế, năm 2018
  2. ii
    LỜI CAM ĐOAN
    Tôi xin cam kết đây là khu công trình điều tra và nghiên cứu của riêng tôi, những số liệu và hiệu quả điều tra và nghiên cứu ghi nhận trong luận văn là trung thực, được những đồng tác giả được cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kể một khu công trình nào khác. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Kha Liênl
  3. 1
    MỤC LỤC
    Trang
    Trang phụ bìa ………………………………………………………………………………………………… i Lời cam kết ràng buộc ………………………………………………………………………………………………… ii MỤC LỤC ……………………………………………………………………………………………………. 1 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ………………………………………………………………. 4 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ……………………………………………………………………. 5 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, HÌNH ẢNH …………………………………………. 6 MỞ ĐẦU …………………………………………………………………………………………………….. 7 1. Lí do chọn đề tài …………………………………………………………………………………….. 7 2. Mục tiêu của đề tài ………………………………………………………………………………….. 8 3. Nhiệm vụ của đề tài ………………………………………………………………………………… 8 4. Phạm vi nghiên cứu và điều tra đề tài ……………………………………………………………………….. 9 5. Lịch sử nghiên cứu và điều tra đề tài …………………………………………………………………………. 9 6. Phương pháp điều tra và nghiên cứu ……………………………………………………………………….. 10 NỘI DUNG ……………………………………………………………………………………………….. 11 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINHTRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ LỚP 10 …. 11 1.1. Khái niệm về năng lực tự học ………………………………………………………………. 11 1.1.1. Khái niệm năng lực ………………………………………………………………………. 11 1.1.2. Khái niệm tự học ………………………………………………………………………….. 12 1.1.3. Vai trò của tự học …………………………………………………………………………. 12 1.1.4. Khái niệm năng lực tự học …………………………………………………………….. 13 1.2. Chương trình Địa lí lớp 10 THPT. ………………………………………………………… 14 1.2.1. Mục tiêu chương trình Địa lí lớp 10 THPT. ……………………………………… 14 1.2.1. 1. Về kỹ năng và kiến thức …………………………………………………………………………… 14 1.2.1. 2. Về kĩ năng ……………………………………………………………………………… 14 1.2.1. 3. Về thái độ, tình cảm ………………………………………………………………… 15 1.2.2. Đặc điểm chương trình Địa lí 10 lớp THPT. …………………………………….. 15 1.3. Đặc điểm tâm sinh lí học sinh lớp 10 THPT ………………………………………….. 17
  4. 2
    1.3.1. Đặc điểm

    tâm lí lứa tuổi…………………………………………………………………17
    1.3.2. Đặc điểm về hoạt động học tập và sự phát triển trí tuệ……………………….17
    1.4. Thực trạng phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy học Địa lí ở
    trường THPT hiện nay……………………………………………………………………………….19
    1.4.1. Thực trạng về phía giáo viên…………………………………………………………..19
    1.4.1.1. Về nhận thức …………………………………………………………………………..19
    1.4.1.2. Về việc trang bị những kĩ năng tự học cho HS…………………………….20
    1.4.2. Thực trạng về phía HS……………………………………………………………………21
    1.4.2.1. Nhận thức về vai trò việc tự học môn Địa lí của HS …………………….21
    1.4.2.2. Về PP học tập môn Địa lí của HS………………………………………………22
    1.4.2.3. Về tình huống HS tự học môn Địa lí ………………………………………….22
    1.4.2.4. Về giải pháp của HS khi gặp những vấn đề không hiểu về địa lí……23
    1.4.3. Kết luận về điều tra ……………………………………………………………………….23
    1.4.4. Thuận lợi và khó khăn khi phát triển năng lực tự học cho HS trong môn
    Địa lí…………………………………………………………………………………………………….24
    1.4.4.1. Thuận lợi………………………………………………………………………………..24
    1.4.4.2. Khó khăn………………………………………………………………………………..25
    Chƣơng 2. MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO
    HS TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ LỚP 10 THPT …………………………………………..26
    2.1. Quy trình phát triển năng lực tự học………………………………………………………26
    2.2. Những nội dung Địa lí có thể giúp HSphát triển năng lực tự học………………27
    2.3. Một số biện pháp phát triển năng lực tự học cho HS trong môn Địa lí lớp 10 THPT…29
    2.3.1. Phát triển năng lực tự học cho HS trên lớp ……………………………………….29
    2.3.1.1. Thiết kế bài giảng phát triển năng lực tự học ………………………………29
    2.3.1.2. Thiết kế bài tập, bài thực hành phát triển năng lực tự học……………..36
    2.3.2. Phát triển năng lực tự học cho HS ở nhà…………………………………………..38
    2.3.2.1. Phát triển năng lực tự học thông qua Internet………………………………38
    2.3.2.2. Phát triển năng lực tự học thông qua sách, báo, tài liệu tham khảo ..39
    2.3.2.3. Phát triển năng lực tự học với các phương tiện dạy học địa lí (bản đồ,
    biểu đồ, bảng số liệu, sơ đồ, tranh ảnh……) …………………………………………….41

  5. 3
    2.4. Biện pháp theo dõi quy trình tự học của HS. ………………………………………….. 47 2.5. Kiểm tra tác dụng quy trình tự học của HS ……………………………………………… 47 2.6. Ví dụ minh họa về việc vận dụng 1 số ít giải pháp phát triển năng lực tự học cho HS trong môn Địa lí lớp 10 ………………………………………………………………….. 48 Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM …………………………………………………….. 65 3.1. Mục đích thực nghiệm ………………………………………………………………………… 65 3.2. Nguyên tắc thực nghiệm ……………………………………………………………………… 65 3.3. Nội dung thực nghiệm ………………………………………………………………………… 65 3.4. Tổ chức thực nghiệm ………………………………………………………………………….. 65 3.4.1. Chọn lớp thực nghiệm …………………………………………………………………… 65 3.4.2. PP thực nghiệm ……………………………………………………………………………. 66 3.5. Kết quả thực nghiệm …………………………………………………………………………… 66 3.5.1. Kết quả định lượng ……………………………………………………………………….. 66 3.5.2. Kết quả định tính ………………………………………………………………………….. 70 3.5.3. Kết luận chung ……………………………………………………………………………… 71 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ …………………………………………………………………….. 72 1. Kết quả đạt được và hạn chế của đề tài ……………………………………………………. 72 2. Một số đề xuất kiến nghị, đề xuất kiến nghị ………………………………………………………………………. 73 3. Hướng lan rộng ra của đề tài ……………………………………………………………………… 73 TÀI LIỆU THAM KHẢO ………………………………………………………………………….. 74 PHỤ LỤC
  6. 4
    DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết khá đầy đủ ĐC GV HS NL NXB SGK trung học phổ thông TB TN Đối chứng Giáo viên Học sinh Năng lực Nhà xuất bản Sách giáo khoa Trung học đại trà phổ thông Trung bình Thực nghiệm
  7. 5
    DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1.1. Cấu trúc chương trình phần Địa lí tự nhiên đại cương lớp 10 ……………… 15 Bảng 1.2. Cấu trúc chương trình phần Địa lí kinh tế tài chính – xã hội đại cương lớp 10 ……. 16 Bảng 1.3. Nhận thức của GV về việc phát triển năng lực tự học cho HS. ……………. 19 Bảng 1.4. Nhận thức của GV về năng lực tự học của HS …………………………………. 20 Bảng 1.5. Bảng hiệu quả thăm dò ý kiến GV về trang bị kĩ năng tự học cho HS …… 20 Bảng 1.6. Nhận thức của HS về việc tự học ……………………………………………………. 21 Bảng 1.7. Phương pháp học tập môn Địa lí của HS …………………………………………. 22 Bảng 1.8. Tình huống HS tự học môn Địa lí …………………………………………………… 22 Bảng 1.9. Giải pháp của HS khi gặp những yếu tố không hiểu về địa lí …………….. 23 Bảng 2.1. Khối lượng luân chuyển và khối lượng luân chuyển của những phương tiện đi lại vận tải đường bộ nước ta, năm 2003 ……………………………………………………………… 44 Bảng 3.1. Tên bài dạy TN ở những trường THPT. ……………………………………………….. 65 Bảng 3.2. Danh sách GV và lớp thực nghiệm ở những trường THPT …………………….. 66 Bảng 3.3. Bảng phân phối điểm những bài kiểm tra của những lớp TN và ĐC của 3 trường TN …………………………………………………………………………………… 67 Bảng 3.4. Bảng phân phối tần suất tổng hợp điểm những bài kiểm tra ở những lớp TN và ĐC. … 68 Bảng 3.5. Bảng tổng hợp điểm trung bình và lệch chuẩn giữa lớp TN và ĐC. …….. 69
  8. 6
    DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, HÌNH ẢNH SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1. Quy trình hình thành năng lực tự học cho HS. …………………………………. 27 Sơ đồ 2.2. Sơ đồ đơn thuần về hoạt động giải trí thị trường ………………………………………….. 45 BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Cơ cấu sử dụng nguồn năng lượng trên quốc tế ……………………………………… 43 Biểu đồ 3.1. Biểu đồ tổng hợp so sánh tác dụng TN và ĐC tại 3 trường trung học phổ thông tham gia TN ………………………………………………………………………………… 68 HÌNH Hình 2.1. Các luồng vận tải đường bộ đường thủy lớn đa phần của quốc tế ………………………. 42 Hình 2.2. Sơ đồ tuần hoàn của nước ………………………………………………………………. 46
  9. 7
    MỞ ĐẦU
    1. Lí do chọn đề tài Tự học là một vần đề quan trọng và then chốt trong thời đại ngày này bởi những điều tất cả chúng ta biết chỉ là một giọt nước, còn những điều ta chưa biết là cả một đại dương. Đặc biệt, so với chương trình giáo dục định hướng năng lực, thì điều này càng có ý nghĩa. Chương trình giáo dục định hướng năng lực được bàn đến nhiều từ những năm 90 của thế kỷ XX và thời nay đã trở thành xu thế giáo dục quốc tế. Giáo dục định hướng năng lực nhằm mục đích tiềm năng phát triển năng lực người học một cách tổng lực những phẩm chất nhân cách, chú trọng năng lực vận dụng tri thức trong những trường hợp thực tiễn nhằm mục đích sẵn sàng chuẩn bị cho con người năng lực xử lý những trường hợp của đời sống và nghề nghiệp. Từ nhiều năm nay, nước ta đã đề cập đến việc thay đổi nội dung và chiêu thức dạy học ở toàn bộ những cấp học, bậc học, theo định hướng giáo dục trên. Trong tiềm năng đơn cử của Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban chấp hành Trung ương khóa XI ( Nghị quyết số 29 – NQ / TW ) về thay đổi cơ bản, tổng lực giáo dục và đào tạo và giảng dạy đã nêu : “ Tiếp tục thay đổi can đảm và mạnh mẽ chiêu thức dạy và học theo hướng văn minh ; phát huy tính tích cực, dữ thế chủ động, phát minh sáng tạo và vận dụng kỹ năng và kiến thức, kiến thức và kỹ năng của người học ; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự update và thay đổi tri thức, kỹ năng và kiến thức, phát triển năng lực ”. Để thực thi được tiềm năng đó yên cầu người thầy giáo phải có chiêu thức phát triển kĩ năng, phát triển năng lực cho người học. Chương trình môn Địa lí lớp 10 THPT gồm có những kiến thức và kỹ năng về địa lí tự nhiên đại cương và địa lí kinh tế tài chính xã hội đại cương. Đặc điểm của việc nhận thức địa lí là khoảng trống điều tra và nghiên cứu rộng, không hề trực tiếp quan sát vấn đề xảy ra, cạnh bên đó việc dạy và học bộ môn Địa lí không chỉ là phân phối, chớp lấy kiến thức và kỹ năng mà còn rèn luyện những kĩ năng Địa lí : Nhận biết, nghiên cứu và phân tích những mối quan hệ địa lí, những tư liệu, số liệu, lập sơ đồ, biểu đồ, map. v.v … nên việc phải sử dụng những PP dạy và học tích cực trong việc dạy và học bộ môn Địa lí là điều thiết yếu. Đặc biệt, trong quy trình giảng dạy phải phát huy tối đa tính tích cực, dữ thế chủ động, tự giác của HS, qua đó phát triển tối đa những thao tác tư duy .
  10. 8
    Thực tế trong dạy học nói chung và việc dạy học Địa lí THPT nói riêng chưa phát huy tối đa nội lực của người học. Học sinh vẫn học theo lối ghi máy móc, học thuộc, học nhồi nhét, học thụ động, năng lực “ tự học ” ở học sinh vẫn sống sót dưới dạng tiềm năng. Một trong những nguyên do quan trọng của tình hình đó là nhiều GV chưa chú ý quan tâm hướng dẫn cho HS cách tự học, chưa chú trọng giáo dục rèn luyện năng lực tự học cho HS. Dạy học Địa lí không chỉ là truyền đạt kiến thức và kỹ năng và miêu tả những sự vật hiện tượng kỳ lạ địa lí mà còn giúp học sinh biết cách biết nghiên cứu và phân tích, so sánh, tổng hợp, lý giải … … những sự độc lạ của những sự vật hiện tượng kỳ lạ địa lí, đồng thời chỉ ra được mối quan hệ giữa chúng góp thêm phần hình thành những năng lực ở học sinh, đặc biệt quan trọng là năng lực tự học. Vậy nên, việc giúp học sinh rèn luyện năng lực tự học trải qua những giải pháp dạy học có ý nghĩa đặc biệt quan trọng quan trọng giúp xử lý nghịch lý trên, làm khơi dậy tiềm năng đang ẩn trong từng học sinh. Đối với học sinh lớp 10, việc rèn luyện cho những em năng lực tự học nhằm mục đích biến “ quy trình huấn luyện và đào tạo thành quá trình tự giảng dạy ”, nâng cao chất lượng, hiệu suất cao học tập môn Địa lí, từ đó nâng cao “ năng lực tự học ”, Giao hàng đắc lực không riêng gì trong quy trình học tập mà còn cho những hoạt động giải trí kinh tế tài chính, xã hội khác. Trên cơ sở thừa kế những tác dụng nghiên cứu và điều tra trước và nhận thức được ý nghĩa của việc phát huy năng lực tự học của học sinh trải qua bộ môn Địa lí, tôi đã chọn đề tài ” Phát triển năng lực tự học cho học sinh trong môn Địa lí lớp 10 trung học phổ thông “. 2. Mục tiêu của đề tài Nghiên cứu được một số ít giải pháp phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy học Địa lí lớp 10 nhằm mục đích góp thêm phần nâng cao hiệu suất cao dạy học theo định hướng thay đổi chiêu thức dạy học lúc bấy giờ. 3. Nhiệm vụ của đề tài Để đạt được tiềm năng nghiên cứu và điều tra đề ra, đề tài thực thi những trách nhiệm sau đây : – Hệ thống hóa, tinh lọc, kiến thiết xây dựng cơ sở lý luận cho việc phát triển năng lực tự học cho học sinh trong môn Địa lí lớp10 THPT. – Khảo sát, tìm hiểu tình hình phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy học Địa lí ở trường THPT.
  11. 9
    – Đề xuất một số ít giải pháp nhằm mục đích phát triển năng lực tự học chohọc sinh trong dạy học Địa lí lớp 10. – Tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm chứng tính hiệu suất cao của những giải pháp nhằm mục đích phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy học Địa lí lớp 10. 4. Phạm vi điều tra và nghiên cứu đề tài – Nội dung điều tra và nghiên cứu : Một số giải pháp nhằm mục đích phát triển năng lực tự học củaHS trong dạy học Địa lí lớp 10. – Địa bàn khảo sát và TN : Một số trường trung học phổ thông ở những huyện Tam Bình, Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long. 5. Lịch sử điều tra và nghiên cứu đề tài Vấn đề rèn luyện năng lực tự học cho HS không phải là yếu tố mới lạ. Vấn đề trên đã được một số ít nhà khoa học giáo dục, GV chăm sóc nghiên cứu và điều tra biểu lộ qua những tài liệu như : – Nguyễn Cảnh Toàn ( chủ biên ), Quá trình dạy – tự học, Nhà xuất bản giáo dục, 1998. Sách đã nghiên cứu và phân tích khá rõ 1 số ít quan điểm cơ bản về việc học và mối quan hệ giữa học và dạy, luận bàn về tự học, mục tiêu cơ bản, những trở lực và kinh nghiệm tay nghề khắc phục, hướng dẫn cho người khác tự học, quy mô dạy – tự học, quy trình dạy tự học, hệ chiêu thức dạy – học tích cực lấy người học làm TT, quy trình tiến độ dạy tự – học. Đây là cuốn sách tiên phong trình diễn khá tổng lực những góc nhìn của việc tự học, dạy – tự học. – Nguyễn Đức Vũ, Hướng dẫn tự học Địa lí, Nhà xuất bản giáo dục TP.HN, 2007. Viết về cách tự học với một số ít phương tiện đi lại dạy học Địa lí. – Đậu Thị Hòa, Phương pháp rèn luyện kĩ năng tự học cho sinh viên Địa lí trong dạy học học phần Địa Lí tự nhiên Nước Ta, Tạp chí Khoa học và công nghệ tiên tiến, Đại học Đà nẵng số 4 ( 39 ), 2010. Nêu lên việc sử dụng 1 số ít chiêu thức dạy học nhằm mục đích rèn luyện kĩ năng tự học, giúp người học không chỉ học ở trường học mà có năng lực tự học suốt đời. – Hà Thị Lan Anh, Sử dụng kênh hình SGK trong dạy học Địa lí 10 THPT theo định hướng phát triển năng lực HS, Luận văn thạc sĩ Khoa học giáo dục, Đại học sư phạm Huế, năm nay. Nêu lên 1 số ít PP sử dụng kênh hình trong SGK Địa lí 10 THPT theo định hướng phát triển năng lực HS.
  12. 10
    Các nghiên cứu này viết về yếu tố tự học đều chứng minh và khẳng định vai trò quan trọng của việc tự học của HS trong nhà trường, đặt ra nhu yếu cấp thiết lúc bấy giờ của GV trong nhà trường là phải tu dưỡng năng lực tự học cho HS để những em dữ thế chủ động sở hữu tri thức. Tìm hiểu những tài liệu trên của những nhà khoa học giáo dục, tôi nhận thấy được việc hướng dẫn HS tự học đã tạo điều kiện kèm theo cho hoạt động giải trí nhận thức kỹ năng và kiến thức Địa lí trực quan, sinh động hơn, việc tiếp thu kỹ năng và kiến thức Địa lí thuận tiện và khắc sâu kiến thức và kỹ năng trong trí nhớ HS hơn, giúp học sinh mê hồn, hứng thú trong việc học tập môn Địa lí. Trên cơ sở thừa kế của một số ít tác giả đi trước đã giúp cho tôi hình thành cơ sở lí luận, những định hướng, những tư liệu quý giá, những gợi ý để thiết kế xây dựng và thực thi đề tài ” Phát triển năng lực tự học cho học sinh trong môn Địa lí lớp 10 trung học phổ thông “. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu và điều tra 6.1. Nhóm PP điều tra và nghiên cứu kim chỉ nan Các PP nghiên cứu và điều tra lí thuyết gồm có : Tìm hiểu, tích lũy và sưu tầm những tài liệu có tương quan đến đề tài. Trên cơ sở đó triển khai đọc, nghiên cứu và phân tích, so sánh, tổng hợp, tinh lọc những tài liệu, nội dung những kiến thức và kỹ năng thiết yếu ship hàng cho việc thực thi đề tài. 6.2. Nhóm PP điều tra và nghiên cứu thực tiễn – Tiến hành quan sát, dự giờ một số ít tiết dạy có tương quan đến việc phát triển năng lực tự học cho HS trong môn Địa lí 10 ở 1 số ít trường đại trà phổ thông để có cái nhìn khái quát về tình hình yếu tố đang điều tra và nghiên cứu. – Điều tra, khảo sát, trao đổi với GV và HS về tình hình việc sử dụng những PP của GV trong dạy học Địa lí 10 để phát triển năng lực tự học của HS và hiệu suất cao của những PP. Trên cơ sở đó tôi xử lí, nghiên cứu và phân tích, rút kinh nghiệm tay nghề và có cái nhìn khái quát làm cơ sở thực tiễn cho việc điều tra và nghiên cứu đề tài. – Tổ chức TN sư phạm ở những trường trung học phổ thông trong những giờ dạy có sử dụng những giải pháp nhằm mục đích định hướng phát triển năng lực tự học cho HS với những lớp TN và ĐC để kiểm chứng giả thuyết đặt ra. – Sử dụng những PP toán học để đo lường và thống kê, nghiên cứu và phân tích những phiếu tìm hiểu thực trạng, những phiếu nhìn nhận hiệu quả TN, xử lí tác dụng TN cũng như trong trình diễn hiệu quả điều tra và nghiên cứu thành một mạng lưới hệ thống lôgic và đồng thời tạo lập những ngôn từ khoa học chính xác có tính thuyết phục cao .
  13. 11
    NỘI DUNG
    Chƣơng 1
    CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINHTRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ LỚP 10 1.1. Khái niệm về năng lực tự học 1.1.1. Khái niệm năng lực Theo Từ điển Bách khoa Nước Ta : “ Năng lực là đặc thù của cá thể biểu lộ mức độ thông thuộc – tức là hoàn toàn có thể triển khai một cách thành thục và chắc như đinh – một hay một số ít dạng hoạt động giải trí nào đó ”. [ 6, tr. 41 ] Theo PGS.TS Nguyễn Đức Vũ : Nói đến năng lực là phải nói đến năng lực thực thi, là phải biết làm chứ không chỉ biết và hiểu. Tất nhiên làm, thực thi ở đây phải gắn với ý thức và thái độ, phải có kỹ năng và kiến thức và kĩ năng. [ 29 ] Hay cũng hoàn toàn có thể coi : Năng lực là sự phối hợp của những năng lực, phẩm chất, thái độ của một những nhân hoặc tổ chức triển khai để thực thi một trách nhiệm có hiệu suất cao. [ 11 ] Còn theo Trần Trọng Thủy và Nguyễn Quang Uẩn ( 1998 ) : “ Năng lực là tổng hợp những thuộc tính độc lạ của cá thể tương thích với những nhu yếu đặc trưng của một hoạt động giải trí nhất định, nhằm mục đích bảo vệ việc triển khai xong có hiệu quả tốt trong nghành hoạt động giải trí ấy ”. [ 24 ] Trong tài liệu tập huấn việc dạy học và kiểm tra, nhìn nhận theo định hướng phát triển năng lực của học sinh do Bộ giáo dục và Đào tạo phát hành năm năm trước : “ Năng lực được quan niệmlà sự tích hợp một cách linh động và có tổ chức triển khai kỹ năng và kiến thức, kỹ năng và kiến thức với thái độ, tình cảm, giá trị, động cơ bản thân, … nhằm mục đích phân phối hiệu suất cao một nhu yếu phức tạp của hoạt động giải trí trong toàn cảnh nhất định. Năng lực bộc lộ sự vận dụng tổng hợp nhiều yếu tố ( phẩm chất của người lao động, kiến thức và kỹ năng và kiến thức và kỹ năng ) được bộc lộ trải qua những hoạt động giải trí của cá thể nhằm mục đích triển khai một loại việc làm nào đó. Năng lực gồm có những yếu tố cơ bản mà mọi người lao động, mọi công dân đều cần phải có, đó là những năng lực chung, cốt lõi ”. [ 3 ] Như vậy, hoàn toàn có thể hiểu một cách ngắn gọn : Năng lực là năng lực thực thi có nghĩa vụ và trách nhiệm và hiệu suất cao những hành vi, xử lý những trách nhiệm, yếu tố trong những
  14. 12
    tình huống khác nhau thuộc những nghành nghề dịch vụ nghề nghiệp, xã hội hay cá thể trên cơ sở hiểu biết kĩ năng, kĩ xảo và kinh nghiệm tay nghề cũng như sự sẵn sàng chuẩn bị hành vi. Thể hiện một năng lực là biết sử dụng những nội dung và những kĩ năng trong một trường hợp có ý nghĩa, có năng lực có nghĩa là làm được. [ 29 ] 1.1.2. Khái niệm tự học Theo Từ điển giáo dục học, “ Tự học là quy trình tự mình hoạt động giải trí lĩnh hội tri thức khoa học và rèn luyện kĩ năng thực hành thực tế không có sự hướng dẫn trực tiếp của giáo viên và sự quản lí trực tiếp của những cơ sở giáo dục ”. [ 10, tr 458 ] Theo tài liệu hướng dẫn tự học Địa lí của PGS.TS. Nguyễn Đức Vũ, “ Tự học, nghĩa là người học phải tự mình thao tác với những tri thức cần học. Làm việc ở đây được hiểu cả về phương diện trí óc đơn thuần ( nghiên cứu và phân tích, tổng hợp, so sánh, khái quát hóa, trừu tượng hóa ), cả về phương diện hoạt động vật chất ( vẽ biểu đồ, vẽ lát cắt, trao đổi, tranh luận, thuyết trình, … ) ”. [ 28, tr. 10-11 ] Tác giả Nguyễn Kỳ ở Tạp chí Nghiên cứu giáo dục số 7 / 1998 cũng bàn về khái niệm tự học : “ Tự học là người học tích cực dữ thế chủ động, tự mình tìm ra tri thức kinh nghiệm tay nghề bằng hành vi của mình, tự bộc lộ mình. Tự học là tự đặt mình vào trường hợp học, vào vị trí điều tra và nghiên cứu, xử lí những trường hợp, xử lý những yếu tố, thử nghiệm những giải pháp … .. Tự học thuộc quy trình cá thể hóa việc học ”. [ 27 ] Theo Thái Duy Tuyên, “ Tự học là hoạt động giải trí độc lập sở hữu tri thức, kĩ năng, kĩ xảo và kinh nghiệm tay nghề lịch sử vẻ vang xã hội loài người nói chung và của chính bản thân người học ”. [ 15, tr. 302 ] Với nhiều cách diễn đạt khác nhau, nhưng những ý niệm trên đều thống nhất : Tự học là quy trình tự giác, tích cực, độc lập sở hữu tri thức, hình thành kĩ năng, kĩ xảo của chính bản thân người học. Trong quy trình đó, người học thực sự là chủ thể của quy trình nhận thức, nổ lực kêu gọi những công dụng tâm ý, thực thi hoạt động giải trí nhận thức nhằm mục đích đạt được tiềm năng đã định. 1.1.3. Vai trò của tự học Tự học là một trong những phẩm chất quan trọng nhất mà nhà trường văn minh cần trang bị cho học sinh. Tự học có vai trò không riêng gì khi những em còn ngồi trên ghế nhà trường mà cả khi những em bước vào đời sống .
  15. 13
    – Tự học là tiềm năng cơ bản của quy trình dạy học vì trong hoạt động giải trí dạy học GV không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ những tri thức có sẵn, chỉ nhu yếu HS ghi nhớ mà quan trọng hơn là phải định hướng, tổ chức triển khai cho HS tự mình mày mò ra những cái mới của những yếu tố khoa học. Giúp HS không chỉ chớp lấy được tri thức mà còn biết cách tìm đến những tri thức ấy. – Tự học sẽ giúp HS tạo ra động lực can đảm và mạnh mẽ cho quy trình học tập, nâng cao tính tự giác học tập và chớp lấy kiến thức và kỹ năng vững chãi hơn. Rèn luyện được những kĩ năng, kĩ xảo trong chương trình môn học và có năng lực vận dụng những kỹ năng và kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo đã đạt được vào thực tiễn. – Tự học giúp HS củng cố, lan rộng ra và đào sâu kiến thức và kỹ năng. Tự học là một khâu quan trọng có ảnh hưởng tác động trực tiếp đến hàng loạt quy trình học tập của HS. Kiến thức mà HS học, phát hiện, tìm ra ở trên lớp chỉ thực sự bền vững và kiên cố nếu như được ôn tập, củng cố liên tục bằng cách tự học, tự giác làm bài tập, rèn luyện kĩ năng. – Tự học góp thêm phần tích cực hóa hoạt động giải trí nhận thức của học sinh, rèn luyện năng lực lao động phát minh sáng tạo có hiệu suất cao. Thông qua tự học, HS tích cực, tự lực nắm kỹ năng và kiến thức, rèn luyện kĩ năng, bù đắp lỗ hỏng kỹ năng và kiến thức để thích ứng với nhu yếu phát triển của xã hội tân tiến. – Góp phần hình thành những phẩm chất, nhân cách của HS như : Tính tích cực độc lập, kiên trì và tự giác cao, lập kế hoạch học tập và kiên trì vượt qua khó khăn vất vả để thực thi kế hoạch của mình. [ 15, tr 303 ] Bất kì ai trong cuộc sống, dù ở nghành nào cũng phải tự học. Người thì tự học để làm giàu kiến thức và kỹ năng, mở mang hiểu biết ; người thì tự học để thao tác có hiệu suất cao hơn ; người thì tự học để nâng cao trình độ, làm tốt hơn việc làm mình đang tiếp đón, … đời sống hoạt động và phát triển không ngừng, đặc biệt quan trọng trong thế kỉ XXI, điển hình nổi bật với cuộc cách mạng khoa học và công nghệ tiên tiến văn minh và nền kinh tế tri thức. Để khỏi tụt hậu, phải tự học suốt đời. [ 28, tr 11 ] 1.1.4. Khái niệm năng lực tự học Từ việc nghiên cứu và điều tra 2 khái niệm về năng lực ( mục 1.2.1 ) và khái niệm về tự học ( mục 1.2.2 ) ta hoàn toàn có thể hiểu : Năng lực tự học là nội lực phát triển bản thân của người học, là năng lực bản thân người học tự tìm tòi, tự nghiên cứu và điều tra, tự xử lý yếu tố thực tiễn, tự thay đổi phát minh sáng tạo triển khai có nghĩa vụ và trách nhiệm và hiệu suất cao những hành
  16. 14
    động, giải quyết những trách nhiệm, yếu tố trong những trường hợp học tập và đời sống trên cơ sở hiểu biết kĩ năng, kĩ xảo và kinh nghiệm tay nghề cũng như sự sẵn sàng chuẩn bị hành vi. – Tự tìm tòi, tự điều tra và nghiên cứu trải qua việc HS phải nhận ra, hiểu, nghiên cứu và phân tích, tổng hợp, so sánh, sự vật hiện tượng kỳ lạ được tiếp xúc, xem xét từ nhiều góc nhìn, có mạng lưới hệ thống trên cơ sở những lí luận và hiểu biết đã có của mình, phát hiện ra cái khó khăn vất vả, mâu thuẩn xung đột, những điểm chưa hoàn hảo cần xử lý, bổ trợ, những nghịch lí cần phải khai thông, làm sáng tỏ …. – Tự xử lý yếu tố thực tiễn là năng lực HS phải vận dụng được kiến thức và kỹ năng vào thực tiễn, đặc biệt quan trọng trong những trường hợp mới lại làm Open những yếu tố cần phải xử lý. Từ đó làm cho năng lực tự xử lý yếu tố có thêm điều kiện kèm theo để rèn luyện và hiệu quả của việc tự xử lý yếu tố giúp cho người học xâm nhập sâu hơn vào thực tiễn. – Tự thay đổi phát minh sáng tạo là HS không ngừng tâm lý, tìm tòi đưa ra những phương pháp mới, biến hóa trong quy trình xử lý những yếu tố mang lại hiệu suất cao cao hơn, là nhu yếu tự thân, tự nguyện của HS, tự vươn lên trong học tập và đời sống. 1.2. Chƣơng trình Địa lí lớp 10 trung học phổ thông 1.2.1. Mục tiêu chương trình Địa lí lớp 10 trung học phổ thông 1.2.1. 1. Về kỹ năng và kiến thức Qua những bài học kinh nghiệm, HS cần nắm vững những kỹ năng và kiến thức đại trà phổ thông, cơ bản về : – Trái Đất với ý nghĩa là thiên nhiên và môi trường sống của con người gồm có những thành phần cấu trúc và tác động ảnh hưởng qua lại của những thành phần với nhau, một số ít quy luật đa phần của lớp vỏ địa lí. – Dân cư và những hoạt động giải trí của dân cư trên Trái Đất. – Vai trò, đặc thù, những tác nhân tác động ảnh hưởng đến sự phát triển của từng ngành kinh tế tài chính. – Mối quan hệ giữa dân cư, những hoạt động giải trí sản xuất với nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên, môi trường tự nhiên và sự phát triển vững chắc. 1.2.1. 2. Về kĩ năng Củng cố và liên tục phát triển ở HS : – Kĩ năng quan sát, nhận xét, nghiên cứu và phân tích, tổng hợp, so sánh, nhìn nhận những sự vật, hiện tượng kỳ lạ địa lí cũng như kiến thức và kỹ năng đọc và sử dụng map, biểu đồ, số liệu
  17. 15
    thống kê, tranh, ảnh … … – Kĩ năng tích lũy, trình diễn những thông tin địa lí. – Kĩ năng vận dụng những kiến thức và kỹ năng địa lí để lý giải những sự vật, hiện tượng kỳ lạ địa lí trong tự nhiên, đời sống tương thích với năng lực của học sinh. 1.2.1. 3. Về thái độ, tình cảm Góp phần hình thành ở HS : – Có tình yêu vạn vật thiên nhiên, con người cũng như có ý thức hành vi thiết thực bảo vệ môi trường tự nhiên xung quanh. – Có ý thức chăm sóc đến 1 số ít yếu tố tương quan đến địa lí học ở trong và ngoài nước. – Có niềm tin vào khoa học, ham học hỏi, hứng thú tìm hiểu và khám phá và lý giải những sự vật, hiện tượng kỳ lạ địa lí. – Thấy rõ nghĩa vụ và trách nhiệm bản thân, tích cực tham gia vào những hoạt động giải trí nhằm mục đích sử dụng hợp lý tài nguyên, bảo vệ, tái tạo môi trường tự nhiên, nâng cao chất lượng đời sống mái ấm gia đình và hội đồng, góp thêm phần vào công cuộc thiết kế xây dựng kinh tế tài chính – xã hội của địa phương, quốc gia. 1.2.2. Đặc điểm chương trình Địa lí 10 lớp THPT Đối với chương trình chuẩn môn Địa lí lớp 10 trung học phổ thông : Cả năm có 37 tuần ( 53 tiết ) gồm có 2 phần : Phần 1 – Địa lí tự nhiên gồm 4 chương có 21 bài ( mỗi bài 1 tiết, riêng bài 9 có 2 tiết ), trong đó có 18 bài triết lý và 3 bài thực hành thực tế. Cụ thể là : Bảng 1.1. Cấu trúc chương trình phần Địa lí tự nhiên đại cương lớp 10 Chương Số tiết Trong đó Lý thuyết Thực hành 1. Bản đồ 3 2 1 2. Vũ trụ. Hệ quả những hoạt động của Trái Đất 2 2 0 3. Cấu trúc của Trái Đất. Các quyển của lớp vỏ địa lí 14 12 2 4. Một số quy luật của lớp vỏ địa lí. 2 2 0 Tổng số 21 19 3
  18. 16
    Phần 2 – Địa lí kinh tế tài chính – xã hội gồm 6 chương có 21 bài ( mỗi bài 1 tiết, riêng bài 32 có 2 tiết ), trong đó có 17 bài kim chỉ nan và 4 bài thực hành thực tế. Cụ thể là : Bảng 1.2. Cấu trúc chương trình phần Địa lí kinh tế tài chính – xã hội đại cương lớp 10 Chương Số tiết Trong đó Lý thuyết Thực hành 1. Địa lí dân cư 4 3 1 2. Cơ cấu nền kinh tế tài chính 1 1 0 3. Địa lí nông nghiệp 4 3 1 4. Địa lí công nghiệp 5 4 1 5. Địa lí dịch vụ 5 4 1 6. Môi trường và sự phát triển vững chắc 2 2 0 Tổng số 21 17 4 – Về nội dung, hàng loạt SGK Địa lí 10 được biểu lộ trải qua kênh chữ, kênh hình, mạng lưới hệ thống câu hỏi, bài tập. Như vậy hoàn toàn có thể coi tổng thể và toàn diện kênh chữ, kênh hình, mạng lưới hệ thống câu hỏi, bài tập chính là nội dung kỹ năng và kiến thức của SGK. Các thành tố này tuy có vai trò riêng nhưng lại tạo nên nội dung hoàn hảo, thống nhất của SGK. + Kênh chữ : Chiếm tỉ trọng nhiều nhất trong khối lượng của SGK, trong mỗi bài học kinh nghiệm được trình diễn khá ngắn gọn, súc tích. Trong bài học kinh nghiệm là phần kỹ năng và kiến thức trình diễn thành đoạn văn tường minh cung ứng cho HS kỹ năng và kiến thức cơ bản, trọng tâm. Các đoạn thông tin ngắn trong SGK cô đọng, súc tích, nêu bật được những kiến thức và kỹ năng thiết yếu hoặc lý giải, nghiên cứu và phân tích những sự vật, hiện tượng kỳ lạ địa lí khó trình diễn dưới dạng kênh hình. Những đoạn văn này bên cạnh giúp HS biết cách viết, cách trình diễn, lý giải ngắn gọn những thông tin địa lí còn giúp những em cùng với kênh hình và những câu hỏi, bài tập tự kiểm tra kiến thức và kỹ năng và khám phá, phát hiện tri thức mới. + Kênh hình : Là nguồn tri thức cơ bản của SGK Địa lí 10, kênh hình phong phú về nội dung và phương pháp bộc lộ, gồm có cả map, biểu đồ, lược đồ, bảng số liệu thống kê, sơ đồ, bảng kỹ năng và kiến thức, tranh vẽ … …. Phần địa lí tự nhiên đại cương có nhiều nội dung khó và mới thì kênh hình có ý nghĩa đặc biệt quan trọng so với quá trình tự nhận thức của HS. + Hệ thống những câu hỏi và bài tập : Mang tính gợi ý tìm hiểu và khám phá nội dung bài học kinh nghiệm
  19. 17
    thường kèm theo tranh vẽ, map, bảng số liệu thống kê, bảng kiến thức và kỹ năng hoặc có tính năng củng cố thêm kỹ năng và kiến thức cơ bản của bài học kinh nghiệm, rèn luyện những kĩ năng cho học sinh. Một mặt có tính năng trang bị kiến thức và kỹ năng cho HS, mặt kháccòn phát huy sự phát minh sáng tạo, năng lực tự học, năng lực tư duy, kĩ năng phát hiện và xử lý yếu tố cho những em. 1.3. Đặc điểm tâm sinh lí học sinh lớp 10 trung học phổ thông 1.3.1. Đặc điểm tâm lí lứa tuổi HS lớp 10 THPT thường có độ tuổi từ 15 – 16 tuổi, đây là lứa tuổi người trẻ tuổi mới lớn. Sự phát triển tâm lí ở lứa tuổi này chịu ảnh hưởng tác động bởi 2 yếu tố : Sinh lí và xã hội. Tuổi học sinh trung học phổ thông là thời kì đạt được sự trưởng thành về mặt khung hình, sự phát triển sức khỏe thể chất đã bước vào thời kì phát triển thông thường, hòa giải, cân đối với những đặc thù : – HS thích mày mò cái mới và chứng minh và khẳng định mình, những em có khuynh hướng riêng biệt, có quan điểm riêng và nhân cách đã được định hình. Có sự trưởng thành về mặt tâm lí sớm hơn trước đây vài năm. – Ở lứa tuổi này, sự phát triển về mặt khung hình tạo cho những em có nhiều hứng thứ trong hoạt động giải trí học tập và nhiều nghành khác, những em triển khai nhiều vai trò như người lớn, do vậy có tính tự chủ, độc lập, hình thành ý thức lao động, học tập. – Có sự phát triển nhanh về tâm lí, đặc biệt quan trọng phát triển về mặt xã hội, có năng lực tiếp đón nhiều thông tin khác nhau, có sự chín chắn và kinh nghiệm tay nghề hơn những em thiếu niên. Có thể chớp lấy và phân biệt mọi cái của yếu tố một cách nhanh gọn, nhạy bén, phát minh sáng tạo. [ 13 ] 1.3.2. Đặc điểm về hoạt động giải trí học tập và sự phát triển trí tuệ a. Hoạt động học tập – Hoạt động học tập vẫn là hoạt động giải trí chủ yếu so với HS THPT nhưng nhu yếu cao hơn nhiều so với tính tích cực và độc lập trí tuệ của những em. Muốn lĩnh hội được thâm thúy những môn học, những em phải có một trình độ tư duy khái niệm, tư duy khái quát phát triển đủ cao. Hứng thú học tập của những em ở lứa tuổi này gắn liền với khuynh hướng nghề nghiệp nên hứng thú mang tính phong phú, thâm thúy và vững chắc hơn .
  20. 18
    – Nội dung và hoạt động giải trí học tập ở học sinh trung học phổ thông yên cầu về tính năng động, độc lập ở mức độ cao hơn, năng lực tư duy thiên về lí luận hơn và đơn cử. – Thái độ của những em so với việc học tập cũng có những chuyển biến rõ ràng. Thái độ có ý thức so với việc học tập của những em được tăng lên can đảm và mạnh mẽ, được thôi thúc bởi động cơ và mục tiêu học tập ( động cơ thực tiễn, động cơ nhận thức và ý nghĩa xã hội của môn học ). [ 13 ] – Mặt khác, ở lứa tuổi này những hứng thú và khuynh hướng học tập của những em đã trở nên xác lập và được biểu lộ rõ ràng hơn. Các em thường khởi đầu có hướng thú không thay đổi hoặc đặc trưng so với một khoa học, một nghành nghề dịch vụ tri thức hay một hoạt động giải trí nào đó. Điều này đã kích thích nguyện vọng muốn lan rộng ra và đào sâu những tri thức trong những nghành tương ứng. Đó là những năng lực rất thuận tiện cho sự phát triển năng lực, đặc biệt quan trọng là năng lực tự học ở những em. b. Đặc điểm của sự phát triển trí tuệ Lứa tuổi trung học phổ thông là quá trình quan trọng trong việc phát triển trí tuệ. Do khung hình những em đã được triển khai xong, đặc biệt quan trọng là hệ thần kinh phát triển mạnh tạo điều kiện kèm theo cho sự phát triển những năng lực trí tuệ. Hoạt động tư duy của HS THPT phát triển mạnh. Các em đã có năng lực tư duy lí luận, tư duy trừu tượng một cách độc lập và phát minh sáng tạo hơn. Năng lực nghiên cứu và phân tích, tổng hợp, so sánh … phát triển cao giúp cho những em hoàn toàn có thể lĩnh hội mọi khái niệm phức tạp và trừu tượng, nhận thức chân lí một cách thâm thúy hơn. Các em thích khái quát, thích khám phá những quy luật và nguyên tắc chung của những hiện tượng kỳ lạ hàng ngày, của những tri thức phải tiếp thu …. Nhìn chung tư duy của HS THPT phát triển mạnh, hoạt động giải trí trí tuệ linh động và nhạy bén hơn. Các em có năng lực phán đoán và xử lý yếu tố một cách rất nhanh. Tư duy ngày càng ngặt nghèo, có địa thế căn cứ và đồng nhất hơn. Đồng thời tính phê phán của tư duy cũng phát triển, quốc tế quan từ từ được hình thành. [ 13 ] Như vậy, so với HS lớp 10 những em đã có một khung hình khỏe mạnh, năng động, phát minh sáng tạo, năng lực tư duy, trừu tượng cao. Năng lực quan sát thâm thúy, nhạy bén, những em thích bày tỏ quan điểm, quan điểm của mình. Do đó, GV cần lựa chọn những PP dạy học thích hợp để khơi gợi năng lực, sở trường của những em, phát huy năng lực tư
  21. 19
    duy, khuyến khích

    các em tự học, tự phát hiện tri thức mới, tránh việc áp đặt đối với
    học sinh.
    1.4. Thực trạng phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy học Địa lí ở
    trƣờng THPT hiện nay
    Để tìm hiểu thực trạng việc phát triển năng lực tự học cho HS trong môn Địa
    lí lớp 10 THPT, tác giả đã tiến hành khảo sát bằng phiếu điều tra và phỏng vấn 17
    GV giảng dạy môn Địa lí tại các trường THPT Lê Thanh Mừng, THPT Trà Ôn,
    THPT Trần Đại Nghĩa, THPT Long Phú, THPT Tam Bình và 150 HS đang học tập
    tại các trường THPT Lê Thanh Mừng, THPT Trà Ôn, THPT Long Phú.
    Thời gian khảo sát được tiến hành trong năm học 2017- 2018.
    Nội dung phiếu điều tra: Điều tra thực trạng việc GV phát triển năng lực tự
    học cho HS và khả năng phát triển năng lực tự học của HS trong môn Địa lí lớp 10
    THPT (Nội dung chi tiết xem phần phụ lục).
    Sau khi tiến hành khảo sát, tác giả rút ra một số nhận định như sau:
    1.4.1. Thực trạng về phía giáo viên
    1.4.1.1. Về nhận thức
    a. Việc phát triển năng lực tự học cho HS
    Nhìn chung, phần lớn GV đã nhận thức được việc phát triển năng lực tự học
    cho HS là rất cần thiết. Kết quả điều tra theo bảng 1.3:
    Bảng 1.3. Nhận thức của GV về việc phát triển năng lực tự học cho HS
    Ý kiến Số lƣợng giáo viên Tỷ lệ (%)
    Rất cần thiết 15 88
    Cần thiết 2 12
    Không cần thiết 0 0
    Ý kiến khác 0 0
    Kết quả trên đã phản ánh sự nhận thức đúng đắn của GV về sự cần thiết của
    việc phát triển năng lực tự học cho HS, không có GV nào cho rằng việc phát triển
    năng lực tự học cho HS là không cần thiết hay có ý kiến khác.
    b. Khả năng tự học của HS
    Phần lớn GV cho rằng HS của mình chưa có khả năng tự học tốt. Kết quả
    điều tra theo bảng 1.4:

  22. 20
    Bảng 1.4. Nhận thức của GV về năng lực tự học của HS Ý kiến Số lƣợng giáo viên Tỷ lệ ( % ) Tốt 2 12 Khá 2 12 Trung bình 8 47 Không có năng lực tự học 5 29 Thông qua hiệu quả trên ta thấy, số ít GV cho rằng HS có năng lực tự học khá, tốt. Còn lại, hầu hết GV đều nhất trí với quan điểm năng lực tự học của HS còn hạn chế, hầu hết HS có năng lực tự học trung bình, một số ít không có năng lực tự học. 1.4.1. 2. Về việc trang bị những kĩ năng tự học cho HS Bảng 1.5. Bảng hiệu quả thăm dò ý kiến GV về trang bị kĩ năng tự học cho HS ( Mức 1 : Không thực thi, mức 2 : Thỉnh thoảng, mức 3 : Thường xuyên, mức 4 : Rất tiếp tục ) Câu Mức độ 1 Mức độ 2 Mức độ 3 Mức độ 4 SL % SL % SL % SL % 1 0 0 0 0 3 18 14 82 2 13 76 2 12 2 12 0 0 3 11 65 5 29 1 6 0 0 4 0 0 12 70 3 18 2 12 5 0 0 2 12 9 53 5 29 6 0 0 0 0 12 71 5 29 7 0 0 2 12 10 59 5 29 8 0 0 6 35 4 24 7 41 9 0 0 2 12 4 24 11 64 10 0 0 9 54 4 24 4 24 11 10 59 7 41 0 0 0 0 12 4 24 5 29 8 47 0 0 – Về phương tiện đi lại GV sử dụng để hướng dẫn HS tự học, có đến 82 % giáo viên sử dụng SGK rất liên tục để hướng dẫn HS tự học còn việc sử dụng những
  23. 21
    sách tham khảo, sách bài tập và những tài liệu khác còn rất hạn chế, GV chỉ nhiều lúc sử dụng những phương tiện đi lại này còn số đông thì rất ít và 1 số ít GV không sử dụng trong việc hướng dẫn HS tự học. – Về việc hướng dẫn HS lập kế hoạch học tập ở nhà : Khoảng 70 % GV đôi lúc cho HS biết trước nội dung bài mới để sẵn sàng chuẩn bị, chỉ có khoảng chừng 30 % GV có quan tâm cho HS tự học tìm hiểu và khám phá nội dung bài trước ở nhà. – Có 65 % GV liên tục hướng dẫn HS tự học bằng cách đàm thoại gợi mở, …… Về kĩ năng tranh luận thì hơn 50 % GV mới chỉ đôi lúc rèn luyện cho HS, chỉ hơn 25 % GV là tiếp tục rèn luyện kĩ năng này. – Một số kĩ năng tự học khác như : Hướng dẫn HS tự kiểm tra tác dụng tự học thì có 76 % GV liên tục ra bài tập, câu hỏi để HS tự học và còn khoảng chừng 25 % chỉ đôi lúc hướng dẫn. Ta thấy rằng việc trang bị 1 số ít kĩ năng tự học cho HS còn thiếu, 1 số ít GV chưa thật sự chú trọng đến đến việc trang bị kĩ năng tự học cho những em, dẫn đến việc đa phần HS chưa biết cách tự học như thế nào cho hiệu suất cao, năng lực tự học của những em chưa được phát triển tốt. 1.4.2. Thực trạng về phía HS 1.4.2. 1. Nhận thức về vai trò việc tự học môn Địa lí của HS Đa số HS đã nhận thức rằng việc tự học không quan trọng và rất ít HS có thói quen tự học. Kết quả tìm hiểu theo bảng 1.6 : Bảng 1.6. Nhận thức của HS về việc tự học Ý kiến Số lƣợng HS Tỷ lệ ( % ) Vai trò của tự học Rất quan trọng 11 8 Quan trọng 24 16 Bình thường 53 35 Không quan trọng 62 41 Thói quen tự học Rất tiếp tục 25 17 Thỉnh thoảng 69 46 Chưa khi nào 56 37
  24. 22
    Từ kết quả tìm hiểu trên cho ta thấy : – Nhận thức của HS về vai trò việc tự học chiếm đến 76 % cho rằng tự học là thông thường, không quan trọng. Chỉ có một số ít HS 24 % nhận thức được vai trò của việc tự học. – Về thói quen tự học thì cũng có 17 % tiếp tục tự học, còn lại đa phần 46 % chỉ nhiều lúc có tự học và có đến 37 % HS chưa khi nào tự học. 1.4.2. 2. Về PP học tập môn Địa lí của HS Bảng 1.7. Phương pháp học tập môn Địa lí của HS Phƣơng pháp học tập Số lƣợng Tỷ lệ ( % ) Khai thác tri thức từ SGK 127 85 Đọc sách tìm hiểu thêm 24 16 Tìm kiếm thông tin từ sách, báo, internet ….. 58 39 Học thuộc lòng nội dung vở ghi bài 135 90 Các chiêu thức khác 18 12 Có đến 85 % HS học môn Địa lí theo chiêu thức khai thác tri thức từ SGK. Tuy nhiên, có đến 90 % HS học thuộc lòng nội dung vở ghi bài, việc đọc sách tìm hiểu thêm cũng như tìm kiếm thông tin từ sách, báo, internet ….. và những chiêu thức khác chiếm tỉ lệ khá thấp. 1.4.2. 3. Về trường hợp HS tự học môn Địa lí Bảng 1.8. Tình huống HS tự học môn Địa lí Tình huống HS tự học Số lƣợng Tỷ lệ ( % ) GV giao trách nhiệm về nhà 141 94 Thích tìm tòi, hiểu biết thêm những kiến thức và kỹ năng mới 17 11 Khi GV giao trách nhiệm nhu yếu luận bàn 126 84 Các trường hợp khác 19 13 HS chỉ tự học khi GV giao trách nhiệm về nhà hay nhu yếu luận bàn chiếm trên 80 %, số ít những em tự học để tìm tòi, hiểu biết thêm những kiến thức và kỹ năng mới. Như vậy, đa phần HS chỉ tự học để thực thi trách nhiệm do GV đề ra, những em chưa tự mình tự học để tìm kiếm, khai thác tri thức và rèn luyện kĩ năng cho mình .
  25. 23
    1.4.2.4. Về giải pháp của HS khi gặp những yếu tố không hiểu về địa lí Bảng 1.9. Giải pháp của HS khi gặp những yếu tố không hiểu về địa lí Giải pháp Số lƣợng Tỷ lệ ( % ) Gặp GV để nhờ giải đáp vướng mắc 25 17 Trao đổi với bạn hữu 87 58 Tự mình tìm tài liệu để vấn đáp 11 7 Không bận tâm tâm lý 53 35 Nhìn chung, khi những em gặp những yếu tố không hiểu thì chỉ khoảng chừng 17 % học sinh mạnh dạn gặp GV để giải đáp vướng mắc, có đến 35 % những em không bận tâm tâm lý và 1 số ít ít khoảng chừng 7 % những em tự tìm tài liệu để vấn đáp. Từ đó Kết luận rằng hứng thú học tập bộ môn của những em chưa cao, HS chưa thực sự độc lập, tự giác trong học tập cũng như tìm kiến tri thức mới từ những nguồn tài liệu khác. 1.4.3. Kết luận về tìm hiểu Qua tác dụng thăm dò ý kiến của GV và HS trên địa phận hai huyện Trà Ôn và Tam Bình cho thấy : – Đa số GV đều nhận thức đúng đắn tầm quan trọng của tự học cũng như việc phát triển năng lực tự học cho HS là rất thiết yếu. Tuy nhiên, 1 số ít GV còn xem nhẹ việc phát triển năng lực tự học cho HS trải qua việc GV chưa chú ý quan tâm nhiền đến trang bị những kĩ năng thiết yếu cho HS phát triển năng lực tự học. Nguyên nhân của tình hình này là do nội dung những bài học phần lớn khá dài, GVchỉ chú trọng đến việc truyền đạt những kỹ năng và kiến thức nội dung, GV không đủ thời hạn để hướng dẫn những em những kĩ năng thiết yếu. Một phần GV lo lắng HS không hề tự mình khai thác được những kiến thức và kỹ năng nội dung, đặc biệt quan trọng là những kỹ năng và kiến thức khó nên chưa mạnh dạn giao việc và hướng dẫn những em tự triển khai. – Về phía HS, những em còn xem nhẹ môn Địa lí, chưa có hứng thú học tập nhiều. Các em chỉ học theo nhu yếu của GV, chưa có động cơ tự học và những kĩ năng thiết yếu để phát triển năng lực tự học cho mình. Nguyên nhân tình hình là do những em chưa nhận thấy được sự mê hoặc từ bộ môn, những em quen với cách học máy móc, học kiến thức và kỹ năng, chưa có sự chăm sóc, mê hồn trong môn học, một phần nguyên do nữa là do GV chưa thực sự chăm sóc đúng mức đến việc rèn luyện kĩ năng học tập
  26. 24
    cho các em, chưa kích thích được năng lực tự học, tự tìm tòi phát minh sáng tạo ở những em. Vì vậy, việc phát triển năng lực tự học cho HS còn nhiều hạn chế. 1.4.4. Thuận lợi và khó khăn vất vả khi phát triển năng lực tự học cho HS trong môn Địa lí 1.4.4. 1. Thuận lợi GV ở những trường trung học phổ thông khi thực thi những chiêu thức phát triển năng lực nói chung và phát triển năng lực tự học cho HS nói riêng có được 1 số ít thuận tiện cơ bản sau : – Trong xã hội học tập lúc bấy giờ, phát triển năng lực cho HS đã trở thành chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Nghị quyết số 29 – NQ / TW của Hội nghị TW 8 khóa XI nêu rõ quan điểm chỉ huy “ Chuyển mạnh quy trình giáo dục từ hầu hết trang bị kiến thức và kỹ năng sang phát triển tổng lực năng lực và phẩm chất người học. Học song song với hành ; lý luận gắn với thực tiễn ; giáo dục nhà trường phối hợp với giáo dục mái ấm gia đình và giáo dục xã hội ”. [ 5 ] – Tự học là việc làm suốt đời của bất kể ai. Cuộc sống luôn hoạt động và phát triển không ngừng nên để không khỏi bị tụt hậu thì phải tự học suốt đời. Do đó, tự học đã trở thành một trào lưu phát triển rộng khắp ở tổng thể những những tầng lớp nhân dân và HS phải là thế hệ tiên phong trong trào lưu đó. – Trên những phương tiên thông tin đại chúng ca tụng nhiều tấm gương về tự học, tự điều tra và nghiên cứu, vượt qua những khó khăn vất vả, bệnh tật cũng như những khó khăn vất vả trong đời sống để vươn lên đạt được thành công xuất sắc. Điều này có tác động ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý và tình cảm của những em, kích thích HS tự học, tự vươn lên, chứng minh và khẳng định năng lực tự học của mình. – Việc thay đổi tổng lực quy trình dạy – học ngày càng diễn ra tích cực, rộng khắp trong ngành giáo dục, phát huy được tính tích cực, phát minh sáng tạo trong học tập của HS. Mặc khác, GV nhận thức đúng đắn hơn vai trò của phát triển năng lực tự học, thực thi những PP dạy học nhằm mục đích nâng cao năng lực tự học cho HS, mang lại hiệu suất cao cao trong dạy và học góp thêm phần phát triển nền giáo dục văn minh. – Xã hội ngày càng phát triển, việc góp vốn đầu tư cho giáo dục và huấn luyện và đào tạo cũng tăng lên không ngừng. Vì thế, những phương tiện đi lại để HS tự học ngày càng nhiều mẫu mã và hiện
  27. 25
    đại, PP tự học ngày càng phong phú hơn. Đây là cơ sở thiết yếu để GV không ngừng nâng cao hiệu suất cao trong việc phát triển năng lực cho HS, nhất là năng lực tự học. – Dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể và toàn diện mới được đưa ra theo định hướng phát triển người học một cách tổng lực hơn, chú trọng việc phát triển những phẩm chất, năng lực … Đây là điều kiện kèm theo thuận tiện nhất để GV hoàn toàn có thể phát triển năng lực tự học cho HS. 1.4.4. 2. Khó khăn Bên cạnh đó, việc phát triển năng lực tự học cho HS còn gặp 1 số ít khó khăn vất vả : – Để HS có được năng lực tự học yên cầu những em phải có những kĩ năng cơ bản thiết yếu như : Khai thác kiến thức và kỹ năng từ SGK, những nguồn tài liệu, kĩ năng thao tác với map, tranh vẽ, kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin …… Thực tế lúc bấy giờ, những kĩ năng này còn rất hạn chế, những em chưa nhận thấy hết tầm quan trọngcủa việc tự học. Đây chính là khó khăn vất vả lớn nhất trong việc phát triển năng lực tự học cho những em. Ngoài ra, phần đông những em quen với cách học thụ động trước đây, chỉ biết đảm nhiệm kỹ năng và kiến thức một chiều từ GV nên những em gặp rất nhiều khó khăn vất vả. – Đa số những em chưa biết cách tự học hiệu quả, thiếu những kĩ năng để tự học, ý thức tự học chưa cao. Mặc khác, những em ít có hứng thú học tập và lòng ham học hỏi. Điều này cũng ảnh hưởng tác động không nhỏ đến việc phát triển năng lực tự học cho những em. – Một số GV chưa quan tâm đến việc hướng dẫn học sinh cách tự học cũng như PP chưa đem lại hiệu suất cao cao trong việc phát triển năng lực cho HS. Một số khác GV còn quen với cách dạy truyền thống cuội nguồn, chú trọng việc truyền thụ kiến thức và kỹ năng triết lý hàn lâm chưa tôn vinh đến việc hình thành và phát triển năng lực cho HS, trong đó có năng lực tự học. Như vậy, quy trình phát triển năng lực tự học cho HS trong môn Địa lí có nhiều thuận tiện nhưng cũng không ít những khó khăn vất vả, GV cần phát huy những thuận tiện và nỗ lực khắc phục những khó khăn vất vả để đưa ra những PP hiệu suất cao nhất trong việc phát triển năng lực tự học ở HS.
  28. 26
    Chƣơng 2
    MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HS TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ LỚP 10 trung học phổ thông 2.1. Quy trình phát triển năng lực tự học Theo PGS.TS Nguyễn Đức Vũ : Nói đến năng lực là phải nói đến năng lực thực thi, là phải biết làm chứ không chỉ biết và hiểu. Tất nhiên làm, triển khai ở đây phải gắn với ý thức và thái độ, phải có kỹ năng và kiến thức và kĩ năng. [ 29 ] Một năng lực được hình thành theo tác giả cần trải qua nhiều tiến trình : Biết, hiểu và năng lực thực thi. Nói một cách khác, để có được một năng lực, phải trải qua 3 quy trình tiến độ : Hình thành, phát triển, rèn luyện. Rèn luyện là một hoạt động giải trí thực thi xen kẽ, đồng thời với 3 tiến trình này. Muốn hình thành một năng lực nói chung, năng lực tự học nói riêng, HS phải làm thử, làm đi làm lại nhiều lần. Khi năng lực trong bước đầu hình thành, thực thi rèn luyện nhiều lần trong một thời hạn nhất định thì năng lực mới không thay đổi và phát triển. Sau đó, phải thực thi rèn luyện tiếp tục, đều đặn thì năng lực mới phát triển thuần thục, tạo cơ sở phát triển thành kĩ xảo. Việc rèn luyện đạt tác dụng cao hay thấp nhờ vào vào nhiều yếu tố, trong đó sự nỗ lực của người học, giữ vai trò quyết định hành động. Theo GS.TS Nguyễn Cảnh Toàn : “ Quy trình dạy – tự học hay là tiến trình dạy học tích cực lấy người học làm TT là tổng hợp mạng lưới hệ thống những thao tác tự học của trò dưới tác động ảnh hưởng dạy của Thầy được triển khai theo trình tự ba thời nhằm mục đích đạt tiềm năng giáo dục ”. [ 26, tr. 196 ] Theo tiến trình ba thời này thì năng lực được hình thành và phát triển như sau : – Thời 1 : Nghiên cứu cá thể. – Thời 2 : Hợp tác với bạn, học bạn. – Thời 3 : Hợp tác với thầy, học thầy, tự kiểm tra, tự kiểm soát và điều chỉnh. Tuy nhiên, “ ba thời ” này trọn vẹn không có nghĩa là ba bước, ba tiến trình rạch ròi mà ở đây chỉ muốn nhấn mạnh vấn đề tầm quan trọng, vai trò của cá thể học sinh, lớp hay thầy nổi lên. Sản phẩm sau cuối là việc HS hoàn toàn có thể biết, hiểu và thực thi được một trách nhiệm học tập với kiến thức và kỹ năng, kĩ năng và thái độ kèm theo .
  29. 27
    Năng lực tự học rèn luyện cho HS cần được cụ thể hóa thành những bước vì chỉ khi rèn luyện theo những bước mới có cở sở để hình thành, phát triển và rèn luyện. Có thể thiết kế xây dựng tiến trình hình thành năng lực tự học cho HS theo những bước sau : Sơ đồ 2.1. Quy trình hình thành năng lực tự học cho HS 2.2. Những nội dung Địa lí hoàn toàn có thể giúp HSphát triển năng lực tự học Các tri thức Địa lí được đưa vào chương trình giảng dạy trong nhà trường đại trà phổ thông gồm có mạng lưới hệ thống kiến thức và kỹ năng, kĩ năng, kĩ xảo địa lí được lựa chọn trong mạng lưới hệ thống tri thức của khoa học địa lí và được sắp xếp theo một trình tự nhất định, nhằm mục đích cung ứng một dung tích kiến thức và kỹ năng và giáo dục HS theo tiềm năng giảng dạy của nhà trường đại trà phổ thông. Tuy nhiên, nội dung địa lí dạy trong trường trung học phổ thông không phải là sự tóm tắt nội dung tri thức của khoa học địa lí. Nó là một phần của nội dung giáo dục phổ thông do tại ngoài những tri thức địa lí còn gồm có nhiều tri thức khác giúp cho việc học tập địa lí của những em đạt hiệu suất cao. [ 9, tr 29 ] Hệ thống tri thức Địa lí lớp 10 gồm có kiến thức và kỹ năng, kĩ năng, kĩ xảo. Trong thành phần kỹ năng và kiến thức gồm có kiến thức và kỹ năng thực tiễn : Các số liệu và sự kiện kinh tế tài chính xã hội đại cương, số liệu về nhiệt độ, lượng mưa, về chiều dài những con sông … làm cơ sở để minh họa, dẫn chứng và khái quát những kỹ năng và kiến thức địa lí kim chỉ nan ; những hình tượng về những hiện tượng kỳ lạ tự nhiên, những yếu tố kinh tế tài chính – xã hội đai cương ; những quy mô phát minh sáng tạo về địa lí biểu lộ ở những sơ đồ biểu lộ mối quan hệ giữa những thành phần tự nhiên, sơ đồ về lớp vỏ địa lí trên toàn cầu, sơ đồ về cấu trúc của toàn cầu, sơ đồ về những hình thức tổ chức triển khai lãnh thổ công nghiệp, ….. khơi gợi ở HS tư duy phát minh sáng tạo, trực quan ) ; những kỹ năng và kiến thức lí thuyết : Các khái niệm địa lí chung và những khái niệm địa Biết kỹ năng và kiến thức, kĩ năng Hành động vào thực tiễn Rèn luyện Hiểu kiến thức và kỹ năng, kĩ năng
  30. 28
    lí riêng về những yếu tố tự nhiên và kinh tế tài chính – xã hội đai cương ; những quy luật địa lí như : Quy luật địa đới, quy luật phi địa đới, quy luật thời tiết đổi khác theo mùa …….. ; mối quan hệ nhân quả ; những thuyết trong địa lí như thuyết trôi dạt lục địa, Thuyết xây đắp mảng lý giải sự hoạt động của những mảng xây đắp hay quan điểm kinh tế tài chính trong địa lí ; những kỹ năng và kiến thức về phương pháp học tập và điều tra và nghiên cứu địa lí nhằm mục đích hướng dẫn HS về những PP thực tiễn và lí thuyết chung như quan sát, nghiên cứu và phân tích, tổng hợp, …. ). Ngoài thành phần kỹ năng và kiến thức, nội dung Địa lí 10 còn có mạng lưới hệ thống kĩ năng, kĩ xảo nhằm mục đích trang bị cho HS kĩ năng quan sát, nhận xét, nghiên cứu và phân tích, tổng hợp, so sánh những sự vật, hiện tượng kỳ lạ địa lí cũng như kĩ năng đọc và sử dụng map ( lược đồ ), biểu đồ, số liệu thống kê ; kĩ năng tích lũy, trình diễn những thông tin địa lí, kĩ năng vận dụng kiến thức và kỹ năng để lý giải những sự vật, hiện tượng kỳ lạ địa lí. Trong chương trình Địa lí 10, những kiến thức và kỹ năng lí thuyết là những kiến thức và kỹ năng đã được khái quát hóa phản ánh thực chất của những sự vật, hiện tượng kỳ lạ địa lí với những đặc thù và mối quan hệ bên trong của chúng. Đó là những khái niệm địa lí, những quy luật, những mối liên hệ nhân quả, những thuyết địa lí … Đó là những kiến thức và kỹ năng mà HS sẽ gặp khó khăn vất vả trong quy trình tự học. Do đó, ngay từ đầu năm học, GV phải kiến thiết xây dựng quy trình tiến độ hướng dẫn đơn cử để những em hoàn toàn có thể tự học với những kiến thức và kỹ năng lí thuyết ở lớp dưới sự hướng dẫn của GV cũng như củng cố, lan rộng ra kiến thức và kỹ năng bằng việc tự học ở nhà. Đối với những kiến thức và kỹ năng thực tiễn phản ánh những đặc thù bên ngoài của sự vật hiện tượng kỳ lạ địa lí, HS hoàn toàn có thể nhận thức được một cách tương đối thuận tiện bằng con đường kinh nghiệm tay nghề hay những giác quan của bản thân. Chính cho nên vì thế, những kỹ năng và kiến thức thực tiễn trong SGK học sinh hoàn toàn có thể tự học. GV cần hướng dẫn thêm PP tự học để những em sử dụng những kỹ năng và kiến thức thực tiễn Giao hàng cho việc hiểu sâu những kỹ năng và kiến thức lí thuyết. Bên cạnh mạng lưới hệ thống kiến thức và kỹ năng thực tiễn, những kĩ năng, kĩ xảo trong chương trình Địa lí 10 là những nội dung mà những em hoàn toàn có thể tự học. Thông qua những hoạt động giải trí thực tiễn năng lực của những em sẽ được hình thành. Vì thế, điều quan trọng là GV hướng dẫn HS nắm được kỹ năng và kiến thức về những kĩ năng Địa lí và vận dụng chúng trong thực tiễn. Có như vậy, những em sẽ thuận tiện trong việc phát triển năng lực tự học cho chính mình .
  31. 29
    2.3. Một số giải pháp phát triển năng lực tự học cho HS trong môn Địa lí lớp 10 trung học phổ thông 2.3.1. Phát triển năng lực tự học cho HS trên lớp 2.3.1. 1. Thiết kế bài giảng phát triển năng lực tự học Theo ý niệm dạy và học lúc bấy giờ, người dạy giữ vai trò tổ chức triển khai cho HS tự lĩnh hội nền văn hóa truyền thống xã hội chứ không làm thay HS trong việc lĩnh hội đó. Sự trợ giúp của GV so với HS trong dạy học là trợ giúp về PP học, GV giúp HS về phương pháp tự học. Như vậy, thực chất của hoạt động giải trí dạy học để HS tự học là dạy cách học, hình thành và phát triển năng lực tự học. Người thầy phải biết cách tổ chức triển khai những hoạt động giải trí học tập nhằm mục đích tích cực hóa tính tự lực, phát minh sáng tạo, dữ thế chủ động phát hiện và tìm ra kiến thức và kỹ năng của người học. Việc phong cách thiết kế bài giảng là nội dung cơ bản, có đặc thù quyết định hành động thành công xuất sắc hay thất bại của một tiết lên lớp. Thiết kế bài dạy phải bảo vệ những nội dung cơ bản, đơn cử : bộc lộ được nội dung bài dạy một cách tường tận, chi tiết cụ thể ; phản ánh được mục tiêu đạt được trong từng mục của bài và hàng loạt mạng lưới hệ thống bài dạy ; bộc lộ thay đổi PP dạy học, hạn chế giảng giải, thuyết trình minh họa, dành nhiều thời hạn cho HS thao tác. Có thể kiến thiết xây dựng trình tự phong cách thiết kế bài dạy theo định hướng phát triển năng lực tự học như sau : a. Xác định tiềm năng bài học kinh nghiệm Căn cứ vào nội dung chương trình, SGK của môn học, xác lập chuẩn kiến thức và kỹ năng, kĩ năng, thái độ và những hoạt động học dự kiến sẽ tổ chức triển khai cho HS theo PP dạy học tích cực, từ đó xác lập những năng lực và phẩm chất hoàn toàn có thể hình thành cho HS. – Về kỹ năng và kiến thức, đó là những kỹ năng và kiến thức cơ bản của bài HS cần nắm được, những nhu yếu đơn cử về kỹ năng và kiến thức cần đạt được trong một bài học kinh nghiệm và ở trong từng nội dung của mục bài. – Về kiến thức và kỹ năng, cần cung ứng trong bài cho HS gồm : Kĩ năng hiểu biết, nghiên cứu và phân tích biểu đồ, lược đồ, tranh vẽ, hình vẽ có nội dung bài dạy …. trải qua hệ thống kênh hình, kênh chữ trong SGK, vật dụng học tập, tài liệu …. từ đó, xác lập được những nội dung hoàn toàn có thể phát triển năng lực tự học cho HS.
  32. 30
    b. Chuẩn bị vật dụng, thiết bị dạy học Thực tiễn sư phạm cho thấy, những chiêu thức dạy học được thực thi hiệu suất cao hơn nhờ có sự tương hỗ của những vật dụng thiết bị nhất định, trong những hình thức dạy học nhất định, với những thủ pháp rất là đa dạng chủng loại, phong phú. Việc sử dụng vật dụng tạo ra chỗ dựa trực quan để phát triển tư duy trừu tượng cho học sinh trong quy trình dạy và học. Trong dạy học Địa lí, vật dụng, thiết bị rất đa dạng chủng loại, phong phú, gồm có : SGK, biểu đồ, map, lược đồ, tranh vẽ, …. Với mỗi phương tiện đi lại, vật dụng dạy học đều có ý nghĩa đặc biệt quan trọng quan trọng trong việc hình thành, rèn luyện năng lực tự học cho HS. Tuy nhiên, khi sử dụng vật dụng, thiết bị dạy học GV cần quan tâm : + Phương tiện, thiết bị dạy học được sử dụng trong một tiết học không nên quá nhiều mà cần được lựa chọn kỹ càng, tương thích với nội dung kỹ năng và kiến thức và kĩ năng cần truyền tải. Giáo viên phải lựa chọn, sử dụng đúng cách mới mang lại hiệu suất cao thực sự. Muốn vậy vật dụng dạy học phải bảo vệ tính gợi mở cho học sinh hướng tới kiến thức và kỹ năng, luyện kĩ năng diễn đạt bằng lời, bằng kí hiệu bảo vệ đúng mực, chuẩn mực và thống nhất nhằm mục đích phát triển năng lực học tập của những em, hạn chế những áp đặt, nhu yếu vượt quá sự cố gắng của học sinh. + Bên cạnh đó, phương tiện đi lại dạy học phải mang tính khoa học, thẩm mỹ và nghệ thuật, tính sư phạm, phân phối được nhu yếu cho từng bài học cụ thể. Khi sử dụng chúng trong dạy học phải đúng chuẩn, rõ ràng, có dụng ý sư phạm xác lập. Ví dụ : Khi GV muốn HS tự học, khai thác được kỹ năng và kiến thức về sự phân bổ của nhóm đất và những kiểu thảm thực vật chính trên Trái Đất thì phương tiện đi lại dạy học tương thích nhất chính là map Các nhóm đất và những kiểu thảm thực vật chính trên Trái Đất hay khi GV muốn HS thấy rõ được tình hình và tình hình phát triển dân số trên quốc tế năm 2005 thì phương tiện đi lại khai thác kiến thức và kỹ năng thích hợp là bảng số liệu Tình hình dân số 1 số ít nước và khu vực trên quốc tế, năm 2005. GV sẽ giúp HS rèn kĩ năng tự học bằng cách hướng dẫn HS sử dụng những phương tiện đi lại, thiết bị trên để khai thác và nắm vững kiến thức và kỹ năng, nội dung bài học kinh nghiệm cũng như rèn luyện được những kĩ năng về địa lí .
  33. 31
    c. Phƣơng pháp dạy học và phong cách thiết kế hoạt động giải trí học tập Giáo viên lựa chọn PP dạy học cho từng bài học kinh nghiệm tương thích với nội dung kiến thức và kỹ năng, đối tượng người tiêu dùng, phân phối nhu yếu thay đổi, trong đó gồm có hoạt động giải trí của GV và HS trên lớp. Bên cạnh cần chú ý quan tâm nhiều đến những PP giúp hình thành và phát triển năng lục tự học cho HS. Cùng PP dạy học, phong cách thiết kế hoạt động giải trí học tập của HS là việc làm có vai trò quan trọng cho GV dữ thế chủ động trong quy trình dạy học. Công việc phong cách thiết kế càng kỹ lưỡng, càng khoa học bao nhiêu thì tác dụng việc tổ chức triển khai những hoạt động giải trí học tập của HS trên lớp càng đạt hiệu suất cao, đồng thời giúp GV tự tin, phát minh sáng tạo trong quy trình dạy học. Thông thường, trong một bài dạy thường tập trung chuyên sâu hai hoạt động giải trí đa phần : Hoạt động tập thể, cá thể ; hoạt động giải trí theo nhóm. Tuy nhiên, lúc bấy giờ, có một số ít ý niệm thay đổi PP dạy học là tăng cường những hoạt động giải trí nhóm, hạn chế hoạt động giải trí tập thể, cá thể ; hiểu như vậy là không trọn vẹn đúng. Trên thực tiễn, cần sự phối hợp hòa giải giữa những hoạt động giải trí trên, tùy thuộc vào từng bài học cụ thể, những kỹ năng và kiến thức, kĩ năng cần cung ứng cho HS để chọn hình thức tương thích. Cụ thể, so với những bài hầu hết phân phối khái niệm, sử dụng PP hoạt động giải trí tập thể, cá thể, hạn chế hoạt động giải trí theo nhóm ; với những bài nội dung phức tạp, dễ gây nhiều quan điểm khác nhau hoặc cần có sự hợp tác trong xử lý yếu tố, nên tổ chức triển khai học sinh hoạt động giải trí theo nhóm. d. Tổ chức hoạt động giải trí trên lớp Để tổ chức triển khai những hoạt động giải trí học tập của HS trên lớp hiệu suất cao, người GV cần đề ra tiềm năng đơn cử cho từng hoạt động giải trí ; những phương tiện đi lại dạy học cần dùng cho mỗi hoạt động giải trí ; tưởng tượng những bước tổ chức triển khai hoạt động giải trí ; nội dung để HS thao tác theo nhóm, tập thể, cá thể. Đặc biệt, với mỗi hoạt động giải trí, GV cần đưa ra nhu yếu đơn cử để hướng dẫn hoạt động giải trí của HS. * Hoạt động cá thể – Là hoạt động giải trí nhu yếu HS triển khai những bài tập / trách nhiệm một cách độc lập. Loại hoạt động giải trí này nhằm mục đích tăng cường năng lực thao tác độc lập của HS. Nó diễn ra khá thông dụng, đặc biệt quan trọng là với những bài tập / trách nhiệm có nhu yếu mày mò, phát minh sáng tạo hoặc rèn luyện đặc trưng. GV cần đặc biệt quan trọng coi trọng hoạt động giải trí cá thể vì nếu thiếu
  34. 32
    nó, nhận thức của HS sẽ không đạt tới mức độ thâm thúy và chắc như đinh thiết yếu, cũng như những kĩ năng sẽ không được rèn luyện một cách tập trung chuyên sâu. – Ví dụ những hoạt động giải trí cá thể như : + HS đọc thầm nhu yếu, ví dụ đọc đoạn thông tin về khí áp trong phần II. Những tác nhân ảnh hưởng tác động đến lượng mưa ( SGK Địa lí 10 / tr50 ), em hãy trình diễn khí áp tác động ảnh hưởng như thế nào đến lượng mưa trên Trái Đất ? + HS triển khai nhu yếu, HS cần ghi lại hiệu quả triển khai, ví dụ HS quan sát hình 13.1 Phân bố lượng mưa theo vĩ độ ( SGK Địa lí 10 / tr51 ), em hãy nhận xét tình hình phân bổ lượng mưa ở những khu vực trên Trái Đất. GV hướng dẫn HS biết cách ghi ngắn gọn hiệu quả đã nêu được. + HS báo cáo giải trình tác dụng với GV hoặc trao đổi với bạn bên cạnh. Sau khi HS có tác dụng thao tác, những em hoàn toàn có thể trao đổi với bạn bên cạnh và góp ý cho nhau về tác dụng hoặc cùng thống nhất tác dụng. Với những nhu yếu đơn thuần, HS hoàn toàn có thể tự thống nhất tác dụng sau cuối ; với nhu yếu phức tạp, GV nên ý kiến đề nghị một vài HS báo cáo giải trình tác dụng, cho 1 số ít HS phản hồi quan điểm của bạn, sau đó GV chọn quan điểm đúng của HS để chốt tác dụng chung cho cả lớp, giúp những em có tác dụng ở đầu cuối đúng. GV không nên áp đặt HS quan điểm của mình. Cần luôn tạo điều kiện kèm theo để những em tự tin phát triển năng lực tự học của chính mình. * Hoạt động theo đôi bạn trẻ – Là những hoạt động giải trí nhằm mục đích giúp HS phát triển năng lực hợp tác, tăng cường sự san sẻ và tính hội đồng. Thông thường, hình thức hoạt động giải trí đôi bạn trẻ được sử dụng trong những trường hợp những bài tập / trách nhiệm cần sự san sẻ, hợp tác trong nhóm nhỏ gồm hai em. Ví dụ : Kể cho nhau nghe về những hậu quả của ô nhiễm thiên nhiên và môi trường, san sẻ những việc làm đã làm để bảo vệ thiên nhiên và môi trường … – Tùy theo hoạt động giải trí học tập, có lúc HS sẽ thao tác theo cặp trong nhóm. GV quan tâm cách chia nhóm sao cho không HS nào bị lẻ khi hoạt động giải trí theo cặp. Nếu không, GV phải cho đan chéo giữa những nhóm để bảo vệ tổng thể HS đều được thao tác. Làm việc theo cặp rất tương thích với những việc làm như : Kiểm tra tài liệu, lý giải, san sẻ thông tin ; thực hành thực tế kĩ năng tiếp xúc cơ bản ( Ví dụ như nghe, đặt câu hỏi, làm rõ một yếu tố ), đóng vai. Làm việc theo cặp sẽ giúp HS tự tin và tập trung chuyên sâu
  35. 33
    tốt vào công việc nhóm. Quy mô nhỏ này cũng là nền tảng cho sự san sẻ và hợp tác trong nhóm lớn hơn sau này. – GV nhu yếu 2 HS thực thi học hai bạn trẻ, 2 HS sẽ cùng thao tác. HS cần triển khai những việc sau : + HS đọc thầm nhu yếu trong hướng dẫn của tài liệu. Thường là nhu yếu cùng đọc thông tin, cùng xử lý bài tập, …. + HS thực thi nhu yếu. Ví dụ : Từng HS đọc thông tin, quan sát hình, sau đó cặp đôi HS cùng vấn đáp, làm những bài tập. Trong quy trình giải bài tập, vấn đáp thắc mắc, hai em bàn luận để có chung kết quả thao tác. – HS báo cáo giải trình tác dụng với thầy / cô giáo hoặc trao đổi với cặp bạn bên cạnh. * Hoạt động theo nhóm – Nhóm là hình thức học tập phát huy rất tốt năng lực phát minh sáng tạo, tự học nên hình thức này dễ tương thích với những hoạt động giải trí cần tích lũy quan điểm và phát huy sự phát minh sáng tạo. Điều quan trọng là HS cần phải biết mình làm gì và làm như thế nào khi tham gia thao tác nhóm. – Khi tổ chức triển khai cho HS học nhóm, GV cần nhận thức và hướng dẫn đúng trách nhiệm của những thành viên trong hoạt động giải trí nhóm và vai trò của GV so với việc tổ chức triển khai cho HS học nhóm. Để tránh việc tổ chức triển khai hoạt động giải trí nhóm mang tính hình thức. Trong khi tranh luận nhóm, cần phân rõ vai trò của cá thể, nhóm trưởng, thư kí nhóm và GV. Cụ thể là : + Cá nhân : Tự đọc, tâm lý, xử lý trách nhiệm, hoàn toàn có thể hỏi những bạn trong nhóm về những điều mình chưa hiểu ; khi những bạn cũng gặp khó khăn vất vả như mình thì nhu yếu sự trợ giúp của GV ; triển khai những nhu yếu của nhóm trưởng và nhu yếu của GV. Công việc này phát huy can đảm và mạnh mẽ tính tự học, thao tác độc lập của HS. + Nhóm trưởng : Thực hiện những trách nhiệm của cá thể như những bạn khác ; bao quát nhóm xem những bạn có khó khăn vất vả gì không ; phân công những bạn trợ giúp nhau ; tổ chức triển khai cho cả nhóm tranh luận những yếu tố khó khăn vất vả ; thay mặt đại diện nhóm để liên hệ với GV và xin trợ giúp ; báo cáo giải trình tiến trình học tập nhóm ; điều hành quản lý chốt kiến thức và kỹ năng trong nhóm. Nhóm trưởng tạo thời cơ để mọi thành viên tự giác trong tự học, tích cực tham gia những hoạt động giải trí nhóm. Đối với những bạn nhút nhát thiếu tự tin, cần được khuyến
  36. 34
    khích nói nhiều, trao đổi nhiều, bộc lộ nhiều trong hoạt động giải trí nhóm. Không để thực trạng 1 số ít thành viên làm thay, làm hộ những thành viên khác trong nhóm. GV chú ý quan tâm phân công HS luân phiên nhau làm nhóm trưởng. + Thư kí của nhóm : Thực hiện những trách nhiệm của cá thể như những bạn khác ; là người ghi chép hoặc vẽ lại những nội dung trao đổi hoặc hiệu quả việc làm của nhóm. Việc ghi chép này giúp nhóm tổng hợp việc làm mình đã triển khai, trao đổi với những nhóm khác hoặc san sẻ trước cả lớp. Để việc tổng hợp quan điểm, việc làm của nhóm được mê hoặc và mê hoặc. GV hoàn toàn có thể cùng những em phát minh sáng tạo ra nhiều hình thức trình diễn như tranh hóa hoặc sơ đồ hóa. Thư kí còn là người lưu lại vào bảng quá trình việc làm để giúp nhóm trưởng báo cáo giải trình GV. GV phân công HS luân phiên nhau làm thư kí. + Vai trò của GV trong hoạt động giải trí nhóm Chọn luân phiên những nhóm trưởng, thư kí nhóm để giúp GV tiến hành những hoạt động giải trí học tập. Xác định và phân công trách nhiệm cho những nhóm một cách đơn cử và rõ ràng. Đứng ở vị trí thuận tiện để thuận tiện quan sát những nhóm HS thao tác và hoàn toàn có thể tương hỗ kịp thời cho những nhóm. Không nên dành thời hạn thao tác ở một nhóm quá lâu, đứng một chỗ ở khu vực bàn GV. Giúp đỡ HS, gợi mở để HS phát huy tìm tòi kỹ năng và kiến thức mới, tương hỗ cho cả lớp, hướng dẫn HS báo cáo giải trình loại sản phẩm. Khi cần tạo trường hợp để học tập, GV hoàn toàn có thể gọi HS còn yếu ; khi cần biểu dương khuyến khích học tập, GV hoàn toàn có thể gọi HS khá giỏi đại diện thay mặt nhóm để báo cáo giải trình ; giao thêm trách nhiệm cho những HS triển khai xong trước trách nhiệm ( giao thêm bài tập hoặc nhu yếu hướng dẫn những bạn khác … ). Vừa hướng dẫn học tập cho một nhóm, vừa phối hợp quan sát, nhìn nhận và thôi thúc những nhóm khác thao tác. Việc chỉ định HS phát biểu, trình diễn báo cáo giải trình … phải được xem xét tương thích với nội dung hoạt động giải trí, đối tượng người tiêu dùng HS, không tập trung chuyên sâu vào một số ít HS trong lớp, trong nhóm. – GV cần hướng dẫn thực thi đúng tiến trình hoạt động giải trí nhóm : + HS đọc thầm nhu yếu. Trước khi tham gia phối hợp với bạn học trong nhóm, cá thể luôn có một khoảng chừng thời hạn thao tác độc lập với những hoạt động giải trí để tự lĩnh hội kỹ năng và kiến thức, chuẩn bị sẵn sàng cho những hoạt động giải trí bàn luận trong nhóm. + Các thành viên trong nhóm tâm lý cá thể hoặc hoàn toàn có thể san sẻ với bạn bên cạnh theo nhu yếu của hoạt động giải trí .
  37. 35
    + Nhóm trưởng mời lần lượt những thành viên hoặc một vài bạn trong nhóm san sẻ hoặc đưa ra quan điểm. GV quan tâm để nhóm trưởng dành thời hạn cho những bạn xử lý trách nhiệm. Sau khoảng chừng thời hạn nhất định, nếu bạn nào muốn trình diễn, nhóm trưởng nên mời lên tiên phong. + Thống nhất hiệu quả hoạt động giải trí của nhóm. Nhóm trưởng có trách nhiệm tổ chức triển khai tập hợp quan điểm những thành viên để hoàn toàn có thể cử đại diện thay mặt nhóm trình diễn tác dụng của nhóm trước lớp. + Báo cáo tác dụng với thầy / cô giáo hoặc trao đổi với nhóm bạn bên cạnh. GV nên tạo điều kiện kèm theo để đại diện thay mặt nhóm trình diễn hiệu quả. Có thể để một nhóm trình diễn, những nhóm khác bổ trợ, phản hồi. GV quan tâm tổng hợp hiệu quả của HS để sau cuối hoàn toàn có thể chốt lại những nội dung cơ bản của bài học kinh nghiệm. GV nên nhu yếu HS nêu lại tác dụng sau cuối đó. GV không nên tự chốt lại tác dụng do HS triển khai. Nếu GV thấy HS không lúng túng, vướng mắc về hiệu quả thao tác của nhóm thì nên để những nhóm trao đổi tác dụng với nhau trước khi chọn một nhóm đại diện thay mặt báo cáo giải trình mang tính chốt yếu tố được tìm hiểu và khám phá, xử lý trước lớp. * Hoạt động cả lớp – Khi HS có nhiều quan điểm khác nhau xung quanh một yếu tố hoặc có những khó khăn vất vả mà nhiều HS không hề vượt qua, GV hoàn toàn có thể dừng việc làm của những cá thể, cặp, nhóm lại để tập trung chuyên sâu cả lớp làm sáng tỏ những yếu tố còn do dự hoặc bàn cãi. – Hoạt động cả lớp còn được sử dụng trong trường hợp GV nêu nhu yếu cho HS, hướng dẫn HS triển khai trách nhiệm, HS hoặc nhóm HS trình diễn tác dụng thao tác, GV nhìn nhận hiệu quả thao tác của HS, … Cụ thể như sau : + GV hướng dẫn HS thực thi nhu yếu, hoàn toàn có thể là đọc đoạn văn, nghiên cứu và phân tích biểu đồ, liên hệ thực tiễn, …. Từng cá thể HS cần biết mình phải làm gì ở bước tiếp theo. + GV dành thời hạn cho HS thực thi nhu yếu. Trong lúc HS thao tác, GV quan sát thái độ HS. Nếu thấy HS còn lúng túng, GV cần tương hỗ HS về nguồn tài liệu, về cách giải quyết và xử lý thông tin, cách ghi chép tác dụng, … + GV kiểm tra hiệu quả học tập của HS bằng cách nhu yếu HS trình diễn trước
  38. 36
    lớp hoặc GV

    quan sát kết quả làm việc của các em (bản ghi chép, vẽ, bài tập được
    giải quyết,….).
    + GV chính xác hóa kiến thức, chỉnh lại kĩ năng. Nếu quan sát thấy HS chưa
    đạt được kết quả mong muốn, GV yêu cầu một vài em trình bày kết quả. GV cần
    nhận xét, chỉnh sửa những kết quả đó và yêu cầu các em khác so sánh với kết quả
    được chỉnh sửa để tự chỉnh sửa kết quả làm việc của mình.
    + GV mở rộng, nâng cao (nếu thấy cần thiết).
    Như vậy, việc lựa chọn hình thức làm việc nào: Cá nhân, cặp đôi, nhóm hay cả
    lớp đều phụ thuộc vào yêu cầu của các loại hình hoạt động và luyện tập. Tài liệu
    hướng dẫn học chỉ là một gợi ý cho việc tổ chức các hình thức hợp tác này, GV cần
    lưu ý là không phải luôn tuân theo một cách máy móc thiết kế có sẵn của tài liệu. Tùy
    vào tình hình chung của cả lớp và thiết kế của cá nhân, GV có sự thay đổi, ứng dụng
    linh động và phù hợp, đảm bảo tính hiệu quả cho bài học và sự hứng thú cho HS.
    2.3.1.2. Thiết kế bài tập, bài thực hành phát triển năng lực tự học
    Các bài tập, bài thực hành giúp phát triển năng lực tự học hàm chứa nội dung
    học tập mà HS phải hoàn thành. Đồng thời các bài tập, bài thực hành này còn là
    bảng chỉ dẫn cách học và làm sản phẩm để GV đánh giá kết quả quá trình tự học
    của HS. Vì vậy, việc thiết kế các các bài tập tự học có ý nghĩa quan trọng trong việc
    hình thành và phát triển năng lực tự học cho HS.
    Khi thiết kế các bài tập, bài thực hành thì điều đầu tiên GV cần chú ý là phải
    lựa chọn và xác định được nội dung tự học. Thông thường, các nội dung chọn nên
    là những vấn đề cơ bản, đơn giản, mang tính thực tiễn cao, có nhiều nguồn tư liệu
    (đặc biệt là SGK). Phân tích nội dung đã được lựa chọn thành những đơn vị kiến
    thức nhỏ và theo đề mục rõ ràng để dễ dàng thiết lập các bài tập hoặc dùng để rèn
    luyện một kĩ năng nhất định.
    Hệ thống các bài tập, bài thực hành có thể được soạn dưới dạng bài tập theo
    nội dung bài học và dạng bài tập, bài thực hành theo chủ đề. Đối với dạng bài tập
    theo nội dung bài học cần soạn cụ thể, chi tiết và bám sát vào nội dung của SGK. Cấu
    trúc hệ thống bài tập này phải phù hợp với hệ thống kiến thức đã chọn lọc, khi học
    sinh hoàn thành những bài tập này đồng nghĩa với việc HS đã nắm được nội dung bài

  39. 37
    học. Ví dụ: Khi dạy bài 8. Tác động của nôi lực đến địa hình mặt phẳng Trái Đất, GV hoàn toàn có thể hình thành mạng lưới hệ thống bài tập về nhà để HS khắc sâu kiến thức và kỹ năng như sau : + Hoàn thành sơ đồ bộc lộ tác động ảnh hưởng của nội lực đến địa hình mặt phẳng Trái Đất. + Tìm ví dụ minh họa về những hiệu quả của ảnh hưởng tác động nội lực đến địa hình bề mặt Trái Đất trong thực tiễn em biết. Còn so với dạng bài tập, bài thực hành thực tế theo chủ đề thường dùng để ôn tập, mạng lưới hệ thống lại một chuỗi kiến thức và kỹ năng có tương quan nhau. Ví dụ : Sau khi học bài 8. Tác động của nôi lực đến địa hình bề mặt Trái Đất và bài 9. Tác động của ngoại lực đến địa hình mặt phẳng Trái Đất, GV hoàn toàn có thể hình thành mạng lưới hệ thống bài tập theo chủ đề “ Địa hình bề mặt Trái Đất được thành tạo như thế nào ? ” nhằm mục đích giúp HS hệ thống hóa kỹ năng và kiến thức như sau : + Hoàn thành sơ đồ bộc lộ tác động ảnh hưởng của nội và ngoại lực đến địa hình mặt phẳng Trái Đất. + So sánh khái niệm, biểu lộ, hiệu quả của hai quy trình nội lực và ngoại lực. + Phân tích mối quan hệ giữa hai quy trình nội lực và ngoại lực. Một yếu tố cần chăm sóc nữa là mức độ khó của dạng bài tập, bài thực hành thực tế. Các bài tập, bài thực hành thực tế không nên quá khó mà nên lựa chọn ở mức trung bình vì khó khăn vất vả đa phần của HS là không có người trợ giúp khi bế tắc. Nên phong cách thiết kế những dạng bài tập dưới dạng rèn luyện, khắc sâu hay ôn lại nội dung kiến thức và kỹ năng tránh ra những bài tập khó, phức tạp. Bên cạnh trình tự sắp xếp mạng lưới hệ thống những bài tập, bài thực hành thực tế cũng cần bộc lộ sự logic, ngặt nghèo từ dễ đến khó dần. Dựa vào những bậc nhận thức, hoàn toàn có thể soạn bài tập theo những dạng sau : – Các bài tập dạng tái hiện : Yêu cầu sự hiểu và tái hiện tri thức. Bài tập tái hiện không phải trọng tâm của bài tập định hướng phát triển năng lực. Ví dụ : Em hãy phát biểu quy luật thống nhất và hoàn hảo của lớp vỏ địa lí ? Hay Đô thị hóa là gì ? Nêu tác động ảnh hưởng của đô thị hóa đến phát triển kinh tế tài chính – xã hội và môi trường tự nhiên ? – Các bài tập vận dụng : Các bài tập vận dụng những kỹ năng và kiến thức trong những trường hợp không đổi khác. Các bài tập này nhằm mục đích củng cố kỹ năng và kiến thức và rèn luyện kĩ năng cơ bản, chưa yên cầu phát minh sáng tạo. Ví dụ : Dựa vào kỹ năng và kiến thức đã học, lý giải nguyên do tại sao có khu vực thưa dân ? Tại sao có khu vực dân cư tập trung chuyên sâu đông đúc ?
  40. 38
    – Các bài tập xử lý yếu tố : Các bài tập này yên cầu sự nghiên cứu và phân tích, tổng hợp, nhìn nhận, vận dụng kỹ năng và kiến thức vào những trường hợp đổi khác, xử lý yếu tố. Dạng bài tập này yên cầu sự phát minh sáng tạo của người học. Ví dụ : Giả sử Trái Đất không tự quay quanh trục mà chỉ hoạt động quanh Mặt Trời thì ở Trái Đất có ngày, đêm không ? Nếu có thì thời hạn ban ngày và đêm hôm là bao nhiêu ? Khi đó, ở bề mặt Trái Đất có sự sống không ? Tại sao ? – Các bài tập gắn với toàn cảnh, trường hợp thực tiễn : Các bài tập vận dụng và xử lý yếu tố gắn những yếu tố với những toàn cảnh và trường hợp thực tiễn. Những bài tập này là những bài tập mở, tạo thời cơ cho nhiều cách tiếp cận, nhiều con đường xử lý khác nhau. Ví dụ : + Sự đổi khác những mùa có tác động ảnh hưởng thế nào đến cảnh sắc vạn vật thiên nhiên, hoạt động giải trí sản xuất và đời sống con người ? + Em hãy chứng tỏ rằng sự tân tiến của khoa học công nghệ tiên tiến hoàn toàn có thể giúp con người xử lý thực trạng bị rình rập đe dọa khan hiếm tài nguyên tài nguyên ? 2.3.2. Phát triển năng lực tự học cho HS ở nhà 2.3.2. 1. Phát triển năng lực tự học trải qua Internet Trong giáo dục, công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng so với dạy và học, tạo ra “ thiên nhiên và môi trường số ” giúp GV, HS linh động hơn trong việc tích lũy, xử lí, trao đổi, quản lí thông tin cũng như tiếp xúc, cộng tác và nhìn nhận hoặc link nội dung bài học kinh nghiệm với những sáng tạo độc đáo thực tiễn của đời sống. GV hoàn toàn có thể đề xuất kiến nghị một trách nhiệm học tập với nội dung có tương quan đến yếu tố học tập trên lớp theo hướng lan rộng ra hay rèn luyện. Tuy nhiên, nội dung đó phải được khai thác từ mạng internet. Giáo viên hướng dẫn đơn cử loại sản phẩm HS cần phải đạt được là gì ? phương pháp thực thi như thế nào ? chỉ rõ cần khai thác từ nguồn nào của kênh internet, địa chỉ website, hình ảnh ….. Bên cạnh hoàn toàn có thể lan rộng ra khoanh vùng phạm vi cho HS tìm kiếm nội dung từ những cụm từ khóa …… Ở Nước Ta, có một số ít website mà HS trung học nên tìm hiểu thêm như : google.com.vn, youtube.com, hocmai.vn, viettelstudy.vn, tuyensinh247.com, kienthuc.com, violet.vn, … [ 4 ]

  41. 39
    – Ứng dụng CNTT trong tìm kiếm thông tin : + HS tìm kiếm thông tin bằng cách đánh máy nội dung thông tin cần tìm kiếm trên Google ; vào những website, ứng dụng do GV ra mắt, … + Lựa chọn những bài tương thích với nội dung cần tự học. – Ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lí thông tin : + HS đọc lướt, đọc kĩ tài liệu. + Đánh dấu hoặc ghi chép lại những thông tin quan trọng. + Lựa chọn và chắt lọc thông tin thiết yếu và sao lưu trong những địa chỉ, website, … – Ứng dụng công nghệ thông tintrong trao đổi thông tin : + HS hoàn toàn có thể tương tác với GV qua email, chat, facebook, zalo, webcam, những website tự tạo, … + Tương tác HS – HS qua những forum lập trên facebook, Google Drive, googlegroup, … – Ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm tra, nhìn nhận tác dụng tự học : + HS tham gia làm bài tập, bài kiểm tra, bài thi, … sau mỗi bài học kinh nghiệm, chủ đề học, … hoàn toàn có thể tìm hiểu thêm ở 1 số ít website như moon.vn, hocmai.vn, viettelstudy.vn, tuyensinh247.com, … ; bài thi theo tuần như ioe.go.vn, violympic.org, thiviolympic.com … + HS so sánh với đáp án hoặc địa thế căn cứ vào điểm số, xếp thứ tự, … của bản thân để tự nhìn nhận. Ví dụ : Từ nguồn internet, em hãy làm rõ những yếu tố về môi trường tự nhiên hiện ở ở nhóm những nước đang phát triển ? GV gợi ý : + HS tìm kiếm thông tin trải qua những từ khóa “ yếu tố thiên nhiên và môi trường những nước phát triển ”, “ ô nhiễm môi trường tự nhiên ” hay “ môi trường tự nhiên ”. + Từng yếu tố phải làm rõ nguyên do, bộc lộ và hậu quả. + Minh họa bằng những hình ảnh ( HS tinh lọc hình ảnh tương thích với yếu tố nói đến, hình ảnh phải đẹp, rõ nét ). 2.3.2. 2. Phát triển năng lực tự học trải qua sách, báo, tài liệu tìm hiểu thêm SGK là nguồn tri thức quan trọng mang tính khoa học, ngặt nghèo và thống nhất ,

Source: https://vh2.com.vn
Category : Doanh Nhân

admin
CÙNG CHUYÊN MỤC
7 Thói Quen Của Bạn Trẻ Thành Đạt by Sean Covey – Ebook | Scribd
17/05/2023

7 THÓI QUEN CỦA BẠN TRẺ THÀNH ĐẠT Tác giả : Sean CoveyChịu trách nhiệm xuất bản: Giám đốc - Tổng Biên tập :ĐINH THỊ THANH THỦY Bạn đang đọc:...

Nguyên tắc của người thành đạt: Thành công không khó khi bạn biết phát triển nó một cách có kỷ luật
17/05/2023

1. Xác định đam mê của bạn Trước khi bạn có thể đạt được thành công, bạn sẽ phải xác định thành công có ý nghĩa gì với bạn. Mặc...

5 mẫu phụ nữ đàn ông thành đạt tìm kiếm, luôn tìm cách để chinh phục
17/05/2023

Sở hữu một khuôn mặt xinh đẹp, có cách trò chuyện khiến người khác lôi cuốn chắc rằng là những điều mà hội chị em cho rằng đàn ông thành...

Kinh nghiệm đúc kết từ những người thành đạt: Thay vì loay hoay học lỏm người giàu, hãy hiểu sâu bản chất định luật “con ếch”
17/05/2023

1. Sống quá an nhàn, thoải mái là một kiểu "tự sát mãn tính"Mạnh Tử có câu : " Sinh trong hoạn nạn, chết nơi an lành " .Định luật...

11 biểu hiện của những người thành đạt
17/05/2023

1. Tôi làm chủ cuộc đời tôi Nếu bạn chỉ ngồi chờ chuyện “ lạ ” xảy ra với bạn, thì tốt hơn hết, bạn hãy tự tạo ra chuyện...

Bài Viết Mới