Chuyện xứ điều-[Bài 8]–Hai doanh nhân một cuộc đời và Cuộc hành trình từ phương Đông

Kỷ lục gia doanh nhân Nguyễn Đức Thanh

Chuyện làm điều của tôi kể ra thì rất dài dòng, xin tóm tắt như thế này :

Tôi sinh ra ở vùng quê nghèo, lớn lên đi bộ đội như trai làng quê tôi thời bấy giờ. Hoàn thành nghĩa vụ quốc tế tại chiến trường Lào, về nước ra quân, tôi theo học tại trường đại học Ngoại Thương khoá 18 (1977-1982). Ra trường được Bộ Công Thương phân công vào công tác tại Long An, làm việc ở công ty xuất nhập khẩu tỉnh.

Doanh nhân Nguyễn Đức Thanh nhận bằng xác lập Kỷ lục gia năm 2020. Tại đây, tôi và những đồng nghiệp đã vượt qua rất nhiều khó khăn vất vả, thử thách, sau cuối thì tôi cũng có được chút thành tích. Tôi có duyên với hạt điều từ năm 1989 từ nhóm của anh Nguyễn Văn Lãng thuộc công ty Lương Thực Thành phố Hồ Chí Minh thời kỳ 1990 – 2000. Chúng tôi đã đưa Long An từ tỉnh không có điều trở thành địa phương xuất khẩu hạt điều lớn nhất cả nước. Chưa hết, lúc đó Công ty Lafooco của chúng tôi còn được tỉnh chọn mặt gửi vàng cho làm cổ phần hóa thử nghiệm và chúng tôi cũng thành công xuất sắc, được đi báo cáo giải trình nổi bật tại TP. Hà Nội trước những vị chỉ huy hạng sang của Đảng và Nhà nước vào năm 1997. Tôi cũng là người xuất khẩu hạt điều qua đường tiểu ngạch sang Trung Quốc tiên phong của Nước Ta vào năm 1992. Trong suốt hơn 40 năm làm xuất nhập khẩu, tôi từng xuất khẩu nhiều loại sản phẩm : từ gạo, tiêu, nghệ, rau diếp cá, xương trâu bò, kẹo trứng chim và cả hạt điều nữa. Thưa những bạn, ngày này ở Long An ngành điều đã tăng trưởng đi vào chiều sâu, nhiều doanh nghiệp FDI, 1 số ít tập đoàn lớn lớn đã góp vốn đầu tư vào ngành điều của tỉnh. Mọi thứ đang đổi khác nhưng có một thứ không biến hóa đó là tình cảm của chúng tôi so với cây điều, cây một thời của người nghèo nhưng đã ban phát cho chúng tôi nhiều thứ : công ăn việc làm, phương tiện đi lại, nhà tại, con cháu được nuôi dạy học tập tử tế. Cây điều đã làm đổi khác đời sống của hàng ngàn mái ấm gia đình sống ven hai con sông Vàm Cỏ. Tận đáy lòng mình chúng tôi luôn tri ân những người nông dân đã một nắng hai sương tạo ra sự hạt ngọc của đất trời. Tôi chắc rằng sau này dù có đi đâu về đâu nhưng đồng đội làm điều ở Long An sẽ còn nhớ mãi một thời cơ cực, có khi kinh hoàng nhưng trên hết trong chúng tôi vẫn là hai chữ “ nghĩa tình ”. Viết tới đây tôi chợt nhớ về một giọng ca vọng cổ : “ Ở tận sông Hồng em có biết Quê hương anh cũng có dòng sông Anh mãi gọi với lòng tha thiết Vàm Cỏ Đông, ơi Vàm Cỏ Đông … ”

Người xuất khẩu dầu hạt điều đầu tiên ở Việt Nam

Anh Nguyễn Thái Học nguyên là quản trị Thương Hội điều Nước Ta ( Vinacas ). Anh cũng là Tổng Giám đốc Công ty nông sản thực phẩm xuất khẩu tỉnh Đồng Nai ( Donafoods ). Chàng trai quê Hưng Hà, Thái Bình sinh năm 1959, tham gia bộ đội tình nguyện năm 1977, chiến đấu tại mặt trận Campuchia. Năm 1978 học trường sĩ quan lục quân 2, sau được giữ lại trường làm giáo viên. Ra quân năm 1985 về công tác làm việc tại Công ty thực phẩm tỉnh Đồng Nai, làm nhân viên cấp dưới phòng kế hoạch, rồi Phó phòng, Trưởng phòng, Phó Tổng giám đốc và trở thành Tổng Giám đốc một công ty lớn của tỉnh khi tuổi đời còn khá trẻ – 30 tuổi. Thời trai trẻ anh là doanh nhân rất thành đạt ở Đồng Nai và ở Thương Hội điều Nước Ta. Doanh nhân Nguyễn Thái Học ( đứng bên phải ). Ảnh : Donafoods. Còn nhớ năm 1987, anh cùng tôi, anh Cầm ở công ty Fatimex, anh Vũ Thái Sơn ở Tổng Công ty Vinalimex sang Brazil dự Hội nghị điều quốc tế do Thương Hội điều Brazil ( Sindicaju ) tổ chức triển khai. Khi đến thăm quan nhà máy sản xuất chế biến điều của bạn ở thành phố Fortaleza, tận mắt tận mắt chứng kiến cách ép dầu vỏ hạt điều của bạn, về Nước Ta với tư cách là quản trị Thương Hội điều Nước Ta, anh đã ra TP. Hà Nội báo cáo giải trình với Phó Thủ tướng Nguyễn Công Tạn. Anh kể lúc đó Phó Thủ tướng giao cho ngành điều phối hợp với Bộ Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn xử lý tăng trưởng bền vững và kiên cố cho ngành điều trước mắt tập trung chuyên sâu 4 yếu tố : Một là : Điều tra quy hoạch diện tích quy hoạnh và điều tra và nghiên cứu tăng trưởng giống điều có hiệu suất cao. Hai là : Nghiên cứu nâng cấp cải tiến công nghệ tiên tiến chế biến điều, thay lao động thủ công bằng tay và đa dạng hóa loại sản phẩm để tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Ba là : Giải quyết ngay yếu tố ô nhiễm thiên nhiên và môi trường trong chế biến điều, nhất là vỏ điều. Bốn là : Phấn đấu là loại sản phẩm trong ngành nông nghiệp có giá trị xuất khẩu 1 tỷ USD / năm.

Anh bảo “Trước Phó Thủ tướng, tôi và Bộ trưởng Lê Huy Ngọ đã hứa là sẽ tìm giải pháp tốt nhất để đưa ngành điều Việt Nam phát triển bền vững, góp phần vào kinh tế nông nghiệp, nông thôn”.

Về Đồng Nai, anh mời kỹ sư Phạm Văn Đẩu hợp tác với Công ty Donafoods đi tìm hiểu, nhìn nhận vườn điều, còn bản thân anh thì đến những công ty dầu thực vật Đồng Nai, Bình Thuận tìm mua lại thiết bị ép quả cọ dầu nằm trong chương trình viện trợ của Liên Xô cho Nước Ta thời kỳ năm 1980 trong chương trình tăng trưởng cây cọ dầu ở Đông Nam Bộ. Anh mua được 4 máy ép dầu cũ. Anh về bàn với bạn bè trong Ban giám đốc Công ty ép vỏ điều lấy dầu xuất khẩu. Anh em nhiều lần sản xuất thử nhưng không thành công xuất sắc. Anh mời anh Phạm Đình Thanh kỹ sư hóa công nghiệp vào xí nghiệp sản xuất tìm giải pháp khắc phục. Bằng trình độ của mình anh Thanh khẳng định chắc chắn mẫu sản phẩm không cung ứng được tiêu chuẩn xuất khẩu vào Châu Âu vì dầu không đủ độ nhớt. Anh Thanh đưa ra giải pháp : đưa dầu ép từ vỏ nấu chung với dầu ra từ nồi chao để tăng độ nhớt. Sau đó thì anh Học đã mang dầu đi chào bán cho nhiều nước, trong đó có công ty của Tây Ban Nha nơi đang mua điều của Brazil. Vì là mẫu sản phẩm quá mới lại xuất khẩu sang thị trường khó chiều chuộng là Châu Âu nên khách có vẻ như không tin. Anh quyết định hành động Tặng công ty của Tây Ban Nha đó 2 container dầu điều tương tự với 40 tấn dầu điều. Bẵng đi một thời hạn, đến một ngày kia anh nhận được email của khách xác nhận đặt mua của công ty anh 20,000 tấn dầu / năm. Đó là năm 1999. Anh Học còn kể năm sau tức năm 2000 công ty anh đã nhận được Bằng khen từ Bộ Công Thương về việc này và trong hạng mục hàng xuất khẩu của Nước Ta từ đó chính thức có tên một mẫu sản phẩm mới “ dầu điều xuất khẩu made in Vietnam ”. Hôm tôi và anh Phạm Văn Đẩu lên thăm anh tại cơ sở mới : Công ty CP nông sản thực phẩm Phước Tân nơi anh cùng một vài đồng nghiệp ở Công ty Donafoods nghỉ hưu lập ra để kinh doanh thương mại theo cách nói của anh “ vui là chính ”, anh khoe : Hiện nay ở Đồng Nai và Bình Phước có cả trăm nhà máy sản xuất ép vỏ điều lấy dầu xuất khẩu, lớn có nhỏ có, trong nước có, quốc tế có, sản lượng ước đạt cả trăm ngàn tấn, thu về cho quốc gia gần nửa tỷ USD / năm. Anh còn kể cho tôi và kỹ sư Phạm Văn Đẩu nghe là trong cuộc đời binh nghiệp cũng như cuộc đời doanh nhân, anh đã nhận đến 600 giấy ghi nhận, bằng khen, giấy khen, huy chương những loại. Vâng, cho đến tận giờ đây tôi vẫn tưởng tượng ra hồi đó công ty Donafoods Đồng Nai, nhà máy sản xuất điều của công ty Lương thực Sông Bé, Pygemaco Phú Yên, Fatimex Bình Thuận, Nitagrex Ninh Thuận đã góp phần cho kinh tế tài chính xã hội ở địa phương và vương quốc rất lớn. Danh tiếng của nó, những góp phần của nó cho quốc gia, cho ngành điều Nước Ta vẫn còn mãi.

Cuộc hành trình từ phương Đông

Cuối cùng thì hạt điều Nước Ta anh là ai, anh từ đâu đến ? Tôi vừa nhận được tin cực vui là hạt điều Bình Phước nằm trong top 100 món ăn ngon nhất Nước Ta do tổ chức triển khai kỷ lục Nước Ta vinh danh. Nhưng tất cả chúng ta còn gì nữa. Xin mượn lời nhà văn Trần Phỏng Diều để Tóm lại câu truyện xứ điều thế này : ” Kể từ những bước chân tiên phong của lưu dân miền Trung vào khai khẩu vùng đất Nam Bộ đến nay đã có ba trăm năm lẻ, những dấu ấn của tổ tiên của tiền nhân còn lưu lại trên mảnh đất phong phú này biết bao kỳ vĩ, tạo nên những ấn tượng hào hùng của con người trong đại chiến với vạn vật thiên nhiên. Cuối cùng ý chí và nghị lực của con người khi đã thắng lợi để lại một khoảng chừng trời Nam bát ngát, bát ngát, bạt ngàn cây trái. Những con sông con chạch ngọn núi khe suối, tên ấp, tên làng đã đi vào lịch sử dân tộc để lại những ấn tượng đậm nét cho dân cư vùng đất Phương Nam ”. Theo nhà nghiên cứu về cây điều Phạm Văn Nguyên thì ở Nước Ta cây điều chính thức được thống kê trong bộ sách ” Thực vật chí Nam bộ-Flova Cochiwchineensis ” ( Tác giả Joanis de Louveivo ) 1788 – 1793 tập 1 trang 304. Vùng trồng thí nghiệm sớm nhất ở Nước Ta là tại đồn điều cũ ở thôn Lệ Quyên, huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Khánh nay thuộc tỉnh Phú Yên. Cây trồng vào khoảng chừng năm 1920. Theo ông Nguyên lúc đoàn đi khảo sát năm 1983 cây đã 60 tuổi. Theo người dân địa phương cây vẫn cho hạt hàng năm. Càng đi vào phía Nam vườn điều càng ít tuổi hơn : 40 tuổi ở Bình Thuận, Đồng Nai ; 30 – 25 tuổi ở Bà Rịa – Vũng Tàu, Sông Bé. Ông bảo thủ phủ cây điều Nước Ta lúc bấy giờ là Bình Phước nhưng khi ấy ở Phước Long, Lộc Ninh, Bù Gia Mập vườn điều mới chỉ 15 đến 20 tuổi trồng khoảng chừng năm 1965 đến 1970. Theo ông Kính và ông Châu chỉ huy huyện Phước Long cũ, điều ở đây do dân di cư nơi khác mang hạt vào trồng. Cũng theo ông Phạm Văn Nguyên cây điều được trồng ở nước ta có lẽ rằng từ khoảng chừng 200 năm trước đến những năm 1980 thì những tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ, Đông Nam Bộ và cả những tỉnh Tây Nguyên … mới lập dự án Bất Động Sản xin tiền nhà nước trồng điều ( chương trình 327 ). Còn theo tiến sỹ Hoàng Tuấn và nhà nghiên cứu Phạm Văn Đẩu thì cây điều vào nước ta bằng con đường tơ lụa. Có rất nhiều tài liệu quốc tế chứng minh và khẳng định Brazil là quê nhà của những cây thảo quả như cafe, ca cao, điều. Sau đó điều được mang sang Châu Phi, Ấn Độ, trồng trước khi vào Nước Ta. Lúc đầu điều được trồng ở những trang trại của người Pháp và người Việt ở những tỉnh ven biển Nam Trung Bộ, sau đó là Đông Nam Bộ và Tây Nguyên. Cây điều cũng xuất hiện ở Nam Bộ và 1 số ít hòn đảo ngoài khơi thuộc những tỉnh phía Nam của Nước Ta

Theo tiến sĩ Hoàng Tuấn cây điều được trồng ở vùng Tuy An, Đồng Xuân, Sơn Thành, Sơn Hội tỉnh Phú Yên là do thương nhân Ấn Độ đem vào. Những năm đầu sau giải phóng tiến sĩ Tuấn được Bộ phân công vào công tác tại các tỉnh phía Nam Trung Bộ. Ông nói ở vùng Cheo Reo – Phú Bổn nơi thượng nguồn sông Ba, con sông do hai nhánh từ Gia Rai và từ Đắk Lắk hợp thành đổ về Đà Rằng, Tuy Hòa hình thành nên vựa lúa lớn nhất Nam Trung Bộ đó là đồng bằng Phú Yên. Ở đó có nông trường Bourbon trồng mía của người Pháp nơi người ta tìm thấy những cây điều gần 100 tuổi vào thập niên 70 của thế kỷ trước. Vào Ninh Thuận, Bình Thuận điều được trồng trên các đồi cát trắng và cát đỏ ở các huyện Tuy Phong, Bắc Bình, Hàm Tân…

Ở chiến khu Lê Hồng Phong thuộc huyện Tuy Phong của tỉnh Thuận Hải cũ, những người kháng chiến nơi đây đã kể lại cho ông Tuấn nghe là điều ở đây có từ rất sớm, đến nay vẫn có những cây gốc bự cả người ôm không xuể. Ông còn cho biết những năm 80 của thế kỷ trước trào lưu trồng điều ở Thuận Hải ( tỉnh cũ ) được cổ súy rất dữ đến nỗi ông Tám Hiền nguyên là Bí thư Tỉnh ủy đã cho dán biểu ngữ lớn ở đường Trần Hưng Đạo thành phố Phan Thiết lôi kéo ” người người trồng điều, nhà nhà trồng điều “. Vào đến Đồng Nai điều được trồng nhiều ở vùng núi Chứa Chan, Gia Lào đổ dài về Long Khánh, Gia Tân, Gia Kiệm ngược lên Đạ Huoai, Đạ Tẻh … Ở Bình Phước thủ phủ cây điều được những nhà nghiên cứu cho rằng ở Phước Long nơi có ngọn núi Bà Ná với những rừng điều ven con sông Bé nơi cư ngụ của nhiều sắc tộc từ người Kinh, người Hoa, người Stiêng, người Khơme … đều biết trồng điều. Ở vùng đất Nam Bộ điều cũng có nhiều ở vùng bảy núi An Giang. Năm 2000 trong một lần đi thăm di tích lịch sử cuộc chiến tranh tại xã Ba Chúc, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang, tôi có ghé thăm xí nghiệp sản xuất chế biến điều của anh Út Phước Lý một người làm nông sản nổi tiếng ở Đồng Nai vào những năm 1990 góp vốn đầu tư. Ông Tuấn còn cho biết tại những hòn đảo ở cực Nam của tổ quốc như Phú Quốc, Nam Du, hòn đảo Hải Tặc ( tức Hòn Dốc ) tỉnh Kiên Giang cũng có hàng ngàn ha điều. Như vậy hoàn toàn có thể thấy được rằng điều là cây gia nhập vào nước ta, tiên phong được trồng ở những tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ, sau tăng trưởng vào Đông Nam Bộ rồi xuống phía Nam. Gần như chắc như đinh cây điều được gia nhập vào Nước Ta đã hơn 200 năm. Và cho đến tận giờ đây dù có nhiều biến cố thay đổi nhưng nó vẫn trụ vững. Điều đó cho thấy sức sống mãnh liệt của cây điều, loại cây những năm gần đây mang lại giá trị kinh tế tài chính cao cho quốc gia ta, tạo công ăn việc làm nuôi sống hàng triệu người dân trồng điều trên vùng đất Nam Trung Bộ, duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và nhiều nơi khác.

Source: https://vh2.com.vn
Category: Doanh Nhân