Phát triển năng lực người học qua môn Ngữ văn

GD&TĐ – Nghị quyết về thay đổi cơ bản, tổng lực giáo dục – đào tạo và giảng dạy của Đảng ( tháng 9 – 2013 ) đã mở ra một thời kì mới cho việc dạy – học trong trường đại trà phổ thông ở nước ta : nhấn mạnh vấn đề đến việc tăng trưởng năng lực của người học hơn là phân phối tri thức cho họ. Với môn Ngữ văn, đó là những năng lực gì, và để tăng trưởng tốt những năng lực đó cho người học, cần phải dạy – học như thế nào ?

MÔN NGỮ VĂN CẦN PHÁT TRIỂN NHỮNG NĂNG LỰC GÌ CỦA NGƯỜI HỌC?

Vì sao phải chuyển từ phân phối tri thức sang tăng trưởng năng lực cho người học trong dạy – học các môn ở trường đại trà phổ thông ? Vì điều này trọn vẹn tương thích với xu thế tăng trưởng của các nền giáo dục tiên tiến và phát triển trên quốc tế .

Muốn xác định đúng các năng lực cần phát triển qua một môn học, cần phải xuất phát từ đặc trưng của môn học ấy. Môn Ngữ văn cũng vậy.

Bạn đang đọc: Phát triển năng lực người học qua môn Ngữ văn

Trước hết cần quan tâm một điều : Đây là môn Ngữ văn chứ không phải môn Văn ( Văn chỉ là một phân môn như một thành tố để cấu thành môn Ngữ văn ). Ngữ văn đã thành một môn học chính thức trong chương trình giáo dục phổ thông ở nước ta khoảng chừng 15 năm nay, và sắp tới, trong chương trình giáo dục phổ thông mới, nó vẫn giữ nguyên vị trí ấy ở bậc học trung học cơ sở và THPT. Vì vậy, tất cả chúng ta cần chỉ ra các năng lực cần tăng trưởng qua môn Ngữ văn chứ không phải chỉ qua môn Văn .
Đặc trưng của môn Ngữ văn là gì ? Ngữ văn là môn học được tích hợp từ ba phân môn là Văn, Tiếng Việt, Tập làm văn ( trước đó ba phân môn này là ba môn độc lập, có SGK riêng ) gồm hai phần ngữ và văn gắn bó với nhau, bởi “ ngôn từ là vật liệu làm ra văn học và văn học chính là thẩm mỹ và nghệ thuật của ngôn từ ” .
Là môn học tích hợp, nhưng về cơ bản nó vẫn là môn học nghệ thuật và thẩm mỹ ( Văn vẫn chiếm tỉ trọng lớn nhât ), đồng thời nó lại là môn học thực hành thực tế ( Tập làm văn được học chuyên nghiệp và bài bản và mạng lưới hệ thống ) .
Trên đại thể, hoàn toàn có thể xem Ngữ văn là môn học về cái đẹp với hai khâu liên hoàn : cảm thụ cái đẹp trong văn chương ( Văn ), ngôn từ ( Tiếng Việt ) để tạo lập ra cái đẹp trong văn bản nói và viết ( Tập làm văn ) .
Đó chính là sợi dây link gắn bó giữa môn học nghệ thuậtvà môn học thực hànhtrong môn Ngữ văn với hai hoạt động giải trí hầu hết : đọc hiểu văn bản và tạo lập văn bản .
Như vậy, với những đặc trưng trên đây, môn Ngữ văn sẽ hình thành và tăng trưởng hai năng lực quan trọng cho thế hệ trẻ : năng lực thẩm mĩ và năng lực ngôn từ .
Dự thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể và toàn diện có nêu “ 10 năng lực cốt lõi ” của người học sinh mới, trong đó có năng lực thẩm mĩ và năng lực ngôn từ. Có thể có môn học cũng góp thêm phần tăng trưởng hai năng lực này của người học ( như Mĩ thuật, Âm nhạc, … ) nhưng cần khẳng định chắc chắn vị trí của môn Ngữ văn : đây là môn học có nhiều năng lực và lợi thế nhất trong việc hình thành và tăng trưởng hai năng lực này .
Vì thế cần tận dụng tốt môn Ngữ văn để trau dồi hai năng lực đó cho thế hệ trẻ. Ngoài ra, Ngữ văn còn hoàn toàn có thể góp thêm phần tăng trưởng năng lực tự học, năng lực tiếp xúc, năng lực xử lý yếu tố vốn là những “ năng lực bộ phận ” tạo nên 1 số ít năng lực cốt lõi trên .

Dưới đây là những nội dung – nhu yếu của hai năng lực cần tăng trưởng qua môn Ngữ văn .

1. Năng lực thẩm mĩ

Con người khi nào cũng hướng về cái đẹp, tìm đến cái đẹp trong đời sống. Mác từng nói : “ Con người sản xuất theo quy luật của cái đẹp ”. Năng lực thẩm mĩ mang đậm tính người, và mỗi con người, không nhiều thì ít, đều có năng lực này, ngay từ tuổi ấu thơ .
Đến bậc học trung học cơ sở và trung học phổ thông, môn Ngữ văn chính là thời cơ tốt nhất để tăng trưởng năng lực này cho thế hệ trẻ, khi các em được tiếp xúc với vẻ đẹp của tác phẩm văn chương và tiếng Việt .
Ở môn Ngữ văn, năng lực thẩm mĩ gồm hai năng lực tiếp nối đuôi nhau nhau trong quy trình tiếp xúc với vẻ đẹp của tác phẩm văn chương và tiếng Việt : năng lực mày mò cái đẹp và năng lực chiêm ngưỡng và thưởng thức cái đẹp .
Năng lực mày mò cái đẹp lại gồm năng lực phát hiện cái đẹp và những rung động thẩm mĩ. cái đẹp thẩm mỹ và nghệ thuật thường không thể hiện ngay, nên phải có con mắt tinh tường trên cơ sở những rung động thẩm mĩ can đảm và mạnh mẽ thì mới phát hiện được .
Còn năng lực chiêm ngưỡng và thưởng thức cái đẹp chính là năng lực cảm thụ cái đẹp và nhìn nhận cái đẹp ấy. Khi đó, người đọc sẽ sống cùng tác phẩm văn chương và chuyển hóa cái đẹp của tác phẩm thành cái đẹp trong lòng mình, thành gia tài niềm tin của mình. Đó là quy trình “ đồng phát minh sáng tạo ” cùng tác giả để tạo ra những “ dị bản ” trong lòng người đọc .
Và từ cái đẹp của thẩm mỹ và nghệ thuật mà họ nhận ra cái đẹp trong đời sống của con người : đây chính là sự nhìn nhận cái đẹp đúng đắn nhất, và sự nhìn nhận này là điều không hề thiếu trong năng lực thẩm mĩ của người học để họ sở hữu được cái đẹp ấy .
Như vậy, trong năng lực thẩm mĩ có cả yếu tố cảm hứng ( rung động thẩm mĩ ) và yếu tố lí trí ( nhận xét, nhìn nhận, … ) ; hai yếu tố này thường gắn bó, hòa quyện với nhau trong quy trình người học tiếp xúc với vẻ đẹp của văn chương và tiếng Việt .

Phát triển năng lực thẩm mĩ ở đây chính là bồi dưỡng cho thế hệ trẻ về cả hai mặt cảm xúc và lí trí qua các khâu phát hiện cái đẹp, cảm thụ cái đẹp, đánh giá cái đẹp,… Điều này giáo viên có thể làm được thông qua việc học trên lớp cũng như việc hướng dẫn học sinh tự đọc tác phẩm ở nhà. (Ví dụ như muốn phát hiện cái đẹp, cần chú ý những điều gì khi đọc tác phẩm,…).

Xem thêm: 50 Doanh nhân giàu nhất Việt Nam theo xếp hạng của tạp chí Forbes

2. Năng lực ngôn ngữ

Khi nói một người có năng lực ngôn từ thì người đó không chỉ giỏi tiếng mẹ đẻ mà còn thành thạo cả tiếng quốc tế. Năng lực ngôn từ ở đây không bàn về những người như thế mà chỉ nói đến năng lực ngôn từ thuộc tiếng mẹ đẻ ( tức tiếng Việt ) của học sinh qua việc học môn Ngữ văn trong trường đại trà phổ thông .
Đã là học sinh Nước Ta thì em nào cũng có tiềm năng ngôn từ về tiếng Việt, ít hay nhiều tùy theo thiên nhiên và môi trường và thực trạng sống. Tiếp nối môn Tiếng Việt ở bậc Tiểu học, môn Ngữ văn ở trung học cơ sở và trung học phổ thông được xem là môn học duy nhất giúp cho thế hệ trẻ tăng trưởng năng lực ngôn từ này .
Vậy năng lực ngôn từ gồm những năng lực gì và nó được bộc lộ thế nào trong học tập và đời sống của thế hệ trẻ ? Năng lực ngôn từ của học sinh trung học gồm ba năng lực đa phần sau đây : năng lực làm chủ ngôn từ ( tiếng Việt ) ; năng lực sử dụng ngôn từ ( tiếng mẹ đẻ ) để tiếp xúc ; năng lực sử dụng ngôn từ ( tiếng Việt ) để tạo lập văn bản .
Năng lực làm chủ ngôn từ yên cầu học sinh phải có một vốn từ ngữ nhất định, hiểu và cảm nhận được sự giàu đẹp của tiếng Việt, nắm được các quy tắc về từ ngữ, ngữ pháp, chính tả để sử dụng tốt tiếng Việt .
Năng lực giao tiếp ngôn ngữ yên cầu học sinh phải ghi nhận sử dụng thuần thục tiếng mẹ đẻ ( tiếng Việt ) để tiếp xúc trong nhiều trường hợp khác nhau với những đối tượng người tiêu dùng khác nhau trong mái ấm gia đình, nhà trường và xã hội. Năng lực sử dụng ngôn từ để tạo lập văn bản là một năng lực đặc trưng rất quan trọng của năng lực ngôn từ trong nhà trường .
Bởi mục tiêu ở đầu cuối của nó là để tạo ra được những văn bản chuẩn mực và đẹp. Đó là những văn bản nghị luận ( gồm nghị luận chính trị xã hội và nghị luận văn học ), những văn bản nghệ thuật và thẩm mỹ ( kể chuyện, tả cảnh, tả người ) và những văn bản khác ( viết báo, viết đơn, làm báo cáo giải trình, … ) .
Để tạo lập được các văn bản trên, học sinh phải ghi nhận tạo lập ý, sắp xếp ý thành dàn bài, và viết thành bài văn hoàn hảo. Điều này không dễ chút nào, bởi trong trong thực tiễn vẫn còn có những sinh viên khi ra trường không viết nổi một cái đơn xin việc ! ? Xem thế mới biết việc tu dưỡng và tăng trưởng năng lực ngôn từ cho học sinh ở bậc học trung học cơ sở và trung học phổ thông là thiết yếu đến thế nào. Và đó chính là vai trò và trách nhiệm của môn Ngữ văn .
Như trên đã nói, năng lực thẩm mĩ và năng lực ngôn từ không tách rời nhau, mà có mối quan hệ gắn bó, tương hỗ để cùng tăng trưởng qua môn Ngữ văn. Nó giống như cặp đôi ngựa cùng song hành để kéo cỗ xe song mã – Ngữ văn chạy về tới đích : tăng trưởng tốt nhất hai năng lực đó cho người học .

Một số ĐỊNH HƯỚNG VIỆC DẠY – HỌC

Trong khoanh vùng phạm vi một bài báo, không hề nói hết được những việc cần làm, mà chỉ hoàn toàn có thể nêu lên những xu thế để tăng trưởng năng lực cho người học qua dạy – học Ngữ văn .
Thứ nhất, cần thống nhất với nhau trên cả quan điểm và hành vi là phải chấm hết ngay lối dạy truyền thống lịch sử chỉ phân phối tri thức cho học sinh để chuyển sang cách dạy Ngữ văn mới nhằm mục đích tăng trưởng năng lực cho người học .
Thứ hai, cần có một bộ SGK Ngữ văn được biên soạn theo ý thức tăng trưởng năng lực người học để làm cơ sở cho việc dạy – học .
Thứ ba, là vai trò chủ yếu của người thầy trong việc tăng trưởng năng lực của học sinh. Để tăng trưởng tốt năng lực thẩm mĩ, cần hướng vào người học là đa phần chứ không phải hướng vào tác phẩm hay văn bản như cách dạy truyền thống lịch sử trước đây ; từ đó hoàn toàn có thể mở ra thời cơ và tạo điều kiện kèm theo thuận tiện để người học mày mò và chiêm ngưỡng và thưởng thức vẻ đẹp của tác phẩm văn chương .
Để tăng trưởng tốt năng lực ngôn từ, bên cạnh việc tu dưỡng cho người học một vốn ngôn từ thiết yếu để sử dụng, cần đặc biệt quan trọng quan tâm khâu thực hành thực tế bởi chỉ qua thực hành thực tế thì năng lực mới tăng trưởng được. Thực hành ở đây là thực hành thực tế giao tiếp ngôn ngữ và thực hành thực tế tạo lập văn bản, cần được rèn luyện tiếp tục để người học hoàn toàn có thể làm chủ được ngôn từ và sử dụng thành thạo nó .
Thứ tư, là vai trò dữ thế chủ động của học sinh để hoàn toàn có thể tự tăng trưởng năng lực của mình. Năng lực thẩm mĩ và năng lực ngôn từ là những năng lực tự thân mà em nào cũng có. Chỉ cần người thầy luôn biết cách khơi dậy năng lực tự tăng trưởng đó của học sinh trong dạy học .

Như vậy, khi vai trò chủ đạo của người dạy gặp được sự chủ động của người học thì việc phát triển năng lực trong dạy – học Ngữ văn sẽ thành công.

Xem thêm: Lý Do Nhiều Học Phí Trường Doanh Nhân Ceo Việt Nam Tuyển Sinh 2021

Source: https://vh2.com.vn
Category : Doanh Nhân