Networks Business Online Việt Nam & International VH2

Phật giáo và truyền thông

Đăng ngày 12 September, 2022 bởi admin

DẪN NHẬP

Trong khuynh hướng toàn thế giới hóa như lúc bấy giờ, việc giao lưu, hợp tác đa phương diện giữa những vương quốc trên quốc tế là một xu thế tất yếu. Trong dòng chảy chung đó, Nước Ta cũng hòa mình và thích ứng trước những thay đổi của thời đại “ công nghệ tiên tiến 4.0 ”. Trong đó, truyền thông là nghành nghề dịch vụ có nhiều thay đổi nhất ; nó tác động ảnh hưởng hầu hết mọi nghành nghề dịch vụ kinh tế tài chính, xã hội, chính trị, quân sự chiến lược … Trước tình hình tăng trưởng chung của dân tộc bản địa, Phật giáo Nước Ta cũng không ngoại lệ, cần hội nhập để tiếp thu những giá trị của thời đại. Thông qua những thành tựu của khoa học kỹ thuật, Phật giáo liên tục tiến hành, thông dụng và phát huy vai trò hộ quốc, an dân bằng những hình thức đầy mới lạ và văn minh. Phật giáo đã và đang ứng dụng truyền thông đa phương diện trong những hoạt động giải trí của Giáo hội để đưa đạo vào đời một cách hiệu suất cao nhất .Tuy nhiên, sự tăng trưởng nào cũng có mặt trái của nó. Cùng với sự bùng nổ thông tin, xã hội nói chung và Phật giáo Nước Ta nói riêng cũng bị tác động ảnh hưởng từ sự tăng trưởng của mạng lưới hệ thống internet toàn thế giới trong yếu tố “ ô nhiễm thông tin ” hay còn gọi là khủng hoảng cục bộ thông tin. Trước vấn nạn ấy, mỗi người con Phật có cái nhìn đúng về vai trò, nghĩa vụ và trách nhiệm của cá thể trong việc giải quyết và xử lý thông tin để tiếp và nhận thông tin từ mạng lưới hệ thống mạng xã hội toàn thế giới nhằm mục đích tránh bị rơi vào vòng xoáy của những thông tin “ bẩn ” .

NỘI DUNG

1. Các khái niệm chung

1.1. Định nghĩa truyền thông và truyền thông Phật giáo

Truyền thông là một phương pháp trao đổi thông tin có từ rất lâu rồi. Bất kỳ cá thể, tổ chức triển khai, đoàn thể hay doanh nghiệp, cộng đồng dân tộc-xã hội hay hội đồng tôn giáo-chính trị của một quốc gia hay toàn quốc tế cũng đều sử dụng truyền thông để triển khai xong tiềm năng đã đặt ra. Vậy truyền thông là gì ? “ Truyền là truyền đạt, Thông và thông tin. Truyền thông đơn thuần là quy trình truyền đạt thông tin, sử dụng ngôn từ, chữ viết, hình ảnh, sắc tố nhằm mục đích tắc động trực tiếp đến tư duy tâm lý của đối tượng người tiêu dùng mà tất cả chúng ta muốn hướng đến ”. [ 1 ] Đây là định nghĩa mang tính phổ cập. Truyền thông là hoạt động giải trí gắn liền với sự tăng trưởng của con người và xã hội loài người. Nhờ sự tiếp xúc mà “ con người tự nhiên ” trở thành “ con người xã hội ”. Trên thực tiễn, truyền thông không riêng gì diễn ra trong loài người mà còn giữa những loài động vật hoang dã, cỏ cây ; hay giữa con người với những loài đó .

Trong chuyên đề “Vai trò của truyền thông đối với Phật giáo”, tác giả đã phát biểu: “Truyền thông là một hoạt động gắn liền với cuộc sống con người. Nói chuyện với nhau để chia sẻ, tâm tư, tình cảm, hiểu biết.”[2] Hay: “Truyền thông là hiện tượng xã hội phổ biến, ra đời phát triển cùng với sự phát triển của xã hội loài người…thông qua ngôn ngữ, cử chỉ, điệu bộ, hành vi…để truyền tải những thông điệp, biểu lộ thái độ cảm xúc.”[3] Qua định nghĩa trên, chúng ta thấy rằng, truyền thông không tách rời hoạt động của cuộc sống giữa những con người trong xã hội. Nhờ truyền thông mà con người dễ nói chuyện với nhau, dễ chia sẻ tâm tư, tình cảm, mục tiêu, lý tưởng sống… Từ sự trao đổi thông tin qua lại mà con người hiểu nhau hơn, thay đổi nhận thức và điều chỉnh hành vi của mình phù hợp với những quy chuẩn xã hội nhằm đưa đến một môi trường xã hội đạo đức, văn minh, phát triển và hạnh phúc hơn.

Bạn đang đọc: Phật giáo và truyền thông

Như vậy, truyền thông là quy trình san sẻ, truyền tải tài liệu thông tin ; khởi đầu bằng thông điệp từ người truyền thông tin đến người nhận thông tin. Thông tin được truyền tải trong quy trình truyền thông là sự trao đổi có mục tiêu. Quá trình truyền thông giúp người nhận thông tin update kiến thức và kỹ năng về yếu tố được nêu ra, hoặc đổi khác nhận thức, kiến thức và kỹ năng, thái độ của người nhận thông tin về những yếu tố này. Bên cạnh đó, những thông tin thu nhận được qua truyền thông hoàn toàn có thể góp thêm phần xu thế, kiến thiết xây dựng quan điểm cá thể, nhóm xã hội về một yếu tố đơn cử .Dựa vào khái niệm truyền thông vừa trình diễn ở trên, thì truyền thông Phật giáo cũng có mục tiêu tương tự như, vẫn là truyền đạt và san sẻ thông tin đến cá thể hoặc hội đồng, nhưng có sự độc lạ về nội dung truyền tải. Do đó, truyền thông Phật giáo chính là “ truyền tải Chính pháp của đạo Phật đưa vào xã hội hướng đến mục tiêu Đạo pháp Dân tộc ; hướng dẫn tăng, ni trẻ và phật tử gần với Chân thiện mỹ, góp thêm phần ship hàng cho Giáo hội ; trách nhiệm truyền thông Phật giáo là liên kết giữa Giáo hội và tăng, ni, Giáo hội với Chính quyền, giữa Phật giáo với xã hội ”. [ 4 ] Như vậy, truyền thông Phật giáo được hiểu là quy trình truyền tải những thông điệp về những mặt khác nhau của đời sống Phật giáo như : tư tưởng, giáo lý, đạo đức, giới luật, chiêu thức tu tập, những hoạt động giải trí Phật sự khác. Bởi Phật giáo cũng là một phần của đời sống và không tách mình ra khỏi đời sống hội đồng. Truyền thông Phật giáo cũng nằm trong xu thế chung của xã hội, trong vòng xoáy chung của truyền thông ấy. Có thể nói, truyền thông Phật giáo là một thành phần không hề tách rời trong quy trình hoằng pháp của Phật giáo Nước Ta nói riêng và Phật giáo quốc tế nói chung. Do đó, Phật giáo cũng đã và đang sử dụng những thành tựu công nghệ tiên tiến tiên tiến và phát triển của quả đât, nhằm mục đích đưa Phật pháp vào đời để chuyển hóa nỗi khổ niềm đau của tha nhân, dẫn dắt họ hướng đến chân trời an vui giải thoát .

Tap chi Nghien cuu Phat hoc Phat giao va truyen thong 1

1.2 Khái niệm truyền thông đại chúng

Đối tượng của truyền thông không phải trong khoanh vùng phạm vi cá thể mà toàn xã hội. Do đó, truyền thông đại chúng cũng là một khái niệm cần phải được hiểu rõ. Truyền thông đại chúng ( TTĐC ) là hoạt động giải trí chuyển giao những thông tin có tính phố biến trong xã hội một cách thoáng đãng, công khai minh bạch, trải qua những phương tiện đi lại như báo in, đài phát thanh, truyền hình, báo mạng điện tử, internet … đến phần đông công chúng. Như vậy, TTĐC là quy trình mà nhờ đó những người làm truyền thông sử dụng những phương tiện kĩ thuật để san sẻ thông tin, vượt qua khoảng cách về khoảng trống nhằm mục đích tác động ảnh hưởng đến khán thính giả và đại đa số quần chúng nói chung .TTĐC là một hiện tượng kỳ lạ mới Open trong thời hạn gần đây, đặc biệt quan trọng là khoảng chừng cuối thế kỷ XX. Sở dĩ đến cuối thế kỷ XX mới Open truyền thông đại chúng, vì nó dựa vào sự thông dụng của máy vi tính với công dụng “ tích hợp những phương tiện đi lại truyền thông vào máy tính và sự tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ của Internet ”. [ 5 ] Sự Open của TTĐC đã là đổi khác mọi mặt của đời sống cá thể và tác động ảnh hưởng đến hàng loạt xã hội. Con người đã không sống như trước, xã hội cũng có những sự đổi khác để thích ứng với sự tăng trưởng của thời đại. Mặt trái của nó gây nên thực trạng khủng hoảng cục bộ về thông tin, để lại nhiều hậu quả nặng nề .

1.3 Khủng hoảng truyền thông và khủng hoảng truyền thông Phật giáo

Khủng hoảng truyền thông ( KHTT ) không phải là khái niệm mới so với xã hội loài người. Từ xưa đã Open khái niệm này, nhưng nó thực sự được định hình và diễn ra sôi sục trong thời hạn gần đây. Tại Nước Ta, năm 1991, Đại học Quốc gia nước Australia ( ANU ) cùng Viện Công nghệ tin tức tại Thành Phố Hà Nội ( IOIT ) thực thi thí nghiệm liên kết những máy tính ở nước Australia và Nước Ta trải qua đường dây điện thoại cảm ứng. Khi liên kết thành công xuất sắc vào năm 1992, IOIT có hộp thư điện tử riêng với đuôi ở tận nước Australia (. au ). Năm 1994, sau hai năm thử nghiệm thành công xuất sắc, IOIT trở thành nhà sản xuất dịch vụ internet tiên phong tại Nước Ta. Các dịch vụ khác của internet được chính thức đi vào hoạt động giải trí tại Nước Ta từ năm 1997. [ 6 ] Từ đó đến nay, trải qua 24 năm chính thức hòa mạng internet quốc tế, Nước Ta đã có những biến hóa đáng kể về những mặt .Khi những công cụ tân tiến tương hỗ tối đa cho việc truyền tin, cộng với ngân sách thấp, có khi không lấy phí nên người sử dụng mạng xã hội rất nhiều. Từ sự tăng trưởng ào ạt về số lượng dẫn đến mất trấn áp hoạt động giải trí so với 1 số ít đối tượng người tiêu dùng. Lợi dụng sơ hở của pháp lý trong quản trị mạng xã hội, một số ít cá thể hay tổ chức triển khai đã triển khai những hoạt động giải trí truyền thông không đúng pháp luật, gây ảnh hưởng tác động đến đối tượng người tiêu dùng mà họ nhắm đến. Do đó, hoàn toàn có thể nói : “ Khủng hoảng truyền thông là những thông tin mang mối rình rập đe dọa nghiêm trọng đến niềm tin, uy tín của một tổ chức triển khai, cơ quan, đơn vị chức năng hoặc của những bên tương quan. ” [ 7 ] Hay : “ Khủng hoảng truyền thông là bất kể một sự kiện nào có năng lực ảnh hưởng tác động xấu đi đến hình ảnh của cá thể, xã hội hay tổ chức triển khai, tập đoàn lớn, cơ quan, đơn vị chức năng so với công chúng của nó. ” [ 8 ] Như vậy, KHTT xuất phát từ những thông tin sai thực sự đã dẫn đến những khủng hoảng cục bộ tâm ý, gây hoang mang lo lắng cho dư luận xã hội. Có khi, những thông tin đó còn chứa đựng mối rình rập đe dọa đời sống cá thể, gây mất uy tín cho những tổ chức triển khai của xã hội. Đôi lúc, vì áp lực đè nén của truyền thông, nhiều người bị stress ( căng thẳng mệt mỏi ) dẫn đến trầm cảm, tự sát …KHTT là thuật ngữ chung chỉ cho sự khủng hoảng cục bộ trên những mặt của đời sống xã hội về thông tin. Ngày nay, quốc tế ảo của truyền thông đã đi vào đời sống thường ngày cũng như tác động ảnh hưởng tổng lực đến mọi mặt đời sống của quả đât. Chỉ cần gõ từ khóa “ khủng hoảng cục bộ truyền thông ”, trong vòng 0,45 giây đã cho 11.000.000 hiệu quả. Như thế đủ cho tất cả chúng ta thấy mức độ “ nóng ” của chủ đề này. Phật giáo cũng tham gia hoạt động giải trí truyền thông trên những ứng dụng công nghệ tiên tiến nên cũng không tránh khỏi bị ảnh hưởng tác động. Đây là sự tất yếu. Có khác chăng giữa KHTT và KHTT Phật giáo là ở đối tượng người dùng bị tác động ảnh hưởng. Đối tượng của KHTT Phật giáo là những cá thể, tổ chức triển khai đoàn thể xuất gia lẫn tại gia đều bị nhắm đến. Do đó, hoàn toàn có thể định nghĩa : KHTT Phật giáo là những thông tin mang đến mối nguy cơ tiềm ẩn hay gây mất niềm tin so với cá thể tu sĩ, đoàn thể tăng già và những tổ chức triển khai Phật giáo .

2. Ứng dụng truyền thông hiện đại vào Phật giáo

Phật giáo từ xưa đến nay, không nằm ngoài chủ trương “ nói lên sự khổ và sự diệt khổ ” [ 9 ] dựa trên ý thức từ bi, trí tuệ. Vì thế thông tin của Phật giáo truyền bá luôn đồng nhất, tức là luôn nói lên thực sự của cuộc sống và yêu cầu những giải pháp nhằm mục đích xử lý những yếu tố gây khổ đau cho chúng sinh, giúp chúng sinh được an vui ngay trong đời sống hiện tại. Ngày nay truyền thông Phật giáo có vai trò rất quan trọng trong quy trình hiện đại hóa Phật giáo, góp thêm phần giúp cho Phật giáo thích ứng kịp thời trước xu thế toàn thế giới hóa lúc bấy giờ : truyền tải chính pháp vào xã hội, liên kết giữa Giáo hội và Tăng, Ni, giữa Giáo hội với chính quyền sở tại, giữa Phật giáo với xã hội. Vai trò của truyền thông Phật giáo đạt được hiệu suất cao cao là nhờ việc sử dụng những mô hình truyền thông khác nhau như : kênh truyền hình Phật giáo, youtube, zalo, facebook, mạng xã hội Lotus ( phiên bản Facebook Phật giáo Nước Ta ), trang trực tuyến, thư viện số, báo giấy, báo điện tử … Ngoài ra còn những trang cá thể, chùa, những đạo tràng của người xuất gia cũng như tại gia tham gia vào công tác làm việc truyền thông. Chính sự tương tác với số lượng người tham gia phần đông cũng là mặt tích cực trong công tác làm việc hoằng pháp mà truyền thông văn minh mang đến cho Phật giáo .

2.1. Cung cấp thông tin và nguồn tri thức vô tận

Nhờ vào sự tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ của mạng lưới hệ thống những mô hình truyền thông như nêu ở trên, Giáo hội Phật giáo Nước Ta ( GHPGVN ) đã kịp thời vận dụng sự tối ưu của phương tiện đi lại truyền thông để ship hàng cho những hoạt động giải trí như : truyền tải những chủ trương, những kế hoạch hoạt động giải trí của GHPGVN từ Trung ương đến địa phương, thông tin những kì đại hội ; những hoạt động giải trí về giáo dục, hoằng pháp, từ thiện và văn hóa truyền thống ; hay những chủ trương chủ trương của nhà nước có tương quan. Như trong đại dịch Covid, dưới sự chỉ huy kịp thời của Trung ương Giáo hội, Giáo hội những cấp đã kịp thời truyền đạt thông tin đến từng cơ sở thờ tự, đến từng mái ấm gia đình Phật tử. Trên những ứng dụng đều đăng tải những lao lý của nhà nước cũng như của Giáo hội. Việc làm đồng điệu này đã góp thêm phần cùng với nhà nước trong việc ngăn ngừa sự lây lan của dịch bệnh. Nếu như rất lâu rồi, những cuộc họp của Ban Trị sự Giáo hội những cấp phải thực thi trong phòng họp ; thì nay, nhờ vào truyền thông kỹ thuật số, những cuộc họp được thực thi trải qua những ứng dụng như : zoom, meet … Việc dạy học tại những học viện chuyên nghành Phật giáo cũng thực thi dạy trực tuyến. Chính những hoạt động giải trí này vừa hoàn toàn có thể thực thi giãn cách xã hội ( tương thích pháp luật nhà nước ) vừa hoàn toàn có thể truyền tải thông tin đến những cơ sở kịp thời .Bên cạnh thông tin những hoạt động giải trí của Giáo hội trong nước, những phương tiện đi lại truyền thông truyền hình riêng của Phật giáo ( như Phật sự trực tuyến, An Viên ) còn update tình hình Phật giáo quốc tế, hướng dẫn Fan Hâm mộ phát huy vai trò của người phật tử. Đồng thời, Giáo hội cũng thiết lập những website Phật giáo như : phatgiao.org.vn, giaohoiphatgiaovietnam, giacngo.vn, daophatngaynay, vanhoaphatgiao, tapchinghiencuuphatgiao.com … Những trang mạng này giúp người tìm kiếm những thông tin về giáo lý, hoạt động giải trí Phật sự, hay nhiều yếu tố khác rất nhanh gọn. Hay việc đăng tải Kinh-Luật-Luận và tàng trữ tài liệu trên mạng lưới hệ thống điện tử vnbet.vn ( hay còn gọi “ số hóa kinh sách ” ) nhằm mục đích ra mắt đến phần đông quần chúng đã giúp ích rất nhiều trong việc thông dụng giáo lý. Những ai có nhu yếu học tập Phật pháp hoàn toàn có thể truy vấn bất kỳ khi nào và hoàn toàn có thể sử dụng nguồn tài liệu đa dạng và phong phú này Giao hàng cho nghiên cứu và điều tra .

2.2. Hoằng pháp lợi sinh

Hoằng pháp lợi sinh luôn là tiềm năng mà Giáo hội đặt ra. Đây cũng chính là tâm nguyện của đức Phật với mong ước đem đạo vào đời. Ngài khuyên những hàng đệ tử : “ hãy cất bước du hành vì quyền lợi của nhiều người, vì an nhàn của nhiều người, vì lòng thương xót trần gian, vì sự tiến hóa, sự quyền lợi, sự an vui của chư Thiên và quả đât, chớ đi hai người chung một ( đường ). ” [ 10 ] Ngài còn khuyên chúng đệ tử hãy thuyết giảng giáo pháp để mọi người hoàn toàn có thể chớp lấy được ý nghĩa, vận dụng thực hành thực tế trong đời sống bằng cách “ giảng giải về Phạm hạnh thanh tịnh một cách toàn vẹn và vừa đủ. ” [ 11 ] Qua lời dạy này của đức Phật, tất cả chúng ta thấy Ngài rất chú trọng việc hoằng pháp, muốn đem giáo pháp toàn hảo mà Ngài đã chứng, được giảng dạy với mục tiêu mang lại quyền lợi cho chúng sinh. Hoằng pháp không chỉ số lượng giới hạn trong việc truyền đạo mà mục tiêu chính là làm thế nào để tư tưởng Phật giáo được ứng dụng nhiều hơn vào đời sống, đem lại sự bình an, niềm hạnh phúc cho người dân. Hoằng pháp không riêng gì chú trọng đến sự tu tập hướng nội, hướng thiện, còn chú trọng đến những yếu tố nóng bỏng của xã hội, của quốc gia ; kịp thời Open, góp phần, đề xuất kiến nghị những giải pháp xoa dịu khổ đau, xử lý những vấn nạn chung của xã hội .Mối quan hệ ngặt nghèo giữa truyền thông và hoằng pháp hình thành ngay từ thời đức Phật còn tại thế. Truyền thông khiến quy trình hoằng pháp trở nên phong phú và phát minh sáng tạo. Hoằng pháp của Phật giáo trong thời hiện tại đã phát huy tối đa sức mạnh của truyền thông. Truyền thông số hiện giúp những buổi thuyết giảng được san sẻ thoáng đãng và Viral nhanh gọn. Nhờ đó, tư tưởng Phật giáo lan tỏa đến được nhiều vùng chưa có dấu chân tang, ni trực tiếp hoằng hóa. Hoằng pháp giúp ngày càng tăng sự hiểu biết về tư tưởng, giáo lý Phật giáo, giá trị ứng dụng của những giải pháp tu tập Phật giáo vào đời sống hàng ngày ; đặc biệt quan trọng trong toàn cảnh xã hội văn minh nhiều áp lực đè nén như lúc bấy giờ, sẽ lôi cuốn ngày càng nhiều người đến với Phật pháp. Với sự tương hỗ của truyền thông, pháp hội tổ chức triển khai ở một nơi nhưng phật tử nhiều nơi hoàn toàn có thể tham gia, dù bất kể khi nào cần nghe giảng cũng đều hoàn toàn có thể. Nhờ đó nhân duyên Phật pháp được gieo rộng khắp .Đặc biệt, truyền thông ngày này tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho những bạn trẻ đến với Phật giáo. Đây là lứa tuổi cần đặc biệt quan trọng chăm sóc trong hoằng pháp thời văn minh. Cần ngày càng tăng hơn nữa những chương trình truyền thông đặc trưng dành riêng cho nhóm tuổi này. Ngoài ra, Ban hoằng pháp cũng đã sử dụng những phương tiện đi lại truyền thông nhằm mục đích trình làng Phật giáo đến những đối tượng người dùng khác như : giới người kinh doanh, tù nhân …

2.3. Góp phần mở rộng mạng lưới phật tử cho Phật giáo Việt Nam

Truyền thông số là công cụ đắc lực liên kết mạng lưới Phật tử Nước Ta. Nhờ sự tăng trưởng của công nghệ thông tin, phật tử trong và ngoài nước có điều kiện kèm theo tương tác tiếp tục. Qua đó, mạng lưới phật tử được lan rộng ra, hình thành nhiều mô hình hội đồng phật tử. Kết nối hội đồng phật tử từ nhóm nhỏ đến nhóm lớn trở nên bền chặt và gắn bó hơn nhờ sự san sẻ thông tin và tương tác tiếp tục qua mạng lưới hệ thống mạng internet .Phật tử Nước Ta nhờ truyền thông số mà có sự hội nhập với hội đồng phật tử Nước Ta tại hải ngoại và hội đồng phật tử quốc tế. Các buổi giảng của những giảng sư tại hải ngoại là phương pháp liên kết phật tử trong nước và ngoài nước tốt nhất. Nhờ vào sự truyền tải thông tin của công nghệ tiên tiến số mà hoạt động giải trí Phật sự trong nước được ra mắt ra quốc tế. Một số phật tử ở quốc tế đã theo dõi và ủng hộ cả vật chất và ý thức cho hoạt động giải trí trong nước. Cộng đồng phật tử xuyên vương quốc với sự tham gia của phật tử khắp năm châu đã Open và ngày càng trở nên thông dụng .

2.4. Truyền tải các giá trị về văn hóa, đạo đức

Phật giáo cũng như những tôn giáo khác, luôn đề cao giá trị đạo đức, nhân văn. Giáo lý Phật giáo hướng tới thiết kế xây dựng con người trở nên lương thiện, có nhân cách tốt, góp thêm phần kiến thiết xây dựng, tăng trưởng xã hội không thay đổi, hài hòa. Nghị quyết 24 – NQ / TW ngày 16 tháng 10 năm 1990 ghi lại đổi khác nhận thức của Đảng về tôn giáo, trong đó nhấn mạnh vấn đề : “ Đạo đức tôn giáo có nhiều điều tương thích với công cuộc kiến thiết xây dựng xã hội mới ”. [ 12 ] Về cơ bản, những giá trị đạo đức của Phật giáo là tương thích với chuẩn mực đạo đức xã hội. Do đó, phát huy giá trị đạo đức Phật giáo cũng là một hình thức phát huy những giá trị đạo đức xã hội. Đối với người phật tử và những người có niềm tin theo Phật giáo, nếu tuân thủ những chuẩn mực đạo đức theo Phật giáo ; điều này sẽ tương hỗ họ đạt tới đời sống an nhàn, niềm hạnh phúc chân chính .Truyền thông tân tiến còn giúp Trung ương Giáo hội gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của những ngôi cổ tự, những văn hóa truyền thống phi vật thể như những nghi thức nghi lễ Phật giáo khác nhau tại mỗi vùng miền … Nhờ vào mạng lưới hệ thống internet hoàn toàn có thể tàng trữ và ra mắt thoáng đãng đến quần chúng nhân dân những giá trị lịch sử dân tộc, văn hóa truyền thống, xã hội qua những hiện vật còn được bảo tồn tại những cơ sở trải qua hình ảnh, số liệu tàng trữ .Tóm lại, qua việc nghiên cứu và phân tích ứng dụng truyền thông tân tiến vào Phật giáo đã cho tất cả chúng ta thấy được vị trí của nó trong sự tăng trưởng chung của những tổ chức triển khai tôn giáo, xã hội của một vương quốc. Vì lẽ đó, không phải ngẫu nhiên trong thời hạn gần đây truyền thông được xem như quyền lực tối cao thứ tư ( sau quyền lực tối cao lập pháp, hành pháp và tư pháp ). Với sự bùng bổ thông tin như lúc bấy giờ, truyền thông càng bộc lộ rõ vị thế của mình. [ 13 ] Bên cạnh đó, mặt trái của truyền thông cũng để lại những hệ lụy vô cùng lớn .

3. Truyền thông hiện đại nhắm vào Phật giáo

3.1. Mượn danh Phật giáo để phục vụ lợi ích cá nhân hay tập thể

Trong toàn cảnh lúc bấy giờ, để phá hoại Phật giáo, hình ảnh người tu sĩ là đối tượng người dùng được lựa chọn thứ nhất. Người ta hoàn toàn có thể ảnh hưởng tác động đến tăng đoàn bằng nhiều cách, nhưng truyền thông là sự lựa chọn thuận tiện và có hiệu suất cao hơn cả do sức ảnh hưởng tác động của nó rộng khắp và nhanh gọn. Có những người mượn danh tăng, ni để hoạt động giải trí bất chính vẫn còn nhiều trong xã hội. Không chỉ cá thể mà những đoàn thể cũng tận dụng hình ảnh tăng, ni để kiếm tiềm hay vì mục tiêu khác. Đơn cử vài trường hợp như : Năm 2012, trên mạng xã hội Open clip dài 1,5 phút Open đoạn video tuyên truyên sức khỏe thể chất sinh sản bằng cách lấy hình ảnh thầy trò Đường Tăng đến Tây Trúc gặp Phật tổ để thỉnh bao cao su. Điều đáng nói, cơ quan đứng ra thực thi là Bộ tin tức truyền thông và Trung ương đoàn TNCS Hồ Chí Minh ; clip trên lại nhận được sự nhìn nhận xuất sắc từ Ban giám khảo. Theo quan điểm của một vài người, họ trọn vẹn phản đối và ý kiến đề nghị xóa video này vì đây là “ Một clip phản cảm, thiếu văn hóa truyền thống, xúc phạm nghiêm trọng đến Phật giáo ”. [ 14 ] Ngày 17/3/2012, Hòa thượng Thích Thiện Nhơn cũng đã ký văn bản gởi đến cở sở chủ quản đề xuất xóa bỏ đoạn video, trong văn bản đánh giá và nhận định rõ ràng : “ clip của những sinh viên thuộc Học viện Báo chí tuyên truyền là thiếu ý thức, mang nội dung xúc phạm niềm tin tôn giáo, đổi khác nội dung đi thỉnh kinh bằng việc đi thỉnh bao cao su, là xúc phạm đến vị Thánh tăng và Đức Phật – Giáo chủ của Phật giáo, một nhân vật lịch sử vẻ vang được cả quốc tế ngưỡng mộ. ” [ 15 ] Việc can thiệp của Giáo hội vào những hoạt động giải trí gây bất hại cho Phật giáo đăng trên mạng là điều tất yếu. Bởi, những thông tin đã đăng tải trên mạng, nếu không được người đăng xóa bỏ thì nó vẫn cứ sống sót mãi. Đó là điều lợi nhưng cũng lại là điều tai hại khi những thông tin sai lầm vẫn cứ hiển hiện khi một ai đó có nhu yếu tìm tới .Không dừng lại ở đó, ngày 04/07/2018, trên Tuổi trẻ trực tuyến Open bài báo mang tên “ Thời buổi trực tuyến, đi chùa cũng hoàn toàn có thể đi trên … mạng ! ” ; trong đó ra mắt những hình thức cúng tế, dâng sao, hóa giải … như ngoài đời thực đã khiến nhiều người hoang mang lo lắng. Hình thức “ Viếng chùa trực tuyến ” còn lan rộng ra khoanh vùng phạm vi khi có ứng dụng riêng trong điện thoại thông minh hệ điều hành quản lý Android và trên ứng dụng Google Play. Việc phổ cập hình thức này tạo điều kiện kèm theo cho những người tạo ra nó kiếm tiềm thuận tiện. Vì chỉ cần càng nhiều người truy vấn, ĐK kênh thì họ sẽ có thêm nhiều thu nhập. Đây là một việc làm vô cùng nguy cơ tiềm ẩn cho Phật giáo. Bởi nếu đi chùa chỉ để ship hàng cho mục tiêu cúng tế thì từ từ người dân sẽ rơi vào mê tín dị đoan dị đoan. Lâu dần làm cho Phật giáo mất đi thực chất “ khai ngộ chúng sinh nhập Phật tri kiến ”. Hằng ngày, khi tiếp xúc trực tiếp với tăng, ni, được học hỏi giáo pháp tiếp tục nhưng có người còn chưa thoát ra được những phiền não trong đời sống. Vậy thì, với hình thức gián tiếp như vậy mang lại quyền lợi đến đâu. Cái nguy cơ tiềm ẩn của nó chưa lường được, nhưng mô hình này phổ cập thoáng rộng như vậy đã gián tiếp gây trở ngại cho hoạt động giải trí hoằng pháp và độ sinh của Giáo hội .Qua hai ví dụ trên, tất cả chúng ta thấy rằng đối tượng người dùng mà tập thể, tổ chức triển khai nhắm đến là hình ảnh của đức Phật và đệ tử của Ngài. Điều đặc biệt quan trọng, hai cơ quan này là người đại diện thay mặt cho những tầng lớp người trẻ tuổi trong xã hội. Với cái nhìn thiếu thiện cảm về Phật giáo như vậy thì tương lai những người người trẻ tuổi sẽ nghĩ về đạo Phật như thế nào. Đây là một yếu tố cần nghĩ tới. Ngoài ra, hình ảnh đức Phật còn bị tận dụng một cách thái quá khi bị đưa vào những nơi “ tục tỉu ” như hoạt động giải trí kinh doanh thương mại quán bar. Bar là nơi người ta ăn chơi trác tán, là nơi giới trẻ tìm đến để thác loạn. Vậy mà quán bar Buddha tại Q. 2, Tp. HCM đã ngang nhiên dùng tên và hình ảnh của đức Phật để trang trí. Họ tận dụng Phật giáo để tuyên truyền cho hình thức kinh doanh thương mại mà không nghĩ đến đặc thù của yếu tố. Việc làm này gây phản cảm vô cùng, tác động ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh tôn kính của đức Phật .

3.2. Nhắm vào đời sống của người xuất gia

Đời sống của người xuất gia thời hạn gần đây bị truyền thông “ chĩa mũi dùi ” rất nhiều. Nhiều người đã tạo kênh youtube cá thể rồi quay lại những hoạt động giải trí của những người có bộc lộ không đúng với thực chất của người tu. Từ những video tiên phong, kéo theo những video tiếp nối do người khác tạo ra. Vì “ độ nóng ” của những tin tương quan đã khiến người ta không khỏi tò mò. Điển hình như thời hạn gần đây, liên tục Open những clip tương quan đến “ Thiền am bên bờ ngoài hành tinh ” hay “ Đại đức Thích Tâm Phúc ” …“ Thiền am bên bờ thiên hà ” hay “ Tịnh thất Bồng Lai ” là cái tên gây nhiều sóng gió trên mạng xã hội trong hai năm lại đây. Chỉ cần gõ từ khóa “ Thiền am bên bờ thiên hà ” trong mục tìm kiếm thì khoảng chừng 1.470.000 tác dụng sẽ Open trong 0,46 giây, với những tiêu đề “ nóng ” như : “ Thiền am bên bờ ngoài hành tinh lừa đảo ”, “ Thủ đoạn trục lợi của Tịnh thất Bồng Lai ” hay “ Tịnh thất bồng con ” … kèm theo đó là rất nhiều bài báo, hình ảnh và hàng trăm clip xoay quanh những nhân vật trong tổng hợp này ( gồm nhiều đối tượng người tiêu dùng và nhiều thành phần ). Ngoài ra, còn có hàng trăm video ( youtube ) cá thể của nhiều người chăm sóc đến ( cả ủng hộ và phản đối ). Sau đó, Công an tỉnh Long An tiến hành tìm hiểu đã có những tác dụng và xác định bắt đầu : “ Thiền am bên bờ thiên hà ” thực ra là một đại gia đình cùng chung sống một cách không phân định huyết thống, hầu hết là con cháu ruột của ông Lê Tùng Vân, những thành viên trong mái ấm gia đình này là những người giả danh tu sĩ thực thi những việc làm không đúng giới luật Phật giáo. [ 16 ] Có quá nhiều yếu tố tương quan đại gia đình này, nhưng yếu tố nóng nhất chính là việc xác nhận huyết thống của những người có tương quan. Nhiều người bức xúc đã có những lời lẽ, hình ảnh châm biếm nặng nề dành cho ông Lê Tùng Vân. Chưa khi nào hình ảnh người tu sĩ bị đưa lên mạng nhiều như vậy. Ở đây, tất cả chúng ta không xét họ có là tu sĩ thật hay giả danh, nhưng một thời hạn dài trong hình tướng của người xuất gia họ đã tạo ra bao nhiêu thị phi về đạo đức cá thể, về lối sống không phải của người xuất gia. Bấy nhiêu đó đã ảnh hưởng tác động không nhỏ đến hình ảnh người tu sĩ trong lòng những người mới bước vào cửa Phật .

Tap chi Nghien cuu Phat hoc Phat giao va truyen thong 2

Sự kiện gần đây là thông tin về “Đại đức Thích Tâm Phúc”, người giả sư – nhân vật chính trong hàng loạt video quay cận cảnh phá giới, ăn thịt và phát ngôn “vô văn hóa” gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến Giáo hội. Với những hình ảnh được cắt ra từ các video, chúng ta thấy hình ảnh người tu sĩ bị bôi nhọ một cách thậm tệ. Chỉ cần gõ từ khóa “Thích Tâm Phúc” thì khoảng 123.000.000 kết quả hiện ra trong 0,54 giây, với những hình ảnh, video, các bài báo có liên quan đến nhân vật này. Những thông tin chúng ta nhận được là nhưng câu như: “Thầy chùa ăn thịt chó”, “Thầy chùa bán tượng Phật”, rồi những câu từ khó nghe khác. Đơn cử, khi xem video với tiêu đề “Thầy Thích Tâm Phúc ăn Bún Đậu Mắn Tôm ở Sài Gòn và cái kết”[17], chúng ta thấy thật xúc phạm cho hình ảnh người tu sĩ. Một người trong hình tướng của một người xuất gia mà lại có những hành động vô cùng thô tháo khi ăn, nói năng như người thế tục. Để người khác xưng hô là “Thầy” mà không biết hổ thẹn. Ban đầu, khi những video này được tung trên mạng và được chia sẻ, nhiều người đã tỏ ra bực bội, bức xúc. Thế nhưng vẫn có những người bênh vực khi cho rằng: Tế Điên ăn mặn không sao, tại sao thầy ăn mặn thì bị nói; tu chủ yếu ở tâm chứ cần gì hình thức, ghét những người giả danh tri thức; khi sư thầy ăn, thầy quên cả không gian, đó cũng là thiền; cũng tội Thầy, chắc áp lực lắm… Như vậy, trong sự việc này vẫn có người ủng hộ; họ không hoàn toàn phản đối những hành động không nên có ở người tu sĩ. Điều đó, cho chúng ta thấy thái độ cởi mở hơn trong quan niệm của người dân.

Tuy rằng, sau khi vấn đề diễn ra, GHPGVN cũng đã can thiệp. Thượng tọa Thích Nhật Từ cũng đã đăng video phản hồi vấn đề tương quan và cho rằng Thích Tâm Phúc không phải thuộc Giáo hội, chỉ hoạt động giải trí như một Tịnh thất. Thượng tọa Thích Chân Tính cũng đã hai lần chứng minh và khẳng định thực sự Thích Tâm Phúc không phải tăng chúng chùa Hoằng Pháp. Nhưng những gì tương quan đến Thích Tâm Phúc vẫn gây hiệu ứng đối với những người “ nhiều chuyện ”. Đấy là hậu quả của truyền thông đại chúng gây nên những khủng hoảng cục bộ trong tín tâm của Fan Hâm mộ Phật giáo mà hiện tại tất cả chúng ta hoàn toàn có thể nhìn nhận .Như vậy, qua hai ví dụ nổi bật trên, tất cả chúng ta thấy rằng từ khi video tiên phong tương quan đến những nhân vật này Open cho đến ngày hôm nay cũng đã nhiều tháng, nhiều năm trôi qua nhưng vấn đề vẫn chưa được xử lý triệt để. Những người quay video vẫn liên tục quay, người theo dõi vẫn ở số lượng lớn. Từ những hình ảnh này, dù thực sự đúng hay sai cũng vô tình tạo nên ấn tượng không tốt trong lòng những người tin Phật. Tăng sĩ là người đại diện thay mặt cho đức Phật đem đạo vào đời, thay Phật hoằng dương chính pháp. Người tu sĩ là hiện thân đơn cử, sinh động cho hình ảnh Phật giáo ; nhưng với tư cách của một người “ thầy ” như vậy liệu có thích hợp không. Xã hội khi tiếp xúc với đạo Phật, nếu từ những người tu sĩ mạo danh như thế thì không hề tưởng tượng một đạo Phật sống sót và hoạt động giải trí ở trần gian sẽ như thế nào. Xin đừng mượn danh người xuất gia mà làm tổn hại đến hình ảnh Tăng đoàn, đừng để “ Con sâu làm rầu nồi canh ”. Xin hãy nhớ nhân quả không khi nào sai, chỉ là nó đến sớm hay muộn mà thôi .

3.3. Đánh vào niềm tin của người tại gia

Trước hết là yếu tố cầu siêu hóa giải, thỉnh vong tại chùa Ba Vàng. Truyền thông đã hàng loạt nhắm đến chùa Ba Vàng, tung ra nhiều vật chứng chứng tỏ việc gọi hồn và tổ chức triển khai cúng giải oan với giá tiền “ khủng ” mà chùa đưa ra. Sau nhiều ngày “ ăn dầm ở dề ” tại chùa, cánh phóng viên báo chí đã ghi lại những hoạt động giải trí của chùa rồi từ đó phát tán trên mạng xã hội. Sự việc xảy ra đã tác động ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động giải trí của chùa nói riêng, đến Giáo hội nói chung. Trên trong thực tiễn, từ lâu, ở miền Bắc đã sống sót tập tục cúng gọi hồn và giải oan. Người dân rất tin vào việc con người sau khi chết, linh hồn sẽ về báo mộng. Đây là một niềm tin đã ăn sâu vào tín ngưỡng của dân cư. Nhiều chùa ở miền Bắc đều có hoạt động giải trí này. Đây cũng chính là sự dung hòa văn hóa truyền thống theo vùng miền. Nhiều người cho rằng : nếu chùa ở miền Bắc mà không tổ chức triển khai việc này thì sẽ khó mà tăng trưởng. Cũng bởi nhu yếu của Fan Hâm mộ nên chùa Ba Vàng phân phối. Tuy nhiên, yếu tố đặt ra là : chùa Ba Vàng đã tận dụng niềm tin của Fan Hâm mộ mà “ làm tiền ”, nâng giá trong việc tổ chức triển khai lễ cho gia chủ. Kèm theo đó là hàng loạt những hoạt động giải trí gây dậy sóng dư luận của những cá thể ủng hộ và phản đối. Bài viết của BBC New đăng ngày 26/3/2019 đã tổng hợp rất nhiều luồng dư luận. [ 18 ] Sau khi vấn đề xảy ra tại chùa, hàng loạt yếu tố xung quanh chùa được “ lôi ra ” như : trụ trì chùa Ba Vàng là Đại tá công an, quá khứ bất hảo của trị trì chùa Ba Vàng, chùa Ba Vàng lừa đảo … Trước những thông tin như vậy, tất cả chúng ta cần phải có thời hạn để làm rõ. Sự việc xảy ra ở chùa đã cho tất cả chúng ta cái nhìn khách quan hơn. Tuy rằng, chùa đã “ làm tiền ” Fan Hâm mộ nhưng vẫn có người ủng hộ. Họ cho rằng, chùa không lao lý Chi tiêu, góp phần dựa trên sự tùy hỉ của mỗi người. Cũng có người không hề phản đối việc cúng giải oan tại chùa … Vậy nhưng, những điều không hay vẫn được “ moi móc ” không sót chân tơ kẻ tóc bởi những người chống đối. Họ không những vi phạm, xâm phạm đời tư cá thể mà còn gây nhiều bất lợi cho hình ảnh của Phật giáo Nước Ta trước quốc tế. Bởi sự kiện này xảy ra gần sát với thời hạn tổ chức triển khai Đại lễ Vesak 2019 diễn ra ở chùa Tam Chúc, tỉnh Hà Nam .Truyền thông còn tạo thời cơ cho những người công kích Phật giáo có thời cơ phát huy hết công lực. Điển hình như Linh mục Trần Đình Long đã đăng những clip tận dụng hình ảnh người xuất gia tới Giáo xứ, nhằm mục đích tôn vinh Chúa. Chỉ cần gõ “ Sư cô đến Giáo điểm Tin Mừng ” thì sẽ có khoảng chừng 7.410.000 tác dụng trong vòng 0,48 giây. Những clip xoay quanh những nữ tu sĩ đến cơ sở công giáo ca tụng Thiên Chúa, để xin sự cứu rỗi của Chúa vào những năm 2018, 2019. Cùng một ngữ cảnh, “ Thánh lễ ngoại lệ tại chùa cho một vị chân tu vừa theo Chúa ”, “ Một Ni cô đến với giáo điểm Tin Mừng ”, rồi “ Sư cô đến với cộng đoàn lòng thương xót Chúa ” do Linh mục Long cố ý tạo ra. [ 19 ] Thực chất những tin tức họ đăng chỉ là một sự dàn dựng nhằm mục đích đả kích vào niềm tin của người phật tử. Họ thật sự quá khôn ngoan khi tìm đối tượng người tiêu dùng tương thích để triển khai ý đồ. Những người họ nhắm đến là những người làm công quả ở chùa không có kỹ năng và kiến thức, thiếu chính kiến như : Nhân vật chính trong clip “ Sư cô đến với cộng đoàn lòng thương xót Chúa ” là cô Nguyễn Thị Vàng, là người làm công quả ở chùa Quang Minh Q. Tân Phú. Họ lừa tới rồi phỏng vấn vì sao tìm đến, ai hướng dẫn đến … nhằm mục đích mục tiêu ca tụng lòng từ bi của Chúa, chỉ có Chúa mới tương hỗ được họ thoát khỏi bệnh tật, khổ đau. “ Cha Long ” thật là một con người xảo quyệt. Từ những hành vi ân cần, nhỏ nhẹ, choàng vai, vuốt ve một cách thân thương của ông khiến người ta thuận tiện bị mắc bẫy. Hơn thế nữa, ông ta còn có cả một mạng lưới hệ thống “ ekip ” tương hỗ trong quy trình quay video. Những người bị hại, họ mảy may không hề biết mình đã gây bao điều tệ hại cho Phật giáo. Trong hình tướng người xuất gia mà lại đến nhà thời thánh san sẻ niền tin vào Chúa, nhưng thực tiễn là họ bị lừa đến để gài bẫy chụp hình, quay clip cùng với Trần Đình Long nhằm mục đích mục tiêu dẫn dắt dư luận theo khunh hướng mà người dàn dựng hướng đến. Báo Giác ngộ Online cũng đã đăng bài phản hồi thực sự của việc này vào ngày 25/03/2019. Trong bài báo đã phỏng vấn người bị hại, nghiên cứu và phân tích những nguyên do và chỉ ra cái sai của linh mục Long trong hoạt động giải trí của mình để không thay đổi niềm tin của mọi người so với Phật giáo .Thời gian gần đây, những người không thích Phật giáo luôn tìm cách hạ uy tín của Phật giáo bằng cách đánh vào niềm tin của quần chúng. Đây cũng là phương diện tác động ảnh hưởng mạnh đến sự tăng trưởng và không thay đổi của Giáo hội. Bởi Phật giáo cùng với nhân dân có mối liên hệ mật thiết. Mất niềm tin trong lòng quần chúng thì nền tảng Phật giáo trong nhân dân sẽ lung lay, càng có thời cơ cho tín ngưỡng khác tăng trưởng. Sau những gì đã nghiên cứu và phân tích, tất cả chúng ta thấy có một thực sự là : mặt dù những thông tin đó là sai lầm nhưng nó vẫn không hề bị gỡ bỏ, nó vẫn hiển hiện trong mạng lưới hệ thống internet chung. Phương tiện truyền thông đa phần mà họ hướng đến là quay clip rồi tung lên mạng. Phải chăng đây là phương cách nhanh gọn và đông người tương tác. Như vậy, nếu muốn trả lại sự trong sáng cho Phật giáo không gì hơn là phải công khai minh bạch xin lỗi để mọi người cùng biết .

4. Phật giáo đối diện khủng hoảng truyền thông và hướng giải quyết

4.1. Thực hành Bát chính đạo

Tại Nước Ta, truyền thông tân tiến chỉ tăng trưởng mạnh vào thế kỷ XXI, kéo theo đó là sự biến hóa gần như toàn xã hội. Nếu như trước đây, vào thời đức Phật, muốn truyền thông tin gì phải đi bộ hay xe ngựa ; mất thời hạn dài thông tin mới đến với mọi người. Còn hiện tại, chỉ cần một cái nhấp chuột là cả quốc tế đều biết. Ở bất kể nơi nào, chỉ cần có liên kết internet là mọi người hoàn toàn có thể lên mạng, hoàn toàn có thể biết được tin tức toàn quốc tế. Trước sức Viral tin tức như vũ bão, bất kỳ ai cũng nên cẩn trọng trong việc đảm nhiệm thông tin đồng thời phải “ giữ hình ảnh ” của mình. Nếu sơ suất, những hình ảnh, lời nói “ không hay ” trong đời sống trở thành tâm điểm để mọi người buôn chuyện. Đối với người phật tử, càng nên rất là cẩn trọng trong từng oai nghi, cử chỉ trong đời sống hằng ngày. Nếu lỡ gặp người không thích Phật giáo, khi họ nhìn thấy hoặc nghe thấy những điều như vậy, họ hoàn toàn có thể đăng tin và thổi phồng vấn đề thêm lên. Phật giáo là tôn giáo hướng dẫn mọi người con đường rèn luyện nhân cách, đạo đức làm người, hướng con người đến chân-thiện-mỹ. Do đó, mỗi thành viên của Tăng đoàn phải là một tấm gương để người khác noi theo .Cuộc sống không khi nào yên bình. Nó luôn luôn sống sót hai mặt tích cực lẫn xấu đi. Truyền thông cũng vậy. Ngoài những mặt tích cực mà nó mang lại thì mặt trái của nó để lại hậu quả cũng không phải nhỏ. Thời gian gần đây, Phật giáo cũng bị ảnh hưởng tác động nhiều từ “ truyền thông bẩn ”. Mỗi cá thể khi tham gia mạng xã hội nên vận dụng Bát chính nghĩa như thể nền tảng kiến thiết xây dựng một xã hội đạo đức và trí tuệ. Đạo đức và trí tuệ chính là nền tảng cơ bản để hoàn thành xong nhân cách làm người ở hiện tại cũng như bậc Thánh trong tương lai .Những cái gì qua mắt, tai … đều trở thành duyên. Do đó, khi tất cả chúng ta đảm nhiệm thông tin cần phải tỉnh táo, không vội tin. Thông tin đưa đến không phải tin nào tất cả chúng ta cũng nhận lấy rồi xem đó như thể chân lý, mà phải biết tinh lọc. Trước hết, cần xác lập nguồn gốc thông tin. Đây được xem là dùng Chính kiến mà đối lập. Chính kiến tức là tầm nhìn chân chính, là yếu tố tiên phong trong con đường tiến tới niềm hạnh phúc an nhàn. Đó là một tiến trình “ tuệ tri được bất thiện và tuệ tri được căn bổn bất thiện, tuệ tri được thiện và tuệ tri được căn bổn thiện, chư Hiền, khi ấy Thánh đệ tử có Chính tri kiến, có tri kiến chính trực, có lòng tin pháp tuyệt đối và thành tựu diệu pháp này. ” [ 20 ] Trong đời sống hàng ngày, nhất là trong yếu tố truyền thông càng cần vận dụng hơn nữa. Nếu không có Chính kiến, con người không phân biệt được đâu là đúng sai. Khi nhận thức sai một vấn đề nào đó, mạng lưới hệ thống thần kinh của người đó sẽ đưa ra những phán đoán gồm có quy nạp, diễn dịch, tổng hợp … dẫn đến sai lầm đáng tiếc. [ 21 ] Do vậy, không phải ngẫu nhiên mà đức Phật đưa Chính kiến lên số 1 .Đức Phật từng dạy : “ Này chư Hiền, tri kiến về Khổ, tri kiến về Khổ tập, tri kiến về Khổ diệt, tri kiến về Khổ diệt đạo. Này chư Hiền, như vậy gọi là Chính tri kiến. ” [ 22 ] Trong xã hội, không phải ai khi tiếp cận với truyền thông đều có mục tiêu tốt. Có những người, họ lập kênh youtube, facebook với mục đich để kiếm tiền nên sẵn sàng chuẩn bị lao vào săn tin mặc kệ đúng sai. Qua đó, khi đảm nhiệm những thông tin từ truyền thông, tất cả chúng ta cũng cần trang bị chính kiến. Từ khi mạng xã hội bùng nổ, những cuộc khủng hoảng cục bộ truyền thông lan nhanh đến chóng mặt. Cái gì hay thì ít tìm đến, cái gì giật gân thì người truy vấn tăng vùn vụt. Nếu như trước đây, thông tin phần nhiều phụ thuộc vào vào những trang báo chính thống, hoặc được tranh luận gián tiếp trải qua ngòi bút của phóng viên báo chí, thì giờ đây, tin tức Viral theo từng giây, từng phút trải qua từng kênh cá thể, hội đồng trên mạng xã hội .Truyền thông báo mạng lúc bấy giờ do tự phát, thiếu nhận thức khách quan và không bị pháp lý quản trị ngặt nghèo nên người ta tung tin không cần biết đúng sai, không cần biết hậu quả đến đâu. Câu chuyện nổi tiếng “ Tăng Sâm giết người ” ở Trung Quốc đã chứng tỏ cho điều đó. Chuyện kể rằng : Tăng Sâm là một chàng trai hiền lành, sống rất được lòng những người xung quanh. Một hôm, có người đến báo với mẹ ông : Tăng Sâm giết người. Lần thứ nhất, mẹ ông không tin. Lần thứ hai, bà mẹ vẫn không tin ; nhưng trong lòng đã khởi đầu giao động. Sau đó một lác, lại đưa tin đến. Lần này bà đã không còn bình tĩnh được nữa. Bà vứt khung cửi sang một bên, băng tường mà chạy. Thực tế, con bà không giết người. Kẻ giết người là người trùng tên với con bà nên mới xảy ra hiều lầm như vậy .Qua câu truyện này cho tất cả chúng ta thấy một nguyên tắc : việc sai nhưng lặp đi lặp lại nhiều lần cũng trở thành chân lý. Dù việc xảy ra là gì hay người bị đề cập đến là ai, niềm tin nơi người đảm nhiệm thông tin vững vàng như người mẹ tin con cũng bị đánh gục. Từ sự kiện này, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể rút ra bài học kinh nghiệm trong qua trình truyền và nhận tin. Tất cả những gì tất cả chúng ta thấy nghe chưa chắc đã thật. Phương Tây có câu ngạn ngữ rất hay : “ Một nửa ổ bánh mì vẫn là bánh mì nhưng 50% thực sự không còn là thực sự ”. [ 23 ] Nói như vậy, để tất cả chúng ta thấy rằng : những việc diễn ra trước mắt tất cả chúng ta cũng chưa hẳn là thực sự. Những thông tin tương quan đến yếu tố Phật giáo cũng không nằm ngoài những mục tiêu câu view, câu like hay vì những ý đồ bất chính, nó như phần nổi của tảng băng chìm. Trong quốc tế mạng, ai ai cũng hoàn toàn có thể trở thành những nhà báo không chính qui và thiếu đạo đức nghề nghiệp .Thời đại công nghệ tiên tiến, sự truyền tin diễn ra càng mau lẹ, vận tốc và sự tiếp đón đã đạt đến mức độ cao. “ Số lượng người dùng internet ở Nước Ta 2020 là 68,17 triệu người. Tăng 6,2 triệu người so với năm 2019, tăng đến 10 %. Trong đó có hơn 145 triệu thiết bị di động được liên kết với internet. Bình quân mỗi người dùng 2,1 thiết bị di động. ” [ 24 ] Qua thống kê này, số lượng người dùng điện thoại cảm ứng mưu trí liên kết internet cao hơn 1,5 lần trên bình quân dân số cả nước. Như vậy, khi một tin tức phát đi sẽ có xác xuất người chớp lấy thông tin rất cao. Với một lượng lớn thông tin như vậy : “ Người tu hành phải là người giàu tư duy và rất cần trí tuệ để tư duy nhận thức chân lý. ‘ Chính tư duy ’ là một trong tám con đường chính. Tư duy không phải là vọng tưởng. Người nhiều vọng tưởng không phải là người giàu tư duy. ” [ 25 ] Ví như, khi gặp một bài báo hay youtube nào đó nói xấu một người, người đó tất cả chúng ta biết về tính cách, đạo đức hay xuất thân của họ. Bỗng một ngày, người ấy nổi tiếng với những chứng cứ vô căn cứ, do một cá thể nào đó cố ý gài bẫy. Thật khó xác lập được thực hư thế nào, tất cả chúng ta cần phải tỉnh thức và phải làm rõ những thông tin tương quan, cần phải suy ngẫm nguyên do, hậu quả … rồi mới đưa ra nhận định và đánh giá cho mình, không nên hấp tấp vội vàng nhìn nhận khi chưa hiểu rõ về nó. Bởi có một số ít cá thể, họ tận dụng hình tướng người tu để làm những việc phi đạo đức. Kết quả, Tăng đoàn phải chịu hậu quả mà họ gây ra .Trong khi nhận và truyền thông tin, yếu tố quan trọng nhất là phải có chính kiến và tư duy logic. Nếu thiếu hai tác nhân này dẫn dắt thì hành vi của tất cả chúng ta khó mà được trấn áp theo khunh hướng tốt. Điều quan trọng, những khủng hoảng cục bộ truyền thông xuất hiện đa số bắt nguồn từ những thông tin sai thực sự. Để góp thêm phần giảm đi ảnh hưởng tác động xấu đi của nó, không gì hơn mỗi người nên thực hành thực tế Chính ngữ. Vận dụng Chính ngữ khi truyền và khi nhận thông tin thì mỗi người sẽ “ tự chế không nói láo, tự chế không nói hai lưỡi, tự chế không ác khẩu, tự chế không nói lời phù phiếm. ” [ 26 ] Khi làm được như vậy, không những mang lại niềm tin cho người, hạn chế sự khủng hoảng cục bộ về ý thức ; mà còn có những phước báu như lời Phật dạy trong Kinh Thập thiện nghiệp đạo : được người tin yêu, được trời người khen ngợi, được trí tuệ thù thắng, luôn biết tương khắc và chế ngự lời nói của mình, không ai chê trách, được người có trí khen ngợi, có uy đức hơn người … [ 27 ] Đó chính là quả mà Chính ngữ mang lại không chỉ hiện đời mà còn nhiều đời sau .Là phật tử, khi đăng tải thông tin trên những trang cá thể, tất cả chúng ta cần có Chính kiến và Chính tư duy trong nghành nghề dịch vụ này, đặc biệt quan trọng là với facebook, youtube. Một số tu sĩ sử dụng facebook một cách trang nghiêm bằng cách đặt tên pháp danh, tên chùa của mình để đăng tải những bài điều tra và nghiên cứu Phật pháp và hoạt động giải trí phật sự … điều này rất đáng trân trọng. Trong khi đó, 1 số ít vị cho rằng mạng là quốc tế ảo và ẩn mình dưới những tên khác thì sẽ không ai biết mình, để rồi liên tục đăng tải những hình ảnh phản cảm, mất oai nghi, đôi lúc gây ra những hậu quả khôn lường. Là người xuất gia mà đời sống thường nhật của mình như ăn gì, uống gì, đi đâu, làm gì … ta đều muốn cho cả quốc tế biết. Điều đó chỉ gây phản cảm trong mắt hội đồng và tệ hơn sẽ bị những thành phần bất hảo tận dụng hình ảnh làm những điều phương hại đến Phật giáo. Do đó, trên những trang cá thể không đăng những thông tin vô bổ mà nên truyền tải giáo lý Phật dạy để những người thân trong gia đình hoàn toàn có thể từ từ thấm nhuần tư tưởng Phật đà. Hằng ngày, mỗi người nên rèn luyện cho mình sự nhanh gọn khi đối lập với những điều bất thiện. Chúng ta phải biết tự mình biện hộ, bảo vệ cho bản thân trước khi người khác bảo vệ mình. Để làm được như vậy thì mỗi người cần phải học thêm môn học Công xảo minh, chính là : “ chú trọng đến việc thông thuộc công nghệ tiên tiến kỹ thuật, toán học, và những môn khoa học ”. [ 28 ] Trong thời đại công nghệ tiên tiến như lúc bấy giờ, nếu tất cả chúng ta không biết gì về những ứng dụng và mối đe dọa của những mô hình phương tiện đi lại truyền thông, không sử dụng được chúng là một điều thiếu sót. Đây chính là vận dụng Chính nghiệp và Chính mạng trong thời đại truyền thông số như lúc bấy giờ .Khi đã có được cái nhìn đúng về những việc xảy ra trên mạng, tất cả chúng ta : “ Hãy tự nghiệm xét và tìm kiếm những gì dẫn đến niềm hạnh phúc và tự do, và hãy dứt bỏ những gì không đưa đến con đường ấy. Hãy theo đuổi con đường đưa đến niềm hạnh phúc. ” [ 29 ] Chúng ta cần phải suy ngẫm, tìm ra hướng đi cho bản thân. Thay vì trở thành “ anh hùng bàn phím ” tranh luận với họ. Chúng ta hãy đăng những tin tức tương quan về Phật giáo. Theo quy luật của sự sửa chữa thay thế, khi cái này Open với tầng số cao nó sẽ dần thay thế sửa chữa cho cái có trước đó trong não bộ của con người. Hơn nữa, đức Phật đã từng nói : “ Ta không tranh luận với đời, chỉ có đời tranh luận với ta ”. Trong Kinh Ambattha, [ 30 ] đức Phật đã dạy hàng đệ tử một pháp tu rất thiết thực. Đó chính là, không nên nổi tâm sân giận khi bị người nhục mạ ; cũng không nên vui mừng khi có người tán thưởng ; mà hãy bình tâm quán xét, tìm ra mức độ thực sự trong những lời đó chiếm bao nhiêu Xác Suất. Nếu trong lúc mọi người đang tranh cãi mà mình còn biện hộ sẽ khó mà làm cho tình hình lặng xuống. Như một học giả đã nói : “ Hận thù, có lẽ rằng được châm thêm vào lúc có xung đột do những phương tiện đi lại tuyên truyền, hoàn toàn có thể bắt nguồn từ sự ràng buộc vào gia tài hay 1 số ít yếu tố nào đó. Dù người ta muốn sống trong yên lành, nhưng họ không hề đạt được. ” [ 31 ] Nói như vậy, để tất cả chúng ta luôn nhớ nghĩ đến hậu quả mà tránh. Do vậy, một thông tin đăng tải, người tu sĩ cần bình tĩnh nhìn nhận tính đúng mực của nó, xu thế cho phật tử có cái nhìn chính kiến để tránh thực trạng bỏ đạo, hủy báng Phật, Pháp, Tăng … Đây chính là sự vận dụng Chính niệm và Chính định khi đối lập với khủng hoảng cục bộ truyền thông trong hiện tại .Dân tộc ta có câu tục ngữ rất hay : “ Tức nước vỡ bờ ”, ý muốn nói : khi vấn đề đã vượt quá số lượng giới hạn của nó thì sẽ không còn trấn áp được nữa. Cũng vậy, những thông tin, hình ảnh không tốt về đạo Phật, nếu một ngày nào đó nó như “ giọt nước tràn ly ” thì lòng người sẽ không còn quy hướng về Phật giáo. Gây dựng niềm tin thì khó, phá bỏ thì dễ. Do đó, Giáo hội cần phải có giải pháp ngăn ngừa những phát ngôn bừa bãi, gây tác động ảnh hưởng đến hình ảnh tăng đoàn. Có những yếu tố, nếu người bị hại cứ yên lặng thì người ta cho đó là những thông tin đúng, rồi từ đó càng đẩy yếu tố đi xa trong thực tiễn. Phật giáo có câu rất hay : “ Giọt nước tuy nhỏ, nhưng hoàn toàn có thể xuyên cả đá tảng ”. Cho nên, tôn trọng thực sự là ý thức của pháp lý. Trong trường hợp này, vận dụng Chính tinh tấn là thiết yếu. “ Đối với những ác, bất thiện pháp chưa sinh, khởi lên ý muốn không cho sinh khởi ; vị này nỗ lực, tinh tấn, quyết tâm, trì chí. Đối với cái ác, bất thiện pháp đã sinh, khởi lên ý muốn trừ diệt ; vị này nỗ lực, tinh tấn, quyết tâm, trì chí. Đối với những thiện pháp chưa sinh, khởi lên ý muốn khiến cho sinh khởi ; vị này nỗ lực, tinh tấn, quyết tâm, trì chí. Đối với những thiện pháp đã sinh khởi, khởi lên ý muốn khiến cho an trú, không cho băng hoại, khiến cho tăng trưởng, tăng trưởng, viên mãn ; vị này nỗ lực, tinh tấn, quyết tâm, trì chí. ” [ 32 ] Khi thực tập được như vậy, những xấu đi sẽ từ từ được lắng xuống, thực sự sẽ được sáng tỏ .Tóm lại, trước tình hình KHTT như lúc bấy giờ, việc vận dụng Bát chính nghĩa so với mỗi người khi tham gia mạng xã hội là điều vô cùng thiết yếu .

4.2. Những đề xuất

Dùng truyền thông tập kích Phật giáo, đó thực ra là đánh vào tín tâm, vào lòng người, tàn phá những mối liên hệ cơ bản tạo ra sự Phật giáo tân tiến. Nếu lòng tin của Fan Hâm mộ bị lung lay, xã hội mất tin cậy vào người tu sĩ, Phật giáo sẽ trở thành là một thứ triết học cao xa, không hề chuyển hóa nhân tâm, không đi vào đời sống, làm chất xúc tác cho một số ít ít người tò mò. Vậy, nghĩa vụ và trách nhiệm của người tu sĩ gìn giữ Phật pháp cần phải làm gì trước những vấn nạn truyền thông gây ảnh hưởng tác động đến đạo Phật ?Trước hết, mỗi người cần sẵn sàng chuẩn bị cho mình vừa đủ những trang bị khi gia nhập mạng xã hội. Đó chính là giới hạnh của một người xuất gia. Khi tất cả chúng ta gìn giữ giới luật không thiếu thì xã hội tôn trọng, không có thời cơ cho kẻ xấu tận dụng .Mỗi tăng, ni phải là những nhà hoằng pháp. Muốn được như vậy, tu sĩ phải có năng lực của những người thật tu. Chúng ta không phải nói những gì mình biết, mà phải nói những gì người khác cần. Không nên bàn luận nếu mình chưa hiểu rõ yếu tố tránh thực trạng “ tam sao thất bổn ” .Phật giáo cần nên giảng dạy những “ Lập trình viên ” có trình độ cao về IT hay những hacker hoàn toàn có thể xâm nhập vào mạng lưới internet nhanh nhất. Làm được như vậy hoàn toàn có thể khống chế những tin tức giả hoặc biết nguồn gốc đăng tin để phân phối cho cơ quan nhà nước. Chúng ta không nên xem đây là một hình thức vi phạm giới luật, mà hãy xem như thủ hộ bản thân. Bởi yếu tố ở đây là người đó thao tác sau khi thông tin sai thực sự đã công bố. Cho nên, tất cả chúng ta phải tự bảo vệ mình trước khi người khác hay chủ trương pháp lý của nhà nước bảo vệ. Làm thế nào để mỗi người phật tử là một dũng sĩ trên mặt trận truyền thông, chống lại những ảnh hưởng tác động xấu đi của truyền thông bẩn .Đề nghị nhà nước cần có giải pháp nặng khi xử lí những cá thể hay tổ chức triển khai cố ý hạ nhục thanh danh của tập thể hay mái ấm gia đình, cá thể. Cần có hình thức răn đe tương thích. Ông Khuất Quang Hưng : “ Theo kinh nghiệm tay nghề từ bản thân ông thì một trong những cách hữu hiệu để giải quyết và xử lý những fanpage đưa tin sai này là thao tác trực tiếp với Bộ tin tức và Truyền thông với những chứng cứ rõ ràng để cơ quan quản trị nhu yếu Facebook có hành vi. Việc này có công dụng hơn hẳn so với việc liên lạc trực tiếp với Facebook. ” [ 33 ]Kêu mọi cá thể phải tôn trọng lao lý, không nên vì quyền lợi cá thể mà làm những điều phi đạo đức. Sự đoàn kết một lòng của những tăng, ni, phật tử sẽ là lời nói lớn lao để bảo vệ Phật giáo trước những nguy hại của những thành phần bất hảo. Chúng ta hãy đồng lòng thì không gì là không hề vượt qua .

KẾT LUẬN

Qua những gì đã nghiên cứu và phân tích và chứng tỏ như trên, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy được những tiện ích vô cùng to lớn mà truyền thông tân tiến đã mang lại cho Phật giáo nước nhà. Bên cạnh đó, Phật giáo cũng bị truyền thông tác động ảnh hưởng ngược trở lại, gây nhiều bất lợi trong thời hạn qua. Để Phật giáo đi vào đời và làm quyền lợi cho tha nhân, tất cả chúng ta cũng phải gật đầu những xung đột khi hòa mình vào dòng chảy chung của xã hội. Nhưng KHTT Phật giáo diễn ra trong những năm gần đây đang có khuynh hướng ngày càng tăng. Đứng trước vấn nạn đó, người con Phật như tất cả chúng ta không hề hờ hững, vô cảm ; mà nên trở thành những người hộ pháp đắc lực .Thực tế khách quan, xã hội càng tăng trưởng thì nhu yếu truyền thông càng tăng cao. Đi liền với nó là những mối nguy cơ tiềm ẩn ẩn tàng mà không phải khi nào người sử dụng thông tin cũng hoàn toàn có thể chớp lấy và đủ tỉnh táo mà đảm nhiệm. Do đó, trong đời sống hằng ngày, tất cả chúng ta cần phải triển khai xong đạo đức cá thể và bản lĩnh của một người chính trực, sống ngay thật và đầy trí tuệ trải qua con đường Bát chính nghĩa mà đức Phật đã dạy. Làm được như vậy, khi va chạm với những thông tin bẩn, tất cả chúng ta mới có được những cái nhìn chân chính, đưa ra được những quyết định hành động đúng đắn ; gìn giữ được hình ảnh cá thể, đồng thời góp thêm phần làm cho giá trị đạo đức của Phật giáo đi vào lòng người .

Thích Nữ Minh Đạt
Lớp Thạc sĩ Khóa III, Học viện Phật giáo Việt Nam tại Tp.HCM

— — — — — — –

CHÚ THÍCH:

[1] “Truyền thông là gì? Ngành truyền thông và những điều bạn cần biết”, https:// trinhducduong.com. Truy cập ngày 19/3/2021.
[2] Nhiều tác giả, (2020), Kỉ yếu hội thảo nữ giới Phật giáo với lĩnh vực báo chí, Viện Nghiên Cứu Phật Học Việt Nam – Trung tâm nghiên cứu nữ giới Phật giáo, tr. 22.
[3] Sđd, tr. 48.
[4] “Truyền thông Phật giáo qua cái nhìn Bát Chánh Đạo”, www.vuonhoaphatgiao.com. Truy cập 18/3/2021.
[5] Phan Thị Kim Loan, (2016), Lịch sử báo chí, TP. Hồ Chí Minh: Đại Học Quốc Gia TP. Hồ Chí Minh, tr.4.
[6] Phan Thị Kim Loan, tr. 233.
[7] Kỉ yếu hội thảo nữ giới Phật giáo với lĩnh vực báo chí, tr. 13.
[8] Nt.
[9] Thích Minh Châu dịch, (2012), Kinh Trung bộ 1, Kinh ví dụ con rắn, Hà Nội: Tôn Giáo, tr. 173
[10] Indacanda dịch, (2014), Đại Phẩm Tập 1, Tụng Phẩm Thứ Nhì, Hà Nội: Tôn Giáo, tr. 36.
[11] Indacanda dịch, tr. 36.
[12] Lê Hải Triều, (2004), Mặt trận tổ quốc Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, Đà Nẵng: Quân Đội Nhân Dân, tr. 168.
[13] Kỉ yếu hội thảo nữ giới Phật giáo với lĩnh vực báo chí, tr. 13.
[14] Minh Nguyên, “Clip ‘Thầy Trò Đường Toong Đi Thỉnh… Bao Cao Su’ Một Sản Phẩm Không Có Tính Nhân Văn”, https://thuvienhoasen.org/. Truy cập ngày 31/01/2021.
[15] “Clip ‘thỉnh bao cao su’: TWGH Phật giáo VN lên tiếng”, http://cuucshuehn.net/print/. Truy cập ngày 30/3/2021.
[16] Hà Long, “Lộ thêm sự thật về Tịnh thất bồng lai, Thiền am bên bờ vũ trụ”, https://kenh14.vn/. Truy cập ngày 31/3/2021.
[17] Hân Trần vlog, “Thầy Thích Tâm Phúc ăn Bún Đậu Mắn Tôm ở Sài Gòn và cái kết”, công chiếu vào 7/3/ 2021. Truy cập ngày 29/3/2021.
[18] “Chùa Ba Vàng: Đại đức Thái Minh bị cách chức, bà Phạm Thị Yến bị phạt”, www.bbc.com. Truy cập ngày 31/3/2021.
[19] Đăng ngày 10/3/2019.
[20] Thích Minh Châu dịch, (2012), Kinh Trung bộ 1, Kinh Chánh tri kiến, Hà Nội: Tôn Giáo, tr. 75.
[21] Thích Nhật Từ, (2012),Con đường chuyển hóa-Ứng dụng Bát chánh đạo trong đời sống, Hà Nội: Hồng Đức, tr. 4.
[22] Thích Minh Châu dịch, (2012), Kinh Trung Bộ 2, Kinh Phân Biệt Về Sự Thật, Hà Nội: Tôn Giáo, tr. 592.
[23] Viện Xã hội học, (1997), Xã hội học, Hà Nội: Ủy Ban Khoa Học Xã Hội Việt Nam, tr. 111.
[24] “Thống kê người dùng internet ở Việt Nam 2020 – Các mạng xã hội phổ biến nhất thế giới – Các mạng xã hội phổ biến ở Việt Nam”. https://quangcaotructuyen24h.vn/. Truy cập ngày 18/3/2021.
[25] Thích Từ Thông dịch, (2008), Như Lai Viên Giác Kinh, Hà Nội: Tôn Giáo, tr.108.
[26] Thích Minh Châu dịch, (2012), Kinh Trung Bộ 2, Kinh Phân Biệt Về Sự Thật, Hà Nội: Tôn Giáo, tr. 592.
[27] Thích Tịnh Hạnh dịch, (2000), Đại Tập 58, Kinh Thập thiện nghiệp đạo, Taiwan: Hội Văn Hóa Giáo Dục Linh Sơn Đài Bắc, tr.794-795.
[28] Thích Thanh Lương, “Vai trò của giáo lý Ngũ minh trong công cuộc hoằng pháp thời hiện đại”, https://www.tuvienquangduc.com.au/. Truy cập ngày 31/3/2021.
[29] Nhiều tác giả, (2013),Quan điểm của Phật giáo trước các vấn đề hiện đại, Dr. Đỗ Kim Thêm (sưu tầm và soạn dịch), Hà Nội: Hồng Đức, tr. 181.
[30] Thích Minh Châu dịch, (1991), Kinh Trường Bộ 1, Kinh Ambattha, TP. Hồ Chí Minh: Viện Nghiên Cứu Phật Học Việt Nam, tr. 159.
[31] Dr. Đỗ Kim Thêm, Sđd, tr.4.
[32] Thích Minh Châu dịch, (2012), Kinh Trung Bộ 2, Kinh Phân Biệt Về Sự Thật, Hà Nội: Tôn Giáo, tr. 592.
[33] Nguyên Cẩn, “Tiếp cận Đạo Phật để xử lý khủng hoảng truyền thông trong thời đại ngày nay”, Tạp chí Văn Hóa Phật Giáo, số 307.

Source: https://vh2.com.vn
Category : Truyền Thông