Khó khăn, vướng mắc khi thực hiện quy định ghi âm, ghi hình trong hỏi cung bị can

Khoản 6 Điều 183 Bộ luật tụng hình sự năm năm ngoái lao lý : “ Việc hỏi cung bị can tại cơ sở giam giữ hoặc tại trụ sở Cơ quan tìm hiểu, cơ quan được giao trách nhiệm thực thi 1 số ít hoạt động giải trí tìm hiểu phải được ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh …. ”. Như vậy, đây là trường hợp bắt buộc phải thực thi giải pháp ghi âm, ghi hình có âm thanh khi thực thi hỏi cung bị can. Nếu Điều tra viên ( ĐTV ), Kiểm sát viên ( KSV ) không thực thi lao lý này khi triển khai hỏi cung bị can là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng .

Tuy nhiên, trên trong thực tiễn, việc thực thi ghi âm, ghi hình có âm thanh khi ĐTV, KSV thực thi hỏi cung bị can tại Nhà tạm giữ, Trại tạm giam hoặc tại trụ sở CQĐT kể từ ngày 01/01/2020 gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc trong việc triển khai pháp luật này vì những nguyên do sau :

Thứ nhất, vẫn còn một số ít CQĐT và VKS chưa được trang bị phương tiện đi lại, thiết bị kỹ thuật sử dụng để ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh, như : Thiết bị thu hình ảnh, âm thanh, đầu ghi hình, sever, những phương tiện đi lại thiết bị kỹ thuật khác …

Thứ hai, một số ít CQĐT và VKS chưa được kiến thiết xây dựng Phòng ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh tại cơ sở giam giữ, trụ sở CQĐT. ..

Thứ ba, lúc bấy giờ, một số ít CQĐT và VKS chưa có cán bộ có trình độ trình độ kỹ thuật và sử dụng thành thạo những phương tiện đi lại, thiết bị kỹ thuật ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh, có nghĩa vụ và trách nhiệm quản trị mạng lưới hệ thống phương tiện đi lại, thiết bị kỹ thuật sử dụng để ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh và dữ gìn và bảo vệ, tàng trữ hiệu quả tài liệu ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh .

Thông tư liên tịch số 03/2018 ngày 01/02/2018 của Bộ Công an, VKSND tối cao, TAND tối cao, Bộ Quốc phòng hướng dẫn về trình tự, thủ tục thực hiện ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh; sử dụng, bảo quản, lưu trữ kết quả ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử (sau đây gọi tắt là Thông tư liên tịch số 03/2018). Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng quy định này vẫn bộc lộ một số vướng mắc, bất cập.

Thứ nhất, lúc bấy giờ lao lý việc hỏi cung bị can tại khu vực khác hoàn toàn có thể được ghi âm, ghi hình có âm thanh theo nhu yếu của bị can hoặc của cơ quan, người có thẩm quyền triển khai tố tụng ( khoản 6 Điều 183 Bộ luật Tố tụng hình sự năm năm ngoái ). Tuy nhiên, trên thực tiễn lúc bấy giờ việc hiểu và vận dụng lao lý trên không thống nhất, vì Thông tư liên tịch số 03/2018 không có lao lý hướng dẫn đơn cử trường hợp nào thì nhu yếu này được cơ quan tìm hiểu gật đầu, trường hợp nào thì không ; địa thế căn cứ nào để nhu yếu này được đồng ý ; khi đồng ý thì tiến trình thực thi với nhu yếu này như thế nào .

Do đó, lúc bấy giờ khi vận dụng có 2 quan điểm. Quan điểm thứ nhất cho rằng, trường hợp bị can hoặc cơ quan, người có thẩm quyền triển khai hoạt động giải trí tố tụng có nhu yếu việc ghi âm, ghi hình có âm thanh thì hoàn toàn có thể được gật đầu hoặc không đồng ý do luật không pháp luật bắt buộc và thực tiễn, việc sắp xếp thiết bị ghi âm, ghi hình có âm thanh chỉ được sắp xếp tại cơ sở giam giữ, trụ sở CQĐT, VKS, cơ quan được giao trách nhiệm thực thi một số ít hoạt động giải trí tìm hiểu nên việc ghi âm hay ghi hình có âm thanh ở những khu vực khác là không bắt buộc phải triển khai. Quan điểm thứ hai ( cũng là quan điểm tác giả ), mặc dầu lúc bấy giờ cơ sở vật chất trong ghi âm, ghi hình có âm thanh ở 1 số ít nơi chưa được trang bị hoặc trang bị chưa vừa đủ nhưng theo tinh thần Thông tư liên tịch số 03/2018, cần phải hiểu trường hợp không sắp xếp được thiết bị ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh thì cán bộ hỏi cung, lấy lời khai thông báo cho bị can biết, nếu họ đồng ý chấp thuận thi triển khai thao tác, trường hợp họ không đồng ý chấp thuận thì không được hỏi cung, lấy lời khai hoặc ngược lại, nếu sắp xếp được thiết bị ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh thì triển khai thao tác. Điều đó đồng nghĩa tương quan với việc ghi âm, ghi hình có âm thanh là bắt buộc, kể cả trong trường hợp này .

Thứ hai, trên trong thực tiễn có trường hợp, sau khi hỏi cung, bị can hoặc người đại diện thay mặt của bị can nhu yếu phát lại ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh để bị can, người đại diện thay mặt của bị can và KSV cùng nghe để bị can xem có cần bổ trợ, thay thế sửa chữa thêm yếu tố gì không ?, lúc bấy giờ gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc. Vì tại khoản 2 Điều 184 Bộ luật Tố tụng hình sự năm năm ngoái lao lý : “ Sau khi hỏi cung, ĐTV, Cán bộ tìm hiểu phải đọc biên bản cho bị can nghe hoặc để bị can tự đọc. Trường hợp bổ trợ, sửa chữa thay thế biên bản thì ĐTV, Cán bộ tìm hiểu và bị can cùng ký xác nhận. Nếu biên bản có nhiều trang thì bị can ký vào từng trang biên bản. Trường hợp bị can viết bản tự khai thì ĐTV, Cán bộ tìm hiểu và bị can cùng ký xác nhận vào bản tự khai đó ”. Và Thông tư liên tịch số 03/2018 cũng chỉ ghi nhận việc thông tin cho bị can, người đại diện thay mặt theo pháp lý của pháp nhân thương mại phạm tội biết về việc ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh, việc thông tin phải ghi vào biên bản, sau đó thực thi thao tác. Khi kết thúc buổi thao tác, cán bộ hỏi cung, lấy lời khai thông báo cho bị can, người đại diện thay mặt theo pháp lý của pháp nhân thương mại phạm tội biết buổi hỏi cung hoặc lấy lời khai kết thúc và nhấn nút kết thúc, thời hạn kết thúc ghi rõ trong biên bản .

Để khắc phục khó khăn, vướng mắc này, Thông tư liên tịch số 03/2018 nên pháp luật thêm trường hợp nếu việc hỏi cung được ghi âm thì sau khi hỏi cung, phải phát lại để bị can và ĐTV cùng nghe. Biên bản phải ghi lại nội dung việc hỏi cung, bị can và ĐTV cùng ký xác nhận. Trường hợp bị can, người được lấy lời khai muốn khai bổ trợ hoặc ý kiến đề nghị sửa chữa thay thế biên bản hỏi cung, biên bản ghi lời khai hoặc tự viết bổ trợ vào biên bản hỏi cung, biên bản ghi lời khai thì vẫn phải ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh .

Thứ ba, lúc bấy giờ, cán bộ hỏi cung bị can có quyền quyết định hành động lựa chọn hình thức ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh ( khoản 1 Điều 5 Thông tư liên tịch số 03/2018 ). Tuy nhiên, thực tiễn vận dụng nhận thấy, có những vụ án phức tạp, có nhiều bị can, việc cán bộ hỏi cung quyết định hành động ghi âm chứ không ghi hình có âm thanh dẫn đến nhiều trường hợp, KSV hoặc ĐTV muốn xem lại file ghi âm đó để nhìn nhận lại thái độ, hành vi của từng bị can trong quy trình khai báo để đề ra những giải pháp tìm hiểu tiếp theo trong vụ án có nhiều bị can gặp rất nhiều khó khăn. Việc pháp luật như trên dẫn đến việc cán bộ hỏi cung có quyền lựa chọn ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh, điều này mang tính tùy nghi, phụ thuộc vào vào ý chí chú quan của cán bộ hỏi cung. Đây là một chưa ổn trong trong thực tiễn cần được khắc phục .

Đề nâng cao hơn nữa chất lượng công tác làm việc tìm hiểu những vụ án hình sự nói chung và công tác làm việc truy tố bảo vệ tính công khai minh bạch, minh bạch, trong những vụ án có ghi âm, ghi hình có âm thanh trong tố tụng hình sự nói riêng khi sửa đổi, bổ trợ Bộ luật Tố tụng hình sự năm năm ngoái, nhà làm luật cần điều tra và nghiên cứu, sửa đổi hoặc bổ trợ thêm điều luật riêng pháp luật việc ghi âm, ghi hình có âm thanh trong những trường hợp đơn cử, khi nào thì triển khai việc ghi âm, khi nào thực thi việc ghi hình có âm thanh trong quy trình thực thi tố tụng .

Những khó khăn, vướng mắc nêu trên, những cơ quan liên ngành tố tụng Trung ương cần sớm phát hành văn bản hướng dẫn đơn cử để bảo vệ tính thống nhất, công minh khi vận dụng việc ghi âm, ghi hình có âm thanh trong thực tiễn. Cùng với việc triển khai xong những lao lý của pháp lý, những cơ quan liên ngành tố tụng Trung ương cần tăng cường hơn thế nữa việc huấn luyện và đào tạo, tập huấn, nâng cao kiến thức và kỹ năng trình độ nhiệm vụ về công tác làm việc triển khai việc ghi âm, ghi hình có âm thanh nhằm mục đích tăng nhanh ứng dụng công nghệ thông tin, ứng dụng quy đổi số trong việc xử lý những vụ án hình sự, góp thêm phần bảo vệ quyền con người, chống oan, sai và chống bỏ lọt tội phạm .