Thông tin học đại cương – THÔNG TIN HỌC ĐẠI CƯƠNG Chương 1 THÔNG TIN, CÁC QUÁ TRÌNH THÔNG TIN VÀ – StuDocu

THÔNG TIN HỌC ĐẠI CƯƠNG

Chương 1

THÔNG TIN, CÁC QUÁ TRÌNH THÔNG TIN VÀ THÔNG TIN HỌC

1. THÔNG TIN

1.1. Khái niệm thông tin. Dữ liệu, thông tin và tri thức
a. Khái niệm thông tin
Thông tin là tất cả các sự việc, sự kiện, ý tưởng, phán đoán làm tăng thêm sự hiểu
biết của con người. Thông tin hình thành trong quá trình giao tiếp: một người có thể nhận
thông tin trực tiếp từ người khác thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, từ các
ngân hàng dữ liệu hoặc từ tất cả các hiện tựơng quan sát được trong môi trường xung
quanh.

Theo quan điểm triết học, thông tin là sự phản ánh của tự nhiên và xã hội ( quốc tế vật chất ) bằng ngôn từ, ký hiệu, hình ảnh v.v.. nói rộng hơn bằng toàn bộ những phương tiện đi lại ảnh hưởng tác động lên giác quan của con người .Theo quan điểm của triết lý thông tin thì thông tin là sự loại trừ tính bất định của hiện tượng kỳ lạ ngẫu nhiên .

Tính trật tự đối lập với cái bất định và ngẫu nhiên là thuộc tính cơ bản của thông tin
mà khoa học phát hiện. Theo đó thông tin phản ánh cái xác định, trật tự trong các mối
quan hệ của các sự vật và hiện tượng. Với ý nghĩa đó thông tin là lượng đo trật tự nhân
tạo chống lại sự hỗn độn của tự nhiên. Chính điều đó giải thích ý nghĩa to lớn của thông
tin trong mọi lĩnh vực hoạt động của con người.

Trong hoạt động giải trí của con người thông tin được bộc lộ qua nhiều hình thức phong phú và nhiều mẫu mã như : số lượng, chữ viết, âm thanh, hình ảnh v … Thuật ngữ thông tin dùng ở đây không loại trừ những thông tin được truyền bằng ngôn từ tự nhiên. Thông tin cũng hoàn toàn có thể được ghi và truyền thông qua nghệ thuật và thẩm mỹ, bằng nét mặt và động tác, cử chỉ. Hơn nữa con người còn được cung ứng thông tin dưới dạng mã di truyền. Những hiện tượng kỳ lạ này của thông tin thấm vào quốc tế vật chất và niềm tin của con người, cùng với sự phong phú đa dạng chủng loại của nó đã khiến khó hoàn toàn có thể đưa ra một định nghĩa thống nhất về thông tin .

b. Khái niêm dữ liệu, thông tin và tri thức
Thông tin có nhiều mức độ chất lượng khác nhau. Các số liệu, sự kiện hình ảnh ban
đầu thu thập được qua điều tra, khảo sát là các thông tin nguyên liệu, còn gọi là dữ liệu
(data). Thuật ngữ dữ liệu – data có xuất sứ từ chữ Latin datum ,có nghĩa là “cái đã cho”
hay sự kiện, nó có thể có dạng một con số, một sự trình bày hoặc hình ảnh. Dữ liệu có thể
có hai dạng: dạng có cấu trúc như các biểu ghi, các cơ sở dữ liệu; dạng phi cấu trúc như
các tệp văn bản, dạng này thường chiếm đến 80% lượng dữ liệu của một tổ chức. Đặc

Sự phân loại khái niệm tài liệu, thông tin và tri thức chỉ là tương đối. Dữ liệu của người này hoàn toàn có thể là thông tin so với người khác ; tương tự như, thông tin so với người này hoàn toàn có thể là tri thức so với người khác .Ngay từ thời cổ đại con người đã biết “ tri thức là sức mạnh ”. Ngày nay tri thức đang trực tiếp tạo ra quyền lực tối cao, tài lộc và sức cạnh tranh đối đầu. Tri thức là thông tin mang dấu ấn của một con người, do đó năng lực chớp lấy và vận dụng tri thức trình độ của những thành viên trong tổ chức triển khai đóng vai trò cơ bản để duy trì và tạo ra lợi thế cạnh tranh đối đầu của tổ chức triển khai đó. Điều đó lý giải tại sao nguồn lực con người khi nào cũng là quan trọng nhất trong bất kể mạng lưới hệ thống tổ chức triển khai nào .

1.1. Các đặc trưng của một thông tin tốt
Không phải mọi thông tin đều có giá trị như nhau. Thông tin này có thể tốt hơn
thông tin kia. Trong công việc hàng ngày bạn có thể tiếp nhận hàng ngàn thông tin khác
nhau. Vậy thông tin như thế nào là thông tin tốt, đặc trưng của chúng là gì?

Thứ nhất, thông tin phải thích hợp. Điều đó có nghĩa là thông tin phải cung ứng được với nhu yếu của người sử dụng, thông tin phải giúp người dùng tin xử lý được yếu tố mà họ đang đặt ra trong việc làm của họ .Thứ hai, thông tin phải kịp thời. Điều đó có nghĩa là thông tin phải được cung ứng đúng lúc mà người dùng tin cần. Ví dụ, những thông tin về Ngân sách chi tiêu một loại sản phẩm nào đó sẽ mất hết ý nghĩa nếu nó không đến kịp thời, vì giá thành luôn biến hóa từng ngày, thậm chí còn từng giờ .Thứ ba, thông tin phải đúng chuẩn. Tính đúng chuẩn là nhu yếu bắt buộc so với mọi thông tin. Nếu những số liệu trong một bản thống kê mà không đúng mực, thì mọi Kết luận rút ra từ những số liệu đó hoàn toàn có thể dẫn đến sai lầm đáng tiếc hoặc có hại .Ngoài ra thông tin tốt còn là thông tin có công dụng giảm bớt tính bất định. Và như vậy thông tin đem lại sự không thay đổi cho sự vật. Thông tin tốt còn là thông tin tiềm ẩn yếu tố giật mình. Điều đó bộc lộ tính mới của thông tin .Sự chăm sóc đến hiện tượng kỳ lạ thông tin ngày càng tăng đột biến vào thế kỷ XX và ngày này chúng trở thành đối tượng người tiêu dùng điều tra và nghiên cứu của nhiều ngành trình độ, trong đó có triết học, vật lí, sinh học, ngôn ngữ học, thông tin học và tin học, kỹ thuật điện tử và tiếp thị quảng cáo, khoa học quản trị và nhiều ngành khoa học xã hội. Về phương diện thương mại, công nghiệp dịch vụ thông tin đã trở thành một nền công nghiệp mới lạ mang tính toàn thế giới. Ngày nay hầu hết không một ngành công nghiệp, sản xuất và dịch vụ nào lại không chăm sóc đến thông tin. Những quan điểm và hiện tượng kỳ lạ khác nhau của nghành nghề dịch vụ này đã dẫn đến những khái niệm và định nghĩa khác nhau về thông tin .

1.1.3ác yếu tố cơ bản trong xử lý thông tin

Con người nhận thông tin trải qua những giác quan : âm thanh qua thính giác ; hình ảnh và văn bản qua thị giác ; trạng thái, nhiệt độ, xúc cảm qua xúc giác ; mùi vị qua khứu giác. Để lý giải và hiểu được những tín hiệu nhận được từ những giác quan, con người phải tăng trưởng và học những mạng lưới hệ thống ngôn từ phức tạp, nó gồm có một “ bộ vần âm ” những tín hiệu và những tác nhân kích thích cùng với những quy tắc sử dụng chúng. Điều đó được cho phép người ta nhận ra những đối tượng người tiêu dùng mà họ nhìn thấy, hiểu được những thông tin mà họ đọc hoặc nghe, cảm nhận được những tín hiệu qua xúc giác và khứu giác. Chẳng hạn, chính nhờ phát minh sáng tạo ra mạng lưới hệ thống ký âm trong âm nhạc, những nhạc sĩ đã sáng tác ra những bản giao hưởng tuyệt vời bộc lộ những cung bậc tình cảm khác nhau và người nghe có am hiểu về âm nhạc hoàn toàn có thể cảm thụ được cái hay, cái đẹp của nó ; mạng lưới hệ thống văn tự của hàng trăm ngôn từ nói do con người phát minh sáng tạo ra đã giúp con người ghi lại những thông tin, lưu giữ và lưu truyền chúng qua khoảng trống và thời hạn, …Các vật mang thông tin chuyển tải tín hiệu tới người nhận hoàn toàn có thể là giấy, sóng điện từ, sóng ánh sáng, sóng âm .Cho đến trước khi máy tính điện tử sinh ra, những tín hiệu truyền đi trải qua những vật mang tin trên là những tín hiệu được tàng trữ và giải quyết và xử lý dưới dạng tương đương, dựa trên công nghệ tiên tiến in, chụp ảnh và điện thoại cảm ứng. Với công nghệ thông tin tân tiến, thông tin được trình diễn dưới dạng những tín hiệu số nhị phân, dựa trên kỹ thuật số. Đó hoàn toàn có thể coi là bước chuyển biến mang ý nghĩa lịch sử dân tộc vào cuối thế kỉ XX trong phương pháp mà con người phát minh sáng tạo, tiếp cận và sử dụng thông tin. Với kỹ thuật số, máy tính điện tử trở thành công cụ hầu hết giải quyết và xử lý thông tin. Máy tính điện tử thu nhận tài liệu, giải quyết và xử lý rất nhanh những tài liệu đó để biến chúng thành thông tin hữu dụng, Giao hàng cho nhu yếu thông tin phong phú của con người .Việc ghi thông tin bằng kỹ thuật số, là một bước tiến rất dài so với kỹ thuật tương đương dựa vào tín hiệu cơ học hoặc tín hiệu điện. Lúc đầu người ta dùng băng dục lỗ để tàng trữ tài liệu dưới dạng số nhị phân. Ngày nay tất cả chúng ta đã được thay thế sửa chữa bằng những phương tiện đi lại dựa trên cơ sở công nghệ tiên tiến điện từ và điện quang, đó là những băng từ, đĩa từ, đĩa quang. Trong đó, đặc biệt quan trọng phải kể đến đĩa mềm sinh ra những năm 1970 được sử dụng rất thuận tiện cho những máy tính cá thể, và đĩa quang sinh ra đầu những năm 1980 cho năng lực tàng trữ thông tin đa phương tiện với dung tích lớn .Kỹ thuật số đã lan rộng ra khái niệm truyền thống lịch sử về tài liệu. Ngày nay tài liệu không chỉ là những đối tượng người tiêu dùng vật chất ghi cố định và thắt chặt những thông tin mà gồm có cả những vật mang tin đa phương tiện. Nhờ được ghi dưới dạng số hóa, những đối tượng người dùng này rất dễ thao tác ; chúng hoàn toàn có thể chia nhỏ, phối hợp với những phần khác, biến hóa dạng thức, hiển thị dưới nhiều hình thức trên nhiều thiết bị khác nhau .Việc sử dụng kỹ thuật số để màn biểu diễn thông tin đã dẫn đến việc sinh ra một nguồn thông tin mới bên cạnh những nguồn thông tin truyền thống cuội nguồn tàng trữ trong những thư viện hoặcTất cả tất cả chúng ta đều mong ước thông tin phải xác nhận và đúng đắn. Nói cách khác thông tin phải tương thích với thực tiễn. Độ đáng tin cậy của thông tin được tăng lên nếu nó được kiểm tra bằng những phương tiện đi lại độc lập. Để đạt mục tiêu sử dụng, thông tin phải được update một cách không thiếu và đúng chuẩn. Điều đó được cho phép người nhận hoàn toàn có thể lựa chọn thông tin theo nhu yếu của họ. Nếu thông tin không khá đầy đủ thì mức độ không chắc như đinh cần phải được chỉ ra, hoặc phải tuân theo một quy ước nào đó. Ví dụ, khi nói “ trời nắng ”, ta đã ngầm hiểu là trời nắng tại thời gian và nơi đang nói. Thông tin phải dễ hiểu, tức là người nhận hoàn toàn có thể lĩnh hội được. Vả lại, có những quy tắc của ngôn từ, ký hiệu được cho phép ta bảo vệ góc nhìn này của chất lượng thông tin .Thông tin chất lượng thấp là những thông tin sai lầm hoặc bị bóp méo do hành vi có chủ tâm của nguồn hoặc do quy trình truyền tin. Nó hoàn toàn có thể trái ngược với những thông tin khác. Nó hoàn toàn có thể trình diễn một cách nghèo nàn hoặc thậm chí còn khó lĩnh hội so với người nhận. Điểm đáng quan tâm ở đây là nhiều loại sản phẩm của công nghệ thông tin có mục tiêu phát hiện và nếu hoàn toàn có thể, cải tổ thông tin chất lượng thấp trước khi nó được đưa tới người nhận .Ngoài những đặc trưng chung của thông tin chất lượng cao, với từng trường hợp sử dụng thông tin đơn cử người ta còn yên cầu một số ít đặc trưng khác. Ví dụ, khi vấn đáp một thắc mắc, thông tin phải thích hợp và kịp thời ; phải ở dạng mà người tiếp đón hoàn toàn có thể giải quyết và xử lý một cách thuận tiện ( diễn đạt, phân loại, tàng trữ, tìm kiếm, update v … ) ; phải có mức độ chi tiết cụ thể thỏa đáng và khi thiết yếu phải được bảo vệ. Người ta cũng nhìn nhận cao nếu thông tin được trình diễn mê hoặc và dễ sử dụng .

1.2. Giá trị của thông tin
Trong một nghiên cứu mới đây, người ta thấy có bốn yếu tố tác động đến chất lượng
thông tin và đem lại giá trị cho nó. Đó là: tính chính xác, phạm vi bao quát của nội dung,
tính cập nhật và tần số sử dụng. Trong đó quan trọng nhất là nội dung, thứ đến là tính
chính xác.

Trên bình diện tổng quát, ta thấy rằng thông tin có giá trị là những thông tin có đặc thù riêng không liên quan gì đến nhau và thông tin có đặc thù dự báo. Tính chất riêng không liên quan gì đến nhau làm cho thông tin tương thích với nhu yếu của người sử dụng. Còn đặc thù dự báo được cho phép người ta hoàn toàn có thể lựa chọn một quyết định hành động trong nhiều năng lực được cho phép. Có thể nói thêm rằng giá trị nhận thức của thông tin dự báo tương quan mật thiết đến tính đúng đắn của việc lựa chọn quyết định hành động .Trên một ý nghĩa rộng hơn, giá trị của thông tin nằm trong quyền lực tối cao tổ chức triển khai của nó. Thông tin phản ánh cái xác lập, trật tự trong những mối quan hệ của tổ chức triển khai. Thông tin có giá trị cao được cho phép người ta hoàn toàn có thể làm môi trường tự nhiên tốt lên và hoàn toàn có thể ra những quyết định hành động đối phó được với sự đổi khác của thực trạng. Tính chất quyền lực tối cao này của thông tin cònnằm trong cách nó hoàn toàn có thể tượng trưng cho những kiến trúc vật chất và ý thức và được phản ánh trong những định nghĩa của từ điển về động từ “ thông tin ” : “ Thông tin là sắp xếp, hình thành, tạo thành ( trí tuệ và tính cách … ) bằng cách truyền đạt kiến thức và kỹ năng ” ( Oxford English Dictionary ) .

1.2. Giá thành của thông tin
Giá thành của thông tin có thể quy về hai bộ phận chính:
-Thứ nhất là Lao động trí tuệ, bao gồm việc hình thành ra thông tin và xử lí nội dung
của nó.
-Thứ hai là Các yếu tố vật chất, đó là các phương tiện xử lý và lưu trữ thông tin, các
phương tiện truyền tin…

Đối với những yếu tố vật chất việc định giá thường thuận tiện hơn : những vật mang tin, những phương tiện đi lại truyền tin, nguồn năng lượng dùng để chuyển tải thông tin v … được định giá bằng giá trị của thị trường .Khi thông tin được lặp lại với số lượng lớn và được ghi trên những phương tiện đi lại vật chất như trường hợp của báo chí truyền thông, sách, băng ghi âm v … thì giá của phương tiện đi lại vật chất sẽ chi phối giá tiền của một đơn vị chức năng thông tin. Trong trường hợp như vậy, loại sản phẩm thông tin trở thành sản phẩm & hàng hóa theo đúng nghĩa kinh tế tài chính của từ này. Ở đây thông tin hoàn toàn có thể mua, bán, trao đổi và như vậy rõ ràng quyền sở hữu thông tin bị san sẻ .Nhưng điều đó không đúng với thông tin thuần khiết. Người phát minh sáng tạo ra thông tin có quyền chiếm hữu chúng và được bảo vệ bằng pháp lý ( ví dụ như luật về ý tưởng sáng tạo, luật bí hiểm nghề nghiệp, luật bản quyền v … ), trong khi vẫn sẵn sàng chuẩn bị cung ứng cho người khác. Thực tế đó, như thể một thực chất vốn có của thông tin, làm cho nó khó hoàn toàn có thể đối xử như thể một mẫu sản phẩm hay sản phẩm & hàng hóa. Do đó, pháp lý luôn gặp khó khăn vất vả trong việc lý giải và thi hành luật bản quyền. Phần nào để tránh yếu tố này, thông tin thuần túy trên trong thực tiễn thường được cung ứng tự do không kể đến giá tiền của chúng ( thông tin đại chúng ). Ở một cực khác, khi thông tin có giá trị độc chiếm thì người phân phối thông tin phải gánh chịu một khoản ngân sách để bảo vệ thông tin trong khi chờ bán nó với một giá cao ( những báo cáo giải trình đặc biệt quan trọng, văn bản hội nghị, những dịch vụ tư vấn cá thể v … ) .

1. PHÂN LOẠI THÔNG TIN
Thông tin rất phong phú và đa dạng. Người ta có thể phân loại thông tin theo nhiều
tiêu chí khác nhau.

1.3.1 giá trị và quy mô sử dụng
-Thông tin chiến lược.
-Thông tin tác nghiệp.
-Thông tin thường thức.

Tài liệu cấp 1:
Tiếng nói
Hội thảo
Giảng bài
Gặp gỡ

Chữ viết
Sách
Tạp chí
Luận án

Hình ảnh
Ảnh
Bản đồ
Sơ đồ

Hình 1. Các mô hình tài liệu

1. Sơ lược lịch sử phát triển của các kỹ thuật truyền tin

Bản chất của thông tin nằm trong sự giao lưu của nó. Do đó lịch sử dân tộc tăng trưởng của thông tin gắn liền với lịch sử vẻ vang tăng trưởng của kỹ thuật truyền tin .

1.4. Tiếng nói
Tiếng nói hay ngôn ngữ nói đóng vai trò nền tảng trong truyền thông xã hội. Đó là
phương tiện truyền tin thô sơ nhất, nó không lưu giữ được thông tin theo thời gian và khả
năng truyền rất hạn chế trong không gian. Tuy nhiên loài người đã tồn tại rất lâu nhờ
phương thức truyền tin này.

Các nhà ngôn ngữ học đếm thấy có khoảng chừng ba ngàn ngôn từ nói thời nay ( bốn ngàn ngôn từ khác đã biến mất ) và khoảng chừng một vài trăm trong số đó được thực sự ghi lại nhờ chữ viết. Sự tăng trưởng của ngôn từ là tiêu chuẩn nhìn nhận sự tăng trưởng và trình độ văn minh của một bộ tộc. Sự nhiều mẫu mã của tiếng Việt nói lên truyền thống lịch sử văn hiến truyền kiếp của người Việt .Theo cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng tiếng Việt của tất cả chúng ta rất giàu, rất đẹp. “ Chính cái giàu đẹp đó tạo ra sự cái chất, giá trị, truyền thống, tinh hoa của tiếng Việt, tác dụng của cảTài liệu cấp 3 :Thư mục Chỉ dẫn Tóm tắtTổng kết Tổng luận Ngân hàng thông tinmột quy trình và biết bao công sức của con người dồi mài ”. Để minh họa cho đánh giá và nhận định đó, Ông đã lấy ví dụ một câu ca dao :Hỡi cô tát nước bên đàng Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi ?và một câu thơ trong truyện Kiều :Long lanh đáy nước in trời Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng .rồi phản hồi : “ Đó là những câu rất hay, là hai hòn ngọc. Một là hòn ngọc hãy còn mộc mạc của dân gian, và một hòn ngọc đã qua tay của người thợ thiên tài ” .

1.4.2ữ viết
Chữ viết hay là văn tự, là kỹ thuật ghi lại ngôn ngữ nói, đó là một thứ kỹ thuật cách
mạng. Nhờ đó người ta có thể ghi lại được các thông tin.

Lịch sử ý tưởng ra văn tự diễn ra hai đợt tiếp nối đuôi nhau nhau, ứng với hai phương pháp văn tự khác nhau về hình thái :

-Văn tự tượng hình: ra đời tại Mesopotamie (một miền đất ở Tây Á giữa hai con
sông Tigre và Euphrate) khoảng 4000 năm trước Công nguyên, thoạt đầu mang tính thuần
túy tượng hình, rồi dần dần mang tính trừu tượng hơn. Trong ngôn ngữ tượng hình, mỗi
biểu tượng có thể diễn tả trọn vẹn một khái niệm. Các biểu tượng này trải qua nhiều thay
đổi về hình dạng khiến sự tương đồng giữa chúng và các đối tượng mà nó thay thế dần
dần mất đi, nhưng ý nghĩa của chúng thì ngày càng rõ ràng hơn. Các biểu tượng này được
gọi là mẫu tự. Ngôn ngữ càng phát triển thì mẫu tự ngày càng nhiều. Hệ thống chữ tượng
hình của Trung Quốc ngày nay có đến trên 50 mẫu tự. Chữ tượng hình ngày nay được
sử dụng ở các nước Bắc Phi, Trung Cận Đông, Đông Á, Nam Á, Đông Nam Á… (Việt
Nam là trường hợp duy nhất ở Đông Nam Á dùng hệ thống chữ Latinh để ghi lại tiếng
Việt. Đó là do người truyền giáo người Bồ Đào Nha A. de Rhodes sáng tạo ra vào giữa
thế kỉ XVII, nhằm phục vụ cho việc truyền giáo. Cuốn từ điển Việt – Bồ – La của A. de
Rhodes xuất bản lần đầu tiên vào năm 1651).

– Văn tự vần âm : Trong quy trình tăng trưởng của ngôn từ viết, đến một lúc giải pháp màn biểu diễn đã biến hóa từ tượng hình sang tượng thanh, mà ở đó âm thanh nói được màn biểu diễn bằng một bộ vần âm gồm có những ký hiệu đồ thị. Các tổng hợp khác nhau của một bộ phận những ký hiệu này hoàn toàn có thể sửa chữa thay thế chỉ những khái niệm phức tạp hơn như những từ, những câu. Văn tự vần âm bắt nguồn từ người Pheniciens ( cư trú ở vùng đất Syri thời nay ) và khoảng chừng từ 2000 đến 1000 năm trước Công nguyên, rồi dần hình thành ở Hy Lạp vào những năm 800 đến 600 trước Công nguyên. Hệ thống mẫu tự Hy Lạp là sự khởi đầu củaxuất, trong thực tiễn phải đợi đến những năm 40 của thế kỷ này vô tuyến truyền hình mới trở thành một phương tiện đi lại truyền thông online đại chúng. Phát thanh và truyền hình đã thực sự tạo nên sự bùng nổ truyền thông online trong những năm 40 của thế kỷ này .Giai đoạn tiếp theo, trong cuộc phiêu lưu của điện tử mà lúc đó mới chỉ khởi đầu là ra-đa ( Radio Detection and Ranging ) và liền sau đó là máy tính điện tử, công cụ đứng đầu trong những kỹ thuật truyền thông online của thế kỷ XX .Những ý tưởng khoa học của thế kỷ XX này, đặc biệt quan trọng những thành tựu nghiên cứu và điều tra về điện tử, về quy trình hoạt động của những điện tử trong những thiên nhiên và môi trường vật chất khác nhau đã là nền tảng cho sự sinh ra và tăng trưởng nhanh gọn của kỹ thuật điện tử và vi điện tử. Nhờ đó mà con người xử lý được những yếu tố phức tạp về đo lường và thống kê, khuếch đại, trình diễn và đổi khác tín hiệu. Đó là cơ sở của kỹ thuật xữ lý thông tin, một ngành kỹ thuật tăng trưởng nhanh như vũ bão trong mấy chục năm gần đây, mà thành tựu vĩ đại nhất là sự ý tưởng ra máy tính điện tử ( MTĐT ), yếu tố cơ bản của công nghệ thông tin ( CNTT ) .Cơ sở công nghệ tiên tiến của CNTT là công nghệ tiên tiến cơ số nhị phân ( Binary digital echnology ). Công nghệ cơ số nhị phân hay còn gọi là kỹ thuật số được cho phép chuyển những thông tin dưới dạng chữ viết, âm thanh, hình ảnh thành thông tin viết dưới dạng tích hợp hai số lượng 0 và

1. Sau khi được xử lý (lưu trữ, biến đổi, truyền thông) thông tin này lại được chuyển
   thành dạng thông tin mà người bình thường có thể tiếp nhận được mà không giảm chất
   lượng của thông tin ban đầu.

CNTT ( Information technology – IT ) là một thuật ngữ tương đối mới và có ý nghĩa rất rộng. Khó hoàn toàn có thể đưa ra một định nghĩa đúng mực cho khái niệm này. Tuy nhiên theo nghĩa thường dùng lúc bấy giờ, CNTT hoàn toàn có thể coi là tập hợp những chiêu thức khoa học, những phương tiện đi lại và công cụ kỹ thuật hiện đại-chủ yếu là MTĐT và những mạng viễn thông-nhằm cung ứng những giải pháp toàn thể để giải quyết và xử lý, tổ chức triển khai, khai thác và sử dụng có hiệu suất cao những nguồn tài nguyên thông tin đa dạng và phong phú và tiềm tàng trong mọi nghành nghề dịch vụ hoạt động giải trí của con người .Có thể nói hạt nhân của CNTT là tin học và viễn thông. Tin học là khoa học và công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý thông tin một cách tự động hóa và hài hòa và hợp lý bằng máy tính điện tử. Công cụ hầu hết của tin học là máy tính điện tử ( phần cứng ) và những chương trình máy tính, gồm những chương trình mạng lưới hệ thống và những chương trình chuyên sử dụng ( ứng dụng ) .Viễn thông là sự truyền chữ viết, âm thanh, hình ảnh hay tài liệu dưới dạng những tín hiệu điện tử, điện từ hay những xung điện thông qua những phương tiện đi lại truyền tin. Các phương tiện đi lại truyền tin gồm có điện thoại cảm ứng ( dùng dây dẫn hoặc cáp quang ), radio, truyền hình, sóng cực ngắn và vệ tinh. Truyền dữ liệu, nghành nghề dịch vụ tăng trưởng nhanh nhất của viễn thông là quy trình truyền tài liệu dưới dạng số bằng dây dẫn hoặc radio .Dữ liệu số hoàn toàn có thể sản sinh trực tiếp dưới dạng mã nhị phân bởi máy tính điện tử hoặc cũng hoàn toàn có thể sản sinh bằng cách mã hóa những tín hiệu âm thanh, hình ảnh, chữ viết. Mạng truyền tài liệu là mạng thông tin được tạo thành bằng cách nối những nguồn tin với nhau sao cho những tài liệu hoàn toàn có thể lưu thông tự do giữa chúng. Các tài liệu hoàn toàn có thể là những mục thông tin, những nhóm tin hoặc những chương trình máy tính. Ví dụ : một thỏa thuận hợp tác ngân hàng nhà nước, một bức thư, một cuốn sách, những địa chỉ thư tín, một chương trình máy tính .Để tham gia mạng lưới viễn thông, người sử dụng cần phải trang bị một terminal dùng để truyền và nhận tài liệu, hay một máy tính có trang bị modem, một máy in. Mỗi mạng lưới hệ thống viễn thông đều sử dụng những ứng dụng để quản trị mạng và triển khai việc truyền thông tin. Các kiểu kiến trúc người mua / dịch vụ ( client / server ) với mức độ dữ thế chủ động khác nhau của những trạm đầu cuối là hình thức tổ chức triển khai những mạng lưới hệ thống thông tin ngày càng thông dụng trong những nghành nghề dịch vụ ứng dụng đã mở ra năng lực mới cho người tiêu dùng tin ( người mua ) dữ thế chủ động khai thác thông tin trên mạng .Các dịch vụ viễn thông hầu hết là : phân phối thông tin, thư tín điện tử, truyền tài liệu và trao đổi những chương trình máy tính .Trong những thành tựu của CNTT và truyền thông online, hai yếu tố mang tính sự kiện, có ý nghĩa quan trọng nhất là sự sinh ra và tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ của máy tính cá thể và Internet .Sự văn minh của công nghệ vi giải quyết và xử lý đã thôi thúc máy tính tăng trưởng nhanh gọn vượt xa mọi Dự kiến của những chuyên viên số 1. Kỹ thuật vi giải quyết và xử lý khởi đầu một cuộc cách mạng trong tin học, đó là sự sinh ra của máy vi tính, còn gọi là máy tính cá thể PC ( Personal Computer ) vào đầu những năm 1980. Ngày nay một máy tính cá thể thường thì cũng đã đạt tới vận tốc hàng tỷ phép tính / giây. Các ứng dụng chuyên sử dụng dùng cho máy vi tính ngày càng phong phú và tinh xảo, cùng với giá tiền ngày càng giảm đã làm cho máy vi tính trở thành một công cụ mê hoặc, ngày càng được sử dụng thoáng đãng trong những nghành nghề dịch vụ hoạt động giải trí của con người .Ngày nay máy tính cá thể đã trở thành một phần quan trọng trong đời sống hàng ngày của nhiều người. Máy tính cá thể hoàn toàn có thể tương hỗ con người trong việc làm hàng ngày, trong tiếp xúc với bè bạn đồng nghiệp ; là công cụ tuyệt vời để giải quyết và xử lý, tàng trữ, tìm kiếm thông tin ; là công cụ thiết yếu trong quản trị xã hội, điều hành quản lý sản xuất kinh doanh thương mại ; là công cụ tương hỗ con người trong sáng tạo và tận hưởng văn hóa truyền thống, trong học tập và trao dồi tri thức, …Lợi ích của máy tính tăng lên rất nhiều khi chúng hoàn toàn có thể liên kết với những máy tính khác để san sẻ thông tin và giải quyết và xử lý chúng. Từ đó Open những mạng cục bộ, mạng diện rộng, đặc biệt quan trọng là liên mạng thông tin toàn thế giới Internet. Inernet, một phương tiện đi lại truy vấn thông tin rẻ tiền và rộng khắp từ những máy tính cá thể, đã giúp cho việc lưu chuyển thôngSự chuyển giao thông tin không theo môt chiều. Nơi nhậ n thường tác độ ng lại bằng ̣ những thông tin phản hồi. Nghiên cứu nghiên cứu và phân tích những thông tin phản hồi được cho phép nhìn nhận và kiểm soát và điều chỉnh quy trình thông tin để được hiêu quả thông tin tối đa. ̣

1.5. Thông tin khoa học và thông tin đại chúng
Quá trình phát triển của xã hôi gắn liền với sự chuyển giao thông tin giữa các thế hệ .̣
Nét mới hiên nay là quy mô phát triển và sự quan tâm to lớn mà người ta dành cho nó.̣

Các thông tin hoàn toàn có thể truyền trực tiếp giữa người và người, hoàn toàn có thể truyền qua những phương tiên tiếp thị quảng cáo : báo chí truyền thông, phát thanh, truyền hình. Đó là hoạt độ ng thông tin đạị chúng .Thông tin đại chúng là thông tin dành cho phần đông mọi thành viên trong xã hôi, ̣ không phụ thuôc vào trình độ và công việ c của họ. Thông tin đại chúng thông tin những ̣ yếu tố, những hiên tượng và sự kiệ n của đời sống xã hộ i. Nói chung người ta không kiểṃ tra và đổi khác những thông tin ấy. Nét đăc trưng của thông tin đại chúng là khối lượng ̣ thông tin chuyển giao rất lớn và số lượng phần đông công chúng sử dụng nó .Bên cạnh hoạt đông thông tin đại chúng trải qua những phương tiệ n truyền thông online, cọ ́ môt loạt những thiết chế xã hộ i hoạt độ ng với tính năng chuyển giao sự hiểu biết. Đó là những ̣ hê thống giáo dục, những tổ chức triển khai nghề nghiệ p, hoạt độ ng hành chính, hoạt động và sinh hoạt mái ấm gia đình … ̣ Trong những hoạt đông đó ta phải kể đến hoạt độ ng thông tin khoa học, có nhiệ m vụ thụ thâp, giải quyết và xử lý, chuyển giao thông tin từ nguồn tới người sử dụng. ̣Sự giao lưu thông tin giữa con người trong thực tiễn bị chi phối bởi khoảng trống và thời hạn, nó chỉ hoàn toàn có thể vững chắc nếu để lại môt dấu vết, tức là nó phải được ghi trên mộ t giạ ́ mang thông tin, còn gọi là vât mang tin như : sách vở, tranh vẽ, băng từ, đĩa từ, đĩa quang ̣ v … Tóm lại đó là môt tư liệ u ( document ). ̣Chọn lọc ra từ khối lượng thông tin mang trên những giá đó những tri thức mà người ta nhu yếu, cung ứng cho người dùng tin vào lúc mà họ cần và giữ cho nó không lạc hâu bằng cách bổ trợ cậ p nhậ t hàng ngày. Đó là tiềm năng của hoạt độ ng thông tin tư liệ ụ hay thông tin khoa học .Thông tin khoa học, còn gọi là thông tin tư liêu, là dạng thông tin xã hộ i, hình thànḥ trong quy trình hoạt đông thực tiễn của con người và dành cho những đối tượng người tiêu dùng nhất định, ̣ nhằm mục đích giúp họ xử lý những nhiêm vụ đơn cử trong từng nghành hoạt độ ng của họ. ̣ Đối tượng đó được gọi chung là người dùng tin ( users ). Họ hoàn toàn có thể là những nhà chỉ huy và quản trị, những nhà nghiên cứu, những giáo sư, những sinh viên, những kỹ sư, những đơn vị sản xuất và kinh doanh thương mại v …

1.5. Dây chuyền thông tin dữ liêụ
Nhiêm vụ của hoạt độ ng thông tin tư liệ u không chỉ là cất giữ mộ t kho tài liệ u, mạ̀
phải chọn lọc, đánh giá phân tích, phân phối những thông tin chính xác cần thiết theo yêu

cầu của người dùng tin. Những nhu yếu này biến hóa tùy theo nghành nghề dịch vụ, thực trạng của tri thức và đối tượng người tiêu dùng người dùng tin, nhưng chúng có môt nét chung là những thông tin nhậ ṇ được phải thích hợp và kịp thời .Điều đó yên cầu công tác làm việc thông tin tư liêu phải thực hiệ n mộ t loạt những quy trình cọ ́ cấu trúc môt cách hài hòa và hợp lý mà người ta gọi là dây chuyền sản xuất thông tin tư liệ u ( chainẹ documentaire ) .Dây chuyền thông tin tư liêu gồm có những quy trình sau đây : ̣ – Chọn lọc và bổ trợ. – Mô tả thư mục – Mô tả nôi dung ̣ – Lưu trữ và dữ gìn và bảo vệ – Tìm và phổ cập thông tin Tính phong phú và phức tạp của những quy trình liên tục mà viêc giải quyết và xử lý thông tin đặ t rạ trong dây chuyền sản xuất thông tin tư liêu nói lên rằng khoa học thông tin là mộ t khoa học đạ ngành ở trình đô cao. Dưới đây là mộ t số nét tổng quát về những quy trình đó. ̣

ạn lọc và bổ sung
Là bước đầu tiên của dây chuyền tư liêu, chọn lọc và bổ sung cho phép ta xây dựng̣
và nuôi dưỡng vốn tư liêu của mộ t đơn vị thông tin. Nó gồm các bước sau: thăm dò nguồṇ
tài liêu, lựa chọn tài liệ u và làm các thủ tục bổ sung tài liệ u.̣

Viêc tinh lọc phải dựa trên nhiều nguồn khác nhau : những ấn phẩm thương mại, cạ ́ c tủ phiếu và mục lục, thư mục vương quốc và thư mục những loại. Đối với những tài liêu không công ̣ bố, người cán bô tư liệ u cần phải chớp lấy được những hoạt độ ng của những cơ quan, tổ chức triển khai ̣ khoa học và tổ chức triển khai mạng lưới trao đổi .Viêc tinh lọc và bổ trợ không hề làm tùy tiệ n mà phải tuân theo mộ t chính sácḥ tương quan chăt chẽ đến quyền lợi và tiềm năng của đơn vị chức năng thông tin. ̣

bô tả thư mục
Tiếp theo viêc bổ sung tài liệ u là những công đoạn giúp ta kiểm tra và tìm được̣
ngay tài liêu khi cần thiết. Đó là mô tả thư mục.̣

Mục đích của miêu tả thư mục là lâp mộ t phiếu cho tài liệ u, trên đó ghi những đặ c ̣ trưng bên ngoài của tài liêu : tên tác giả, tên tài liệ u, nguồn gốc và dạng của tài liệ u, ngôṇ ngữ, nhà xuất bản, nơi xuất bản, năm sản xuất …Mô tả thư mục phân phối cho ta môt cách trình diễn tài liệ u duy nhất, không mơ hồ. ̣ Nó giúp ta thuận tiện kiểm tra, xác định và tìm kiếm tài liêu. ̣Sau bước diễn đạt thư mục, miêu tả nôi dung, mỗi tài liệ u cùng những thông tin mà nọ ́ chứa trong đó được màn biểu diễn bằng môt hướng dẫn ( notice ) được cho phép ta hoàn toàn có thể tàng trữ những ̣ thông tin chứa trong tài liêu, tức là đưa nó vào những công cụ cất giữ và tìm kiếm của hệ ̣ thống. Đó là :+ Các bô phiếu truyền thống lịch sử hay mục lục ( phương tiệ n bằng tay thủ công ). ̣ + Các bô phiếu lỗ mép, phiếu lỗ soi ( phương tiệ n bán tự độ ng ). ̣ + Các băng từ, đĩa từ, đĩa quang ( phương tiên tự độ ng hóa ). ̣ Tài liêu gốc được dữ gìn và bảo vệ trong kho. Ở đây những tài liệ u được sắp xếp vào mộ t vị trị ́ xác lập. Tùy theo nhu yếu sử dụng, người ta hoàn toàn có thể sắp xếp theo mô hình tài liêu, theọ kích cỡ của tài liêu, theo chủ đề ( sắp xếp theo mạng lưới hệ thống ) hoặ c theo thứ tự nhậ p của tài liệ ụ ( sắp xếp theo thời hạn ) .Viêc sắp xếp cho phép biết được tài liệ u mà người ta nhu yếu ở đâu. Mộ t mạng lưới hệ thống ̣ xác định được gắn trên tài liêu ( cote ) được cho phép ta xác lập vị trí của tài liệ u trong kho. ̣Các tài liêu, tối thiểu là những tài liệ u văn bản, hoàn toàn có thể được cất giữ ở trạng thái gốc củạ nó hay dưới dạng thu gọn ( microforme ). Viêc ghi tài liệ u trên những vi phim và vi phiếụ ngày càng thông dụng. Lợi ích của nó là tiết kiêm được diệ n tích kho ( thể tích tài liệ u giảṃ đến 90 % ), khối lượng không đáng kể, dễ nhân bản và phân phối tài liêu. ̣

èm và phổ biến thông tin
Chính nhờ viêc lưu trữ thông tin mà người ta có thể tiến hành được việ c tìm kiếṃ
thông tin. Tìm tin và hê quả tiếp theo là phổ biến các thông tin tìm được là nhiệ m vụ cợ
bản của các dịch vụ thông tin, phục vụ yêu cầu của người dùng tin. Đó cũng chính là lý do
tồn tại của các cơ quan thông tin.

Tìm tin hay tra cứu tin là tâp hợp những quy trình có mục tiêu phân phối cho ngườị dùng tin những hướng dẫn và thông tin vấn đáp cho câu hỏi đôt xuất hay tiếp tục của họ. ̣Các dịch vụ tra cứu tin là dịch vụ cơ bản của những đơn vị chức năng thông tin, nó giúp người dùng tin hoàn toàn có thể sử dụng tốt nhất vốn tư liêu hiệ n có nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu nhu yếu thông tin củạ họ. Các ấn phẩm thư mục, mục lục, tóm tắt, hướng dẫn, những cơ sở dữ liêu thư mục, cơ sở dự ̃ liêu on-line và đa phương tiệ n là những công cụ giúp người dùng tin hoàn toàn có thể tiếp cậ n những ̣ nguồn thông tin .Dù bằng thủ công bằng tay ( trên những bô phiếu ) hay bằng tự độ ng hóa ( trên những máy tính điệ ṇ tử ), viêc tìm tin có hai dạng cơ bản là tìm tin hồi cố và tìm tin tinh lọc. ̣Tìm tin hồi cố là tìm những tài liêu vấn đáp những câu hỏi về những tài liệ u hiệ n có, dựa trêṇ cơ sở của kho tài liêu. ̣Tìm tin có tinh lọc là tìm những thông tin thiết yếu Giao hàng cho những cán bô chuyêṇ môn theo nhu yếu tiếp tục của họ .Các mẫu sản phẩm thông tin phân phối cho người dùng tin hoàn toàn có thể ở nhiều dạng khác nhau : những tài liêu gốc, những bản tra cứu, những thông tin trích dẫn, những ấn phẩṃ thông tin, những cơ sở dữ liêu ( CSDL ) v … ̣Các hình thức phân phối thông tin cũng phong phú : tiếp tục hay đôt xuất, tại chộ ̃ hay tại nhà, cá thể hay tâp thể. ̣Ngày nay với sự tăng trưởng của công nghê thông tin, hầu hết những công việ c trên đâỵ của dây chuyền sản xuất thông tin tư liêu đều hoàn toàn có thể thực hiệ n mộ t cách tự độ ng bằng máy tínḥ điên tử. ̣

1.6ÔNG TIN HỌC VÀ CÁC KHOA HỌC LIÊN QUAN
1.6. Thông tin học
Thông tin học là một ngành khoa học, có nhiệm vụ nghiên cứu bản chất, cấu trúc và
quy luật phát triển của thông tin, cùng với những vấn đề về lý thuyết và phương pháp tổ
chức, xử lý, khai thác và sử dụng các nguồn lực thông tin tiềm tàng trong xã hội.

Về mặt kim chỉ nan, thông tin học có trách nhiệm tìm ra những quy luật chung nhất của việc sản sinh, thu nhập, tổ chức triển khai, tàng trữ, tìm kiếm và phổ cập thông tin trong những nghành hoạt động giải trí của con người .

Về mặt ứng dụng, thông tin học có nhiệm vụ tìm ra những phương tiện và phương
pháp thích hợp nhất để thực hiện các quá trình thông tin có hiệu quả, để xây dựng các hệ
thống giao lưu thông tin hoàn thiện trong các tổ chức, các ngành khoa học và giữa khoa
học với sản xuất.

1.6. Các khoa học liên quan
Ngoài thư viện học và thư mục học mà thông tin học có nhiều nét chung, thông tin
học còn có quan hệ với nhiều ngành khoa học khác. Sự hình thành của thông tin học được
đặt trên cở sở của một số ngành khoa học như : lý thuyết thông tin, điều khiển học, ngôn
ngữ học, lý thuyết mã hóa, tin học v…

a. Lý thuyết thông tin
Một trong những nét đặc trưng của công nghệ thế kỉ XX là sự phát triển và bùng nổ
các phương tiện truyền thông mới. Cùng với sự phát triển của các phương tiện truyền và
xử lý thông tin, một ngành khoa học lý thuyết hình thành, phát triển và trở thành đối
tượng của nhiều nghiên cứu sâu sắc, đó là Lý thuyết thông tin. Đây là ví dụ điển hình về
một lý thuyết được khởi xướng đầu tiên bởi một người, kỹ sư điện người Mỹ Claude
E, mà ý tưởng đầu tiên của ông được đề xuất trong bài báo “A mathematical
theory of communication”, đăng trên Bell System Technical Journal (1948).

Nội dung bài báo của Shanon nhằm mục đích xử lý nhu yếu về cơ sở triết lý của công nghệ tiên tiến tiếp thị quảng cáo. Nhu cầu này phát sinh do độ phức tạp của quy trình truyền tin trên những

Source: https://vh2.com.vn
Category : Tin Học