Networks Business Online Việt Nam & International VH2
Networks Business Online Việt Nam & International VH2 / Doanh Nhân / Luận văn: Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh thông qua dạy học một số chủ đề tích hợp chương “Nguyên tử” và chương “Phản ứng oxi hóa – khử” – Hóa học lớp 10 THPT

Luận văn: Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh thông qua dạy học một số chủ đề tích hợp chương “Nguyên tử” và chương “Phản ứng oxi hóa – khử” – Hóa học lớp 10 THPT

Đăng ngày 15 May, 2023 bởi admin
  1. i
    ĐẠI HỌC HUẾ
    TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN THỊ HỒNG LỆ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIÂI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC MỘT SỐ CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP TRONG CHƯƠNG “ NGUYÊN TỬ ” VÀ CHƯƠNG “ PHÂN ỨNG ÔXI HÓA KHỬ ” HÓA HỌC LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Chuyên ngành : Lý Luận và Phƣơng pháp dạy học bộ môn Hóa học Mã số : 60 14 01 11 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC : TS. NGUYỄN PHÚ TUẤN Thừa Thiên Huế, năm 2018
  2. ii
    LỜI CAM ĐOAN
    Tôi xin cam kết đây là khu công trình nghiên cứu và điều tra của riêng tôi, những số liệu và tác dụng điều tra và nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kể một khu công trình nào khác. NGUYỄN THỊ HỒNG LỆ
  3. iii
    LỜI CẢM ƠN
    Luận văn thạc sĩ giáo dục học chuyên ngành ” Lý luận và chiêu thức dạy học bộ môn Hóa học ” với đề tài : Phát triển năng lực xử lý yếu tố cho học viên trải qua dạy học 1 số ít chủ đề tích hợp chƣơng ” Nguyên tử ” và chƣơng ” Phản ứng oxi hóa – khử ” – Hóa học lớp 10 trung học phổ thông là hiệu quả của quy trình cố gắng nỗ lực không ngừng của bản thân và được sự trợ giúp, động viên khuyến khích của những thầy, bè bạn đồng nghiệp và người thân trong gia đình. Qua trang viết này tôi xin gửi lời cảm ơn tới những người đã giúp sức tôi trong thời hạn học tập – điều tra và nghiên cứu khoa học vừa mới qua. Tôi xin tỏ lòng kính trọng và biết ơn thâm thúy so với thầy giáo TS. Nguyễn Phú Tuấn đã trực tiếp tận tình hướng dẫn cũng như phân phối tài liệu thông tin khoa học thiết yếu cho luận văn này. Xin chân thành cảm ơn quý Lãnh đạo trường Đại học sư phạm – Đại học Huế, khoa sư phạm và những thầy, cô bộ môn đã tạo điều kiện kèm theo cho tôi hoàn thành xong tốt việc làm điều tra và nghiên cứu khoa học của mình. Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn quý đồng nghiệp những trường thực nghiệm, đơn vị chức năng công tác làm việc đã trợ giúp tôi trong quy trình học tập và thực thi luận văn. TÁC GIẢ
  4. 1
    MỤC LỤC
    Trang
    Trang phụ

    bìa …………………………………………………………………………………………………i
    Lời cam đoan…………………………………………………………………………………………………ii
    Lời cảm ơn …………………………………………………………………………………………………. iii
    MỤC LỤC…………………………………………………………………………………………………….1
    DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ……………………………………………………………….4
    DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU …………………………………………………………………….5
    DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ………………………………………………………………………….6
    PHẦN 1: MỞ ĐẦU……………………………………………………………………………………….7
    1. Lý do chọn đề tài …………………………………………………………………………………….7
    2. Mục đích nghiên cứu……………………………………………………………………………….8
    3. Nhiệm vụ nghiên cứu ………………………………………………………………………………8
    4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu……………………………………………………………9
    5. Phạm vi nghiên cứu…………………………………………………………………………………9
    6. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………………………………….9
    7. Thời gian nghiên cứu……………………………………………………………………………….9
    8. Địa bàn nghiên cứu………………………………………………………………………………….9
    9. Giả thuyết khoa học……………………………………………………………………………….10
    10. Đóng góp của đề tài……………………………………………………………………………..10
    PHẦN 2: NỘI DUNG………………………………………………………………………………….11
    CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ………………………………………11
    1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu……………………………………………………………………11
    1.2. Một số vấn đề về đổi mới phương pháp dạy học …………………………………….13
    1.2.1. Định hướng đổi mới giáo dục…………………………………………………………….13
    1.2.2. Định hướng đổi mới phương pháp ……………………………………………………..13
    1.3. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực …………………………………………14
    1.3.1. Khái niệm năng lực ………………………………………………………………………….14
    1.3.2. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh………………………….14
    1.3.3. Năng lực giải quyết vần đề………………………………………………………………..15

  5. 2
    1.4. Dạy học theo chủ đề …………………………………………………………………………… 16 1.4.1. Dạy học theo chủ đề ………………………………………………………………………… 16 1.4.2. Dạy học tích hợp ……………………………………………………………………………… 18 1.5. Thực trạng việc dạy học theo chủ đề tích hợp và năng lực GQVĐ của học viên ở một số ít trường trung học phổ thông huyện Chợ Mới – Tỉnh An Giang ……………………….. 21 1.5.1. Thực trạng việc dạy học theo chủ đề tích hợp ở 1 số ít trường trung học phổ thông trên địa phận huyện Chợ Mới …………………………………………………………………………….. 21 1.5.2. Thực trạng năng lực xử lý yếu tố của HS 1 số ít trường trung học phổ thông trên địa phận huyện Chợ Mới ………………………………………………………………………………….. 22 Tiểu kết chương 1 ………………………………………………………………………………………… 23 CHƢƠNG 2 : XÂY DỰNG CÁC CHỦ ĐỀ CÓ TÍCH HỢP LIÊN MÔN PHẦN HÓA HỌC ĐẠI CƢƠNG LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ………………… 24 2.1. Kiến thức trọng tâm phần Hóa học đại cương lớp 10 trung học phổ thông ……………………. 24 2.1.1. Nội dung ………………………………………………………………………………………… 24 2.1.2. Đặc điểm ………………………………………………………………………………………… 24 2.2. Nội dung kỹ năng và kiến thức những môn học được dạy tích hợp trong chương “ Nguyên tử ” và chương “ Phản ứng oxi hóa – khử ” – Phần Hóa học đại cương lớp 10 THPT. …… 25 2.3. Nguyên tắc và quy trình tiến độ phong cách thiết kế chủ đề dạy học tích hợp ……………………….. 26 2.3.1. Nguyên tắc phong cách thiết kế chủ đề dạy học tích hợp ………………………………………. 26 2.3.2. Quy trình phong cách thiết kế chủ đề dạy học tích hợp …………………………………………. 26 2.3.3. Xác định nội dung và hình thức dạy học từng chủ đề …………………………… 27 2.4. Xây dựng những chủ đề dạy học ………………………………………………………………. 28 2.4.1. Chủ đề 1 : Nguyên tử và cấu tạo hóa học …………………………………………….. 28 2.4.2. Chủ đề 2 : Phản ứng oxi hóa – khử và thiên nhiên và môi trường ………………………………… 48 Tiểu kết chương 2 ………………………………………………………………………………………… 66 CHƢƠNG 3 : THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ………………………………………………… 67 3.1. Mục đích thực nghiệm ………………………………………………………………………… 67 3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm ………………………………………………………….. 67 3.3. Địa điểm thực nghiệm sư phạm ……………………………………………………………. 67 3.4. Thời gian thực nghiệm sư phạm …………………………………………………………… 67
  6. 3
    3.5. Tiến trình thực nghiệm sư phạm ………………………………………………………….. 68 3.5.1. Đối tượng thực nghiệm …………………………………………………………………….. 68 3.5.2. Nội dung thực nghiệm ……………………………………………………………………… 68 3.6. Kết quả thực nghiệm sư phạm ……………………………………………………………… 71 3.7. Xử lý số liệu thực nghiệm …………………………………………………………………… 74 3.8. Phân tích tác dụng thực nghiệm …………………………………………………………….. 82 3.8.1. Kết quả bài kiểm tra ………………………………………………………………………… 82 3.8.2. Kết quả nhìn nhận sự phát triển năng lực GQVĐ của HS những lớp TN. ……… 83 3.8.3. Ý kiến của GV và HS sau khi dạy và học những chủ đề tích hợp trong chương I và chương IV – Phần đại cương hóa học lớp 10 THPT ……………………………….. 85 Tiểu kết chương 3 ………………………………………………………………………………………… 87 PHẦN 3 : KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ………………………………………………………. 88 1. Kết luận ………………………………………………………………………………………………. 88 2. Kiến nghị …………………………………………………………………………………………….. 89 TÀI LIỆU THAM KHẢO ………………………………………………………………………….. 90 PHỤ LỤC
  7. 4
    DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT CHỮ CÁI VIẾT TẮT CỤM TỪ ĐẦY ĐỦ 1 GV Giáo viên 2 HS Học sinh 3 DHTH Dạy học tích hợp 4 TNSP Thực nghiệm sư phạm 5 trung học phổ thông Trung học đại trà phổ thông 6 TN Thực nghiệm 7 ĐC Đối chứng 8 GQVĐ Giải quyết yếu tố 9 KTTX Kiểm tra tiếp tục 10 KTĐK Kiểm tra định kỳ 11 TB Trung bình
  8. 5
    DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Trang Bảng 2.1. Kiến thức trọng tâm phần Hóa học đại cương lớp 10 trung học phổ thông ………………. 24 Bảng 2.2. Nội dung kiến thức và kỹ năng những môn học được dạy tích hợp trong chương I và chương IV – Phần Hóa học đại cương lớp 10 THPT. ………………………… 25 Bảng 3.1. Công cụ nhìn nhận sự phát triển năng lực GQVĐ của HS. …………………… 69 Bảng 3.2. Kết quả những bài KTTX và KTĐK. …………………………………………………… 71 Bảng 3.3. Kết quả nhìn nhận sự phát triển năng lực GQVĐ của HS Trường trung học phổ thông Võ Thành Trinh. ……………………………………………………………………………….. 72 Bảng 3.4. Kết quả nhìn nhận sự phát triển năng lực GQVĐ của HS Trường trung học phổ thông Huỳnh Thị Hưởng ………………………………………………………………………… 73 Bảng 3.5. Kết quả nhìn nhận sự phát triển năng lực GQVĐ của HS Trường trung học phổ thông Ung Văn Khiêm …………………………………………………………………………… 74 Bảng 3.6. Phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích bài KTTX lần 1 ……………. 76 Bảng 3.7. Tổng hợp tác dụng học tập bài KTTX lần 1 ……………………………………….. 77 Bảng 3.8. Tổng hợp những tham số đặc trưng bài KTTX lần 1 ……………………………… 78 Bảng 3.9. Phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích bài KTTX lần 2 ……………. 78 Bảng 3.10. Tổng hợp hiệu quả học tập bài KTTX lần 2 ……………………………………… 79 Bảng 3.11. Tổng hợp những tham số đặc trưng bài KTTX lần 2 ……………………………. 80 Bảng 3.12. Phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích bài KTĐK lần 1 …………. 80 Bảng 3.13. Tổng hợp hiệu quả học tập bài KTĐK lần 1 …………………………………….. 81 Bảng 3.14. Tổng hợp những tham số đặc trưng bài KTĐK lần 1 ……………………………. 82 Bảng 3.15. Kết quả nhìn nhận của GV về những chủ đề tích hợp trong chương I và chương IV – Phần đại cương hóa học lớp 10 THPT. …………………………. 86
  9. 6
    DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Trang Hình 1.1. Cấu trúc của yếu tố ……………………………………………………………………….. 15 Hình 2.1. Thí nghiệm tìm ra tia âm cực của nhà bác học người Anh ( J.J. Thomson ) … 33 Hình 2.2. Thí nghiệm tìm ra hạt nhân của nhà vật lý người NewZealand Ernest Rutherford …………………………………………………………………………………… 34 Hình 3.1. Đồ thị đường lũy tích bài KTTX lần 1 ……………………………………………… 77 Hình 3.2. Biểu đồ hiệu quả học tập bài KTTX lần 1 ………………………………………….. 77 Hình 3.3. Đồ thị đường lũy tích bài KTTX lần 2 ……………………………………………… 79 Hình 3.4. Biểu đồ tác dụng học tập bài KTTX lần 2 ………………………………………….. 79 Hình 3.5. Đồ thị đường lũy tích bài KTĐK lần 1 …………………………………………….. 81 Hình 3.6. Biểu đồ tác dụng học tập bài KTĐK lần 1 ………………………………………….. 81 Hình 3.7. Kết quả nhìn nhận sự phát triển năng lực GQVĐ của HS trường THPT Võ Thành Trinh …………………………………………………………………………… 83 Hình 3.8. Kết quả nhìn nhận sự phát triển năng lực GQVĐ của HS trường THPT Huỳnh Thị Hưởng ………………………………………………………………………… 83 Hình 3.9. Kết quả nhìn nhận sự phát triển năng lực GQVĐ của HS trường trung học phổ thông Ung Văn Khiêm …………………………………………………………………………… 84
  10. 7
    PHẦN 1: MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngày nay sự phát triển nhanh gọn của xã hội tân tiến đã đặt ra những nhu yếu cao về chất lượng giảng dạy nguồn nhân lực. Tổ chức UNESCO đã chứng minh và khẳng định : “ Nền giáo dục thời điểm ngày hôm nay và tương lai phải dựa trên 04 trụ cột : Learning to know – học để biết ; learning to do – học để làm ; learning to be – học để chứng minh và khẳng định mình ; learning to live together – học để cùng chung sống ”. Vì vậy việc làm thế nào để giúp HS tích cực, dữ thế chủ động trong học tập ; có phương pháp học tập thích hợp, có kĩ năng vận dụng những kiến thức và kỹ năng đã học vào thực tiễn đời sống là yếu tố rất là quan trọng và thiết yếu. Bộ Giáo dục đào tạo giảng dạy đang triển khai chủ trương thay đổi cơ bản và tổng lực trong giáo dục nh m thực thi tiềm năng huấn luyện và đào tạo những gia chủ tương lai của quốc gia thành những con người dữ thế chủ động, tích cực, phát minh sáng tạo. Có như vậy mới có được những thế hệ đủ sức đảm đương gánh vác những trách nhiệm của quốc gia trong thời kì mới, thời kì hội nhập, thời kì mà nền kinh tế tri thức giữ vai trò chủ yếu. Những người trực tiếp đứng lớp làm trách nhiệm giảng dạy trong thời hạn gần đây được ngành Giáo dục đào tạo chăm sóc, tạo điều kiện kèm theo học hỏi, chớp lấy nhiều giải pháp giảng dạy mới để thực thi tiềm năng nêu trên. Ngày càng nhiều chiêu thức tổ chức triển khai dạy học được nghiên cứu và điều tra và ứng dụng trên quốc tế cũng như trong nước nên việc khám phá, học hỏi để vận dụng cần phải được triển khai tiếp tục. Trong nhiều chiêu thức, kĩ thuật dạy học theo nhu yếu thay đổi mà tất cả chúng ta đang thử nghiệm, vận dụng thì “ D c t eo c ” và “ D c tíc ợp ” là một trong những nhu yếu được thực thi từ năm học năm trước – năm ngoái đến nay. Việc dạy học theo chủ đề và dạy học tích hợp yên cầu kêu gọi kỹ năng và kiến thức, kiến thức và kỹ năng, chiêu thức của nhiều môn học. Điều này tạo thuận tiện cho việc trao đổi và làm giao thoa những tiềm năng dạy học của những môn học khác nhau. Vì vậy, việc dạy học theo chủ đề và dạy học tích hợp sẽ phân phối nhu yếu dạy học để phát triển năng lực học viên. Thiết kế chủ đề và tích hợp những kiến thức và kỹ năng của nhiều môn học ngoài việc
  11. 8
    tạo điều kiện thực thi tiềm năng của môn học, nó còn được cho phép tránh sự tái diễn nội dung những môn học nên tiết kiệm ngân sách và chi phí thời hạn tổ chức triển khai hoạt động giải trí học tập. Bên cạnh đó việc dạy học theo chủ đề và dạy học tích hợp còn kích thích giáo viên tư duy và không ngừng trau dồi kỹ năng và kiến thức ở nhiều nghành nghề dịch vụ, bộ môn khác nhau để có một mạng lưới hệ thống kỹ năng và kiến thức sâu, rộng đủ để cung ứng với những yên cầu ngày càng cao của dạy học lúc bấy giờ. Bên cạnh đó học viên hứng thú với những tiết học hơn, dễ hiểu và hiểu sâu nội dung bài học kinh nghiệm. Đặc biệt những em sẽ có những chuyển biến rõ ràng trong năng lực vận dụng kiến thức và kỹ năng, kiến thức và kỹ năng vào thực tiễn. Từ đó khuyến khích học viên vận dụng kiến thức và kỹ năng của những môn học khác nhau để xử lý những trường hợp thực tiễn, tăng cường năng lực vận dụng tổng hợp, năng lực tự học, tự nghiên cứu và điều tra. Xuất phát từ những nguyên do trên, chúng tôi chọn đề tài : PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC MỘT SỐ CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP CHƢƠNG “ NGUYÊN TỬ ” VÀ CHƢƠNG “ PHẢN ỨNG OXI HÓA – KHỬ ” – HÓA HỌC LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 2. Mục đích điều tra và nghiên cứu Xây dựng chủ đề và xác lập nội dung tích hợp nh m giúp học viên dữ thế chủ động tìm hướng xử lý yếu tố để triển khai tốt những trách nhiệm học tập được giao ; giúp học viên phát triển kỹ năng và kiến thức vận dụng kỹ năng và kiến thức tổng hợp của nhiều môn học vào việc xử lý những trường hợp thực tiễn ; giáo dục cho những em ý thức bảo vệ môi trường tự nhiên, ứng phó với sự biến hóa khí hậu trong quá trình lúc bấy giờ. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu và điều tra – Nghiên cứu một số ít yếu tố về cơ sở lý luận có hiệu suất cao như : Dạy học theo chủ đề và dạy học tích hợp. – Điều tra cơ bản về tình hình dạy học theo chủ đề và dạy học tích hợp cấp trung học phổ thông ; tình hình năng lực GQVĐ của HS thuộc một số ít trường trên địa phận huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang. – Thiết kế, kiến thiết xây dựng chủ đề và những nội dung dạy học tích hợp trong chương I và chương IV – Phần Hóa đại cương lớp 10 THPT.
  12. 9
    – Tiến hành kiến thiết xây dựng chủ đề và kế hoạch dạy học theo chủ đề. – Thực nghiệm sư phạm nh m nhìn nhận hiệu suất cao của việc thực thi đề tài. 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu và điều tra 4.1. Khách thể điều tra và nghiên cứu : Quá trình dạy học theo chủ đề và dạy học tích hợp ở Trường THPT. 4.2. Đối tƣợng điều tra và nghiên cứu : Hệ thống kỹ năng và kiến thức, kiến thức và kỹ năng của những môn học tương quan đến chủ đề dạy học “ Chương I và chương IV hóa học lớp 10 trung học phổ thông ”. 5. Phạm vi điều tra và nghiên cứu Chương trình hóa học lớp 10 trung học phổ thông trọng tâm là 2 chương : – Chương I : Nguyên tử. – Chương IV : Phản ứng oxi hóa – khử. 6. Phƣơng pháp điều tra và nghiên cứu 6.1. Phƣơng pháp nghiên cứu và điều tra lý luận – Nghiên cứu kim chỉ nan về cơ sở lý luận dạy học theo chủ đề và dạy học tích hợp. – Nghiên cứu những tài liệu về giải pháp dạy học theo chủ đề và dạy học tích hợp, thiết kế xây dựng chủ đề dạy học tích hợp. 6.2. Phƣơng pháp nghiên cứu và điều tra thực tiễn – Nghiên cứu về tình hình dạy học theo chủ đề và dạy học tích hợp cấp trung học phổ thông ; tình hình năng lực GQVĐ của HS thuộc 1 số ít trường trên địa phận huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang. – Thực nghiệm sư phạm. 6.3. Phƣơng pháp toán học : Dùng thống kê toán học để xử lý số liệu thực nghiệm. 7. Thời gian điều tra và nghiên cứu Từ tháng 03/2017 đến tháng 05/2018. 8. Địa bàn nghiên cứu và điều tra Ba Trường trung học phổ thông trên địa phận huyện Chợ Mới : Trường trung học phổ thông Võ Thành Trinh, Trường trung học phổ thông Ung Văn Khiêm, Trường trung học phổ thông Huỳnh Thị Hưởng .
  13. 10
    9. Giả thuyết khoa học Việc dạy học theo chủ đề và tích hợp kỹ năng và kiến thức liên môn có hiệu suất cao sẽ rèn luyện cho HS những năng lực : – Năng lực xử lý yếu tố. – Năng lực vận dụng kiến thức và kỹ năng tổng hợp của những môn học ( Hóa học, Toán học, Sinh học, Vật lý, Địa lý, Tiếng Anh ) để xử lý những yếu tố trong đời sống đồng thời khắc sâu kỹ năng và kiến thức của môn học, góp thêm phần nâng cao chất lượng bộ môn Hóa Học ở trường đại trà phổ thông. 10. Đóng góp của đề tài Xây dựng và yêu cầu cách sử dụng những chủ đề có vận dụng kỹ năng và kiến thức liên môn trong dạy học phần Hóa Học đại cương lớp 10 THPT nh m phát triển cho HS năng lực thao tác độc lập, tích cực, hợp tác và phát minh sáng tạo, năng lực xử lý yếu tố ; giúp HS biết vận dụng kiến thức và kỹ năng nhiều môn học ( Toán học, Sinh học, Vật lý, Địa lý, Tiếng Anh ) để xử lý những yếu tố của Hóa Học đặt ra. Tạo cho học viên hứng thú, có thái độ tích cực khi khám phá kỹ năng và kiến thức phần Hóa học đại cương lớp 10 THPT.
  14. 11
    PHẦN 2: NỘI DUNG CHƢƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1.1. Lịch sử yếu tố điều tra và nghiên cứu Tư tưởng dạy học tích hợp mở màn từ thập kỷ 60 của thế kỷ XX, theo đó vào tháng 9 – 1968, Hội nghị tích hợp về giảng dạy những khoa học đã được Hội đồng Liên vương quốc về giảng dạy khoa học tổ chức triển khai tại Varna ( Bungari ) với sự bảo trợ của UNESCO. Trên quốc tế cũng đã có nhiều nhà điều tra và nghiên cứu giáo dục nghiên cứu và điều tra về quan điểm dạy học tích hợp trong đó có Xavier Roegiers với khu công trình nghiên cứu và điều tra “ Khoa học sư phạm tích hợp hay cần làm như thế nào để phát triển năng lực ở những trường học ”. Trong khu công trình điều tra và nghiên cứu của mình, ông đã nhấn mạnh vấn đề r ng cần đặt hàng loạt quy trình học tập vào một trường hợp có ý nghĩa so với học viên, đồng thời với việc phát triển những tiềm năng đơn lẻ cần tích hợp những quy trình học tập này trong trường hợp có ý nghĩa với học viên. Ở Nước Ta lúc bấy giờ, tư tưởng dạy học tích hợp mở màn nghiên cứu và điều tra và vận dụng từ những năm của thập kỷ 90 trở lại đây. Đã có nhiều nhà điều tra và nghiên cứu giáo dục nghiên cứu cơ sở lí luận về tích hợp và những giải pháp nh m vận dụng giảng dạy tích hợp vào thực tiễn như : 1. PGS.TS. Nguyễn Phúc Chỉnh ( 2012 ), “ Tích hợp trong dạy học Sinh học ”, NXB Đại học Thái Nguyên. 2. Giáo sư Đỗ Hương Trà với bộ “ Dạy học tích hợp phát triển năng lực học sinh ”, NXB Đại học sư phạm, TP.HN. 3. PGS.TS. Đỗ Ngọc Thống đã nêu một mạng lưới hệ thống quan điểm tích hợp và dạy học theo hướng tích hợp, đã nhấn mạnh vấn đề sự độc lạ giữa cộng gộp kiến thức và kỹ năng và tích hợp kiến thức và kỹ năng trong cuốn “ Đổi mới dạy và học Ngữ văn ở trung học cơ sở ” 4. Tác giả Đào Trọng Quang với bài “ Biên soạn SGK theo quan điểm tích hợp, cơ sở lí luận và một số ít kinh nghiệm tay nghề ”. Tác giả đã đề cập tới thực chất của sư phạm tích hợp, quan điểm tích hợp, 1 số ít nguyên tắc chủ yếu và một số ít kỹ thuật của tích hợp. 5. Tác giả Trần Viết Thụ ( 1997 ) trong khu công trình nghiên cứu và điều tra “ Vận dụng
  15. 12
    nguyên tắc liên môn khi dạy những yếu tố văn hóa truyền thống trong SGK lịch sử dân tộc trung học phổ thông ” đã vận dụng kiến thức và kỹ năng văn học, địa lý, chính trị vào giảng dạy bộ môn lịch sử dân tộc theo quan điểm liên môn. 6. Tác giả Lê Trọng Sơn với khu công trình “ Vận dụng tích hợp giáo dục dân số qua dạy học phần sinh lý người ở lớp 9 trung học cơ sở ” tác giả đã nhấn mạnh vấn đề việc tích hợp dân số vào môn Sinh học 9 là thích hợp với nội dung cũng như độ tuổi của học viên. Trong nước đã có khá nhiều luận văn thạc sĩ khoa học điều tra và nghiên cứu về “ Dạy học tích hợp ” ở những góc nhìn, quan điểm, mức độ khác nhau như : 1. Đoàn Thị Thùy Dương ( 2008 ), “ Rèn luyện thao tác lập luận và so sánh cho học viên lớp 11 theo quan điểm tích hợp và tích cực ”, luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐH Thái Nguyên. 2. Đinh Xuân Giang ( 2009 ), “ Vận dụng tư tưởng sư phạm tích hợp trong dạy học 1 số ít yếu tố về chất khí và cơ sở nhiệt động lực học Vật lí 10 cơ bản nhằm mục đích phát triển hứng thú và năng lực vận dụng kiến thức và kỹ năng của học viên ”, luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐH Thái Nguyên. 3. Trần Thị Tú Anh ( 2009 ), ” Tích hợp những yếu tố kinh tế tài chính xã hội và môi trường tự nhiên trong dạy học môn Hóa học lớp 12 trung học phổ thông “, luận văn thạc sĩ, trường Đại học sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. 4. Vũ Thúy Lan ( 2011 ), ” Tích hợp 1 số ít kiến thức và kỹ năng Toán học trong dạy học sinh học 12 – Trung học phổ thông ( Phần Di truyền học và Sinh thái học ) “, luận văn thạc sĩ, ĐH Giáo dục đào tạo – ĐHQG Thành Phố Hà Nội. 5. Phạm Minh Hải ( 2013 ) với đề tài “ Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường tự nhiên trong dạy học Vật lí 12 ”, luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐH Hoa Lư – Tỉnh Ninh Bình. 6. Vũ Quang Cẩn ( năm trước ), Tổ chức dạy học tích hợp chủ đề “ Dòng điện xoay chiều và đời sống ”, luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐHQG TP.HN. 7. Nguyễn Văn Ý ( năm trước ), Tổ chức dạy học tích hợp chủ đề “ Dòng điện trong chất điện phân – Vật lý 11 “, luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐHQG Thành Phố Hà Nội. 8. Trần Thị Thường ( năm ngoái ), ” Tích hợp giáo dục thiên nhiên và môi trường cho học viên trung học phổ thông trải qua dạy học phần dẫn xuất của hiđrocacbon – Hóa học lớp 11 “, luận văn thạc sĩ, trường Đại học giáo dục – Đại học vương quốc TP. Hà Nội .
  16. 13
    9. Nguyễn Đình Cường ( năm nay ), ” Thiết kế những chủ đề phần hiđrocacbon góp thêm phần nâng cao năng lực tự học cho học viên lớp 11 trung học phổ thông “, luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐH Huế. 10. Lê Thị Hồng Diễn ( năm nay ), ” Xây dựng một số ít chủ đề dạy học tích hợp nhằm mục đích phát triển năng lực xử lý yếu tố cho học viên trong dạy học phần phi kim – Hóa học 11 trung học phổ thông “, luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐH Huế. 11. Lê Thúy Diễm ( 2017 ), ” Phát triển năng lực xử lý yếu tố cho học viên trải qua dạy học 1 số ít chủ đề tích hợp trong chương trình hóa học vô cơ lớp 11 trung học phổ thông “, luận văn thạc sĩ, Đại học sư phạm – ĐH Huế. 1.2. Một số yếu tố về thay đổi phƣơng pháp dạy học 1.2.1. Định hƣớng thay đổi giáo dục Nghị quyết số 29 của BCH TW 8 khóa XI năm 2013 về thay đổi cơ bản và tổng lực nền giáo dục Nước Ta. Nghị quyết 88/2014 / QH13 của Quốc hội về việc thay đổi chương trình và sách giáo khoa. Công văn 4099 / BGDĐT – GDTrH của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc hướng dẫn triển khai trách nhiệm Giáo dục đào tạo Trung học năm học 2014 – 2015 đều hướng tới tiềm năng phát triển năng lực học viên. Định hướng phát triển năng lực là một xu thế giáo dục quốc tế. Phát triển năng lực là thành phần quan trọng của tiềm năng giáo dục, năng lực là tổng hòa kiến thức và kỹ năng, thái độ, kiến thức và kỹ năng mà HS cần phải đạt chuẩn trong quy trình học tập. 1.2.2. Định hƣớng thay đổi phƣơng pháp “ Dạy học là một quy trình gồm hàng loạt những thao tác có tổ chức triển khai và định hướng giúp người học từng bước có năng lực tư duy và năng lực hành vi với mục tiêu sở hữu những giá trị niềm tin … ”. Trong dạy học hóa học cần sử dụng phong phú những chiêu thức dạy học : Phương pháp thuyết trình ; giải pháp đàm thoại ; chiêu thức quy nạp và diễn dịch ; giải pháp loại suy ; chiêu thức nghiên cứu và điều tra hóa học trải qua phương tiện đi lại trực quan ( hình ảnh, quy mô, vật thể … ), dùng thí nghiệm hóa học ( thí nghiệm màn biểu diễn, thí nghiệm của học viên, thí nghiệm ảo, … ) ; giải bài tập hóa học. Hiện nay, giáo dục chú trọng hình thức dạy học tích hợp là cách tiếp cận giảng dạy liên ngành theo đó những nội dung giảng dạy được trình diễn theo những đề tài
  17. 14
    hoặc chủ đề. Mỗi đề tài hoặc chủ đề được trình diễn thành nhiều bài học kinh nghiệm nhỏ người học hoàn toàn có thể có thời hạn hiểu rõ và phát triển mối liên hệ với những gì mà người học đã biết. Cách tiếp cận này tích hợp kỹ năng và kiến thức từ nhiều ngành học và khuyến khích người học tìm hiểu và khám phá sâu về những chủ đề, tìm đọc tài liệu từ nhiều nguồn và tham gia vào nhiều hoạt động giải trí khác nhau. Kết quả là người học sẽ hiểu rõ hơn và cảm thấy tự tin hơn trong việc học của mình. Giáo dục đào tạo định hướng vào người học : Năng lực của người học chỉ được hình thành trải qua hoạt động giải trí chủ thể của người học, chú trọng hoạt động giải trí tích cực, tự lực của người học trong quy trình dạy học, quan tâm đến hoạt động học của học viên để hoàn toàn có thể tổ chức triển khai quy trình học tập tương thích. 1.3. Dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực 1.3.1. Khái niệm năng lực Theo quan điểm của những nhà tâm lý học “ Năng lực là tổng hợp những thuộc tính độc lạ của cá thể tương thích với những nhu yếu đặc trưng của một hoạt động giải trí nhất định, bảo vệ cho hoạt động giải trí đó có hiệu quả tốt ”. Năng lực vừa là tiền đề, vừa là tác dụng của hoạt động giải trí. Năng lực vừa là điều kiện kèm theo cho hoạt động giải trí đạt tác dụng nhưng đồng thời năng lực cũng phát triển ngay trong chính hoạt động giải trí ấy ( kinh nghiệm tay nghề, thưởng thức ). Năng lực của con người không phải trọn vẹn do tự nhiên mà có, phần nhiều do tập luyện mà có. 1.3.2. Dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học viên Phương pháp dạy học theo quan điểm phát triển năng lực không riêng gì quan tâm tích cực hóa học viên về hoạt động giải trí trí tuệ mà còn quan tâm rèn luyện năng lực xử lý yếu tố gắn với những trường hợp của đời sống và nghề nghiệp, đồng thời gắn hoạt động giải trí trí tuệ với hoạt động giải trí thực hành thực tế, thực tiễn. Tăng cường việc học tập trong nhóm, thay đổi quan hệ GV – HS theo hướng cộng tác có ý nghĩa quan trọng nh m phát triển năng lực xã hội. Bên cạnh việc học tập những tri thức và kiến thức và kỹ năng riêng không liên quan gì đến nhau của những môn học trình độ cần bổ trợ những chủ đề học tập phức tạp nh m phát triển năng lực xử lý những yếu tố phức tạp .
  18. 15
    1.3.3. Năng lực xử lý vần đề K ái niệm Vấn đề là những câu hỏi hay trách nhiệm đặt ra mà việc xử lý chúng chưa có quy luật sẵn cũng như những tri thức, kỹ năng và kiến thức sẵn có chưa đủ xử lý mà còn khó khăn vất vả, cản trở cần vượt qua. Một yếu tố được đặc trưng bởi ba thành phần : • Trạng thái xuất phát : không mong ước • Trạng thái đích : Trạng thái mong ước • Sự cản trở. Hình 1.1. Cấu trúc của yếu tố Vấn đề khác trách nhiệm ở chỗ khi xử lý một trách nhiệm thì đã có sẵn trình tự và phương pháp xử lý, cũng như những kiến thức và kỹ năng kỹ năng và kiến thức đã có đủ để xử lý trách nhiệm đó. Giải quyết yếu tố ( GQVĐ ) là hoạt động giải trí trí tuệ được coi là trình độ phức tạp và cao nhất về nhận thức vì cần kêu gọi toàn bộ những năng lực trí tuệ của cá thể. Năng lực GQVĐ là năng lực của một cá thể hiểu và xử lý trường hợp yếu tố khi mà giải pháp xử lý chưa rõ ràng. Nó gồm có sự sẵn sàng chuẩn bị tham gia vào xử lý trường hợp yếu tố đó – bộc lộ tiềm năng là công dân tích cực và thiết kế xây dựng ( PISA – 2012 ). Tóm lại năng lực GQVĐ là năng lực của một cá thể “ kêu gọi ” phối hợp một cách linh động và có tổ chức triển khai kỹ năng và kiến thức, kĩ năng với thái độ, tình cảm, giá trị, động cơ cá thể … để hiểu và GQVĐ trong trường hợp nhất định một cách hiệu suất cao với tinh thần tích cực. Biện p áp p át triển năng lực GQVĐ c o c sin t ông qua DHTH a ) Sử dụng câu hỏi – Bài tập vận dụng kỹ năng và kiến thức vào thực tiễn. b ) Sử dụng bài tập trường hợp. Trạng thái xuất phát xuất phỏt Sự cản trở Trạng thái đích
  19. 16
    c) Sử dụng thí nghiệm thực hành thực tế và những phương tiện đi lại dạy học thích hợp. d ) Tổ chức thi vận dụng kỹ năng và kiến thức liên môn để xử lý những yếu tố thực tiễn và thi khoa học kĩ thuật dành cho HS THPT. 1.4. Dạy học theo chủ đề 1.4.1. Dạy học theo chủ đề – T ế nào là d c t eo c ? Dạy học theo chủ đề là hình thức tìm tòi những khái niệm, tư tưởng, đơn vị chức năng kỹ năng và kiến thức, nội dung bài học kinh nghiệm, chủ đề, … có sự giao thoa, tương đương lẫn nhau, dựa trên cơ sở những mối liên hệ về lí luận và thực tiễn được đề cập đến trong những môn học hoặc những hợp phần của môn học đó ( tức là con đường tích hợp những nội dung từ một số ít đơn vị chức năng, bài học kinh nghiệm, môn học có liên hệ với nhau ) làm thành nội dung học trong một chủ đề có ý nghĩa hơn, thực tiễn hơn, nhờ đó học viên hoàn toàn có thể tự hoạt động giải trí nhiều hơn để tìm ra kiến thức và kỹ năng và vận dụng vào thực tiễn. – Ưu t ế c a d c theo c so với d c t eo những tru n t ống 1 – Với quy mô này, học viên có nhiều thời cơ thao tác theo nhóm để xử lý những yếu tố xác nhận, có mạng lưới hệ thống và tương quan đến nhiều kỹ năng và kiến thức khác nhau. Việc học của học viên thực sự có giá trị vì nó liên kết với trong thực tiễn và rèn luyện được nhiều kĩ năng hoạt động giải trí và kĩ năng sống. 2 – Hướng tới những tiềm năng : Chiếm lĩnh nội dung kiến thức và kỹ năng khoa học, hiểu biết tiến trình khoa học và rèn luyện những kĩ năng tiến trình khoa học như : quan sát, tích lũy thông tin, tài liệu ; giải quyết và xử lý ( so sánh, sắp xếp, phân loại, liên hệ … thông tin ) ; suy luận, vận dụng thực tiễn. 3 – Kiến thức thu được là những khái niệm trong một mối liên hệ mạng lưới với nhau. 4 – Trình độ nhận thức hoàn toàn có thể đạt được ở mức độ cao : Phân tích, tổng hợp, nhìn nhận. 5 – Kết thúc một chủ đề học viên có một toàn diện và tổng thể kỹ năng và kiến thức mới, tinh giản, ngặt nghèo và khác với nội dung trong sách giáo khoa. 6 – Kiến thức thân mật với thực tiễn mà học viên đang sống hơn do nhu yếu update thông tin khi triển khai chủ đề .
  20. 17
    7- Hiểu biết có được sau khi kết thúc chủ đề thường vượt ra ngoài khuôn khổ nội dung cần học do quy trình tìm kiếm, giải quyết và xử lý thông tin ngoài nguồn tài liệu chính thức của học viên. 8 – Có thể hướng tới, tu dưỡng những kĩ năng thao tác với thông tin, tiếp xúc, ngôn từ, hợp tác. – T i sao nên chăm sóc ến d c t eo c trong tiến trìn ổi mới giáo dục iện na ? Dạy học theo chủ đề là sự phối hợp giữa quy mô dạy học truyền thống cuội nguồn và tân tiến, ở đó giáo viên không dạy học chỉ b ng cách truyền thụ ( thiết kế xây dựng ) kiến thức và kỹ năng mà hầu hết là hướng dẫn học viên tự lực tìm kiếm thông tin, sử dụng kiến thức và kỹ năng vào xử lý những trách nhiệm có ý nghĩa thực tiễn. Từ đó phát huy tính tích cực, dữ thế chủ động của học viên trong học tập góp thêm phần phát triển năng lực cho học viên. – Các ịn ướng xâ dựng c d c Các nội dung kỹ năng và kiến thức tương quan với nhau được bộc lộ ở 1 số ít bài / tiết hiện hành, được kiến thiết xây dựng thành một yếu tố chung để tạo thành một chuyên đề dạy học trong một môn học hay đơn môn. Xây dựng những chủ đề dạy học trong một môn học góp thêm phần khắc phục được hạn chế : Việc dạy học lúc bấy giờ hầu hết được thực thi trên lớp theo bài / tiết trong sách giáo khoa, trong khoanh vùng phạm vi 1 tiết học, không đủ thời hạn cho vừa đủ những hoạt động học của HS theo tiến trình sư phạm của một giải pháp dạy học tích cực. – Qu trìn xâ dựng c d c + Lựa chọn chủ đề. + Xác định tiềm năng cần đạt của chủ đề. + Lập bảng diễn đạt những mức độ nhận thức theo định hướng năng lực ( cả chủ đề ). + Biên soạn mạng lưới hệ thống câu hỏi, bài tập theo bảng diễn đạt ( theo từng bài, từng tiết ). + Thiết kế tiến trình dạy học chủ đề ( kế hoạch dạy học, giáo án ). – Tiến trìn xâ dựng một c cụ t ể + Xác định tên chủ đề và thời lượng triển khai. + Xác định những nội dung của chủ đề ( xác lập những đề mục, thiết kế xây dựng những nội dung kỹ năng và kiến thức của chủ đề ) .
  21. 18
    + Xác định chuẩn kiến thức và kỹ năng, kỹ năng và kiến thức, thái độ và năng lực, phẩm chất cần hướng tới cho học viên trong từng đề mục để phong cách thiết kế chuỗi hoạt động giải trí tương thích. + Xây dựng bảng diễn đạt những Lever tư duy ( nhận ra, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao ) cho mỗi đề mục hoặc chung cho cả chủ đề. + Xác định những loại sản phẩm cần hoàn thành xong hoặc biên soạn câu hỏi, bài tập tương ứng với những Lever tư duy đã diễn đạt ( câu hỏi, bài tập dùng trong quy trình dạy học và kiểm tra nhìn nhận ). + Cụ thể hóa tiến trình hoạt động học. Trong đó tiến trình hoạt động học là chuỗi hoạt động học của học viên biểu lộ rõ ý đồ sư phạm của chiêu thức dạy học tích cực được vận dụng trong hàng loạt chủ đề. 1.4.2. Dạy học tích hợp – K ái niệm d c tíc ợp Dạy học tích hợp liên môn là dạy học những nội dung kiến thức và kỹ năng tương quan đến hai hay nhiều môn học. ” Tích hợp ” là nói đến chiêu thức và tiềm năng của hoạt động giải trí dạy học còn ” liên môn ” là đề cập tới nội dung dạy học. Đã dạy học ” tích hợp ” thì chắc như đinh phải dạy kiến thức và kỹ năng ” liên môn ” và ngược lại, để bảo vệ hiệu suất cao của dạy liên môn thì phải b ng cách và hướng tới tiềm năng tích hợp. Ở mức độ thấp thì dạy học tích hợp mới chỉ là lồng ghép những nội dung giáo dục có tương quan vào quy trình dạy học một môn học như : lồng ghép giáo dục đạo đức, lối sống ; giáo dục pháp lý ; giáo dục chủ quyền lãnh thổ vương quốc về biên giới, biển, hòn đảo ; giáo dục sử dụng nguồn năng lượng tiết kiệm chi phí và hiệu suất cao, bảo vệ môi trường tự nhiên, bảo đảm an toàn giao thông vận tải … Mức độ tích hợp cao hơn là phải xử lí những nội dung kỹ năng và kiến thức trong mối tương quan với nhau, bảo vệ cho học viên vận dụng được tổng hợp những kỹ năng và kiến thức đó một cách hợp lý để xử lý những yếu tố trong học tập, trong đời sống, đồng thời tránh việc học viên phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức và kỹ năng ở những môn học khác nhau. Chủ đề tích hợp liên môn là những chủ đề có nội dung kỹ năng và kiến thức tương quan đến hai hay nhiều môn học, biểu lộ ở sự ứng dụng của chúng trong cùng một hiện tượng kỳ lạ, quy trình trong tự nhiên hay xã hội. Ví dụ : Kiến thức Vật lí và Công nghệ trong động cơ, máy phát điện ; kiến thức và kỹ năng Vật lí và Hóa học trong nguồn điện hóa học ; kiến thức và kỹ năng Lịch sử và Địa lí trong chủ quyền lãnh thổ biển, hòn đảo ; kỹ năng và kiến thức Ngữ văn và
  22. 19
    Giáo dục công dân trong giáo dục đạo đức, lối sống … – Ưu iểm c a việc d c t eo c tíc ợp Đối với học viên : Học những chủ đề tích hợp, liên môn, học viên được tăng cường vận dụng kiến thức và kỹ năng tổng hợp vào xử lý những trường hợp thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức và kỹ năng một cách máy móc ; giúp cho học viên không phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kỹ năng và kiến thức ở những môn học khác nhau, vừa gây quá tải, nhàm chán, vừa không có được sự hiểu biết tổng quát cũng như năng lực ứng dụng của kỹ năng và kiến thức tổng hợp vào thực tiễn. Đối với giáo viên thì bắt đầu hoàn toàn có thể có chút khó khăn vất vả do việc phải khám phá sâu hơn những kỹ năng và kiến thức thuộc những môn học khác. Tuy nhiên khó khăn vất vả này chỉ là trong bước đầu và hoàn toàn có thể khắc phục thuận tiện bởi hai nguyên do : Một là, trong quy trình dạy học môn học của mình, giáo viên vẫn tiếp tục phải dạy những kỹ năng và kiến thức có tương quan đến những môn học khác và thế cho nên đã có sự am hiểu về những kỹ năng và kiến thức liên môn đó ; hai là, với việc thay đổi chiêu thức dạy học lúc bấy giờ, vai trò của giáo viên không còn là người truyền thụ kiến thức và kỹ năng mà là người tổ chức triển khai, kiểm tra, định hướng hoạt động học của học viên cả ở trong và ngoài lớp học ; vì thế, giáo viên những bộ môn tương quan có điều kiện kèm theo và dữ thế chủ động hơn trong sự phối hợp, tương hỗ nhau trong dạy học. – Xây dựng những c d c tíc ợp Bước 1 : Xác định nội dung dạy học tích hợp liên môn Tuy có mối liên hệ với nhau nhưng chương trình những môn học trong chương trình giáo dục trung học phổ thông hiện hành có tính độc lập tương đối, được phong cách thiết kế theo mạch kỹ năng và kiến thức môn học trên nguyên tắc kỹ năng và kiến thức được học trước là cơ sở của những kỹ năng và kiến thức được học sau. Vì thế, 1 số ít nội dung kỹ năng và kiến thức có tương quan đến nhiều môn học đều được đưa vào chương trình của những môn học đó gây ra sự chồng chéo, quá tải. Để khắc phục những khó khăn vất vả đó, trong khi chưa có chương trình mới, cần phải thanh tra rà soát chương trình những môn học có tương quan với nhau trong chương trình giáo dục phổ thông hiện hành, tìm ra những kỹ năng và kiến thức chung để kiến thiết xây dựng thành những chủ đề dạy học tích hợp liên môn. Bước 2 : Xây dựng những chủ đề dạy học tích hợp liên môn
  23. 20
    Bộ Giáo dục và Đào tạo ( GDĐT ) đã giao quyền tự chủ thiết kế xây dựng và thực thi kế hoạch giáo dục, phát huy vai trò phát minh sáng tạo của nhà trường và giáo viên ; chỉ huy những cơ sở giáo dục trung học, tổ trình độ và giáo viên dữ thế chủ động, linh động trong việc kiến thiết xây dựng kế hoạch giáo dục định hướng phát triển năng lực học viên tương thích với điều kiện kèm theo thực tiễn của nhà trường, địa phương và năng lực của học viên. Các kỹ năng và kiến thức liên môn hoàn toàn có thể n m ở chương trình của những lớp khác nhau và đều hoàn toàn có thể được lựa chọn để thiết kế xây dựng thành những chủ đề dạy học tích hợp liên môn. Tùy vào điều kiện kèm theo, thực trạng đơn cử, nhà trường hoàn toàn có thể kiến thiết xây dựng những chủ đề tích hợp liên môn tương thích. Bước 3 : Nội dung trình diễn một chủ đề tích hợp liên môn a. Tên chủ đề b. Nội dung trong chương trình những môn học được tích hợp trong chủ đề c. Mục tiêu của chủ đề * Về kỹ năng và kiến thức. * Về kĩ năng. * Về thái độ. * Các năng lực chính hướng tới. d. Sản phẩm sau cuối của chủ đề – Tổ c ức d c những c tíc ợp Bước 1 : Xây dựng kế hoạch dạy học Xây dựng kế hoạch dạy học của những bộ môn có tương quan sau khi đã tách 1 số ít kỹ năng và kiến thức ra để thiết kế xây dựng những chủ đề tích hợp liên môn. Kế hoạch dạy học của mỗi môn học cần phải tính đến thời gian dạy học những chủ đề tích hợp liên môn đã được thiết kế xây dựng, bảo vệ sự tương thích và hòa giải giữa những môn học. Bước 2 : Thiết kế tiến trình dạy học Vận dụng những chiêu thức và kĩ thuật dạy học tích cực, việc phong cách thiết kế tiến trình dạy học những chủ đề tích hợp liên môn phải bảo vệ những nhu yếu sau : a. Về chiêu thức dạy học Tiến trình dạy học phải bộc lộ chuỗi hoạt động học của học viên tương thích với chiêu thức dạy học tích cực được vận dụng. Tùy theo đặc trưng bộ môn và nội dung
  24. 21
    dạy học của chủ đề, giáo viên hoàn toàn có thể lựa chọn những giải pháp dạy học khác nhau. b. Về kĩ thuật dạy học Có nhiều kĩ thuật học tích cực khác nhau, mỗi kĩ thuật có tiềm năng rèn luyện những kĩ năng khác nhau cho học viên. Tuy nhiên, dù sử dụng kĩ thuật học tích cực nào thì việc tổ chức triển khai mỗi hoạt động học của học viên đều phải triển khai theo những bước sau : – Chuyển giao trách nhiệm học tập. – Thực hiện trách nhiệm học tập. – Báo cáo hiệu quả và bàn luận. – Đánh giá tác dụng thực thi trách nhiệm học tập. c. Về thiết bị dạy học và học liệu Thiết bị dạy học và học liệu được sử dụng trong dạy học mỗi chủ đề phải bảo vệ sự tương thích với từng hoạt động học đã phong cách thiết kế. Việc sử dụng những thiết bị dạy học và học liệu đó được biểu lộ rõ trong phương pháp hoạt động học và mẫu sản phẩm học tập tương ứng mà học viên phải hoàn thành xong trong mỗi hoạt động học. d. Về kiểm tra, nhìn nhận Phương án kiểm tra, nhìn nhận trong quy trình dạy học phải bảo vệ sự đồng điệu với chiêu thức và kĩ thuật dạy học tích cực được sử dụng. Cần tăng cường nhìn nhận về sự hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất của học viên trải qua quy trình triển khai những trách nhiệm học tập, trải qua những loại sản phẩm học tập mà học viên đã hoàn thành xong ; tăng cường hoạt động giải trí tự nhìn nhận và nhìn nhận đồng đẳng của học viên. 1.5. Thực trạng việc dạy học theo chủ đề tích hợp và năng lực GQVĐ của học viên ở 1 số ít trƣờng trung học phổ thông huyện Chợ Mới – Tỉnh An Giang 1.5.1. Thực trạng việc dạy học theo chủ đề tích hợp ở 1 số ít trƣờng trung học phổ thông trên địa phận huyện Chợ Mới Trong quy trình nghiên cứu và điều tra đề tài chúng tôi đã thực thi khảo sát tình hình việc DHTH nh m phát triển năng lực cho HS ở 1 số ít trường trung học phổ thông trên địa phận huyện Chợ Mới. Việc khảo sát được thực thi dựa trên phiếu tìm hiểu ( Phụ lục 1 ). Quá trình khảo sát được triển khai vào đầu tháng 8 năm 2017 với 16 giáo viên bộ môn Hóa
  25. 22
    học tại 3 trường trung học phổ thông trên địa phận huyện Chợ Mới : trung học phổ thông Võ Thành Trinh, THPT Huỳnh Thị Hưởng, trung học phổ thông Ung Văn Khiêm. Kết quả tìm hiểu cho thấy, 100 % GV đã nghe nói đến DHTH, nhưng 68.75 % GV chưa hiểu rõ về DHTH ; 12,5 % GV đã hiểu rõ nhưng chưa vận dụng và 18.75 % GV đã hiểu rõ nhưng chỉ nhiều lúc vận dụng. Khi vận dụng DHTH ; 12,5 % GV cho biết đã vận dụng ở mức độ lồng ghép ( liên hệ ), 6,25 % GV cho biết đã vận dụng ở mức độ liên môn. Nội dung hầu hết được GV sử dụng để thực thi DHTH là giáo dục bảo vệ thiên nhiên và môi trường, đổi khác khí hậu và nguồn năng lượng. Các GV cho biết nguyên do chưa triển khai DHTH hoặc triển khai nhưng chưa đạt hiệu suất cao là do không được huấn luyện và đào tạo theo hướng DHTH ( 93.75 % ), chưa có những bài dạy mẫu để tìm hiểu thêm ( 62.5 % ), tài liệu hướng dẫn có nhưng còn chung chung khó hiểu ( 75.0 % ), DHTH chú trọng phát triển năng lực HS trong khi đó kiểm tra nhìn nhận HS lại nặng về kiến thức và kỹ năng hàn lâm, đo lường và thống kê ( 93.75 % ). Từ đó, GV đề xuất kiến nghị giải pháp hiệu suất cao để tổ chức triển khai thực thi DHTH là nhà trường, Sở Giáo dục đào tạo Đào tạo cần tạo điều kiện kèm theo để tổ chức triển khai những buổi tập huấn cho GV, những buổi dạy học thử nghiệm, có sự tham gia, góp ý của chuyên viên ; đặc biệt quan trọng quan trọng là Bộ Giáo dục và Đào tạo cần biến hóa chiêu thức kiểm tra, nhìn nhận học viên. 1.5.2. Thực trạng năng lực xử lý yếu tố của HS 1 số ít trƣờng trung học phổ thông trên địa phận huyện Chợ Mới Để tìm hiểu tình hình năng lực GQVĐ ở HS, chúng tôi tìm hiểu thêm và kiến thiết xây dựng phiếu tìm hiểu ( Phụ lục 2 ). Phiếu tìm hiểu được phát cho 112 HS ở 3 lớp thực nghiệm thuộc 3 trường trung học phổ thông trên địa phận huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang : trung học phổ thông Võ Thành Trinh, THPT Huỳnh Thị Hưởng, trung học phổ thông Ung Văn Khiêm. Kết quả nghiên cứu và phân tích năng lực GQVĐ của HS như sau : 64.3 % HS có thái độ xấu đi khi gặp yếu tố trong học tập và trong đời sống thay vì nhìn thấy chúng như những thời cơ để phát triển bản thân. 25 % HS đôi lúc có chiêu thức GQVĐ thực sự tốt, và đôi lúc lại không. HS hiểu những gì HS cần làm, và nhận ra r ng cần có một kế hoạch GQVĐ có cấu trúc là quan trọng. Tuy nhiên, HS không luôn luôn theo kế hoạch đã đặt ra. 5.4 % HS có năng lực xử lý yếu tố tốt. HS cần thời hạn để hiểu được
  26. 23
    vấn đề, hiểu được những tiêu chuẩn cho một quyết định hành động tốt, và tạo ra một số ít lựa chọn tốt. 89.3 % những em HS đều cho r ng năng lực GQVĐ là rất thiết yếu với bản thân. 60.7 % những em HS tự nhận thấy bản thân có năng lực GQVĐ ở mức độ trung bình, 30.4 % tự nhận thấy có năng lực GQVĐ ở mức độ khá, còn 8.9 % những em HS tự nhận thấy còn yếu trong năng lực GQVĐ. Nguyên nhân được những em đưa ra là do những em chưa được thử thách b ng những trường hợp có yếu tố trong đời sống, trong học tập. Chủ yếu việc học của những em gắn liền với việc thầy dạy gì học nấy, đa phần học kim chỉ nan, ít gắn liền với thực tiễn, thưởng thức. Lý thuyết được học chưa được vận dụng nhiều trong đời sống. Với việc kiểm tra, nhìn nhận và hình thức thi tuyển như lúc bấy giờ, những em chỉ cần làm bài tập nhiều, biết nhiều dạng bài tập là sẽ đạt được tác dụng cao, nên năng lực GQVĐ không thiết yếu cho việc học tập hiện tại. Tiểu kết chƣơng 1 Trong chương này chúng tôi đã trình diễn một số ít yếu tố về cơ sở lí luận và thực tiễn của việc dạy học theo chủ đề và dạy học tích hợp nh m phát triển năng lực GQVĐ cho học viên. Cụ thể : – Khái quát lịch sử dân tộc yếu tố nghiên cứu và điều tra. – Nêu được 1 số ít yếu tố về thay đổi giải pháp dạy học. – Trình bày những yếu tố về dạy học theo định hướng phát triển năng lực học viên, năng lực GQVĐ, giải pháp phát triển năng lực GQVĐ cho học viên trải qua DHTH. – Nêu ra được 1 số ít yếu tố về dạy học theo chủ đề, DHTH : Quan niệm, lợi thế, định hướng, tiến trình thiết kế xây dựng chủ đề dạy học, ý nghĩa của việc dạy học tích hợp. – Tìm hiểu tình hình việc dạy học theo chủ đề tích hợp và năng lực GQVĐ của học viên ở 1 số ít trường trung học phổ thông huyện Chợ Mới – Tỉnh An Giang
  27. 24
    CHƢƠNG 2:
    XÂY DỰNG

    CÁC CHỦ ĐỀ CÓ TÍCH HỢP LIÊN MÔN
    PHẦN HÓA HỌC ĐẠI CƢƠNG LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
    2.1. Kiến thức trọng tâm phần Hóa học đại cƣơng lớp 10 THPT
    2.1.1. Nội dung
    Bảng 2.1. Kiến thức trọng tâm phần Hóa học đại cƣơng lớp 10 THPT
    TT Tên chƣơng Kiến thức trọng tâm
    1
    Chương I: Nguyên
    tử.
    Bài 1: Thành phần nguyên tử.
    Bài 2: Hạt nhân nguyên tử – Nguyên tố hóa học –
    Đồng vị.
    Bài 4: Cấu tạo vỏ nguyên tử.
    Bài 5: Cấu hình electron của nguyên tử.
    2
    Chương II: Bảng
    tuần hoàn các
    nguyên tố hóa học
    và định luật tuần
    hoàn.
    Bài 7: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.
    Bài 8: Sự biến đổi tuần hoàn cấu hình electron nguyên
    tử của các nguyên tố hóa học.
    Bài 9: Sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên
    tố hóa học. Định luật tuần hoàn.
    Bài 10: Ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa
    học.
    3
    Chương III: Liên
    kết hóa học.
    Bài 12: Liên kết ion. Tinh thể ion.
    Bài 13: Liên kết cộng hóa trị.
    Bài 15: Hóa trị. Số oxi hóa.
    4
    Chương IV: Phản
    ứng oxi hóa – khử.
    Bài 17: Phản ứng oxi hóa – khử.
    Bài 18: Phân loại phản ứng trong hóa học vô cơ.
    2.1.2. Đặc điểm
    – Kiến thức khá trừu tượng, khó hiểu đối với học sinh.
    – Một số mảng kiến thức khá rời rạc, chưa liên kết được với nhau.
    – Kiến thức chương I và chương IV tương đối khó, học sinh còn gặp khó
    khăn khi lập phương trình hóa học của phản ứng oxi hóa – khử.

  28. 25
    2.2. Nội dung kỹ năng và kiến thức những môn học đƣợc dạy tích hợp trong chƣơng “ Nguyên tử ” và chƣơng “ Phản ứng oxi hóa – khử ” – Phần Hóa học đại cƣơng lớp 10 trung học phổ thông Bảng 2.2. Nội dung kỹ năng và kiến thức những môn học đƣợc dạy tích hợp trong chƣơng I và chƣơng IV – Phần Hóa học đại cƣơng lớp 10 trung học phổ thông TT Chƣơng Bài Kiến thức liên môn 1 I Bài 1 Bài 2 Bài 4 1. Môn Hóa học 10 : Chƣơng I. – Bài 1 : Thành phần nguyên tử. – Bài 2 : Hạt nhân nguyên tử – Nguyên tố hóa học – Đồng vị. – Bài 4 : Cấu tạo vỏ nguyên tử. 2. Môn Vật lý : – Vật lý 7 : Chương III – Bài 18 “ Hai loại điện tích ”. – Vật lý lớp 12 : Chương VI – Bài 55 : “ Mẫu nguyên tử Bo ”. 3. Môn Toán học : – Toán học lớp 9 – Chương III. + Bài 2 : Hệ hai phương trình bậc nhất 2 ẩn số. + Bài 3 : Giải hệ phương trình b ng chiêu thức thế. – Toán học lớp 10 – Chương III. Bài 3 : Phương trình và hệ phương trình bậc nhất nhiều ẩn. 2 IV Bài 17 1. Môn Hóa học 10 : Chƣơng IV. Bài 17 : “ Phản ứng oxi hóa – khử ”. 2. Môn Toán học 10 : Chương III – Bài 3 : Phương trình và hệ phương trình bậc nhất nhiều ẩn. 3. Môn Sinh học : – Sinh học 6 : Chương IV
  29. 26
    + Bài 21: Quang hợp. + Bài 23 : Cây có hô hấp không ? – Sinh học 7 : Chương VII – Bài 57, 58 “ Đa dạng sinh học ”. – Sinh học 9 : Chủ đề “ Sinh vật và môi trường tự nhiên ”. Chương III – Bài 54, 55 : Ô nhiễm thiên nhiên và môi trường. – Sinh học 11 : Chương I + Bài 8 : Quang hợp ở thực vật. + Bài 17 : Hô hấp ở động vật hoang dã. 4. Môn Địa lý : – Lớp 10 : Chương X – Bài 41 “ Môi trường và tài nguyên vạn vật thiên nhiên ”. – Lớp 11 : Phần một – Bài 3 “ Một số yếu tố mang tính toàn thế giới ”. – Lớp 12 : Bài 14 “ Sử dụng và bảo vệ tài nguyên vạn vật thiên nhiên ”. 5. Môn Tiếng Anh Một số từ vựng Tiếng Anh chuyên ngành Hóa học có tương quan. 2.3. Nguyên tắc và quá trình phong cách thiết kế chủ đề dạy học tích hợp 2.3.1. Nguyên tắc phong cách thiết kế chủ đề dạy học tích hợp – Dạy học theo quan điểm tích hợp phải coi mỗi bài dạy là một chỉnh thể thống nhất, toàn vẹn và hoàn hảo về nội dung nh m từng bước thực thi những tiềm năng của môn học. – Quan điểm tích hợp phải được không cho từ khâu xác lập tiềm năng, nội dung chương trình môn học đến khâu cấu trúc bài dạy, lựa chọn PPDH và những hình thức tổ chức triển khai dạy học để thiết lập những trường hợp dạy học giúp HS vừa củng cố vừa vận dụng tổng hợp những kỹ năng và kiến thức đã học ở những bộ môn. 2.3.2. Quy trình phong cách thiết kế chủ đề dạy học tích hợp Bƣớc 1 : Nghiên cứu chương trình SGK để lựa chọn chủ đề, kiến thiết xây dựng tiềm năng DHTH.
  30. 27
    Bƣớc 2: Xác định những nội dung giáo dục cần tích hợp. Bƣớc 3 : Lựa chọn những PPDH, phương tiện đi lại dạy học tương thích, trong đó cần chăm sóc sử dụng những PPDH tích cực, những phương tiện đi lại dạy học có hiệu suất cao cao để tăng cường tính trực quan và hứng thú học tập của HS. Bƣớc 4 : Xây dựng tiến trình dạy học chủ đề DHTH. Để tránh sự trùng lặp nội dung, cũng như sự quá tải cho bài học kinh nghiệm, khi thực thi quy trình tiến độ này cần có sự trao đổi, phối hợp giữa những GV cùng bộ môn, những GV của bộ môn tương quan. DHTH trải qua những hình thức như thăm quan, ngoại khóa, tổ chức triển khai những nhóm chuyên đề, những bài học kinh nghiệm dự án Bất Động Sản … thường có hiệu suất cao cao hơn. Trong những hình thức này, dưới sự hướng dẫn của GV, HS thực sự tích cực, tự chủ phát huy mọi kỹ năng và kiến thức, kĩ năng để xử lý một trường hợp tương đối phức tạp, gần với thực tiễn đời sống. Bƣớc 5 : Đánh giá, tổng kết chủ đề dạy học tích hợp, rút kinh nghiệm tay nghề khi vận dụng ở lớp khác. 2.3.3. Xác định nội dung và hình thức dạy học từng chủ đề TT Nội dung Hình thức 1 Chƣơng I : Nguyên tử Tích hợp kiến thức và kỹ năng những môn Hóa học, Vật lý, Toán học trong quy trình dạy học chủ đề. – Giao trách nhiệm cho HS theo nhóm và gợi ý b ng mạng lưới hệ thống câu hỏi. – Phương pháp dạy học hợp tác theo nhóm. – Ứng dụng CNTT trong quy trình dạy học. – Lồng ghép game show hóa học trong quy trình giảng dạy. – Phương pháp dạy học phát hiện và xử lý yếu tố. 2 Chƣơng IV : Phản ứng oxi hóa – khử Tích hợp kỹ năng và kiến thức những môn Hóa học, Toán học, Sinh học, Địa lý, Tiếng Anh trong quá – Giao trách nhiệm cho HS theo nhóm và gợi ý b ng mạng lưới hệ thống câu hỏi. – Phương pháp dạy học hợp tác theo nhóm. – Ứng dụng CNTT trong quy trình dạy
  31. 28
    trình dạy học chủ đề. học. – Phương pháp dạy học phát hiện và xử lý yếu tố. 2.4. Xây dựng những chủ đề dạy học Từ việc nghiên cứu và phân tích chương trình, địa thế căn cứ vào những nguyên tắc lựa chọn nội dung chủ đề DHTH và tiến trình phong cách thiết kế chủ đề DHTH, chúng tôi đã phong cách thiết kế được hai chủ đề như sau : 2.4.1. Chủ đề 1 : Nguyên tử và cấu tạo hóa học 2.4.1. 1. Lý do lựa chọn chủ đề – Kiến thức chương nguyên tử khá trừu tượng, khó hiểu ; trùng lắp với kiến thức và kỹ năng 1 số ít bài môn vật lý. – Kiến thức trong chương hoàn toàn có thể tích hợp với kiến thức và kỹ năng môn Toán học để rèn luyện tư duy linh hoạt đồng thời khắc sâu kỹ năng và kiến thức giải hệ phương trình bậc nhất 2 ẩn số cho học viên. – Rèn luyện cho HS tính cẩn trọng, trung thực, hợp tác trong những hoạt động giải trí để xử lý những yếu tố đặt ra. 2.4.1. 2. Mục tiêu chủ đề 1. Kiến thức : 1.1. Môn Hóa học 10 : a. Chƣơng I – Bài 1 : “ Thành phần nguyên tử ”. Giúp HS biết được : – Nguyên tử gồm hạt nhân mang điện tích dương và vỏ nguyên tử mang điện tích âm ; kích cỡ, khối lượng của nguyên tử. – Hạt nhân gồm những hạt proton và nơtron. – Kí hiệu, khối lượng và điện tích của electron, proton và nơtron. b. Chƣơng I – Bài 2 : “ Hạt nhân nguyên tử – Nguyên tố hóa học – Đồng vị ”. Giúp HS hiểu được : – Nguyên tố hóa học gồm có những nguyên tử có cùng số đơn vị chức năng điện tích hạt nhân. – Số hiệu nguyên tử ( Z ) b ng số đơn vị chức năng điện tích hạt nhân và b ng số electron
  32. 29
    có trong nguyên tử. – Kí hiệu nguyên tử : A Z X. X là kí hiệu hóa học của nguyên tố, số khối ( A ) là tổng số hạt proton và số hạt nơtron. – Khái niệm đồng vị, nguyên tử khối và nguyên tử khối trung bình của một nguyên tố. c. Chƣơng I – Bài 4 : “ Cấu tạo vỏ nguyên tử ”. Giúp HS biết được : – Sự hoạt động của những e trong nguyên tử. – Cách kí hiệu và mức nguồn năng lượng của những e trong cùng 1 lớp, 1 phân lớp. – Số electron tối đa trong một lớp, một phân lớp. 1.2. Môn Toán học a. Toán học 9 – Chƣơng III. * Bài 2 : Hệ hai phƣơng trình bậc nhất 2 ẩn số. – Nắm được khái niệm nghiệm của hệ 2 phương trình bậc nhất 2 ẩn. – Khái niệm hệ 2 phương trình tương tự. * Bài 3 : Giải hệ phƣơng trình bằng phƣơng pháp thế. Giúp HS nắm vững cách giải hệ 2 phương trình bậc nhất 2 ẩn b ng giải pháp thế. b. Toán học 10 Chƣơng III – Bi 3 : Phƣơng trình và hệ phƣơng trình bậc nhất nhiều ẩn. – Nắm vững những khái niệm hệ phương trình bậc nhất 2 ẩn, 3 ẩn số. – Hiểu rõ chiêu thức cộng đại số và giải pháp thế. 1.3. Môn Vật lý a. Vật lý lớp 7 : Chƣơng III – Bài 18 : “ Hai loại điện tích ”. Giúp HS : – Nêu được tín hiệu về công dụng lực chứng tỏ có hai loại điện tích và nêu được đó là hai loại điện tích gì. – Nêu được sơ lược về cấu trúc nguyên tử : hạt nhân mang điện tích dương, những electron mang điện tích âm hoạt động xung quanh hạt nhân, nguyên tử trung hòa về điện .
  33. 30
    – Biết được vật mang điện âm nhận thêm electron, vật mang điện dương mất bớt electron. b. Vật lý lớp 12 : Chƣơng VI – Bài 55 : “ Mẫu nguyên tử Bo ”. Giúp HS : Trình bày được mẫu nguyên tử Bo. 2. Kỹ năng 2.1. Môn Hóa học – So sánh khối lượng của electron với proton và nơtron. – So sánh size của hạt nhân với electron và với nguyên tử. – Xác định số electron, số proton, số nơtron khi biết kí hiệu nguyên tử và ngược lại. – Tính nguyên tử khối trung bình của nguyên tố có nhiều đồng vị. – Xác định được thứ tự những lớp electron trong nguyên tử, số phân lớp ( s, p, d ) trong một lớp. 2.2. Môn Toán học – Giải thành thạo hệ phương trình bậc nhất 2 ẩn b ng giải pháp cộng và chiêu thức thế. – Rèn luyện tư duy linh hoạt trải qua việc giám sát, biến hóa hệ phương trình. 2.3. Môn Vật lý – Làm thí nghiệm nhiễm điện do vật b ng cách cọ xát. – Giúp HS vận dụng kiến thức và kỹ năng cơ bản vào xử lý một số ít dạng bài tập trắc nghiệm và tự luận. 3. Thái độ : – Cẩn thận, trung thực, hợp tác trong những hoạt động giải trí. – Rèn luyện tư duy linh hoạt trải qua việc đổi khác hệ phương trình. – Khắc sâu kiến thức và kỹ năng về cấu trúc nguyên tử. 4. Tƣ duy : Rèn luyện cho HS những năng lực – Năng lực xử lý yếu tố. – Năng lực hợp tác. – Năng lực thao tác độc lập. – Năng lực sử dụng ngôn từ hóa học .
  34. 31
    – Năng lực vận dụng kỹ năng và kiến thức tổng hợp của nhiều môn học ( hóa học, toán học, vật lý ) để tìm hiểu và khám phá kiến thức và kỹ năng về “ Nguyên tử ”. 2.4.1. 3. Phƣơng pháp – Giao trách nhiệm cho HS theo nhóm và gợi ý b ng mạng lưới hệ thống câu hỏi. – Phương pháp dạy học hợp tác theo nhóm. – Ứng dụng CNTT trong quy trình dạy học. – Phương pháp dạy học phát hiện và xử lý yếu tố. 2.4.1. 4. Nội dung chủ đề I. Tên chủ đề : NGUYÊN TỬ VÀ CẤU TẠO HÓA HỌC II. Giới thiệu chung : – Thời lượng chủ đề : 6 tiết. – Nội dung kỹ năng và kiến thức được dạy học tích hợp trong chủ đề tương quan đến những môn : Hóa học, Toán học, Vật lý, Tiếng Anh. – Thời điểm giảng dạy : Dạy theo KHGD đề ra đầu năm ( 4 tiết kim chỉ nan + 2 tiết tự chọn ). III. Nội dung chủ đề : Dẫn vào chủ đề :  Thời cổ đại : VVậậtt chchấấtt trongtrong ththếế gigiớớii nnààyy ttạạoo rara ttừừ đâuđâu ? ? Lịch sử tìm ra nguyên tử Democritus Đồng tiền này chia nhỏ mãi sẽ được gì ? ? ? Vật chất được tạo thành từ những hạt rất nhỏ không hề phân loại được, gọi là nguyên tử. ( atomos ) Nguyên tử là đơn vị chức năng nhỏ nhất của một nguyên tố tham gia vào sự biến hóa hóa học. HUI © 2006G eneral Chemistry : SLIDE 5 OF56 Mô hình nguyên tử Nguyên tử ngày này có cấu trúc phứctạp
  35. 32
    Chia nhóm và cho HS làm lại những thí nghiệm trong bài “ Hai loại điện tích ” – Vật lý lớp 7. Thí nghiệm 1 : Tạo ra hai vật nhiễm điện cùng loại và tìm hiểu và khám phá lực tính năng của chúng. Dùng mảnh vải khô cọ xát hai thanh nhựa sẫm màu giống nhau, quan sát xem chúng hút hay đẩy nhau  Hai thanh nhựa đẩy nhau. Thí nghiệm 2 : Phát hiện hai vật nhiễm điện hút nhau và mang điện tích khác nhau. – Cọ xát thanh thủy tinh b ng miếng lụa khô sau đó đưa lại gần thước nhựa, quan sát hiện tượng kỳ lạ, nêu nhận xét, lý giải ?  Thanh thủy tinh hút thước nhựa. – Cọ xát thước nhựa với miếng vải b ng len, thanh thủy tinh với miếng lụa rồi đưa chúng lại gần nhau, quan sát hiện tượng kỳ lạ xảy ra ?  Thanh thủy tinh hút thước nhựa mạnh hơn. Qua những thí nghiệm trên những em rút ra được nhận xét và Tóm lại gì ?  N ận xét : – Hai vật giống nhau được cọ xát như nhau thì mang điện tích cùng loại và khi được đặt gần nhau thì chúng đẩy nhau. – Thanh nhựa sẫm màu và thanh thủy tinh khi được cọ xát thì chúng hút nhau do chúng mang điện tích khác loại. * Kết luận : – Có hai loại điện tích. – Các vật mang điện tích cùng loại thì đẩy nhau, mang điện tích khác loại thì hút nhau. NỘI DUNG 1 : THÀNH PHẦN NGUYÊN TỬ 1. Thành phần cấu trúc của nguyên tử a. Electron * Sự tìm ra electron PHIẾU HỌC TẬP 1 Năm 1897, Tôm xơn phát hiện ra tia âm cực. Hình vẽ diễn đạt thí nghiệm tìm ra electron :
  36. 33
    Hình 2.1. Thí nghiệm tìm ra tia âm cực của nhà bác học ngƣời Anh ( J.J. Thomson ) Quan sát hình vẽ và điền những thông tin thích hợp cho trước ( A, B, C, D ) vào chỗ trống của đoạn văn bên dưới. TT A B C D 1 điện cực cực điện trường cực âm 2 chân không không khí khí oxi khí nitơ 3 đổi khác màu chuyển sang màu đen chuyển sang màu vàng phát sáng 4 cực âm cực dương điện cực điện trường 5 tia  dương cực âm cực tia  6 khối lượng điện tích từ tính 7 không đáng kể nhỏ vừa phải lớn 8 truyền theo dạng sóng lệch về cực dương truyền thẳng lệch về cực âm 9 dương âm không mang điện tích Tôm – xơn đã cho phóng điện với hiệu điện thế 15 kV qua hai điện cực, gắn vào hai đầu của một ống thủy tinh kín đã rút gần hết không khí, thì thấy màn huỳnh quang phát sáng. Hiện tượng này Open do có sự Open của những tia không nhìn thấy phát ra từ cực âm tia này được gọi là tia âm cực. Tia này có ba đặc tính : 15 KV Cực dương Cực âm Màn huỳnh quang Tấm sắt kẽm kim loại tích điện Khi không có công dụng của điện trường, từ trường tia âm cực truyền thẳng. Khi có công dụng của điện trường và từ trường tia âm cực bị lệch về phía cực dương .
  37. 34
    a) Có khối lƣợng và hoạt động với tốc độ lớn. b ) Không có tính năng của điện trường và từ trường thì truyền thẳng. c ) Mang điện tích âm. * Khối lƣợng và điện tích của electron – Khối lượng : me = 9,1094. 10-31 kg. – Điện tích : qe = – 1,602. 10-19 – C ( Culông ) quy ước b ng 1 -. b. Sự tìm ra hạt nhân nguyên tử PHIẾU HỌC TẬP 2 Điền thông tin thích hợp vào ô trống Năm 1911 Rơ-zơ-pho và những tập sự đã làm thí nghiệm như hình dưới đây và đi đến Tóm lại : Hình 2.2. Thí nghiệm tìm ra hạt nhân của nhà vật lý ngƣời NewZealand Ernest Rutherford a ) Nguyên tử phải chứa phần mang điện tích dƣơng có khối lượng rất lớn, có kích cỡ rất nhỏ gọi là hạt nhân. b ) Nguyên tử phải có cấu trúc rỗng. c ) Các hạt electron quay xung quanh bên ngoài tạo thành vỏ nguyên tử. c. Cấu tạo của hạt nhân nguyên tử PHIẾU HỌC TẬP 3 1 ) Quá trình tìm ra cấu trúc của hạt nhân nguyên tử Một số ít lệch hướng khởi đầu => Va chạm nhẹ hạt nhân và hạt nhân có kích cỡ rất nhỏ. Hầu hết những hạt xuyên thẳng => Không có sự va chạm với hạt nhân và nguyên tử có cấu trúc rỗng. Rất ít hạt bật lại phía sau => Va chạm mạnh, trực tiếp với hạt nhân. Màn huỳnh quang Radi chứa trong hộp chì phóng ra tia  Lá vàng mỏng mảnh Màn huỳnh quang
  38. 35
    Nhà bác học làm thí nghiệm Cách thực thi Phát hiện ra hạt … Kí hiệu Điện tích Rơ-dơ-pho Dùng hạt ∝ bắn phá hạt nhân nguyên tử N thấy Open 1 loại hạt mang 1 đơn vị chức năng điện tích dương có m = 1.6726.10 – 27 Kg. Proton p 1 + Chat-uých Dùng hạt ∝ bắn phá hạt nhân nguyên tử Be thấy Open 1 loại hạt không mang điện và có m giao động hạt p. Nơtron n 0 2 ) Kết luận về cấu trúc của hạt nhân nguyên tử ? ( gồm mấy loại hạt, đặc thù từng loại hạt ) Hạt nhân gồm : Điện tích Khối lƣợng Hạt proton 1 + 1.6726.10 – 27 Kg Hạt nơtron 1 – 1.6748.10 – 27 Kg Tóm tắt cấu trúc nguyên tử : Điện tích eo = 1,602. 10-19 C Khối lƣợng u = 1,6605. 10-27 kg Kích thƣớc 1 nm = 10 Å = 10-9 m Nguyên tử : + Cấu tạo rỗng. + Trung hòa điện Vỏ electron ( rỗng ) Hạt e 1 – 0,00055 u dNT ( H ) = 0,16 nm dHN = 10-5 nm de, p = 10-8 nm Hạt nhân ( đặc khít ) Hạt p 1 + 1 u Hạt n 0 1 u 2. Kích thƣớc và khối lƣợng của nguyên tử a. Kích thƣớc
  39. 36
    – Đơn vị thường dùng lànanomet ( nm ) hay angtron ( Ao ) 1 nm = 10-9 m ; 1A o = 10-10 m ; 1 nm = 10A o – Nguyên tử nhỏ nhất : nmrHidro 053,0 . – Đường kính hạt nhân : 10-5 nm. Đường kính của nguyên tử khoảng chừng 10-10 m. Đường kính của proton và e nhỏ hơn rất nhiều khoảng chừng 10-8 nm. HS làm BT3 / 9 ( SGK ) : Chọn đáp án C b. Khối lƣợng Để biểu lộ khối lượng của nguyên tử, phân tử và những hạt proton, nơtron, e người ta dùng đơn vị chức năng khối lượng nguyên tử. Kí hiệu : u ( còn được gọi là đvc ). 1 u b ng 1/12 khối lượng của một nguyên tử đồng vị cacbon 12 ( nguyên tử C này có khối lượng 19,9265. 10-27 kg ) 1 u = 27 19,9265. 10 12 kg  = 1,6605. 10-27 kg HS làm BT5 / 9 ( SGK ) a ) rZn = 1,35. 10-1 nm = 1,35. 10-8 cm ) ( 10.3,10 ) 10.35,1 ( 14,3 3 4 32438 cmV       Khối lượng 1 ngtử kẽm : 65.1,66. 10-24 = 107,9. 10-24 ( g ) Khối lượng riêng 1 nguyên tử kẽm : 3 24 – – 24 / 48,10 10,3. 10 107,9. 10 cmg V m d   NỘI DUNG 2 : HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ – NGUYÊN TỐ HÓA HỌC – ĐỒNG VỊ 1. Hạt nhân nguyên tử PHIẾU HỌC TẬP 4 1 ) Điện tích hạt nhân là gì ? Vì sao điện tích hạt nhân được coi là đại lượng đặc trưng cho nguyên tố hóa học ? Nếu nguyên tử có Z proton thì số đơn vị chức năng điện tích hạt nhân là Z, điện tích hạt nhân là Z +. Số đơn vị chức năng điện tích hạt nhân Z = số proton = số electron. VD : Nguyên tử N có 7 proton  Số đơn vị chức năng điện tích hạt nhân = 7, điện tích
  40. 37
    hạt nhân = 7 +, số e = 7. 2 ) Thế nào là số khối ? Nêu mối quan hệ giữa Z, N, E, A ? Số khối : ( A ) A = Z + N ( Z : số proton, N : số nơtron ) VD : Hạt nhân nguyên tử Li có 3 p và 4 n  Số khối của Li = 3 + 4 = 7 3 ) Xác định thành phần những hạt tạo nên nguyên tử Na, Mg, O, S, Cl, Ar và điền vào những ô trống tương ứng trong bảng sau : Na Mg O S Cl Ar Z ( số hiệu nguyên tử ) 11 12 8 16 17 18 Z + ( điện tích hạt nhân ) 11 + 12 + 8 + 16 + 17 + 18 + P ( tổng số proton ) 11 12 8 16 17 18 N ( tổng số nơtron ) 12 12 10 16 20 22 E ( tổng số electron ) 11 12 8 16 17 18 A ( số khối ) 23 24 18 32 37 40 Kí hiệu nguyên tử ( * ) 23 11 Na 24 12 Mg 18 😯 32 16 S 37 17 Cl 40 18 Ar 2. Nguyên tố hóa học PHIẾU HỌC TẬP 5 1 ) T ế nào là ngu ên tố óa c ? Nguyên tố hóa học là những nguyên tử có cùng điện tích hạt nhân. VD : Tất cả những nguyên tử có cùng số đơn vị chức năng điện tích hạt nhân là 11 đều thuộc nguyên tố Na, chúng đều có 11 p và 11 e. Số đơn vị chức năng điện tích hạt nhân nguyên tử của một nguyên tố được gọi là số hiệu nguyên tử của nguyên tố đó. Kí hiệu : Z 2 ) Người ta kí iệu một ngu ên tử ngu ên tố X n ư t ế nào ? Viết kí iệu ngu ên tử c a ngu ên tố Li biết Li có 3 electron và số k ối là 7. Số đơn vị chức năng điện tích hạt nhân và số khối là những đặc trưng cơ bản của nguyên tử. Kí hiệu nguyên tử : A Z X ( X : Kí hiệu hóa học, Z : Số hiệu nguyên tử, A : Số khối )
  41. 38
    VD: có A= 23, Z = 11.  X23 11 3 ) Hã viết kí iệu ngu ên tử vào àng sau cuối c a bảng trên. 3. Đồng vị PHIẾU HỌC TẬP 6 Có sơ đồ cấu trúc của 3 loại nguyên tử proti, đơteri và triti như sau : Ba loại nguyên tử này có đặc thù gì giống và khác nhau ? Proti, đơteri và triti có thuộc cùng một loại nguyên tố không ? Vì sao ? Nếu thuộc cùng một loại nguyên tố thì tất cả chúng ta gọi là gì ? Nêu định nghĩa “ đồng vị ”. Các đồng vị của cùng một nguyên tố hóa học là những nguyên tử có cùng số proton nhưng khác nhau về số nơtron, do đó số khối A của chúng khác nhau. 4. Nguyên tử khối và nguyên tử khối trung bình của những nguyên tố hóa học PHIẾU HỌC TẬP 7 1 ) Nguyên tử khối là gì ? Nguyên tử khối có đơn vị chức năng không ? Nguyên tử khối của 1 nguyên tử cho biết khối lượng của nguyên tử đó nặng gấp bao nhiêu lần đơn vị chức năng khối lượng nguyên tử. Khối lượng nguyên tử = Tổng khối lượng ( p + n + e ) 2 ) Tại sao trong những phép tính toán không cần độ đúng mực cao hoàn toàn có thể coi nguyên tử khối b ng số khối ? Vì khối lượng của e quá nhỏ so với hạt nhân nên : Nguyên tử khối ( Số khối hạt nhân ) = Tổng khối lượng của proton và nơtron. VD : Xác định nguyên tử khối của P biết P có Z = 15, N = 16.  Nguyên tử khối của P = 15 + 16 = 31. 3 ) Vì sao tất cả chúng ta phải tính nguyên tử khối trung bình ? Do nguyên tử có nhiều đồng vị nên cần tìm giá trị A  Proti Đơteri Triti
  42. 39
    +bY
    100
    aX
    A


    X: nguyên tử khối của đồng vị X. Y : nguyên tử khối của đồng vị Y. a, b : % số nguyên tử của đồng vị X và Y. VD : Clo là hỗn hợp của 2 đồng vị bền : 35 17 Cl chiếm 75.77 % và 37 17 Cl chiếm 24.23 % tổng số nguyên tử clo trong tự nhiên. Xác định nguyên tử khối trung bình của clo. 75.77 x35 + 24.23 x37 35.5 100A    4 ) Xác định nguyên tử khối trung bình của oxi biết trong tự nhiên oxi có 3 đồng vị bền là 16 O ( 99,757 % ), 17 O ( 0,039 % ), 18 O ( 0,204 % ). 99.757 x16 + 0.039 x17 + 0.204 x18 16.00 100A    5 ) Nguyên tử của nguyên tố X có tổng số hạt là 40 trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 12 hạt. Tìm số khối của nguyên tử nguyên tố X. Hướng dẫn HS vận dụng kỹ năng và kiến thức v hệ p ương trìn bậc nhất 2 ẩn số ể giải. Theo đề ta có hệ phương trình : 2 40 13 2 12 14 Z N Z Z N N               A = Z + N = 13 + 14 = 27. 6 ) Nguyên tử của nguyên tố X có tổng số hạt là 24 trong đó số hạt mang điện gấp đôi số hạt không mang điện. Tìm số khối của nguyên tố X. Hướng dẫn HS vận dụng kiến thức và kỹ năng v hệ p ương trìn bậc nhất 2 ẩn số ể giải. Theo đề ta có hệ phương trình : 2 24 8 2 8 Z N Z E Z E N N                A = Z + N = 8 + 8 = 16. NỘI DUNG 3 : CẤU TẠO VỎ NGUYÊN TỬ. 1. Sự hoạt động của những electron trong nguyên tử
  43. 40
    PHIẾU HỌC TẬP 8 1 ) Quan niệm về cấu trúc nguyên tử trong những năm đầu của thế kỉ XX như thế nào ? Mô hình nguyên tử của Rơ – dơ – pho, Bo và Zom – mơ – phen : Trong nguyên tử những e hoạt động trên những quỹ đạo tròn hay bầu dục xác lập xung quanh hạt nhân, như những hành tinh quay quanh hệ mặt trời. Liên hệ bài “ Mẫu nguyên tử Bo ” – Vật lý lớp 12 : Ở tâm nguyên tử có 1 hạt nhân mang điện tích dương. Xung quanh hạt nhân có những e hoạt động trên những quỹ đạo tròn hoặc elip. Khối lượng nguyên tử phần đông tập trung chuyên sâu ở hạt nhân. Nguyên tử trung hòa về điện. 2 ) Quan niệm lúc bấy giờ về cấu trúc nguyên tử có gì khác hơn ý niệm cũ ? Các e ở lớp vỏ có phân bổ theo quĩ đạo nào không ? Các electron hoạt động rất nhanh trong khu vực xung quanh hạt nhân nguyên tử không theo quỹ đạo xác lập tạo nên vỏ nguyên tử. 2. Lớp electron và phân lớp electron PHIẾU HỌC TẬP 9 1 ) Dựa vào thông tin trong sách giáo khoa, điền vào bảng sau : Mức nguồn năng lượng 1 2 3 4 5 6 7 Tên lớp K L M N O P Q Tên phân lớp 1 s 2 s 2 p 3 s 3 p 3 d 4 s 4 p 4 d 4 f
  44. 41
    Số e tối đa trong phân lớp Số e tối đa trong lớp Công thức tính : 2 n2 2 8 18 32 2 ) Thế nào là những electron s, p, d, f ? Các electron ở phân lớp s được gọi là những electron s, những electron ở phân lớp p được gọi là những electron p, … 3 ) Sơ đồ sự phân bổ e trên những lớp của nguyên tử natri và nguyên tử clo như sau : Hãy xác lập số lớp và số e trên mỗi lớp của nguyên tử natri và clo. – Na có 3 lớp e ( 2,8,1 ). – Cl có 3 lớp e ( 2,8,7 ). NỘI DUNG 4 : VẬN DỤNG. Hướng dẫn HS làm những BT ở lớp và giao BT về nhà. GV : Thiết kế phần BT vận dụng trên ứng dụng Microsoft PowerPoint. Chia lớp thành 2 đội chơi cùng tham gia thi đua làm BT. Cuối buổi đội có điểm số lớn hơn mỗi thành viên sẽ được cộng 2 điểm vào cột kiểm tra liên tục, đội còn lại được cộng 1 điểm vào cột kiểm tra liên tục. HS : Tham gia thi đua làm BT. * Vòng 1 : HS tham gia vấn đáp nhanh những câu hỏi trắc nghiệm. * Vòng 2 : HS tham gia 2 lượt game show ô chữ. * Vòng 3 : HS giải những dạng BT tự luận : Thi giải nhanh và đúng mực. Các BT trắc nghiệm và tự luận còn lại GV giao cho HS về nhà làm và kiểm tra trong tiết rèn luyện sau đó. 11 + Natri 17 + Clo
  45. 42
    * BÀI TẬP:
    1. Trắc nghiệm Biết Câu 1 : Chọn câu phát biểu đúng : A. Hạt nhân nguyên tử cấu trúc bởi những hạt nơtron. B. Hạt nhân nguyên tử cấu trúc bởi những hạt proton. C. Hạt nhân nguyên tử cấu trúc bởi những hạt nơtron mang điện dương và những hạt proton không mang điện. D. Hạt nhân nguyên tử cấu trúc bởi những hạt proton mang điện dương và những hạt nơtron không mang điện. Câu 2 : Các hạt cấu trúc nên hầu hết những nguyên tử là A. electron, proton và nơtron. B. proton và nơtron. C. nơtron và electron. D. electron và proton. Câu 3 : Trong một thí nghiệm, khi đưa một đầu thước nhựa dẹt lại gần quả cầu b ng nhựa xốp được treo b ng sợi chỉ, quả cầu nhựa xốp bị đẩy ra xa như hình 7.2. Câu kết luận nào sau đây là đúng ? A. Quả cầu và thước nhựa bị nhiễm điện khác loại B. Quả cầu không bị nhiễm điện, còn thước nhựa bị nhiễm điện C. Quả cầu và thước nhựa đều không bị nhiễm điện D. Quả cầu và thước nhựa bị nhiễm điện cùng loại Câu 4 : Điền từ thích hợp vào chỗ trống. Một vật … … … … … nếu nhận thêm electron, … … … … … nếu mất bớt elctron A. Nhiễm điện dương, nhiễm điện âm. B. Nhiễm điện âm, nhiễm điện dương. C. Nhiễm điện dương, trung hòa điện. D. Trung hòa điện, nhiễm điện âm. Câu 5 : Chọn câu vấn đáp đúng. Một quả cầu A có điện tích dương, quả cầu B
  46. 43
    trung hòa về điện. Khi đưa hai quả cầu lại gần nhau thì A. chúng đẩy nhau. B. chúng hút nhau. C. không hút cũng không đẩy nhau. D. vừa hút vừa đẩy nhau. Câu 6 : Chọn câu sai A. Khi cọ xát hai vật với nhau thì cả hai vật đều bị nhiễm điện B. Sau khi cọ xát với nhau thì hai vật mang điện tích trái dấu nhau C. Khi cọ xát hhai vật với nhau thì có sự di dời của những electron từ vật này sang vật kia D. Khi cọ xát hai vật với nhau, có sự di dời của hạt mang điện dương từ vật này sang vật kia Câu 7 : Chọn câu sai A. Electron hoàn toàn có thể di dời từ nguyên tử này sang nguyên tử khác, từ vật này sang vật khác B. Một vật nhiễm điện âm nếu nhận thêm electron, nhiễm điện dương nếu mất bớt electron C. Bình thường nguyên tử trung hòa về điện D. Một vật trung hòa điện nếu nhận thêm một electron sẽ sinh ra một proton trong hạt nhân để trung hòa về điện. Câu 8 : Mẫu nguyên tử của Bo khác mẫu nguyên tử của Rơ – dơ – fo ở điểm nào ? A. Vị trí của hạt nhân và những electron trong nguyên tử. B. Dạng quỹ đạo của những electron. C. Lực tương tác giữa hạt nhân và electron. D. Nguyên tử chỉ sống sót những trạng thái có nguồn năng lượng xác lập. Câu 9 : Nguyên tố hóa học là tập hợp những nguyên tử A. có cùng điện tích hạt nhân. B. có cùng nguyên tử khối. C. có cùng số nơtron trong hạt nhân. D. có cùng số khối. Câu 10 : Kí hiệu nguyên tử bộc lộ vừa đủ đặc trưng cho một nguyên tử của một nguyên tố hóa học vì nó cho biết A. số khối A. B. số hiệu nguyên tử Z.
  47. 44
    C. nguyên tử khối của nguyên tử. D. số khối A và số hiệu nguyên tử Z. Câu 11 : Nguyên tử nào trong những nguyên tử sau đây chứa đồng thời 20 nơtron, 19 proton và 19 electron ? A. K39 19. B. Cl37 17. C. Ar40 18. D. K40 19. Câu 12 : Cho 4 nguyên tử : X23 11, Y24 11, Z24 12, T25 12. Cặp nguyên tử của cùng nguyên tố hóa học là A. cặp Z, T. B. cặp Y, Z. C. cặp X, Y và cặp Z, T. D. cặp X, Z và cặp Y, T. Câu 13 : Đồng vị là những nguyên tử của cùng một nguyên tố có cùng số proton nhưng khác nhau về số A. electron. B. nơtron. C. proton. D. proton và electron. Câu 14 : Phát biểu nào dưới đây là không đúng ? A. Số hiệu nguyên tử b ng điện tích hạt nhân. B. Số đơn vị chức năng điện tích hạt nhân b ng số proton và b ng số electron có trong nguyên tử. C. Nguyên tố hóa học là tập hợp những nguyên tử có cùng điện tích hạt nhân. D. Số khối của hạt nhân b ng tổng số proton và số notron. Câu 15 : Số electron tối đa ở những lớp K và M lần lượt là A. 18 và 32. B. 2 và 18. C. 8 và 18. D. 2 và 8. Hiểu Câu 16 : Một nguyên tử X có 26 electron và 30 nơtron. Kí hiệu tương thích với X là A. X30 26. B. X56 26. C. X26 30. D. X26 56. Câu 17 : Cặp nguyên tử nào có cùng số nơtron ? A. 1 1H và 4 2 He. B. 3 1 H và 3 2 He. C. 1 1H và 3 2 He. D. 2 1 H và 3 2 He. Câu 18 : Nguyên tử của nguyên tố M có thông số kỹ thuật electron là 1 s2 2 s2 2 p4. Trong nguyên tử M, số electron ở mức nguồn năng lượng cao nhất là
  48. 45
    A. 2. B. 4. C. 8. D. 6. Câu 19 : Các electron của nguyên tử nguyên tố A được phân bổ trên 3 lớp, lớp M có 2 electron. Số hiệu nguyên tử của A là A. 13. B. 12. C. 11. D. 14. Câu 20 : Một nguyên tử X có 26 electron và 30 nơtron. Kí hiệu tương thích với X là A. X30 26. B. X56 26. C. X26 30. D. X26 56. Vận dụng thấp Câu 21 : Nguyên tố silic có 3 đồng vị : Si28 14 ( 92,23 % ) ; Si29 14 ( 4,67 % ) ; còn lại là Si30 14. Nguyên tử khối trung bình của silic là A. 28,80. B. 27,08. C. 28,11. D. 28,50. Câu 22 : Nguyên tử có nguyên tử khối là 27 và số hiệu nguyên tử là 13. Số khối A và số nơtron là A. 13 và 27. B. 27 và 13. C. 27 và 14. D. 14 và 27. Câu 23 : Nguyên tử Z có số nơtron là 12 và số khối là 23. Số hiệu nguyên tử là A. 12. B. 23. C. 23. D. 11. Câu 24 : Nguyên tử X có tổng số hạt mang điện là 22, số nơtron là 12. Số proton là A. 12. B. 11. C. 22. D. 23. Câu 25 : Nguyên tố có Z = 12 thuộc loại nguyên tố A. s. B. p. C. d. D. f. Vận dụng cao Câu 26 : Tổng số p, e, n trong nguyên tử của nguyên tố X là 10. Hãy tìm số khối A của nguyên tử nguyên tố trên. A. 6. B. 7. C. 10. D. 8. Câu 27 : Nguyên tử nguyên tố X có tổng số hạt proton, nơtron, electron là 37. Số hạt mang điện gấp 13 24 lần số hạt không mang điện. Xác định tên nguyên tố
  49. 46
    và viết ký

    hiệu nguyên tử đầy đủ của X.
    A. 25
    12 Mg. B. 24
    12 Mg. C. 24
    13 Mg. D. 25
    13 Mg .
    Câu 28: Tổng số hạt cơ bản proton, nơtron, electron trong một nguyên tử Y
    là 95. Tỉ số giữa số hạt proton, nơtron trong nhân và số hạt electron ngoài nhân là
    6
    13
    . Xác định tên nguyên tố và viết ký hiệu nguyên tử đầy đủ của Y.
    A. 65
    30 Zn. B. 64
    30 Zn. C. 65
    35 Zn. D. 64
    35 Zn .
    2. Tự luận
    D ng 1: Thành phần cấu t o nguyên tử:
    Câu 1: Tính khối lượng ra gam và u của:
    a. Một nguyên tử cacbon có 6p, 6e, 6n. Tính tỉ số khối lượng của các electron
    với toàn bộ khối lượng của nguyên tử. Kết luận về tỉ số trên.
    b. Natri có 11p, 11e, 12n.
    Câu 2:
    a. Hãy tính khối lượng (g) của nguyên tử Nitơ (gồm 7e, 7p, 7n ).
    b. Tính tỉ số khối lượng của electron trong nguyên tử Nitơ so với khối lượng
    của toàn nguyên tử.
    D ng 2: H t nhân nguyên tử:
    Câu 1: Viết ký hiệu nguyên tử sau đây:
    a. Silic (16 nơtron, 27 electron).
    b. Magiê (12p, 12 nơtron).
    c. Coban (30 nơtron, 27 electron).
    d. Đồng (36 nơtron, 29 electron).
    Câu 2: Hãy cho biết số đơn vị điện tích hạt nhân, số proton, số nơtron, số
    electron và nguyên tử khối của các nguyên tử sau: Na23
    11 ; C13
    6 ; F19
    9 ; Cl35
    17 ; Ca44
    20 .
    Câu 3: Xác định số lớp e của các nguyên tử Ca40
    20 và K39
    19 ? Vẽ sơ đồ sự phân
    bố e trên các lớp của nguyên tử Ca, K?
    D ng 3: Tìm nguyên tử khối trung bình:
    Câu 1: Tính A

    của các nguyên tố biết r ng
    a. Bạc có 2 đồng vị: 109
    47 Ag (44%) ; 107
    47 Ag (56%).

  50. 47
    b. Kẽm có 3 đồng vị : 64 30 Zn ( 50,3 % ) ; 66 30 Zn ( 31,1 % ) ; 68 30 Zn. c. Ni có 4 đồng vị : 58 28 Ni ( 67,76 % ) ; 60 28 Ni ( 26,16 % ) ; 61 28 Ni ( 2,42 % ) ; 62 28 Ni ( 3,66 % ). d. Kali có 3 đồng vị : K39 19 ( 93,258 % ), K40 19 ( 0,012 % ), K41 19 ( 6,73 % ). Câu 2 : Một nguyên tố X gồm 2 đồng vị là X1 và X2. Đồng vị X1 có tổng số hạt là 18. Đồng vị X2 có tổng số hạt là 20. Biết r ng % những đồng vị trong X b ng nhau và những loại hạt trong X1 cũng b ng nhau. Xác định khối lượng nguyên tử trung bình của X. Câu 3 : Trong tự nhiên brom có 2 đồng vị bền : Br79 35 chiếm 50,69 % số nguyên tử và Br81 35 chiếm 49,31 % số nguyên tử. Hãy tìm nguyên tử khối trung bình của brom. D ng 4 : Tính thành phần Phần Trăm những lo i ồng vị Câu 1 : Nguyên tử khối trung bình của clo là 35,453. Nguyên tố này có hai đồng vị 35 Cl và 37 Cl. Tính % số nguyên tử của mỗi đồng vị. Câu 2 : Nguyên tử khối trung bình của brom là 79,91. Brom có hai đồng vị, biết đồng vị thứ nhất Br79 35 chiếm 55 %. Tìm số khối của đồng vị thứ hai. Câu 3 : Các đồng vị của hiđro sống sót trong tự nhiên đa phần là 1 H và 2 H. Đồng vị thứ ba 3 H có thành phần không đáng kể. Coi những đồng vị trên có nguyên tử khối tương ứng là 1 và 2 ; nguyên tử khối trung bình của hiđro tự nhiên là 1,008. Hãy tính thành phần Xác Suất của hai đồng vị 1 H và 2 H. Câu 4 : Bo có 2 đồng vị là B10 5 và B11 5, có nguyên tử khối trung bình là 10,81. Tính % số nguyên tử của mỗi đồng vị. D ng 5 : Bài toán h t Câu 1 : Nguyên tử R có tổng số hạt proton và nơtron là 35, hiệu số hạt nơtron và proton là 1. Xác định tên nguyên tố và viết ký hiệu nguyên tử khá đầy đủ của R. Câu 2 : Nguyên tử R có tổng số những loại hạt proton, nơtron, electron là 115. Số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 25 hạt. Viết ký hiệu nguyên tử rất đầy đủ của R.
  51. 48
    Câu 3: Nguyên tử nguyên tố X có tổng số hạt proton, nơtron, electron là 37. Số hạt mang điện gấp 13 24 lần số hạt không mang điện. Xác định tên nguyên tố và viết ký hiệu nguyên tử không thiếu của X. Câu 4 : Tổng số hạt proton, nơtron, electron trong một nguyên tử A là 60. Xác định số hạt proton, nơtron và electron của A, biết trong nguyên tử A số proton = số nơtron. Câu 5 : Một nguyên tử X có tổng số hạt b ng 49 và số hạt không mang điện b ng 52,125 % số hạt mang điện. Tính điện tích hạt nhân của nguyên tử X. Câu 6 : Nguyên tử A có tổng số hạt là 12. Nguyên tử B có tổng số hạt là 115 trong đó số hạt mang điện nhiều hơn hạt không mang điện là 25 hạt. Xác định số hiệu nguyên tử của A và B. 2.4.2. Chủ đề 2 : Phản ứng oxi hóa – khử và môi trƣờng. 2.4.2. 1. Lý do lựa chọn chủ đề – Kiến thức chương phản ứng oxi hóa – khử – Hóa học lớp 10 tương đối khó và khô khan so với HS. – Kiến thức trong chương hoàn toàn có thể tích hợp giảng dạy với nhiều môn học khác ( Toán học, Sinh học, Địa lý, Tiếng Anh ). – Có thể tích hợp giáo dục cho HS có ý thức bảo vệ tài nguyên, thiên nhiên và môi trường trải qua chủ đề. 2.4.2. 2. Mục tiêu chủ đề 1. Kiến thức : 1.1. Môn Hóa học : Giúp HS hiểu được : – Phản ứng oxi hóa – khử là phản ứng hóa học trong đó có sự biến hóa số oxi hóa của những nguyên tố. – Chất oxi hóa là chất nhận electron, chất khử là chất nhường electron. Sự oxi hóa là sự nhường electron, sự khử là sự nhận elecron. – Các bước lập phương trình phản ứng oxi hóa – khử, ý nghĩa của phản ứng oxi hóa – khử trong thực tiễn. 1.2. Môn Toán học : Giúp HS – Nắm vững những khái niệm hệ phương trình bậc nhất 2 ẩn, 3 ẩn số .

  52. 49
    – Hiểu rõ chiêu thức cộng đại số và chiêu thức thế. 1.3. Môn Sinh học : Giúp HS – Hiểu được khi có ánh sáng, là hoàn toàn có thể sản xuất được tinh bột và nhả ra khí oxi, phương trình phản ứng tổng quát của quy trình quang hợp. – Giải thích được ở cây, hô hấp diễn ra suốt ngày đêm, dùng oxi để phân hủy chất hữu cơ thành khí cacbonic, nước và sản sinh nguồn năng lượng. – Biết được khái niệm và những hình thức hô hấp ở động vật hoang dã. – Biết được sự tác động ảnh hưởng của môi trường tự nhiên đến số lượng loài. ( hình thái và tập tính thích nghi với điều kiện kèm theo sống ) – Biết được nguyên do gây ô nhiễm thiên nhiên và môi trường hầu hết là do những hoạt động giải trí của con người ; biết được những giải pháp để hạn chế, ngăn ngừa thực trạng ô nhiễm môi trường tự nhiên. 1.4. Môn Địa lý : Giúp HS – Biết được công dụng của môi trường tự nhiên, vai trò của thiên nhiên và môi trường so với sự phát triển của xã hội loài người. – Biết được những bộc lộ, nguyên do ô nhiễm của từng loại môi trường tự nhiên, nhận thức được sự thiết yếu phải bảo vệ môi trường tự nhiên. – Hiểu rõ tình hình suy giảm tài nguyên rừng và phong phú sinh vật ở nước ta, thực trạng suy thoái và khủng hoảng và thực trạng sử dụng tài nguyên đất ở nước ta. 1.5. Môn Tiếng Anh : Biết được vai trò quan trọng của môn Tiếng Anh trong thực tiễn đời sống và trong việc nghiên cứu và điều tra những môn học khác. 2. Kỹ năng 2.1. Môn Hóa học : – Phân biệt được chất oxi hóa và chất khử, sự oxi hóa và sự khử trong phản ứng oxi hóa – khử đơn cử. – Lập được phương trình hóa học của phản ứng oxi hóa – khử dựa vào số oxi hóa ( cân b ng theo chiêu thức thăng b ng electron ). – Sử dụng máy tính bỏ túi để cân b ng nhanh phản ứng oxi hóa – khử .

Source: https://vh2.com.vn
Category : Doanh Nhân

admin
CÙNG CHUYÊN MỤC
7 Thói Quen Của Bạn Trẻ Thành Đạt by Sean Covey – Ebook | Scribd
17/05/2023

7 THÓI QUEN CỦA BẠN TRẺ THÀNH ĐẠT Tác giả : Sean CoveyChịu trách nhiệm xuất bản: Giám đốc - Tổng Biên tập :ĐINH THỊ THANH THỦY Bạn đang đọc:...

Nguyên tắc của người thành đạt: Thành công không khó khi bạn biết phát triển nó một cách có kỷ luật
17/05/2023

1. Xác định đam mê của bạn Trước khi bạn có thể đạt được thành công, bạn sẽ phải xác định thành công có ý nghĩa gì với bạn. Mặc...

5 mẫu phụ nữ đàn ông thành đạt tìm kiếm, luôn tìm cách để chinh phục
17/05/2023

Sở hữu một khuôn mặt xinh đẹp, có cách trò chuyện khiến người khác lôi cuốn chắc rằng là những điều mà hội chị em cho rằng đàn ông thành...

Kinh nghiệm đúc kết từ những người thành đạt: Thay vì loay hoay học lỏm người giàu, hãy hiểu sâu bản chất định luật “con ếch”
17/05/2023

1. Sống quá an nhàn, thoải mái là một kiểu "tự sát mãn tính"Mạnh Tử có câu : " Sinh trong hoạn nạn, chết nơi an lành " .Định luật...

11 biểu hiện của những người thành đạt
17/05/2023

1. Tôi làm chủ cuộc đời tôi Nếu bạn chỉ ngồi chờ chuyện “ lạ ” xảy ra với bạn, thì tốt hơn hết, bạn hãy tự tạo ra chuyện...

Bài Viết Mới