Networks Business Online Việt Nam & International VH2

Kiểu pháp luật là gì? Tìm hiểu các kiểu pháp luật trong lịch sử?

Đăng ngày 29 July, 2022 bởi admin

Kiểu pháp luật ( Legal type ) là gì ? Kiểu pháp luật trong tiếng Anh là gì ? Các kiểu pháp luật trong lịch sử ? Tìm hiểu về những kiểu pháp luật nổi bật điển hình nổi bật trong lịch sử loài người ?

Tương ứng với mỗi hình thái kinh tế tài chính – xã hội có giai cấp là mỗi kiểu pháp luật khác nhau, Mỗi kiểu nhà nước sát cánh với 1 kiểu pháp luật khác nhau và mang những đặc thù của kiểu nhà nước đó. Khi những hình thái kinh tế tài chính – xã hội đổi khác thì cũng dẫn đến sự biến hóa tương ứng trong nhà nước và pháp luật. Sự sửa chữa thay thế kiểu pháp luật này bằng một kiểu pháp luật khác tiền bộ hơn là một quy luật tất yếu khách quan. Bài viết dưới đây nghiên cứu và phân tích đơn cử những kiểu pháp luật trong từng quá trình lịch sử để tìm hiểu và khám phá những điểm khác nhau, văn minh và sự thừa kế giữa những kiểu pháp luật về tư duy, tư tưởng pháp luật.

1. Kiểu pháp luật là gì?

Kiểu pháp luật là hình thái pháp luật được xác định bởi tập hợp các dấu hiệu, đặc trưng cơ bản của pháp luật thể hiện bản chất giai cấp nhà nước, điều kiện tồn tại và phát triển của pháp luật trong một hình thái kinh tế – xã hội nhất định. Chủ nghĩa Mác – Lênin đã xem xét lịch sử xã hội như là một quá trình lịch sử tự nhiên của sự thay thế một hình thái kinh tế – xã hội khác. Mỗi một hình thái kinh tế – xã hội là một kiểu lịch sử của xã hội được thiết lập trên cơ sở của một phương thức sản xuất. Pháp luật là một yếu tố thuộc kiến trúc thượng tầng. Bản chất, nội dung của pháp luật suy cho cùng là do cơ sở kinh tế quyết định, vì vậy để phân loại các kiểu pháp luật đã tồn tại trong lịch sử cần dựa vào hai tiêu chuẩn: một là, dựa trên cơ sở kinh tế nào và quan hệ sản xuất; hai là, sự thể hiện ý chí của giai cấp và củng cố quyền lợi của giai cấp nào trong xã hội.

Là một bộ phận thuộc kiến trúc thượng tầng dựa trên những cơ sở kinh tế tài chính, chính trị của một xã hội nhất định, tương ứng với những hình thái kinh tế tài chính – xã hội có giai cấp có những kiểu pháp luật sau đây : – Kiểu pháp luật chủ nô – Kiểu pháp luật phong kiến – Kiểu pháp luật tư sản – Kiểu pháp luật xã hội chủ nghĩa. Trong số những kiểu pháp luật đã và đang sống sót trong lịch sử xã hội loài người, kiểu pháp luật xã hội chủ nghĩa đang trên con đường hình thành và tăng trưởng, biểu lộ ý chí của hầu hết nhân dân lao động trong xã hội, thiết kế xây dựng một xã hội công minh, bình đảng và bảo vệ giá trị của con người.

Kiểu pháp luật tiếng Anh là:  “Legal type”

2. Các kiểu pháp luật trong lịch sử:

2.1. Kiểu pháp luật chủ nô:

a) Về bản chất 

Xem thêm: Vai trò của pháp luật đối với việc phát triển kinh tế ở Việt Nam

Pháp luật chủ nô là mạng lưới hệ thống những quy tắc xử sự do nhà nước chủ nô đặt ra hoặc thừa nhận và bảo vệ triển khai, đa phần bộc lộ ý chí và bảo vệ vị thế của giai cấp chủ nô, là tác nhân kiểm soát và điều chỉnh và bảo vệ cho sự tăng trưởng không thay đổi của những quan hệ xã hội chiếm hữu nô lệ. Bản chất của pháp luật chủ nô bộc lộ qua tính giai cấp và tính xã hội. Cụ thể – Tính giai cấp : pháp luật chủ nô là sự biểu lộ ý chí của giai cấp chủ nô và nhằm mục đích bảo vệ quyền lợi của giai cấp này. – Tính xã hội : Pháp luật chủ nô góp thêm phần xác lập trật tự xã hội trải qua việc xác lập những khuôn mẫu ứng xử cho con người, định hình những quy tắc hành vi trong những hoạt động giải trí hoạt động và sinh hoạt, lao động, kinh doanh, dịch vụ … Giống như nhà nước chủ nô, tính giai cấp của nhà nước chủ nô biểu lộ công khai minh bạch và rõ ràng hơn nhiều so với tính xã hội – Tính giai cấp nổi trội : Pháp luật hợp pháp hóa sự bóc lột không có số lượng giới hạn của chủ nô so với nô lệ, pháp luật ghi nhận và củng cố, bảo vệ thực trạng phân biệt quý phái trong xã hội. Pháp luật ghi nhận vị thế thông trị của người gia trưởng so với những thành viên khác trong mái ấm gia đình.

b) Đặc điểm

Pháp luật chủ nô pháp luật chủ nô tạo cơ sở pháp lí cho việc củng cố và bảo vệ quan hệ sản xuất chiếm hữu nô lệ, hợp pháp hóa chính sách bóc lột của chủ nô so với nô lệ. – Pháp luật chủ nô pháp luật một mạng lưới hệ thống hình phạt và cách thi hành hình phạt rất là dã man, tàn khốc, – Pháp luật chủ nô ghi nhận và củng cố thực trạng bất bình đẳng trong xã hội và trong mái ấm gia đình .

Xem thêm: Pháp luật là gì? Vai trò, đặc điểm và ý nghĩa của pháp luật?

– Pháp luật chủ nô có tính tản mạn, thiếu thống nhất.

c) Nguồn và hình thức của pháp luật chủ nô

Có thể nói nguồn quan trọng nhất của pháp luật chủ nô là phong tục tập quán và đạo đức. Pháp luật chủ nô có cả ba hình thức cơ bản là tập quán pháp, tiền lệ pháp và văn bản quy phạm pháp luật, trong đó hình thức tập quán pháp chiếm lợi thế tuyết đối.

2.2. Kiểu pháp luật phong kiến:

a) Bản chất 

– Pháp luật phong kiến là kiểu pháp luật thứ hai trong lịch sử, ra đời cùng với sự ra đời của nhà nước phong kiến. Kiểu pháp luật Phong kiến thay thế cho kiểu pháp luật chủ nô, chứa đựng nhiều yếu tố tiến bộ hơn pháp luật chủ nô. Xét về bản chất của pháp luật phong kiến do chính các điều kiện kinh tế xã hội phong kiến quy định hay nói cách khác nó do quan hệ sản xuất mặt bản phong kiến quy định. Vì vậy, về mặt bản chất giai cấp, pháp luật phong kiến thế hiện ý chí của giai cấp địa chủ, phong kiến, là phương tiện để bảo vệ trật tự xã hội phong kiến, trước hết là quan hệ sản xuất phong kiến. Nó ghi nhận sự bất bình đẳng giữa các đẳng cấp khác nhau trong xã hội, sự lệ thuộc của nông dân vào giai cấp địa chủ, bảo vệ sự áp bức bóc lột của giai cấp địa chủ phong kiến đối với nông dân.

– Về phương diện xã hội pháp luật phong kiến có vai trò xã hội nhất định. Nó là phương tiện đi lại để nhà nước phong kiến triển khai những việc làm chung của xã hội, ghi nhận và tăng trưởng những quan hệ xã hội của hình thái kinh tế tài chính xã hội phong kiến cao hơn, tân tiến hơn so với hình thái kinh tế tài chính xã hội chiếm hữu nô lệ. Đồng thời pháp luật phong kiến là phương tiện đi lại để nhà nước phong kiến triển khai những việc làm chung, những công dụng xã hội. Trong những thực trạng, điều kiện kèm theo lịch sử cụ thế pháp luật phong kiến không riêng gì bộc lộ ý chí của giai cấp địa chủ phong kiến mà còn phản ánh ý chí chung của toàn xã hội.

b) Đặc điểm

– Pháp luật phong kiến là pháp luật đẳng cấp và sang trọng và độc quyền + Pháp luật phong kiến chia giai cấp trong xã hội thành nhiều đẳng cấp và sang trọng khác nhau. Mỗi đẳng cấp và sang trọng có vị thế xã hội và vị thế pháp lý khác nhau. Pháp luật phong kiến công khai minh bạch công bố cho mỗi đẳng cấp và sang trọng có những độc quyền riêng. Quyền lợi cao nhất trong xã hội Phong kiến thuộc về vua, vua có toàn quyền, sau vua là những địa chủ lớn, tăng lữ có rất nhiều quyền ( quyền xét xử so với nông dân, đặt ra luật lệ, quyền thu thuế, quyền bắt nông dân phải lao dịch cho mình … ). Như vậy, một mình tên địa chủ vừa là nhà làm luật, vừa là quan tòa, là vị chúa tể có toàn quyền ở trang ấp của mình + Tính chất độc quyền của pháp luật còn thế hiện ở việc lao lý những giải pháp nghĩa vụ và trách nhiệm khác nhau địa thế căn cứ vào quý phái, thứ bậc của người phạm tội và người bị hại trong xã hội. Người thuộc quý phái dưới có hành vi xâm hại đến người thuộc đăng cấp trên, đặc biệt quan trọng là vua chúa thì bị trừng trị rất nặng. Ngược lại, người thuộc đẳng cấp và sang trọng trên xâm hại người thuộc đẳng cấp và sang trọng dưới khi nào cũng được hưởng hình phạt nhẹ hơn. – Pháp luật phong kiến mang tính dã man, tàn tệ. + Mục đích hình phạt của pháp luật phong kiến hầu hết nhằm mục đích gây đau đớn về thể xác và ý thức cho con người, làm nhục, hạ thấp danh dự, nhân phẩm của con người. Chính vì thế, những hình phạt được lao lý trong pháp luật như : chém đầu, treo cố, dìm nước, voi giày, tứ mã phanh thấy, ném vạc dầu, thích chữ vào mặt … được vận dụng rộng khắp ở những nhà nước phong kiến. + Bên cạnh đó pháp luật phong kiến còn được cho phép vận dụng nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự trực tiếp dựa trên hai nguyên tắc : Thứ nhất, so với những người có cùng huyết thống, dòng tộc và quan hệ hôn nhân gia đình. Thứ hai, so với những người có quan hệ hàng xóm, đồng cư với người phạm tội. Ví dụ như vụ án Lệ Chi viên đã vận dụng hình phạt chu di tam tộc với 2 dòng họ của Nguyễn Trãi và Thị Lộ ở Triều Lê. + Pháp luật phong kiến hợp pháp hoá tính chất chuyên quyền và tuỳ tiện sử dụng đấm đá bạo lực. Ở quy trình tiến độ đầu pháp luật phong kiến được cho phép những lãnh chúa phong kiến có pháp luật của riêng lãnh địa mình. Pháp luật cho pháp sử dụng đấm đá bạo lực để xử lý tranh chấp. Ví dụ những pháp luật về đấu gươm, đấu súng ở Châu Âu. + Mặt khác, Toà án phong kiến được quyền xét xử bất kể vấn đề nào từ những nghành thuộc về nhà nước cho đến những việc thuộc về đạo đức, tôn giáo, thẩm mỹ và nghệ thuật … – Pháp luật phong kiến tương quan mật thiết tới tôn giáo và đạo đức phong kiến. + Trong xã hội phong kiến có sự link chặt chế giữa nhà nước và những tổ chức triển khai tôn giáo, cho nên vì thế trong nhiều trường hợp tổ chức triển khai tôn giáo can thiệp vào việc làm của nhà nước và ngược lại nhà nước cũng can thiệp vào những việc làm tôn giáo. Điều này dẫn đến tình hình nhà nước phong kiến ghi nhận, thể chế hoá nhiều pháp luật của lễ, giáo, đạo đức phong kiến thành pháp luật của nhà nước. + Ngoài ra, Hình thức án lệ và văn bản ( lệnh, chiếu chỉ ) được sử dụng khá rộng rã. Bộ máy pháp luật phong kiến tân tiến hơn rất nhiều so với kiểu pháp luật chủ nô.

2.3. Kiểu pháp luật tư sản:

Pháp luật tư sản là mạng lưới hệ thống những quy phạm pháp luật ( những quy tắc ) có đặc thù bắt buộc chung, do Nhà nước tư sản phát hành ( hoặc thừa nhận ) và bảo vệ triển khai bằng sức mạnh cưỡng chế, trực tiếp bộc lộ ý chí và bảo vệ quyền lợi của giai cấp tư sản, là công cụ có hiệu lực hiện hành nhất để kiểm soát và điều chỉnh những quan hệ xã hội chủ yếu tương thích với ý chí và quyền lợi cơ bản của giai cấp tư sản. Những điểm tân tiến của pháp luật tư sản so với pháp luật phong kiến Pháp luật phong kiến là pháp luật độc quyền về quý phái còn pháp luật tư sản pháp luật mọi công dân bình đăng trước pháp luật. Với sự sinh ra của pháp luật tư sản lần tiên phong trong lịch sử Pháp luật của trái đất, nguyên tắc mọi công dân bình đẳng trước pháp luật được thiết lập. Pháp luật tư sản sống sót và tăng trưởng trên cơ sở của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa và chịu sự chi phối có đặc thù quyết định hành động của những quan hệ đó. Theo Mác, nhà nước, pháp luật, đạo đức, khoa học, nghệ thuật và thẩm mỹ … thực ra chỉ là những mô hình đặc biệt quan trọng của nền sản xuất và cho nên vì thế phải tuân thủ quy luật phổ cập của nó. Kết luận này của Mác có ý nghĩa phương pháp luận rất lớn so với việc điều tra và nghiên cứu thực chất của pháp luật tư sản. Không thể hiểu được thực chất của pháp luật tư sản nếu không nói đến những điều kiện kèm theo kinh tế tài chính – xã hội hợp thành cơ sở sống sót của nó. Quan hệ sản xuất tư bản là quan hệ sản xuất sản phẩm & hàng hóa sống sót dựa trên chính sách tư hữu và bóc lột lao động làm thuê. Chính thế cho nên, giai cấp tư sản đặc biệt quan trọng chăm sóc đến việc duy trì và củng cố chính sách tư hữu, cạnh tranh đối đầu tự do. Điều này không riêng gì biểu lộ ở việc giai cấp tư sản biến việc bảo vệ chính sách tư hữu thành một trong những tính năng cơ bản của nhà nước mà ở việc thể chế hóa nó thành pháp luật. Như vậy, cơ sở kinh tế tài chính của pháp luật tư sản không hề là cái gì khác ngoài những quan hệ hàng hóa – tiền tệ tư bản chủ nghĩa. Những yên cầu xuất phát từ những quan hệ nói trên tất yếu sẽ chi phối pháp luật tư sản. Về mặt chính trị, như Mác đã chỉ rõ, pháp luật tư sản chỉ là sự bộc lộ, là biên bản xác nhận những yên cầu của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa. Tuy nhiên, pháp luật tư sản không đơn thuần chỉ là sự chuyển hóa những yên cầu của quan hệ kinh tế tài chính thành những quy phạm pháp luật. Ngoài những yên cầu của quan hệ kinh tế tài chính với tư cách là tác nhân quyết định hành động, sự hình thành pháp luật tư sản còn chịu sự tác động ảnh hưởng của thực trạng chính trị, hệ tư tưởng, tâm ý và truyền thống cuội nguồn dân tộc bản địa, lịch sử và những yếu tố khá Như vậy, pháp luật tư sản biểu lộ ý chí của giai cấp tư sản là bằng mọi giá phải duy trì và củng cố chính sách tư hữu và sự chi phối không hạn chế của nó so với những yếu tố xã hội, kinh tế tài chính và chính trị. Mác và Ăngghen đã vạch rõ thực chất của pháp luật tư sản trong Tuyên ngôn đảng cộng sản như sau : “ Pháp luật của những ông chỉ là ý chí của giai cấp những ông được đề lên thành pháp luật, cái ý chí mà nội dung là do những điều kiện kèm theo hoạt động và sinh hoạt vật chất của giai cấp những ông quyết định hành động ”. Nếu xem xét những chế định của pháp luật tư sản, kể cả những chế định văn minh nhất trong mối liên hệ biện chứng giữa chúng với những quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa thì tất cả chúng ta sẽ thấy rõ điều đó.

2.4. Kiểu pháp luật xã hội chủ nghĩa:

Kiểu pháp luật xã hội chủ nghĩa là kiểu pháp luật sau cuối trong lịch sử nhà nước và pháp luật, hình thành sau cách mạng vô sản và thiết lập nhà nước chuyên chính vô sản. Đặc điểm cơ bản của kiểu pháp luật xã hội chủ nghĩa là : biểu lộ ý chí và bảo vệ quyền hạn của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và cả hội đồng dân tộc bản địa nói chung ; có mối quan hệ mật thiết với đường lối chủ trương chủ trương của Đảng cộng sản ; thừa kế những thành quả của pháp luật sinh ra trong xã hội tư sản ; không chia thành công pháp và tư pháp ; có hình thức đa phần là văn bản quy phạm pháp luật. Xét ở góc nhìn chung, cũng như những kiểu pháp luật khác, pháp luật xã hội chủ nghĩa vừa mang tính giai cấp vừa biểu lộ tính xã hội. Tuy nhiên, do những điều kiện kèm theo, kinh tế tài chính, chính trị, xã hội, văn hóa truyền thống, hệ tư tưởng trong chủ nghĩa xã hội nên pháp luật xã hội chủ nghĩa có những đặc trưng riêng, điều này làm cho thực chất của pháp luật xã hội chủ nghĩa khác hẳn với thực chất của những kiểu pháp luật trước đó.

Bản chất của pháp luật xã hội chủ nghĩa được thể hiện ở những đặc điểm cơ bản sau:

– Pháp luật xã hội chủ nghĩa là mạng lưới hệ thống quy tắc xử sự có tính thống nhất nội tại cao : Tính chất này của pháp luật xã hội chủ nghĩa cao hơn bất kể một kiểu pháp luật nào khác, bởi lẽ pháp luật xã hội chủ nghĩa được kiến thiết xây dựng trên cơ sở những quan hệ pháp luật – kinh tế tài chính xã hội chủ nghĩa mang tính thống nhất cao. Chính điều này quyết định hành động tính thống nhất và khuynh hướng tăng trưởng của pháp luật xã hội chủ nghĩa. – Pháp luật xã hội chủ nghĩa biểu lộ ý chí của giai cấp công nhân : Đây là nét độc lạ cơ bản giữa pháp luật xã hội chủ nghĩa với những kiểu pháp luật trước đó. Nếu những kiểu pháp luật trước đó đều có chung thực chất là biểu lộ ý chí của thiểu số giai cấp bóc lột trong xã hội, là công cụ bảo vệ quyền lợi của thiểu số ấy, thì trái lại pháp luật xã hội chủ nghĩa lại bộc lộ ý chí của tuyệt đại đa số dân cư trong xã hội, đó là ý chí của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Pháp luật xã hội chủ nghĩa “ là pháp luật thực sự dân chủ vì nó bảo vệ quyền tự do, dân chủ thoáng đãng cho nhân dân lao động ”. – Pháp luật xã hội chủ nghĩa có quan hệ ngặt nghèo với những quy phạm xã hội : Pháp luật xã hội chủ nghĩa với những đặc thù bộc lộ thực chất như đã nêu ở trên, luôn có quan hệ ngặt nghèo với những quy phạm xã hội khác như quy phạm đạo đức, tập quán, quy tắc xử sự của những tổ chức triển khai xã hội và đoàn thể quần chúng … Trong thực tiễn có nhiều quy phạm pháp luật có nội dung là quy phạm đạo đức, tập quán, những phong tục, truyền thống lịch sử tốt đẹp của xã hội được phản ánh vào trong pháp luật, ảnh hưởng tác động nhất định tới việc kiến thiết xây dựng, triển khai và bảo vệ pháp luật. Để phát huy vai trò của pháp luật thì thiết yếu phải xem xét mối quan hệ giữa pháp luật với những quy phạm xã hội khác, phát huy tính tích cực của những quy phạm xã hội và vô hiệu dần những quy phạm xã hội xấu đi, có nội dung trái với thực chất của pháp luật xã hội chủ nghĩa.

Source: https://vh2.com.vn
Category : Cơ Hội